|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
ด้วยบทว่า นตฺถิ ทินฺนํ บุคคลผู้เป็นมิจฉาทิฏฐิทั้งหลายกล่าว หมายถึงว่า ทานที่ให้แล้วไม่มีผล. การบูชาใหญ่ เรียกว่า ยิฏฐะ. ในบทว่า หุตํ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงประสงค์เอาลาภสักการะมาก. บุคคลผู้เป็นมิจฉาทิฏฐิทั้งหลาย ปฏิเสธบุญกรรมทั้งสองอย่างนั้น โดยหมายเอาว่า ไม่มีผลเลย. บทว่า สุกฏทุกฺกฏานํ ได้แก่ แห่งกรรมที่ทำดีและทำชั่ว. อธิบายว่า แห่งกุศลกรรม และอกุศลกรรมทั้งหลาย. บทว่า ผลํ วิปาโก ความว่า สิ่งใดที่เรียกว่า ผล หรือวิบาก บุคคลผู้เป็นมิจฉาทิฏฐิย่อมกล่าวสิ่งนั้นว่า ไม่มี. บทว่า นตฺถิ อยํ โลโก ความว่า โลกนี้สำหรับผู้อยู่ในปรโลก ไม่มี. บทว่า นตฺถิ ปรโลโก ความว่า โลกอื่นสำหรับผู้ที่อยู่ในโลกนี้ ก็ไม่มี. อุจเฉทวาทีบุคคลย่อมแสดงว่า สรรพสัตว์ย่อมขาดสูญในโลกนั้นนั่นแล. อุจเฉทวาทีบุคคลกล่าวว่า นตฺถิ มาตา ปิตา (มารดาไม่มีบิดาไม่มี) ดังนี้ เป็นเพราะ (เขาถือว่า) ไม่มีผล การปฏิบัติชอบและการปฏิบัติผิดในมารดาบิดาเหล่านั้น. อุจเฉทวาทีบุคคลกล่าวว่า นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา (สัตว์ทั้งหลายผู้เป็นโอปปาติกะไม่มี) ดังนี้ เพราะความเชื่อว่า ชื่อว่าสัตว์ที่จุติแล้ว จะอุบัติขึ้น (อีก) ไม่มี. บทว่า จาตุมฺมหาภูติโก ความว่า เกิดมาจากมหาภูตรูป ๔ บทว่า ปฐวี ปฐวีกายํ ได้แก่ ปฐวีธาตุ ภายใน (ไปเป็น) ปฐวี ธาตุภายนอก. บทว่า อนุเปติ แปลว่า เข้าถึง. บทว่า อนุปคจฺฉติ เป็นไวพจน์ของบทว่า อนุเปติ นั้นนั่นแหละ. หมายความว่า แทรกซึมเข้าไปดังนี้บ้าง ๑- ____________________________ ๑- อรรถกถา อนฺยาติ อนฺคจฺฉตีติ เววจนํ อนุคจฺฉตีติ อตฺโก. ฉบับพม่าว่า อนุเปตีติ อนุยาติ อนุปคจฺฉตีติ ตสฺเสว เววจนํ อนฺคจฺฉตีติปิ อตฺโถ. แปลตามฉบับพม่า. ด้วยบทแม้ทั้งสอง ผู้เป็นมิจฉาทิฏฐิย่อมแสดงว่า เข้าถึง คือเข้าไปถึง. ในธาตุที่เหลือมีอาโปเป็นต้น ก็มีนัย (ความหมาย) อย่างเดียวกันนี้แล. บทว่า อินฺทฺริยานิ ความว่า อินทรีย์ทั้งหลายมีใจเป็นที่ ๖ ย่อมลอยไปสู่อากาศ. บทว่า อาสนฺทิปญฺจมา ความว่า (บุรุษ ๔ คน) กับทั้งเตียงที่ (คนตาย) นอน เป็นที่ ๕. อธิบายว่า เตียง และบุรุษ ๔ คน ผู้ยืนแบกเตียง ๔ ขา. บทว่า ยาว อาฬาหนา แปลว่า จนกระทั่งถึงป่าช้า. บทว่า ปทานิ ความว่า รอยเท้า คือคุณความดี (และความชั่ว)๒- ที่เป็นไปโดยมีอาทิว่า ท่านผู้นี้ได้เป็นผู้มีศีลดีอย่างนี้ ท่านผู้นี้เป็นผู้ทุศีลอย่างนี้. ____________________________ ๒- พม่าว่า ปวตฺตานิ คุณาคุณปทานิ. แปลตามพม่า. แต่อรรถกถาว่า ปวตฺตา คุณปทานิ. อีกอย่างหนึ่ง ร่างกายนั่นเอง ท่านประสงค์เอาว่า รอยเท้าในที่นี้. บทว่า กาโปตกานิ แปลว่า มีสีดังนกพิราบ. อธิบายว่า มีสีดังปีกนกพิราบ. บทว่า ภสฺสนฺตา คือ ภสฺมนฺตา (แปลว่ามีเถ้าเป็นที่สุด). อีกอย่างหนึ่ง ภสฺมนฺตา นี้แล คือบาลี (เดิม). บทว่า อาหุติโย ความว่า ทานที่บุคคลให้แล้ว แยกประเภทเป็นของรับแขกและเครื่องสักการะเป็นต้น ทั้งหมดล้วนมีเถ้าเป็นที่สุดทั้งนั้น ไม่ได้ผลยิ่งไปกว่านั้น. บทว่า ทตฺตุปฺปญฺญตฺตํ คือ ทานพวกคนโง่บัญญัติไว้. มีคำอธิบายดังนี้ว่า พวกมิจฉาทิฏฐิแสดงว่า ทานนี้พวกคนโง่ คือคนไม่รู้บัญญัติไว้ หาใช่คนฉลาดบัญญัติไว้ไม่ คนโง่ให้ (ทาน) คนฉลาดรับ (ทาน). จบอรรถกถานัตถิทินนสูตรที่ ๕ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา สังยุตตนิกาย ขันธวารวรรค ทิฏฐิสังยุต โสตาปัตติวรรคที่ ๑ นัตถิทินนสูตรที่ ๕ ว่าด้วยนัตถิกทิฏฐิ จบ. |