ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
 
อรรถาธิบายเล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 0 อรรถาธิบายเล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 436 อรรถกถาอรรถาธิบาย
เล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 439 อรรถาธิบายเล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 442 อรรถาธิบายเล่มที่  27 เริ่มข้อที่ 2519
อรรถกถา ปูฏทูสกชาดก
ว่าด้วย ผู้ชอบทำลาย

               พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน ทรงปรารภกุมารผู้ประทุษร้ายห่อใบไม้คนหนึ่ง จึงตรัสเรื่องนี้ มีคำเริ่มต้นว่า อทฺธา หิ นูน มิคราชา ดังนี้.
               ได้ยินว่า อำมาตย์คนหนึ่งในกรุงสาวัตถี ได้นิมนต์ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประธาน ให้ประทับนั่งในสวน เมื่อจะถวายทานกล่าวว่า ในระหว่างภัตตาหาร ภิกษุทั้งหลายผู้ใคร่จะเที่ยวไปในสวนก็จงเที่ยวไปเถิด. ภิกษุทั้งหลายจึงเที่ยวไปในสวน.
               ในขณะนั้น คนรักษาสวนขึ้นต้นไม้อันสะพรั่งด้วยใบแล้วเก็บใบไม้ใหญ่ ทำให้เป็นห่อๆ แล้วทิ้งลงที่โคนต้นไม้ด้วยคิดว่า นี้จัดเป็นห่อดอกไม้ นี้จัดเป็นห่อผลไม้. ฝ่ายทารกผู้เป็นบุตรของคนรักษาสวนนั้น ก็ฉีกห่อใบไม้ที่คนรักษาสวนทิ้งลงมาๆ.
               ภิกษุทั้งหลายกราบทูลเรื่องนั้นแก่พระผู้มีพระภาคเจ้า.
               พระศาสดาจึงตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มิใช่ในบัดนี้เท่านั้น แม้ในกาลก่อน ทารกผู้นี้ก็ได้เป็นผู้ทำลายห่อใบไม้เหมือนกัน แล้วทรงนำเอาเรื่องในอดีตมาสาธก ดังต่อไปนี้ :-
               ในอดีตกาล เมื่อพระเจ้าพรหมทัตครองราชสมบัติในเมืองพาราณสี พระโพธิสัตว์บังเกิดในตระกูลพราหมณ์ตระกูลหนึ่งในเมืองพาราณสี เจริญวัยแล้ว ได้อยู่ครองเรือน.
               วันหนึ่ง ได้ไปสวนด้วยกรณียกิจเฉพาะบางอย่าง วานรจำนวนหนึ่งได้อยู่ในสวนนั้น ฝ่ายคนรักษาสวนทำห่อใบไม้ให้ตกลงโดยทำนองนี้แหละ วานรจ่าฝูงก็มารื้อห่อใบไม้ที่คนรักษาสวนให้ตกลงมาๆ พระโพธิสัตว์จึงเรียกวานรจ่าฝูงนั้นมากล่าวว่า เจ้ารื้อห่อใบไม้ที่คนรักษาสวนทิ้งลงมาๆ เห็นจะประสงค์จะทำห่อใบไม้ที่เขาทิ้งลงๆ ให้เป็นที่น่าชอบใจกว่ากระมัง
               แล้วจึงกล่าวคาถาที่ ๑ ว่า :-
               พระยาเนื้อเห็นจะฉลาดในการทำห่อใบไม้เป็นแท้ เพราะฉะนั้น จึงได้รื้อห่อใบไม้เสีย คงจะทำห่อใบไม้อย่างอื่นให้ดีกว่าเก่าเป็นมั่นคง.


