บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
อรรถกถาโกลิตสูตรที่ ๑ บทว่า อาวุโส เป็นคำเรียกพระสาวก. จริงอยู่ พระผู้มีพระภาคผู้พุทธเจ้าทั้งหลาย เมื่อตรัสเรียกพระสาวก ย่อมตรัสเรียกว่า ภิกฺ ภิกษุสงฆ์ที่พระพุทธเจ้าทั้งหลายตรัสเรียก ย่อมตอบสนองพระดำรัสว่า ภนฺเต. ภิกษุสงฆ์ที่พระสาวกทั้งหลายเรียก ย่อมตอบว่า อาวุโส. ในคำว่า อยํ วุจฺจติ นี้ ประกอบความดังนี้ เพราะวิตกวิจารในทุติยฌานดับ สฬายตนะย่อมเป็นไปไม่ได้ ฉะนั้น ทุติยฌานนี้นั้น ท่านจึงเรียกว่า อริโย ตุณฺหีภาโว การนิ่งอย่างอริยะ แต่ในคำว่า ธรรมีกถาหรือดุษณีภาพอันประเสริฐนี้ การมนสิการกัมมัฏฐานก็ดี ปฐมฌานเป็นต้นก็ดี นับว่าเป็นดุษณีภาพอันประเสริฐทั้งนั้น. บทว่า วิตกฺกสหคตา ได้แก่ มีวิตกเป็นอารมณ์. บทว่า สญฺญา มนสิการา ได้แก่ สัญญาและมนสิการ. บทว่า สมุทาจรนฺติ ได้แก่ ย่อมเป็นไป. ได้ยินว่า ทุติยฌานของพระเถระยังไม่ช่ำชอง เมื่อเป็นเช่นนั้น พอท่านออกจากทุติยฌานนั้นแล้ว วิตกวิจารไม่ตั้งขึ้นโดยที่สงบไป. ทุติยฌานก็ดี สัญญาและมนสิการก็ดีของพระเถระนั้นได้เป็นไปในส่วนแห่งความเสื่อมทั้งนั้น. เมื่อจะทรงแสดงทุติยฌานนั้น จึงตรัสอย่างนี้. บทว่า สณฺฐเปหิ ได้แก่ ตั้งอยู่โดยชอบ. บทว่า เอโกทิภาวํ กโรหิ ได้แก่ กระทำให้มีอารมณ์เดียว. บทว่า สมาทห ได้แก่ ยกขึ้นตั้งไว้โดยชอบ. บทว่า มหาภิญฺญตฺตํ ได้แก่ อภิญญา ๖. ได้ยินว่า พระศาสดาทรงขยายสมาธิที่เป็นไปในส่วนแห่งความเสื่อมของพระเถระตลอด ๗ วัน โดยอุบายนี้ ให้พระเถระบรรลุอภิญญา ๖. จบอรรถกถาโกลิตสูตรที่ ๑ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา สังยุตตนิกาย นิทานวรรค ภิกขุสังยุตต์ โกลิตสูตร จบ. |