บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
พระเถระแม้นี้ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระนามว่าธัมมทัสสี ได้เกิดในเรือนอันมีสกุล มีศรัทธาเลื่อมใส. เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าปรินิพพานแล้ว ได้ปักเสายกธงไว้ที่ห้องพระ เขาดำรงชีวิตอยู่ตลอดอายุ ทำกาละแล้วได้ท่องเที่ยวไปใน ในพุทธุปบาทกาลนี้ ได้บังเกิดในเรือนอันมีสกุลแห่งหนึ่ง ตั้งแต่เริ่มเป็นหนุ่มมาก็ บรรดาบทเหล่านั้น บทว่า นิพฺพุเต โลกนาถมฺหิ ความว่า ก็เมื่อพระศาสดาผู้ทรงเป็นนาถะ ทรงเป็นประธาน ทรงเป็นที่พึ่งอาศัย บทว่า ธมฺมทสฺสีนราสเภ มีรูปวิเคราะห์ว่า ชื่อว่าธัมมทัสสี เพราะย่อมได้เห็นสัจธรรม ๔ ประการ (อริยสัจ ๔). อีกอย่างหนึ่ง ชื่อว่าธัมมทัสสี เพราะมีปกติได้เห็น ได้เห็นประจักษ์แจ้งซึ่ง ชื่อว่านราสโภ เพราะอาจหาญ ประเสริฐสูงสุด ธัมมทัสสีศัพท์ ๑ นราสภะศัพท์ ๑ รวมเป็นธัมมทัสสีนราสภะ. ในพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระนามว่าธัมมทัสสี ผู้ประเสริฐกว่านรชน พระ บทว่า อาโรเปสึ ธชํ ถมฺภํ ความว่า เราได้ปักเสาที่ห้องพระเจดีย์ ยกธงไว้ที่เสานั้น ผูกประดิษฐานไว้แล้ว. บทว่า นิสฺเสณึ มาปยิตฺวาน มีรูปวิเคราะห์ว่า ชนทั้งหลายย่อมไป ย่อมเดินไป ย่อมขึ้นไปอาศัยบนสิ่งนั้น เหตุนั้น สิ่งนั้นจึงชื่อว่าบันได. เชื่อมความว่า เราได้ให้ช่างสร้างบันไดสำหรับประชาชนจะได้ขึ้นไปยังสถูปอันประเสริฐได้. บทว่า ชาติปุปฺผํ คเหตฺวาน มีวิเคราะห์ว่า ชื่อว่าชาติสุมนะ เพราะเมื่อดอกไม้เกิดขึ้นแล้ว ย่อมทำความดีใจให้แก่ชนทั้งหลาย คือดอกมะลินั่นเอง. ในเมื่อควรจะกล่าวว่า ชาติสุมนปุปผะ เพื่อสะดวกแก่การผูกคาถา ท่านจึงกล่าวไว้ว่า ชาติปุปผะ เพราะลบสุมนะศัพท์ออกเสีย. ความว่า เก็บดอกมะลินั้นร้อยแล้วยกขึ้นไว้บนสถูป ครั้นยกขึ้นแล้วก็บูชา. คำที่เหลือมีเนื้อความพอจะรู้ได้เองแล. ----------------------------------------------------- .. อรรถกถา ขุททกนิกาย อปทาน ภาค ๑ เถราปทาน ๑๕. ฉัตตวรรค ๒. ถัมภาโรปกเถราปทาน (๑๔๒) จบ. |