|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
 |
| |
    
อรรถกถาปัญจาลสูตรที่ ๑ บทว่า อุทายี ได้แก่ พระเถระชื่อกาฬุทายี. บทว่า อวิทา แปลว่า ได้รู้แล้ว. บทว่า ภูริเมธโส แปลว่ามีปัญญามาก. บทว่า โย ฌานมนุพุชฺฌิ พุทฺโธ คือ พระพุทธเจ้าพระองค์ใดได้ตรัสรู้ฌาน. บทว่า ปฏิลีนนิสโภ ได้แก่ หลีกเร้นอยู่ผู้เดียว และเป็นผู้ประเสริฐสูงสุด. บทว่า มุนิ ได้แก่ พระพุทธมุนี. บทว่า ปริยาเยน คือ โดยเหตุอันหนึ่ง. ปฐมฌาน ชื่อว่าบรรลุตามโอกาสโดยเพียงไม่มีความคับแคบทางกามเท่านั้น ไม่ทั่วไปทั้งหมด. บทว่า ตตฺรปตฺถิ สมฺพาโธ ได้แก่ แม้เมื่อยังมีปฐมฌานนั้นอยู่ ความคับแคบ คือความบีบคั้นก็ยังมีอยู่นั่นเอง. บาลีว่า ตตฺถปตฺถิ ดังนี้ก็มี. บทว่า กิญฺจ ตตฺถ สมฺพาโธ ได้แก่ ก็ในฌานนั้น ชื่อว่าคับแคบอย่างไร. บทว่า อยเมตฺถ สมฺพาโธ ได้แก่ ความที่วิตกและวิจารยังไม่ดับไปนี้ ชื่อว่าเป็นความคับแคบ คือบีบคั้นอยู่เสมอ. พึงทราบเนื้อความในวาระทั้งหมดโดยอุบายนี้. บทว่า นิปฺปริยาเยน คือ ไม่ใช่โดยอาการเดียว. อธิบายว่า โดยแท้จริง ชื่อว่าความสิ้นอาสวะ ชื่อว่าเป็นการบรรลุตามโอกาสเดียวด้วยประการทั้งปวง เพราะละความคับแคบทั้งหมดได้. จบอรรถกถาปัญจาลสูตรที่ ๑ ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา อังคุตตรนิกาย นวกนิบาต ปัณณาสก์ ปัญจาลวรรคที่ ๕ ๑. ปัญจาลสูตร จบ. |