               พระโพธิสัตว์ เมื่อจะยกย่องลิง จึงกล่าวว่า มิคราชา พระยาเนื้อ ในคาถานั้น.
               บทว่า ปูฏกมฺมสฺส ได้แก่ ในการกระทำห่อดอกไม้.
               บทว่า เฉโก แปลว่า ผู้ฉลาด.
               ก็ในคาถานี้ มีความย่อดังต่อไปนี้
               ก็พระยาเนื้อนี้เห็นจะเป็นคนผู้ฉลาดในปูฎกรรมงานทำห่อใบไม้โดยแน่แท้จริงอย่างนั้น พระยาเนื้อนี้จึงทำลายห่อใบไม้อื่นที่คนเฝ้าสวนทิ้งลงมาเสีย คงจักกระทำห่อใบไม้อย่างอื่นให้เป็นที่น่าชอบใจกว่านั้นเป็นแน่.

               ลิงได้ฟังดังนั้น จึงกล่าวคาถาที่ ๒ ว่า :-
               บิดาหรือมารดาของข้าพเจ้า มิใช่เป็นผู้ฉลาดในการทำห่อใบไม้ พวกเราได้แต่รื้อของที่เขาทำไว้แล้วๆ เท่านั้น ตระกูลของข้าพเจ้านี้มีธรรมดาเป็นอย่างนี้.


               พระโพธิสัตว์ได้ฟังดังนั้น จึงกล่าวคาถาที่ ๓ ว่า :-
               ธรรมดาของพวกท่านเป็นถึงเช่นนี้ ก็สภาพที่มิใช่ธรรมดาจะเป็นเช่นไร ขอพวกเราอย่าได้เห็นธรรมดาหรือมิใช่ธรรมดาของท่านทั้งหลายในกาลไหนๆ เลย.


               ก็แหละครั้นกล่าวแล้วจึงติเตียนหมู่วานร แล้วหลีกไป.

               พระศาสดา ครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว จึงทรงประกาศสัจจะทั้งหลาย แล้วทรงประชุมชาดกว่า
               วานรในครั้งนั้น ได้เป็นทารกผู้ทำลายห่อใบไม้ในบัดนี้
               ส่วนบุรุษบัณฑิตในครั้งนั้น ได้เป็น เราตถาคต ฉะนี้แล.

               จบ อรรถกถาปูฏทูสกชาดก ที่ ๑๐               
รวมชาดกที่มีในวรรคนี้ คือ
               ๑. อุทปานทูสกชาดก ว่าด้วย การขี้เยี่ยวลงบ่อน้ำเป็นธรรมดาของหมาจิ้งจอก
               ๒. พยัคฆชาดก ว่าด้วย เรื่องของมิตร
               ๓. กัจฉปชาดก ว่าด้วย ลิงสัปดน
               ๔. โลลชาดก ว่าด้วย โทษของความโลเล
               ๕. รุจิราชดก
               ๖. กุรุธรรมชาดก ว่าด้วย ให้ช้างแก่ท้าวกาลิงคราช
               ๗. โรมชาดก ว่าด้วย อาชีวกเจ้าเล่ห์
               ๘. มหิสชาดก ว่าด้วย ลิงกับควาย
               ๙. สตปัตตชาดก ว่าด้วย ความสำคัญผิด
               ๑๐. ปูฏทูสกชาดก ว่าด้วย ผู้ชอบทำลาย
               จบ อุทปานวรรคที่ ๓               
               -----------------------------------------------------               

.. อรรถกถา ปูฏทูสกชาดก ว่าด้วย ผู้ชอบทำลาย จบ.
อรรถาธิบายเล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 0 อรรถาธิบายเล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 436 อรรถกถาอรรถาธิบาย
เล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 439 อรรถาธิบายเล่มที่ 27 เริ่มข้อที่ 442 อรรถาธิบายเล่มที่  27 เริ่มข้อที่ 2519
อ่านเนื้อความในพระไตรปิฎก
https://84000.org/tipitaka/attha/v.php?B=27&A=2341&Z=2360
อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=2996
The Pali Atthakatha in Roman
https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=2996
- -- ---- ----------------------------------------------------------------------------
ดาวน์โหลด โปรแกรมพระไตรปิฎก
บันทึก  ๑๖  มิถุนายน  พ.ศ.  ๒๕๔๘
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :