ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 
อ่านอรรถกถา 26 / 1อ่านอรรถกถา 26 / 321อรรถกถา เล่มที่ 26 ข้อ 322อ่านอรรถกถา 26 / 323อ่านอรรถกถา 26 / 474
อรรถกถา ขุททกนิกาย เถรคาถา ติกนิบาต
๑๖. วิมลเถรคาถา

               อรรถกถาวิมลเถรคาถา               
               คาถาของท่านพระวิมลเถระ มีคำเริ่มต้นว่า ปาปมิตฺเต.
               มีเรื่องเกิดขึ้นอย่างไร?
               แม้ท่านพระวิมลเถระนี้มีบุญญาธิการได้ทำไว้แล้วในพระพุทธเจ้าองค์ก่อนๆ เมื่อสั่งสมบุญที่เป็นอุปนิสัยแห่งวิวัฏฏะ ในภพนั้นๆ มาในกาลของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ ได้เกิดในคฤหาสน์ของผู้มีตระกูล รู้เดียงสาแล้ว เมื่อพระศาสดาปรินิพพานแล้ว วันเล่นสนุกสนานผ่านไปแล้ว เมื่ออุบาสกอุบาสิกาทั้งหลายรับเอาพระพุทธสรีระไปสู่ที่ถวายพระเพลิง รำลึกถึงพระคุณของพระศาสดาแล้ว มีจิตเลื่อมใสได้ทำการบูชาด้วยดอกมะลิ.
               ด้วยบุญกรรมนั้น ท่านได้ท่องเที่ยวไปมาในเทวโลกและมนุษยโลก มาในพุทธุปบาทกาลนี้ ได้เกิดในตระกูลพราหมณ์ ในเมืองพาราณสี มีชื่อว่าวิมละ เจริญวัยแล้ว อาศัยท่านโสมมิตเถระ บวชในพระศาสนา ถูกท่านพระโสมมิตเถระนั่นเองกระตุ้นเตือน เริ่มบำเพ็ญวิปัสสนาไม่ช้านักก็ได้บรรลุพระอรหัตผล.
               ด้วยเหตุนั้น ท่านจึงได้กล่าวไว้ในอปทานว่า๑-
               เมื่อกลองดังกระหึ่มขึ้น ในเมื่อชนทั้งหลายนำพระพุทธสรีระออกไป ข้าพเจ้ามีจิตเลื่อมใส ดีใจ ได้บูชาด้วยดอกไม้โลทแดง ในกัปที่แสนแต่กัปนี้ เพราะเหตุที่ข้าพเจ้าบูชาด้วยดอกไม้ จึงไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็นผลของการบูชาพระพุทธสรีระ. กิเลสทั้งหลาย ข้าพเจ้าเผาแล้ว ฯลฯ คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ข้าพเจ้าปฏิบัติแล้ว.
____________________________
๑- ขุ. อ. เล่ม ๓๓/ข้อ ๔๙

               อนึ่ง ท่านครั้นบรรลุพระอรหัตผลแล้ว เมื่อจะให้โอวาทแก่ภิกษุผู้เป็นสหายของตน ได้ภาษิตคาถาไว้ ๓ คาถาว่า
                         บุคคลปรารถนาความสุขอันถาวร ควรเว้นบาปมิตร
                         คบหาแต่บุคคลผู้สูงสุด และควรตั้งอยู่ในโอวาทของ
                         ท่าน. คนเกาะไม้เล็กๆ ต้องจมลงในห้วงมหรรณพ
                         ฉันใด คนแม้ดำรงชีพอย่างดี แต่อาศัยคนเกียจคร้าน
                         ก็ต้องจมอยู่ (ในวัฏสงสาร) ฉันนั้น เพราะฉะนั้นจึง
                         ควรเว้นคนเกียจคร้าน มีความเพียรเลวทราม ควร
                         อยู่ร่วมกับบัณฑิตทั้งหลาย ผู้สงัดเป็นอริยะ มีใจเด็ด
                         เดี่ยว เข้าฌานเป็นปกติ ปรารภความเพียรเป็นนิจ.

               บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า ปาปมิตฺเต ได้แก่ ผู้ไม่เป็นกัลยาณมิตร คือผู้ไม่ใช่สัตบุรุษ มีความเพียรเสื่อมแล้ว.
               บทว่า วิวชฺเชตฺวา ความว่า เว้นบาปมิตรนั้นแต่ไกล โดยการไม่คบหา.
               บทว่า ภเชยฺยุตฺตมปุคฺคลํ ความว่า ควรซ่องเสพกัลยาณมิตรที่เป็นสัตบุรุษ เป็นบัณฑิต ด้วยการรับเอาโอวาทานุสาสนี.
               บทว่า โอวาเท จสฺส ติฏฺเฐยฺย ความว่า ควรตั้งอยู่ในโอวาทของกัลยาณมิตรนั้น โดยการปฏิบัติตามที่สอน คือตามที่อนุศาสน์.
               บทว่า ปฏฺเฐนฺโต ได้แก่ จำนงอยู่.
               บทว่า อจลํ สุขํ ได้แก่ ทั้งนิพพานสุข ทั้งผลสุข.
               ด้วยว่า ความสุขนั้นท่านเรียก อจละ เพราะเป็นความสุขไม่กำเริบ.
               คำที่เหลือมีเนื้อความดังกล่าวมาแล้วนั่นแล.

               จบอรรถกถาวิมลเถรคาถา               
               จบติกนิบาตอรรถวรรณนา               
               จบภาค ๑               
               -----------------------------------------------------               

               ในติกนิบาตนี้ รวมพระเถระได้ ๑๖ องค์ คือ
                         ๑. พระอังคณิกภารทวาชเถระ
                         ๒. พระปัจจยเถระ
                         ๓. พระพากุลเถระ
                         ๔. พระธนิยเถระ
                         ๕. พระมาตังคปุตตเถระ
                         ๖. พระขุชชโสภิตเถระ
                         ๗. พระวารณเถระ
                         ๘. พระปัสสิกเถระ
                         ๙. พระยโสชเถระ
                         ๑๐. พระสาฏิมัตติยเถระ
                         ๑๑. พระอุบาลีเถระ
                         ๑๒. พระอุตตรปาลเถระ
                         ๑๓. พระอภิภูตเถระ
                         ๑๔. พระโคตมเถระ
                         ๑๕. พระหาริตเถระ
                         ๑๖. พระวิมลเถระ
               เป็นคาถาที่ท่านรจนาไว้รวม ๔๘ คาถา ฉะนี้แล.
               จบติกนิบาต               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา ขุททกนิกาย เถรคาถา ติกนิบาต ๑๖. วิมลเถรคาถา จบ.
อ่านอรรถกถา 26 / 1อ่านอรรถกถา 26 / 321อรรถกถา เล่มที่ 26 ข้อ 322อ่านอรรถกถา 26 / 323อ่านอรรถกถา 26 / 474
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=26&A=6171&Z=6190
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=13046
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=13046
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๒๓  มกราคม  พ.ศ.  ๒๕๕๐
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :