ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 1 : PALI ROMAN Vinaya.A. (samanta.1)

                 Tatiyaparajikavannana
        tatiyantihi suddhena        yam buddhena vibhavitam
        parajikantassidani       patto samvannanakkamo
        yasma tasma suvinneyyam   yam pubbe ca pakasitam
        tam vajjayitva assapi     hoti samvannana ayanti.
     {162} Tena samayena buddho bhagava vesaliyam viharati mahavane
kutagarasalayanti vesaliyanti evamnamake itthilingavasena
pavattavohare nagare. Tanhi nagaram tikkhattum pakaraparikkhepavaddhanena
visalibhutatta vesaliti vuccati. Ayamettha sankhepo. Vittharo
panassa anupubbikatham icchantehi paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
ratanasuttavannanato gahetabbo. Idampi ca nagaram sabbannutappatteyeva
sammasambuddhe sabbakaravepullattam pattanti veditabbam.
Evam gocaragamam dassetva nivasanatthanamaha mahavane
kutagarasalayanti. Tattha mahavanam nama sayam jatamaropimam saparicchedam
mahantam vanam. Kapilavatthusamanta pana mahavanam himavantena saha
ekabaddham aparicchedam hutva mahasamuddam ahacca thitam. Idam
tadisam na hoti saparicchedam mahantam vananti mahavanam. Kutagarasala
pana mahavanam nissaya kate arame kutagaram anto katva
hamsavattakacchadanena kata sabbakarasampanna buddhassa bhagavato
Gandhakuti veditabba. Anekapariyayena asubhakatham kathetiti anekehi
karanehi asubhakarasandassanappavattam kayavicchandaniyakatham katheti.
Seyyathidam. Atthi imasmim kaye kesa loma .pe. Muttanti.
Kim vuttam hoti. Bhikkhave imasmim byamamatte kalevare sabbadarenapi
vicinanto na koci kinci muttam va manim va veduriyam va agarum
va candanam va kukkumam va kappuram va vasacunnadinam va
anumattampi 1- sucibhavam passati athakho paramaduggandham jegucchamassirikadassanam
kesalomadinanappakaramasucimyeva passati tasma na ettha
chando va rago va karaniyo yepi hi uttamange sirasmim
jata kesa nama tepi asubhayeva asucino ca patikula ca
so ca nesam asubhasucipatikulabhavo vannatopi santhanatopi
gandhatopi asayatopi okasatopiti pancahi karanehi veditabbo
evam lomadinanti. Ayamettha sankhepo. Vittharo pana visuddhimagge
vuttanayena veditabbo. Iti bhagava ekamekasmim 2- kotthase
pancapancappabhedena anekapariyayena asubhakatham katheti. Asubhaya
vannam bhasatiti uddhumatakadivasena asubhamatikam nikkhipitva
padabhajaniyena tam vibhajanto vannento samvannento asubhaya
vannam bhasati. Asubhabhavanaya vannam bhasatiti ya ayam
kesadisu va uddhumatakadisu va ajjhattabahiddhavatthusu va asubhakaram
gahetva pavattassa cittassa bhavana vaddhana phatikammam tassa
@Footnote: 1. anumattampi .    2. ekekasmim.
Asubhabhavanaya anisamsam dassento vannam bhasati gunam parikitteti.
Seyyathidam. Asubhabhavanabhiyutto bhikkhave bhikkhu kesadisu va
vatthusu uddhumatakadisu va vatthusu pancangavippahinam pancangasamannagatam
tividhakalyanam dasalakkhanasampannanca pathamam jhanam patilabhati so
tam pathamajjhanasankhatam cittamanjusam nissaya vipassanam vaddhetva
uttamattham arahattam papunatiti.
     Tatrimani pathamassa jhanassa dasalakkhanani paripanthikato
cittavisuddhi majjhimassa samadhinimittassa patipatti tattha
cittappakkhandanam visuddhassa cittassa ajjhupekkhanam samathapatipannassa
ajjhupekkhanam ekaggupatthanassa ajjhupekkhanam tattha jatanam
dhammanam anativattanatthena sampahamsana indriyanam ekarasatthena
tadanurupagaviriyavahanatthena asevanatthena sampahamsanati. Tatrayam
pali pathamassa jhanassa ko adi kim majjhe kim pariyosanam.
Pathamassa jhanassa patipadavisuddhi adi upekkhanubruhana majjhe
sampahamsana pariyosanam. Pathamassa jhanassa patipadavisuddhi adi
adissa katilakkhanani. Adissa tini lakkhanani. Yo tassa
paripantho 1- tato cittam visujjhati visuddhatta cittam majjhimam
samadhinimittam patipajjati patipannatta tattha cittam pakkhandati.
Yanca paripanthato cittam visujjhati yanca visuddhatta cittam
majjhimam samadhinimittam patipajjati yanca patipannatta tattha cittam
@Footnote: 1. paripanthoti puranappakaranesu dissati.
Pakkhandati pathamassa jhanassa patipadavisuddhi adi adissa
imani tini lakkhanani. Tena vuccati pathamam jhanam
adikalyananceva hoti tilakkhanasampannancati. Pathamassa jhanassa
upekkhanubruhana majjhe majjhassa katilakkhanani. Majjhassa tini
lakkhanani. Visuddham cittam ajjhupekkhati samathapatipannam ajjhupekkhati
ekaggupatthanam ajjhupekkhati. Yanca visuddham cittam ajjhupekkhati
yanca samathapatipannam ajjhupekkhati yanca ekaggupatthanam ajjhupekkhati
pathamassa jhanassa upekkhanubruhana majjhe majjhassa imani tini
lakkhanani. Tena vuccati pathamam jhanam majjhekalyananceva hoti
tilakkhanasampannancati. Pathamassa jhanassa sampahamsana pariyosanam
pariyosanassa katilakkhanani. Pariyosanassa cattari lakkhanani.
Tattha jatanam dhammanam anativattanatthena sampahamsana indriyanam
ekarasatathena sampahamsana tadanurupagaviriyavahanatthena sampahamsana
asevanatthena sampahamsana. Pathamassa jhanassa sampahamsana pariyosanam
pariyosanassa imani cattari lakkhanani. Tena vuccati pathamam
jhanam pariyosanakalyananceva hoti catullakkhanasampannancati.
Evam tividhattagatam cittam tividhakalyanakam dasalakkhanasampannam vitakkasampannanceva
hoti vicarapitisukhasampannanca cittassa adhitthanasampannanca
saddhasampannanca viriyasatisamadhipannasampannancati.
     Adissa adissa asubhasamapattiya vannam bhasatiti evampi
itthampiti punappunam vavatthanam katva adisanato asubhasamapattiya
Vannam bhasati anisamsam katheti gunam parikitteti. Seyyathidam.
Asubhasannaparicitena bhikkhave bhikkhuno cetasa bahulam viharato
methunadhammasamapattiya cittam patiliyati patikuttati pativattati na
sampasariyati upekkha va patikulyata va santhati seyyathapi
bhikkhave kukkutapattam va naharudaddalam 1- va aggimhi pakkhittam
patiliyati patikuttati pativattati na sampasariyati evameva kho bhikkhave
asubhasannaparicitena bhikkhuno cetasa bahulam viharato methunadhammasamapattiya
cittam patiliyati patikuttati pativattati na sampasariyatiti.
     Icchamaham bhikkhave addhamasam patisalliyitunti aham bhikkhave
ekam addhamasam patisalliyitum niliyitum ekova hutva viharitum
icchamiti attho. Namhi kenaci upasankamitabbo annatra ekena
pindapataniharakenati yo attana payuttavacam akatva mamatthaya
saddhesu kulesu patiyattam pindapatam niharitva mayham upanameti
tam pindapataniharakam ekam bhikkhum thapetva namhi annena kenaci
bhikkhuna va gahatthena va upasankamitabboti. Kasma pana
evamahati. Atite kira pancasata migaluddhaka mahatiti dandavagurahi
arannam parikkhipitva hatthatuttha ekatoyeva yavajivam
migapakkhighatakammena jivitam kappetva niraye uppanna. Te tattha
pacitva pubbe katena kenacideva kusalakammena manussesu uppanna
kalyanupanissayavasena sabbepi bhagavato santike pabbajjanca
upasampadanca labhimsu. Tesam tato mulakusalakammato avipakkavipaka
@Footnote: 1. an. sattaka. 23/48. paliyampana nharudaddulanti dissati.
Aparaparacetana tasmim addhamasabbhantare attupakkamena ca
parupakkamena ca jivitupacchedaya okasam akasi. Tam bhagava addasa.
Kammavipako nama na sakka kenaci patibahitum. Tesu ca
bhikkhusu puthujjanapi atthi sotapannasakadagamianagamikhinasavapi.
Tattha khinasava apatisandhika itare ariyasavaka niyatagatika
sugatiparayana puthujjananam gati aniyata. Atha bhagava cintesi
ime attabhave chandaragena maranabhayabhita na sakkissanti gatim
visodhetum handa nesam chandaragappahanaya asubhakatham kathemi tam
sutva attabhave vigatacchandaragataya gativisodhanam katva sagge
patisandhim ganhissanti evam nesam mama santike pabbajja satthika
bhavissatiti. Tato nesam anuggahaya asubhakatham kathesi kammatthanasisena no
maranavannasamvannanadhippayena. Kathetva ca panassa etadahosi
sace mam imam addhamasam bhikkhu passissanti ajja eko bhikkhu
mato ajja dve .pe. Ajja dasati agantva arocessanti
ayanca kammavipako na sakka maya va annena va patibahitum
svahantam sutvapi kim karissami kimme anatthakena anayabyasanena
sutena handaham bhikkhunam adassanam upagacchamiti tasma evamaha
icchamaham bhikkhave addhamasam patisalliyitum namhi kenaci
upasankamitabbo annatra ekena pindapataniharakenati. Apare
panahu parupavadavivajjanattham evam vatva patisallinoti. Pare
kira bhagavantam upavadissanti ayam sabbannu aham
Saddhammappavaracakkavattiti patijanamano attanopi savake annamannam
ghatente nivaretum na sakkoti kimannam sakkissatiti tattha pandita
vakkhanti bhagava patisallanamanuyutto nayimam pavuttim janati kocissa
arocayitapi natthi sace janeyya addha nivareyyati. Idam pana
icchamattam pathamamevettha karanam. Nassudhati ettha assudhati
padapuranamatte avadharanatthe va nipato neva koci bhagavantam
upasankamatiti.
     Anekehi vannasanthanadihi karanehi vokaro assati
anekakaravokaro. Anekakaravokinno anekakaranasammissoti
vuttam hoti. Ko so. Asubhabhavananuyogo. Tam anekakaravokaram
asubhabhavananuyogam. Anuyutta viharantiti yutta payutta
viharanti. Attiyantiti tena kayena atta dukkhita honti.
Harayantiti lajjanti. Jigucchantiti sanjatajiguccha honti.
Daharoti taruno. Yuvati yobbanena samannagato.
Mandanakajatiyoti mandanapakatiko. Sisam nahatoti sisena saddhim
nahato. Daharo yuvati ettha daharavacanena pathamayobbanabhavam
dasseti. Pathamayobbane hi satta visesena mandanakajatiya
honti. Sisam nahatoti imina mandananuyogakalam. Yuvapi hi
kinci kammam katva sankilitthasariro na mandananuyutto hoti.
Sisam nahato pana so mandanamevanuyunjati ahikunapadini datthumpi
na icchati. So tasmim khane ahikunapena va kukkurakunapena va
Manussakunapena va kanthe alaggena kenacideva paccatthikena
anetva kanthe baddhena patimukkena yatha attiyeyya harayeyya
jiguccheyya evameva te bhikkhu sakena kayena attiyanta harayanta
jigucchanta so viya puriso tam kunapam vigatacchandaragataya
attano kayam pariccajitukama hutva sattham adaya attanapi
attanam jivita voropenti tvam mam jivita voropehi aham
tanti evam annamannampi jivita voropenti. Migalandikampi
samanakuttakanti migalandikoti tassa namam. Samanakuttakoti
samanavesadharako. So kira sikhamattam thapetva sisam mundetva
ekam kasavam nivasetva ekam amse katva viharamyeva upanissaya
vighasadabhavena jivati. Tampi migalandikam samanakuttakam upasankamitva
evam vadanti. Sadhuti ayacanatthe nipato. Noti
upayogabahuvacanam. Sadhu avuso amhe jivita voropehiti vuttam
hoti. Ettha ca ariya neva panatipatam karimsu na samadapesum
na samanunnapesum 1-. Puthujjana pana sabbamakamsu.
     Lohitakanti lohitamakkhitam. Yena vaggumudati vaggumata
lokassa punnasammata nadi. Sopi kira tam papam tattha
pavahessamiti sannaya gato. {163} Ahudeva kukkuccanti tesu kira
bhikkhusu kenaci kayavikaro va vacivikaro va na kato sabbe
sata sampajana dakkhinena passena nipajjimsu. Tam anussarato
@Footnote: 1. na samanujanimsu.
Tassa kukkuccam ahosiyeva. Nadiya anubhavena appamattakampi
papam pahinannama natthi. Ahu vipatisaroti tasseva kukkuccassa
sabhavaniyamanatthametam vuttam. Vipatisarakukkuccam ahosi na
vinayakukkuccanti. Alabha vata metiadi kukkuccassa
pavattiakaradassanattham vuttam. Tattha alabha vata meti ayatim dani
mama hitasukhalabha nama natthiti anutthunati. Na vata me labhati
imina pana tamevattham dalham karoti. Ayam hettha adhippayo
sacepi koci labho teti vadeyya tam miccha nattheva me
labhati. Dulladdham vata meti kusalanubhavena laddhampi idam
manussattam dulladdham vata me. Na vata me suladdhanti imina pana
tameva attham dalham karoti. Ayam hettha adhippayo sacepi
koci suladdhanteti vadeyya tam miccha na vata me suladdhanti.
Apunnam pasutanti apunnam upacitam janitam va. Kasma iti
ce. Yvaham bhikkhu .pe. Voropesinti. Tassattho yo
aham silavante taya eva silavantataya kalyanadhamme uttamadhamme
setthadhamme bhikkhu jivita voropesinti. Annatara marakayikati
namavasena apakata eka bhummadevata micchaditthika marapakkhika
marassa anuvattika evam ayam maradheyyam maravisayam natikkamissatiti
cintetva sabbabharanavibhusita hutva attano anubhavam dassayamana
abhijjamane udake pathavitale cankamamana viya agantva migalandikam
samanakuttakam etadavoca. Sadhu sadhuti sampahamsanatthe nipato.
Tasma evancettha dvivacanam 1-. Atinne taresiti samsarato
atinne imina jivitavoropanena taresi parimocesiti. Ayam kira
etissa devataya balaya dummedhaya laddhi ye na mata te
samsarato na mutta ye mata te muttati. Tasma
samsaramocakamilakkhu 2- viya evamladdhika hutva tampi tattha
niyojenti evamaha. Athakho migalandiko samanakuttako tavabhusam
uppannavipatisaropi tam devataya anubhavam disva ayam devata
evamaha addha imina atthena evameva bhavitabbanti nittham gantva
labha kira metiadini parikittayanto viharena viharam parivenena
parivenam upasankamitva evam vadeti tamtam viharanca parivenanca
upasankamitva dvaram vivaritva anto pavisitva bhikkhu evam
vadeti ko atinno kantaremiti. Hotiyeva bhayanti maranam
paticca cittutraso hoti. Chambhitattanti hadayamamsam adim katva
sariracalanam hoti. Atibhayena thaddhasarirattantipi eke. Thambhitattam
hi chambhitattanti vuccati. Lomahamsoti uddhamthitalomata.
Khinasava pana sattasunnataya suditthatta maranakasattameva na
passanti. Tasma tesam sabbampetam nahositi veditabbam.
Ekampi dvepi .pe. Satthimpi bhikkhu ekaheneva jivita voropesiti
evam gananavasena sabbanipi tani panca bhikkhusatani jivita voropesi.
@Footnote: 1. ameditavacanam .   2 milakkho.
     {164} Patisallana vutthitoti tesam pancannam bhikkhusatanam
jivitakkhayappattibhavam natva tato ekibhavato vutthito janantopi
ajananto viya kathasamutthapanattham ayasmantam anandam amantesi.
Kinnukho ananda tanubhuto viya bhikkhusanghoti ananda ito pubbe
bahu bhikkhu ekato upatthanam agacchanti uddesam paripuccham
ganhanti sajjhayanti ekappajjoto viya aramo dissati
idani pana addhamasamattassa accayena tanubhuto viya tanuko
mando appako viralo viya jato bhikkhusangho kinnukho karanam
kim disasu pakkanta bhikkhuti. Athayasma anando kammavipakena
tesam jivitakkhayappattim asallakkhento asubhakammatthananuyogapaccaya
pana sallakkhento tathahi pana bhante bhagavatiadim vatva
bhikkhunam arahattappattiya annam kammatthanam yacanto sadhu
bhante bhagavatiadimaha. Tassattho sadhu bhante bhagava
annam karanam acikkhatu yena bhikkhusangho arahatte patitthaheyya 1-.
Mahasamuddaorohanatitthani viya hi annanipi dasanussatidasa-
kasinacatuddhatuvavatthanabrahmaviharaanapanassatippabhedani bahuni
nibbanorohanakammatthanani santi tesu bhagava bhikkhu samassasetva
annataram kammatthanam acikkhatuti adhippayo. Atha bhagava
tatha katukamo theram uyyojento tenahi anandatiadimaha.
Tattha vesalim upanissayati vesalim upanissaya samanta gavutepi
@Footnote: 1. idha itisaddo icchitabbo.
Addhayojanepi yavatika viharanti te sabbe sannipatehiti
attho. Sabbe upatthanasalayam sannipatetvati attana
gantum yuttatthanam sayam gantva annattha daharabhikkhum pahinitva
muhutteneva anavasese bhikkhu upatthanasalayam samuham katva.
Yassidani bhante bhagava kalam mannatiti ettha ayamadhippayo
bhagava bhikkhusangho sannipatito esa kalo bhikkhunam dhammakatham katum
anusasanim datum idani yassa tumhe kalam janatha tam kattabbanti.
     {165} Athakho bhagava .pe. Bhikkhu amantesi ayampi kho
bhikkhaveti amantetva ca pana bhikkhunam arahattappattiya pubbe
acikkhitaasubhakammatthanato annam pariyayam acikkhanto
anapanassatisamadhiti aha. Idani yasma bhagavata bhikkhunam
santappanitakammatthanadassanatthameva ayam pali vutta tasma
aparihapetva atthayojanakkamam ettha vannanam karissami. Tatra
ayampi kho bhikkhaveti imassa tava padassa ayam yojana
bhikkhave na kevalam asubhabhavanayeva kilesappahanaya samvattati
apica ayampi kho anapanassatisamadhi .pe. Vupasametiti.
Ayam panettha atthavannana. Anapanassatiti
assasappassasapariggahika sati. Vuttam hetam patisambhidayam ananti
assaso no passaso pananti passaso no assaso
assasavasena upatthanam sati passasavasena upatthanam sati yo
assasati tassa upatthati yo passasati tassa upatthatiti.
Samadhiti taya anapanapariggahikaya satiya saddhim uppanna
cittekaggata. Samadhisisena cayam desana na satisisena.
Tasma anapanassatiya yutto samadhi anapanassatiyam va
samadhi anapanassatisamadhiti evamettha attho veditabbo.
Bhavitoti uppadito vaddhito va. Bahulikatoti punappunam
kato. Santo ceva panito cati santo ceva panito
ceva. Ubhayattha evasaddena niyamo veditabbo. Kim vuttam
hoti. Ayam hi yatha asubhakammatthanam kevalam pativedhavasena
santanca panitanca olarikarammanatta pana patikularammanatta
ca arammanavasena neva santam na panitam na evam kenaci
pariyayena asanto va appanito va apica kho arammanasantatayapi
santo vupasanto nibbuto pativedhasankhataangasantatayapi
arammanappanitatayapi panito atittikaro angappanitatayapiti.
Tena vuttam santo ceva panito cati. Asecanako ca sukho
ca viharoti ettha pana nassa secananti asecanako anasittako
abbokinno petakko aveniko. Natthi cettha parikammena
va upacarena va santata. Adimanasikarato pabhuti attano
sabhaveneva santo ca panito cati attho. Keci pana asecanakoti
anasittako ojavanto sabhaveneva madhuroti vadanti. Evamayam
asecanako ca appitappitakkhane kayikacetasikasukhapatilabhaya samvattanato
sukho ca viharoti veditabbo. Uppannuppanneti avikkhambhite
Avikkhambhite. Papaketi lamake. Akusale dhammeti
akosallasambhute dhamme. Thanaso antaradhapetiti khaneneva antaradhapeti
vikkhambheti. Vupasametiti sutthu upasameti. Nibbedhabhagiyatta
va anupubbena ariyamaggavuddhippatto samucchindati patippassambhetiti
attho. Seyyathapiti opammanidassanametam. Gimhanam pacchime
maseti asalhamase. Uhatarajojallanti addhamase
vatatapasukkhaya gomahisadipadappaharasambhinnaya pathaviya uddham hatam
uhatam akase samutthitam rajanca renunca. Mahaakalameghoti sabbam
nabham ajjhottharitva utthito asalhajunhapakkhe sakalam
addhamasavassanakamegho. So hi asampatte vassakale uppannatta
akalameghoti idha adhippeto. Thanaso antaradhapeti vupasametiti
khaneneva adassanam neti pathaviyam sannisidapeti. Evameva khoti
opammasampatipadanametam. Tato param vuttanayameva. Idani katham
bhavito ca bhikkhave anapanassatisamadhiti ettha. Kathanti
anapanassatisamadhibhavanam nanappakarato vittharetumyatapuccha.
Bhavito ca bhikkhave anapanassatisamadhiti nanappakarato
vittharetukamyataya putthadhammanidassanam. Esa nayo dutiyapadepi.
Ayampanettha sankhepattho bhikkhave kena pakarena kenakarena kena
vidhina bhavito anapanassatisamadhi kena pakarena bahulikato santo
ceva .pe. Vupasametiti. Idani tamattham vittharento idha
bhikkhavetiadimaha. Tattha idha bhikkhave bhikkhuti bhikkhave
Imasmim sasane bhikkhu. Ayam hettha idhasaddo sabbappakara-
anapanassatisamadhinibbattakassa puggalassa nissayabhutasasanaparidipano
annasasanassa tathabhavapatisedhano ca. Vuttam hetam idheva
bhikkhave samano .pe. Sunna parappavada samanebhi annehiti.
Tena vuttam imasmim sasane bhikkhuti. Arannagato va .pe.
Sunnagaragato vati idamassa anapanassatisamadhibhavananurupa-
senasanapariggahaparidipanam. Imassa hi bhikkhuno digharattam rupadisu
arammanesu anuvisatam cittam anapanassatisamadhiarammanam abhiruhitum
na icchati kutagonayuttaratho viya uppathameva dhavati. Tasma
seyyathapi nama gopo kutadhenuya sabbam khirampivitva vaddhitam
kutavaccham dametukamo dhenuto apanetva ekamante mahantam thambham
nikhanitva tattha yottena bandheyya athassa so vaccho itocitoca
vipphanditva palayitum asakkonto tameva thambham upanisideyya va
upanipajjeyya va evameva iminapi bhikkhuna digharattam
rupadiarammanarasapanavaddhitam 1- dutthacittam dametukamena rupadiarammanato
apanetva arannam va .pe. Sunnagaram va pavesetva tattha
assasappassasatthambhe satiyottena bandhitabbam. Evamassa tam
cittam itocitoca vipphanditvapi pubbe acinnarammanam alabhamanam
satiyottam chinditva palayitum asakkontam tameva arammanam
@Footnote: 1. yebhuyyena ruparammanadirasapanavaddhitam. tanca rupadiarammanatoti vakkhamanapadena
@na sameti.
Upacarappanavasena upanisidati ceva upanipajjati ca. Tenahu
porana
        yatha thambhe nibandheyya     vaccham dammam 1- naro idha
        bandheyyevam sakam cittam      satiyarammane dalhanti.
Evamassa tam senasanam bhavananurupam hoti. Tena vuttam idamassa
anapanassatisamadhibhavananurupasenasanapariggahaparidipananti. Athava
yasma idam kammatthanappabhede muddhabhutam sabbannubuddhapaccekabuddhasavakanam
visesadhigama ditthadhammasukhaviharapadatthanam anapanassatikammatthanam
itthipurisahatthiassadisaddasamakulam gamantam apariccajitva
na sukaram sampadetum saddakantakatta jhanassa agamake
pana aranne sukaram yogavacarena idam kammatthanam pariggahetva
anapanacatutthajjhanam nibbattetva tadeva padakam katva sankhare
sammasitva aggaphalam arahattam sampapunitum tasmassa anurupasenasanam
dassento bhagava arannagato vatiadimaha. Vatthuvijjacariyo
viya hi bhagava so yatha vatthuvijjacariyo nagarabhumim passitva
sutthu upaparikkhitva ettha nagaram mapethati upadissati sotthinava
nagare nitthite rajakulato mahasakkaram labhati evameva yogavacarassa
anurupasenasanam upaparikkhitva ettha kammatthanam anuyunjitabbanti
upadissati tato tattha kammatthanamanuyuttena yogina kamena
arahatte patte sammasambuddho vata so bhagavati mahantam
@Footnote: 1. damam.
Sakkaram labhati. Ayam pana bhikkhu dipisadisoti vuccati. Yatha
hi mahadipiraja aranne tinagahanam va vanagahanam va pabbatagahanam
va nissaya niliyitva vanamahisagokannasukaradayo mige ganhati
evamevayam arannadisu kammatthanam anuyunjanto bhikkhu yathakkamena
sotapattisakadagamianagamiarahattamagge ceva ariyaphalanca
ganhatiti veditabbo. Tenahu porana
       yathapi dipiko nama      niliyitva 1- ganhati mige
       tathevayam buddhaputto     yuttayogo vipassako
       arannam pavisitvana       ganhati phalamuttamanti.
Tenassa parakkamajavayoggabhumim arannasenasanam dassento bhagava
arannagato vatiadimaha. Tattha arannagato vati arannam
nama nikkhamitva bahiindakhila sabbametam arannanti ca
arannikam nama senasanam pancadhanusatikam pacchimanti ca evam
vuttalakkhanesu arannesu yankinci pavivekasukhamarannam gato.
Rukkhamulagato vati rukkhasamipam gato. Sunnagaragato vati
sunnam vivittokasam gato. Ettha ca thapetva arannanca
rukkhamulanca avasesasattavidhasenasanam gatopi sunnagaragatoti vattum
vattati. Evamassa ututtayanukulam dhatucariyanukulanca
anapanassatibhavananurupam senasanam upadisitva alinanuddhaccapakkhikam
santamiriyapatham upadisanto nisidatiti aha. Athassa nisajjaya
dalhabhavam assasappassasanam pavattanasukhatam arammanapariggahupayanca
@Footnote: 1. niliyitvatipi dissati.
Dassento pallankam abhujitvatiadimaha. Tattha pallankanti
samantato urubaddhasanam. Abhujitvati abandhitva. Ujum kayam
panidhayati uparimam sariram ujukam thapetva attharasa pitthikantake
kotiya kotim patipadetva. Evam hi nisinnassa cammamamsanaharuni
na panamanti. Athassa ya tesam panamanapaccayaeva khane
khane vedana uppajjeyyum ta na uppajjanti. Tasu
anuppajjamanasu cittam ekaggam hoti kammatthanam na paripatati
vuddhim phatim upagacchati. Parimukham satim upatthapetvati
kammatthanabhimukham satim thapayitva. Athava pariti pariggahattho
mukhanti niyyanattho satiti upatthanattho tena vuccati parimukham
satinti evam patisambhidayam vuttanayeneva cettha attho datthabbo.
Tatrayam sankhepo pariggahitaniyyanam satim katvati.
     So satova assasatiti so bhikkhu evam nisiditva evanca
satim upatthapetva tam satim avijahanto satoeva assasati sato
passasati. Satokari hotiti vuttam hoti. Idani yehakarehi
satokari hoti te dassento digham va assasantotiadimaha.
Vuttam hetam patisambhidayam so satova assasati
sato passasatiti etasseva vibhange battimsaya akarehi
satokari hoti digham assasavasena cittassa ekaggatam avikkhepam
pajanato sati upatthita hoti taya satiya tena nanena
satokari hoti digham passasavasena .pe. Patinissagganupassi
Assasavasena patinissagganupassi passasavasena cittassa ekaggatam
avikkhepam pajanato sati upatthita hoti taya satiya tena
nanena satokari hotiti. Tattha digham va assasantoti
digham va assasam pavattento. Assasoti bahi nikkhamanavato
passasoti anto pavisanavatoti vinayatthakathayam vuttam.
Suttantatthakathasu pana upapatipatiya agatam. Tattha sabbesampi
gabbhaseyyakanam matukucchito nikkhamanakale pathamam gabbhantaravato
bahi nikkhamati paccha bahiravato sukhumam rajam gahetva abbhantaram
pavisanto talum ahacca nibbayati. Evantava assasappassasa
veditabba. Ya pana tesam digharassata sa addhanavasena
veditabba. Yatha hi okasaddhanam pharitva thitam udakam
va valika va dighamudakam digha valika rassamudakam rassa
valikati vuccati evam cunnavicunnapi assasappassasa
hatthisarire ahisarire ca tesam attabhavasankhatam digham addhanam sanikam
puretva sanikameva nikkhamanti tasma dighati vuccanti. Sunakhasasadinam
attabhavasankhatam rassam addhanam sigham puretva sighameva nikkhamanti
tasma rassati vuccanti. Manussesu pana keci hatthiahiadayo
viya kaladdhanavasena digham assasanti ca passasanti ca keci
sunakhasasadayo viya rassam tasma tesam kalavasena dighamaddhanam nikkhamanta
ca pavisanta ca te digha ittaramaddhanam nikkhamanta ca pavisanta
ca rassati veditabba. Tatrayam bhikkhu navahakarehi digham assasanto
Ca passasanto ca digham assasami passasamiti pajanati. Evam
pajanato cassa ekenakarena kayanupassanasatipatthanabhavana
sampajjatiti veditabba. Yathaha patisambhidayam. Katham digham
assasanto digham assasamiti pajanati .pe. Rassam passasanto rassam
passasamiti pajanati. Digham assasam addhanasankhate assasati
digham passasam addhanasankhate passasati digham assasappassasam
addhanasankhate assasatipi passasatipi digham assasappassasam
addhanasankhate assasatopi passasatopi chando uppajjati. Chandavasena
tato sukhumataram digham assasam addhanasankhate assasati chandavasena
tato sukhumataram digham passasam addhanasankhate passasati chandavasena
tato sukhumataram assasappassasam addhanasankhate assasatipi passasatipi
chandavasena tato sukhumataram digham assasappassasam addhanasankhate
assasatopi passasatopi pamujjam uppajjati. Pamujjavasena tato
sukhumataram digham assasam addhanasankhate assasati pamujjavasena
tato sukhumataram digham passasam .pe. Digham assasappassasam
addhanasankhate assasatipi passasatipi pamujjavasena tato sukhumataram
digham assasappassasam addhanasankhate assasatopi passasatopi
digham assasappassasa cittam vivattati upekkha santhati.
Imehi navahakarehi digham assasappassasa kayo upatthanam sati
anupassana nanam kayo upatthanam no sati sati upatthananceva
sati ca taya satiya tena nanena tam kayam anupassatiti tena
Vuccati kaye kayanupassanasatipatthanabhavanati. Eseva nayo
rassapadepi. Ayam pana viseso. Yatha ettha digham assasam
addhanasankhateti vuttam evam idha rassam assasam ittarasankhate
assasatiti agatam. Tasma tassa vasena yava tena vuccati kaye
kayanupassanasatipatthanabhavanati tava yojetabbam. Evamayam
addhanavasena ittaravasena ca imehi navahi akarehi assasappassase
pajananto digham va assasanto digham assasamiti pajanati .pe.
Rassam va passasanto rassam passasamiti pajanatiti veditabbo.
Evam pajanato cassa
       digho rasso ca assaso     passasopi ca tadiso
       cattaro vanna vattanti     nasikaggeva bhikkhunoti.
     Sabbakayapatisamvedi assasissamiti .pe. Passasissamiti
sikkhatiti sakalassa assasakayassa adimajjhapariyosanam viditam karonto
pakatam karonto assasissamiti sikkhati sakalassa passasakayassa
adimajjhapariyosanam viditam karonto pakatam karonto
passasissamiti sikkhati. Evam viditam karonto pakatam karonto
nanasampayuttacittena assasati ceva passasati ca tasma assasissami
passasissamiti sikkhatiti vuccati. Ekassa hi bhikkhuno cunnavigate 1-
assasakaye va passasakaye va adi pakato hoti na
majjhapariyosanam so adimeva pariggahetum sakkoti majjhapariyosane
kilamati. Ekassa majjham pakatam hoti na adipariyosanam so
@Footnote: 1. visuddhimagge pana cunnavisateti dissati.
Majjhameva pariggahetum sakkoti adipariyosane kilamati. Ekassa
pariyosanam pakatam hoti na adimajjham so pariyosanameva
pariggahetum sakkoti adimajjhe kilamati. Ekassa sabbampi
pakatam hoti so sabbampi pariggahetum sakkoti na katthaci
kilamati. Tadisena bhavitabbanti dassento aha sabbakayapatisamvedi
assasissamiti .pe. Passasissamiti sikkhatiti. Tattha sikkhatiti
evam ghatati vayamati. Yo va tathabhutassa samvaro ayamettha
adhisilasikkha yo tathabhutassa samadhi ayam adhicittasikkha ya
tathabhutassa panna ayam adhipannasikkhati ima tisso sikkhayo
tasmim arammane taya satiya tena manasikarena sikkhati asevati
bhaveti bahulikarotiti evamettha attho datthabbo. Tattha
yasma purimanayena kevalam assasitabbam passasitabbameva ca na
annam kinci katabbam ito patthaya pana nanuppadanadisu
yogo karaniyo tasma tattha assasamiti pajanati passasamiti
pajanatitveva vattamanakalavasena palim vatva ito patthaya kattabbassa
nanuppadanadino akarassa dassanattham sabbakayapatisamvedi
assasissamiti sikkhatitiadina nayena anagatavacanavasena pali
aropitati veditabba.
     Passambhayam kayasankharam assasissamiti .pe. Passasissamiti
sikkhatiti olarikam kayasankharam passambhento patippassambhento
nirodhento vupasamento assasissami passasissamiti sikkhati.
Tatrevam olarikasukhumata ca passaddhi ca veditabba. Imassa
hi bhikkhuno pubbe apariggahitakale kayo ca cittanca sadaratha
honti olarikanam kayacittanam olarikatte avupasante
assasappassasapi olarika honti balavatara hutva pavattanti
nasika nappahoti mukhena assasantopi passasantopi titthati.
Yada panassa kayopi cittampi pariggahita honti tada te
santa honti vupasanta. Tesu santesu assasappassasa
sukhuma hutva pavattanti atthi nukho natthiti vicetabbakarappatta
honti. Seyyathapi purisassa dhavitva pabbata va orohitva
mahabharam va sisato oropetva thitassa olarika
assasappassasa honti nasika nappahoti mukhena assasantopi
passasantopi titthati. Yada panesa tam parissamam vinodetva
nahatva ca pivitva ca allasatakam hadaye katva sitaya chayaya
nipanno hoti athassa te assasappassasa sukhuma honti
atthi nukho natthiti vicetabbakarappatta. Evameva
imassa bhikkhuno pubbe apariggahitakale kayo ca .pe.
Vicetabbakarappatta honti. Tam kissa hetu. Tathahissa pubbe
apariggahitakale olarikolarike kayasankhare passambhemiti
abhogasamannaharamanasikarapaccavekkhana natthi. Pariggahitakale
pana atthi. Tenassa apariggahitakalato pariggahitakale kayasankharo
sukhumo hoti. Tenahu porana
       Saraddhe kaye citte ca    adhimattam pavattati
       asaraddhamhi kayamhi        sukhumam sampavattatiti.
Pariggahepi olariko pathamajjhanupacare sukhumo. Tasmimpi olariko
pathamajjhane sukhumo. Pathamajjhane ca dutiyajjhanupacare ca olariko
dutiyajjhane sukhumo. Dutiyajjhane ca tatiyajjhanupacare ca olariko
tatiyajjhane sukhumo. Tatiyajjhane ca catutthajjhanupacare ca
olariko catutthajjhane atisukhumo appavattimeva papunati.
Idam tava dighabhanakasamyuttabhanakanam matam. Majjhimabhanaka
pana pathamajjhane olariko dutiyajjhanupacare sukhumoti evam
hetthimahetthimajjhanato uparuparijjhanupacarepi sukhumataram icchanti.
Sabbesamyeva pana matena apariggahitakale pavattakayasankharo
pariggahitakale patippassambhati pariggahitakale pavattakayasankharo
pathamajjhanupacare .pe. Catutthajjhanupacare pavattakayasankharo
catutthajjhane patippassambhati. Ayam tava samathe nayo. Vipassanayam
pana apariggahe pavatto kayasankharo olariko mahabhutapariggahe
sukhumo sopi olariko upadarupapariggahe sukhumo sopi
olariko sakalarupapariggahe sukhumo sopi olariko arupapariggahe
sukhumo sopi olariko ruparupapariggahe sukhumo sopi olariko
paccayapariggahe sukhumo sopi olariko sapaccayanamarupadassane
sukhumo sopi olariko lakkhanarammanikavipassanaya sukhumo sopi
dubbalavipassanaya olariko balavavipassanaya sukhumo. Tattha
Pubbe vuttanayeneva purimassa purimassa pacchimena pacchimena passaddhi
veditabba. Evamettha olarikasukhumata ca passaddhi ca veditabba.
Patisambhidayam panassa saddhim codanasodhanahi evamattho vutto.
Katham. Passambhayam kayasankharam assasissami .pe. Passasissamiti
sikkhati. Katame kayasankhara. Digham assasa kayika ete
dhamma kayapatibaddha kayasankhara te kayasankhare passambhento
nirodhento vupasamento sikkhati digham passasa kayika ete
dhamma .pe. Rassam assasa rassam passasa sabbakayapatisamvedi
assasa sabbakayapatisamvedi passasa kayika ete dhamma
kayapatibaddha kayasankhara te kayasankhare passambhento
nirodhento vupasamento sikkhati. Yatharupehi kayasankharehi
ya kayassa anamana vinamana sannamana panamana injana
phandana calana kampana passambhayam kayasankharam assasissamiti
sikkhati passambhayam kayasankharam passasissamiti sikkhati. Yatharupehi
kayasankharehi ya kayassa na anamana na vinamana na sannamana
na panamana aninjana aphandana acalana akampana santam
sukhumam passambhayam kayasankharam assasissami passasissamiti sikkhati.
Iti kira passambhayam kayasankharam assasissamiti sikkhati
passambhayam kayasankharam passasissamiti sikkhati. Evam sante
vatupaladdhiya ca pabhavana na hoti assasappassasananca
pabhavana na hoti anapanassatiya ca pabhavana na hoti
Anapanassatisamadhissa ca pabhavana na hoti na ca tam samapattim
pandita samapajjantipi vutthahantipi. Iti kira passambhayam
kayasankharam assasissami passasissamiti sikkhati. Evam sante
vatupaladdhiya ca pabhavana hoti assasappassasananca pabhavana
hoti anapanassatiya ca pabhavana hoti anapanassatisamadhissa
ca pabhavana hoti tanca nam samapattim pandita samapajjantipi
vutthahantipi. Yathakatham viya. Seyyathapi kamse akottite pathamam
olarika sadda pavattanti. Olarikanam saddanam nimittam
suggahitatta sumanasikatatta supadharitatta niruddhepi olarike
sadde atha paccha sukhumaka sadda pavattanti sukhumakanam
saddanam nimittam suggahitatta sumanasikatatta supadharitatta
niruddhepi sukhumake sadde atha paccha sukhumasaddanimittarammanatapi
cittam pavattati. Evameva pathamam olarika assasappassasa
pavattanti olarikanam assasappassasanam nimittam suggahitatta
sumanasikatatta supadharitatta niruddhepi olarike assasappassase
atha paccha sukhumaka assasappassasa pavattanti sukhumakanam
assasappassasanam nimittam suggahitatta sumanasikatatta
supadharitatta niruddhepi sukhumake assasappassase atha paccha
sukhumaassasappassasanimittarammanatapi cittam na vikkhepam gacchati.
Evam sante vatupaladdhiya ca pabhavana hoti assasappassasananca
pabhavana hoti anapanassatiya ca pabhavana hoti
Anapanassatisamadhissa ca pabhavana hoti tanca nam samapattim
pandita samapajjantipi vutthahantipi. Passambhayam kayasankharam
assasappassasa kayo upatthanam sati anupassana nanam
kayo upatthanam no sati sati upatthananceva sati ca taya
satiya tena nanena tam kayam anupassatiti tena vuccati kaye
kayanupassanasatipatthanabhavanati. Ayam tavettha kayanupassanavasena
vuttassa pathamacatukkassa anupubbapadavannana. Yasma panettha
idameva catukkam adikammikassa kammatthanavasena vuttam itarani pana
tini catukkani ettha pattajjhanassa vedanacittadhammanupassanavasena
vuttani tasma idam kammatthanam bhavetva anapanacatutthaj-
jhanapadatthanaya vipassanaya saha patisambhidahi arahattam
papunitukamena buddhaputtena yam katabbam tam sabbam idheva
tava adikammikassa kulaputtassa vasena adito pabhuti evam
veditabbam.
     Catubbidham tava silam visodhetabbam. Tattha tividha visodhana
anapajjanam apannavutthanam kilesehi ca apatipilanam. Evam
visuddhasilassa hi bhavana sampajjati. Yamidam cetiyanganavattam
bodhianganavattam upajjhayavattam acariyavattam jantagharavattam
uposathagaravattam dveasitikkhandhakavattani cuddasavidham mahavattanti
imesam vasena abhisamacarikasilam vuccati tampi sadhukam paripuretabbam.
Yo hi aham silam rakkhami kim abhisamacarikena kammanti
Vadeyya tassa silam paripurissatiti netam thanam vijjati.
Abhisamacarikavatte pana paripure 1- silam paripurati. Sile
paripure 1- samadhi gabbham ganhati. Vuttam hetam bhagavata so
vata bhikkhave bhikkhu abhisamacarikam dhammam aparipuretva silani
paripuressatiti netam thanam vijjatiti. Vittharetabbam. Tasmanena
yampidam cetiyanganavattadi abhisamacarikam vuccati tampi sadhukam
paripuretabbam. Tato
       avaso ca kulam labho    gano kammena pancamam
       addhanam nati abadho    gantho iddhiti te dasati.
Evam vuttesu dasasu palibodhesu yo palibodho atthi so
upacchinditabbo. Evam upacchinnapalibodhena kammatthanam
uggahetabbam. Tam dubbidham hoti sabbatthakakammatthananca
parihariyakammatthananca. Tattha sabbatthakakammatthanannama
bhikkhusanghadisu metta maranassati ca. Asubhasannatipi
eke . Kammatthanikena hi bhikkhuna pathamam tava paricchinditva
simatthakabhikkhusanghe metta bhavetabba tato simatthakadevatasu
tato gocaragame issarajane tato tattha manusse upadaya
sabbasattesu. So hi bhikkhusanghe mettaya sahavasinam
muducittatam janeti. Athassa sukhasamvasata hoti. Simatthakadevatasu
mettaya mudukatacittahi devatahi dhammikaya rakkhaya susamvihitarakkho
@Footnote: 1. paripunne.
Hoti. Gocaragame issarajane mettaya mudukatacittasantanehi
issarehi dhammikaya rakkhaya surakkhitaparikkharo hoti. Tattha
manussesu mettaya pasaditacittehi tehi aparibhuto hutva vicarati.
Sabbasattesu mettaya sabbattha apatihatacaro hoti.
Maranassatiya pana avassam maritabbanti cintento anesanam pahaya
uparuparivaddhamanasamvego anolinavuttiko hoti. Asubhasannaya
dibbesupi arammanesu tanha na uppajjati. Tenassetam tayam evam
bahupakaratta sabbattha atthayitabbam icchitabbanti katva adhippetassa
ca yoganuyogakammassa padatthanatta sabbatthakakammatthananti
vuccati. Atthattimsarammanesu pana yam yassa caritanukulam tam
tassa niccam pariharitabbataya yathavutteneva nayena
parihariyakammatthananti vuccati. Idha pana idameva anapanakammatthanam
parihariyakammatthananti vuccati. Ayamettha sankhepo. Vittharo
pana silavisodhanakatham palibodhupacchedakathanca icchantena visuddhimaggato
gahetabbo. Evam visuddhasilena pana upacchinnapalibodhena ca idam
kammatthanam ugganhantena iminava kammatthanena catutthajjhanam
nibbattetva vipassanam vaddhetva arahattam pattassa buddhaputtassa
santike uggahetabbam. Tam alabhantena anagamissa tampi
alabhantena sakadagamissa tampi alabhantena sotapannassa tampi
alabhantena anapanacatutthajjhanalabhissa tampi alabhantena
paliya atthakathaya ca asammulhassa vinicchayacariyassa santike
Uggahetabbam. Arahantadayo hi attana adhigatamaggameva
acikkhanti. Ayam pana gahanappadese mahahatthipatham niharanto
viya sabbattharammane asammulho sappayasappayam paricchinditva
katheti. Tatrayam anupubbikatha. Tena bhikkhuna sallahukavuttina
vinayacarasampannena vuttappakaramacariyam upasankamitva
vattapatipattiya aradhitacittassa tassa santike pancasandhikam kammatthanam
uggahetabbam. Tatrima panca sandhiyo uggaho paripuccha
upatthanam appana lakkhananti. Tattha uggaho nama
kammatthanassa ugganhanam. Paripuccha nama kammatthanassa
paripucchana. Upatthanam nama kammatthanassa upatthanam.
Appana nama kammatthanassa appana. Lakkhanam nama
kammatthanassa lakkhanam. Evam lakkhanamidam kammatthananti
kammatthanasabhavupadharananti vuttam hoti. Evam pancasandhikam
kammatthanam ugganhanto attanapi na kilamati acariyampi na
vihetheti. Tasma thokam uddisapetva bahum kalam sajjhayitva
evam pancasandhikam kammatthanam uggahetva sace tattha sappayam
hoti tattheva vasitabbam no ce tattha sappayam hoti acariyam
apucchitva sace mandapanno yojanaparamam gantva sace
tikkhapanno durampi gantva attharasasenasanadosavivajjitam
pancasenasanangasamannagatam senasanam upagamma tattha vasantena
upacchinnakhuddakapalibodhena katabhattakiccena bhattasammadam pativinodetva
Ratanattayagunanussaranena cittam sampahamsetva acariyuggahato
ekapadampi appamussantena imam anapanassatikammatthanam
manasikatabbam. Ayamettha sankhepo. Vittharo pana imam
kathamaggam icchantena visuddhimaggato gahetabbo. Yam pana
vuttam imam anapanassatikammatthanam manasikatabbanti tatrayam
manasikaravidhi ganana anubandhana phusana thapana sallakkhana
vivattana parisuddhi tesanca patipassanati. Gananati gananayeva.
Anubandhanati anuvahana. Phusanati phutthatthanam. Thapanati
appana. Sallakkhanati vipassana. Vivattanati maggo.
Parisuddhiti phalam. Tesanca patipassanati paccavekkhana.
Tattha imina adikammikakulaputtena pathamam gananaya imam
kammatthanam manasikatabbam. Ganantena ca pancannam hettha
na thapetabbam dasannam upari na netabbam antare khandam na
dassetabbam. Pancannam hettha thapentassa hi sambadhe
okase cittuppado vipphandati sambadhe vaje sanniruddhagono
viya. Dasannam upari nentassa  ganananissitova cittuppado
hoti. Antara khandam dassentassa sikhappattam nukho me
kammatthanam noti cittam vikampati. Tasma ete dose
vajjetva ganetabbam. Ganantena pathamam dandhagananaya
dhannamapakagananaya ganetabbam. Dhannamapako hi nalim
puretva ekanti vatva okirati puna purento kanci 1-
@Footnote: 1. kincitipi dissati.
Kacavaram disva tam chaddento ekam ekanti vadati.
Esa nayo dve dvetiadisu. Evameva iminapi
assasappassasesu yo upatthati tam gahetva ekam ekantiadim
katva yava dasa dasati pavattamanam pavattamanam upalakkhetva
ganetabbam. Tassa evam ganayato nikkhamanta ca pavisanta
ca assasappassasa pakata honti. Athanena tam dandhagananam
dhannamapakagananam pahaya sighagananaya gopalagananaya ganetabbam.
Cheko hi gopalako sakkharayo ucchangena gahetva rajjudandahattho
patova vajam gantva gavo pitthiyam paharitva palighatthambhamatthake
nisinno dvaram pattam pattamyeva gavim eka dveti sakkharam
khipitva ganeti. Tiyamarattim sambadhe okase dukkham vutthagogano
nikkhamanto annamannam upanighamsento vegavegena punjapunjo
hutva nikkhamati. So vegavegena tini cattari panca dasati
ganetiyeva. Evam imassapi purimanayena ganayato assasappassasa
pakata hutva sigham sigham punappunam sancaranti. Tato tena
sigham sigham punappunam sancarantiti natva anto ca bahi ca
aggahetva dvarappattam dvarappattamyeva gahetva eko
dve tini cattari panca eko dve tini cattari panca
cha eko dve tini cattari panca cha satta attha nava
dasati sigham sigham ganetabbameva. Gananapatibaddhe hi kammatthane
gananabaleneva cittam ekaggam hoti arittupatthambhanavasena
Candasote navathapanamiva. Tassevam sigham sigham ganayato
kammatthanam nirantarappavattam viya hutva upatthati. Atha
nirantaram pavattatiti natva anto ca bahi ca vatam
apariggahetva purimanayeneva vegavegena ganetabbam.
Antopavisanavatehi saddhim cittam pavesayato abbhantaram 1- vatabbhahatam
medapuritam viya hoti. Bahinikkhamanavatena saddhim cittam niharato
bahiddha puthuttarammane cittam vikkhipati. Phutthokase pana
satim thapetva bhaventasseva bhavana sampajjati. Tena
vuttam anto ca bahi ca vatam apariggahetva purimanayeneva
vegavegena ganetabbanti. Kivaciram panetam ganetabbanti.
Yava vina gananaya assasappassasarammane sati santitthati.
Bahivisatavitakkavicchedam katva assasappassasarammane
satisanthapanatthamyeva hi gananati. Evam gananaya manasikatva
anubandhanaya manasikatabbam. Anubandhana nama gananam patisamharitva
satiya nirantaram assasappassasanam anugamanam. Tanca kho na
adimajjhapariyosananugamanavasena. Bahinikkhamanavatassa hi nabhi
adi hadayam majjham nasika pariyosanam. Abbhantaram pavisanavatassa
nasikaggam adi hadayam majjham nabhi pariyosanam. Tancassa
anugacchato vikkhepagatam cittam sarambhaya ceva hoti injanaya
ca. Yathaha. Assasadimajjhapariyosanam satiya anugacchato
ajjhattam vikkhepagatena cittena kayopi cittampi saraddha ca
@Footnote: 1. visuddhimagge pana abbhantareti dissati.
Honti injita ca phandita ca passasadimajjhapariyosanam
satiya anugacchato bahiddha vikkhepagatena cittena kayopi
cittampi saraddha ca honti injita ca phandita cati.
Tasma anubandhanaya manasikarontena na adimajjhapariyosanavasena
manasikatabbam. Apica kho phusanavasena ca thapanavasena ca
manasikatabbam. Ganananubandhanavasena viya hi phusanathapanavasena
visum manasikaro natthi. Phutthaphutthatthaneyeva pana ganento
gananaya ca phusanaya ca manasikaroti. Tattheva gananam patisamharitva
te satiya anubandhanto appanavasena ca cittam thapento
anubandhanaya ca phusanaya ca thapanaya ca manasikarotiti vuccati.
Svayamattho atthakathayam vuttapanguladovarikopamahi patisambhidayam
vuttakakacopamaya ca veditabbo. Tatrayam pangulopama
seyyathapi pangulo dolaya kilatam mataputtanam dolam khipitva
tattheva dolatthambhamule nisinno kamena agacchantassa ca
gacchantassa ca dolaphalakassa ubho kotiyo majjhanca passati
na ca ubhokotimajjhanam dassanattham byavato hoti evamevayam
bhikkhu sativasena upanibandhanatthambhamule thapetva assasappassasadolam
khipitva tattheva nimitte satiya nisinno kamena
agacchantananca gacchantananca phutthatthane assasappassasanam
adimajjhapariyosanam satiya anugacchanto tattha ca cittam
thapento passati na ca tesam dassanattham byavato hoti.
Ayam pangulopama. Ayampana dovarikopama seyyathapi
dovariko nagarassa anto ca bahi ca purise ko tvam
kuto va agato kuhim va gacchati kim va te hattheti
na vimamsati na hi tassa te bhara dvarappattam dvarappattamyeva
pana vimamsati evameva imassa bhikkhuno anto pavitthavata
ca bahi nikkhantavata ca na bhara honti dvarappatta
dvarappattayeva bharati. Ayam dovarikopama. Kakacopama
pana adito pabhuti veditabba. Vuttam hetam
       nimittam assasappassasa      anarammanamekacittassa
       ajanato ca tayo dhamme      bhavana nupalabbhati.
       Nimittam assasappassasa      anarammanamekacittassa
       janato ca tayo dhamme       bhavana upalabbhatiti.
Katham ime tayo dhamma ekacittassa arammanam na honti.
Na cime tayo dhamma avidita honti na ca cittam
vikkhepam gacchati padhananca pannayati payoganca sadheti
visesamadhigacchati. Seyyathapi rukkho same bhumibhage nikkhitto
tamenam puriso kakacena chindeyya rukkhe phutthakakacadantanam
vasena purisassa sati upatthita hoti na ca agate va
gate va kakacadante manasikaroti na ca agata va gata
va kakacadanta avidita honti padhananca pannayati
payoganca sadheti. Yathapi rukkho same bhumibhage nikkhitto
Evam upanibandhananimittam. Yatha kakacadanta evam assasappassasa.
Yatha rukkhe phutthakakacadantanam vasena purisassa sati upatthita
hoti na agate va gate va kakacadante manasikaroti
na agata va gata va kakacadanta avidita honti
padhananca pannayati payoganca sadheti evameva bhikkhu
nasikagge va mukhanimitte va satim upatthapetva nisinno
hoti na agate va gate va assasappassase manasikaroti
na agata va gata va assasappassasa avidita honti
padhananca pannayati payoganca sadheti visesamadhigacchati.
Padhananti katamam padhanam araddhaviriyassa kayopi cittampi
kammaniyam hoti idam padhanam. Katamo payogo araddhaviriyassa
upakkilesa pahiyanti vitakka vupasamanti ayam payogo.
Katamo viseso araddhaviriyassa samyojana pahiyanti anusaya
byanti honti ayam viseso. Evam ime tayo dhamma
ekacittassa arammanam na honti na cime tayo dhamma
avidita honti na ca cittam vikkhepam gacchati padhananca
pannayati payoganca sadheti visesamadhigacchati.
       Anapanassati yassa     paripunna subhavita
       anupubbamparicita        yatha buddhena desita
       somam lokam pabhaseti     abbhamuttova candimati.
Ayam kakacopama. Idha panassa agatagatavasena amanasikaramattameva
Payojananti veditabbam. Idam kammatthanam manasikaroto kassaci
na cireneva nimittanca uppajjati avasesajjhanangapatimandita
appana sankhata thapana ca sampajjati. Kassaci pana
gananavaseneva manasikarakalato pabhuti yatha saraddhakayassa
mance va pithe va nisidato mancapitham onamati vikuttati
paccattharanam valim ganhati asaraddhakayassa pana nisidato neva
mancapitham onamati na vikuttati na paccattharanam valim ganhati
tulapicupuritam viya mancapitham hoti kasma yasma asaraddhakayo
lahuko hoti evameva gananavasena manasikarakalato pabhuti
anukkamato olarikaassasappassasanirodhavasena kayadarathe vupasante
kayopi cittampi lahukam hoti sariram akase langhanakarappattam
viya hoti tassa olarike assasappassase niruddhe
sukhumassasappassasanimittarammanam cittam pavattati tasmimpi niruddhe
aparaparam tato sukhumatarasukhumataranimittarammanam pavattatiyeva.
Katham. Yatha puriso mahatiya lohasalakaya kamsatalam akotteyya
ekappaharena mahasaddo uppajjeyya tassa olarikasaddarammanam
cittam pavatteyya niruddhe olarike sadde atha paccha
sukhumasaddanimittarammanam tasmimpi niruddhe aparaparam tato
sukhumatarasukhumatarasaddanimittarammanam pavattateva evanti veditabbam.
Vuttampi cetam seyyathapi kamse akottiteti. Vittharo.
Yatha hi annani kammatthanani uparupari vibhatani honti
Na tatha idam. Idampana uparupari bhaventassa bhaventassa
sukhumatam gacchati upatthanampi na upagacchati. Evam anupatthahante
pana tasmim na tena bhikkhuna utthayasana cammakhandam papphotetva
gantabbam. Kim katabbam acariyam pucchissamiti va nattham
dani me kammatthananti va na vutthatabbam. Iriyapatham
vikopetva gacchato hi kammatthanam navam navameva hoti tasma
yathanisinneneva desato aharitabbam. Tatrayam aharanupayo.
Tena hi bhikkhuna kammatthanassa anupatthahanabhavam natva iti
patisancikkhitabbam ime assasappassasa nama kattha atthi
kattha natthi kassa va atthi kassa va natthiti athevam
patisancikkhato ime antomatukucchiyam natthi udake nimugganam
natthi tatha asannibhutanam matanam catutthajjhanasamapannanam
ruparupabhavasamanginam nirodhasamapannananti natva evam attanava
atta paticodetabbo nanu tvam pandita neva matukucchigato
na udake nimuggo na asannibhuto na mato na
catutthajjhanasamapanno na ruparupabhavasamangi na nirodhasamapanno
atthiyeva te assasappassasa mandapannataya pana pariggahetum
na sakkositi. Athanena pakatiphutthavaseneva cittam thapetva
manasikaro pavattetabbo. Ime hi dighanasikassa nasaputam
ghattenta pavattanti rassanasikassa uttarottham. Tasmanena
imam nama thanam ghattentiti nimittam thapetabbam. Imameva hi
Atthavasam paticca vuttam bhagavata naham bhikkhave mutthassatissa
asampajanassa anapanassatibhavanam vadamiti. Kincapi hi
yankinci kammatthanam satassa sampajanasseva sampajjati ito
annam pana manasikarontassa pakatam hoti. Idam pana
anapanassatikammatthanam garukam garukabhavanam buddhapaccekabuddhabuddhaputtanam
mahapurisanamyeva manasikarabhumibhutam na ceva ittaram na
ittarasattasamasevitam yatha yatha manasikariyati tatha tatha santanceva
hoti sukhumanca tasma ettha balavati sati ca panna ca
icchitabba. Yatha hi matthasatakassa tunnakaranakale sucipi
sukhuma icchitabba sucipasavedhanampi tato sukhumataram evameva
matthasatakasadisassa imassa kammatthanassa bhavanakale sucipatibhaga
satipi sucipasavedhanapatibhaga tam sampayutta pannapi balavati
icchitabba. Tahi capana satipannahi samannagatena bhikkhuna
na te assasappassasa annatra pakatiphutthokasa pariyesitabba.
Yatha pana kasako kasitva balivadde muncitva gocarabhimukhe
katva chayaya nisinno visameyya athassa te balivadda vegena
atavim paviseyyum. Yo hoti cheko kasako so puna te
gahetva yojetukamo na tesam anupadam gantva atavim ahindati
athakho rasminca patodanca gahetva ujukameva tesam nipatatittham
gantva nisidati va nipajjati va. Atha te gone divasabhagam
caritva udapanatittham otaritva nahatva ca pivitva ca
Paccuttaritva thite disva rasmiya bandhitva patodena vijjhanto
anetva yojetva puna kammam karoti. Evameva tena bhikkhuna
na te annatra pakatiphutthokasa pariyesitabba. Satirasmim
pana pannapatodanca gahetva pakatiphutthokase cittam thapetva
manasikaro pavattetabbo. Evam hissa manasikaroto na cirasseva
te upatthahanti nipatatitthe viya gona. Tato tena
satirasmiya bandhitva tasmimyeva thane yojetva pannapatodena
vijjhantena puna kammatthanam anuyunjitabbam. Tassevamanuyunjato
na cirasseva nimittam upatthati. Tam panetam na sabbesam
ekasadisam hoti. Apica kho kassaci sukhasamphassam uppadayamano
tulapicu viya kappatapicu viya vatadhara viya ca upatthatiti
ekacce ahu. Ayam pana atthakathavinicchayo. Idam hi
kassaci tarakarupam viya manigulika viya muttagulika viya ca
kassaci kharasamphassam hutva kappasatthi viya saradarusuci viya
ca kassaci dighapamangasuttam viya kusumadamam viya dhumasikha viya
ca kassaci vitthatamakkatakasuttam viya balahakapatalam viya padumapuppham
viya rathacakkam viya candamandalam viya suriyamandalam viya ca
upatthati. Tanca panetam yatha sambahulesu bhikkhusu suttantam
sajjhayitva nisinnesu ekena bhikkhuna tumhakam kidisam hutva
idam suttam upatthatiti vutte eko mayham mahati pabbateyya
nadi viya hutva upatthatiti aha. Aparo mayham ekavanaraji
Viya anno mayham sitacchayo sakhasampanno phalabharabharitarukkho
viyati. Tesam hi ekameva suttam sannananataya nanato
upatthasi. Evam ekameva kammatthanam sannananataya nanato
upatthasi. Sannajam hi etam sannanidanam sannapabhavam
tasma sannananataya nanato upatthatiti veditabbam.
Ettha ca annameva assasarammanam cittam annam passasarammanam
annam nimittarammanam. Yassa hi ime tayo dhamma natthi
tassa kammatthanam neva appanam na upacaram papunati.
Yassa panime tayo dhamma atthi tasseva kammatthanam appananca
upacaranca papunati. Vuttam hetam
       nimittam assasappassasa 1-    anarammanamekacittassa
       ajanato ca tayo dhamme       bhavana nupalabbhati.
       Nimittam assasappassasa 1-    anarammanamekacittassa
       janato ca tayo dhamme        bhavana upalabbhatiti.
Evam upatthite pana nimitte tena bhikkhuna acariyassa santikam
gantva arocetabbam mayham bhante evarupannama upatthatiti.
Acariyena pana etam nimittanti va na va nimittanti na
vattabbam. Evam hoti avusoti vatva punappunam manasikarohiti
vattabbo. Nimittanti hi vutte vosanam apajjeyya na
nimittanti vutte niraso visideyya tasma tadubhayampi avatva
manasikareyeva niyojetabboti evantava dighabhanaka.
@Footnote: 1. visud. 2/71 assasapassasa. evamuparipi.
Majjhimabhanaka panahu nimittamidam avuso kammatthanam punappunam
manasikarohi sappurisati vattabboti. Athanena nimitteyeva
cittam thapetabbam. Evamassayam ito pabhuti thapanavasena bhavana
hoti. Vuttam hetam poranehi
       nimitte thapayam cittam      nanakaram vibhavayam
       dhiro assasappassase   sakam cittam nibandhatiti.
Tassevam nimittupatthanato pabhuti nivaranani vikkhambhitaneva honti
kilesa sannisinnava sati upatthitayeva cittam samahitameva.
Idam hi dvihakarehi cittam samahitannama hoti upacarabhumiyam
va nivaranappahanena patilabhabhumiyam va angapatubhavena. Tattha
upacarabhumiti upacarasamadhi. Patilabhabhumiti appanasamadhi.
Tesam kim nanakaranam. Upacarasamadhi kusalavithiyam javitva bhavangam
otarati. Appanasamadhi divasabhage appetva nisinnassa divasabhagampi
kusalavithiyam javati bhavangam na otarati. Imesu dvisu samadhisu
nimittapatubhavena upacarasamadhina samahitam cittam hoti.
Athanena tam nimittam neva vannato manasikatabbam na lakkhanato
paccavekkhitabbam. Apica kho khattiyamahesiya cakkavattigabbhoviya
kasakena saliyavagabbho viya ca appamattena rakkhitabbam. Rakkhitam
hissa phaladam hoti.
       Nimittam rakkhato laddham     parihani na vijjati
       arakkhamhi asantamhi     laddham laddham vinassatiti.
Tatrayam rakkhanupayo. Tena bhikkhuna avaso gocaro bhassam
puggalo bhojanam utu iriyapathoti imani satta asappayani
vajjetva taneva satta sappayani sevantena punappunam tam
nimittam manasikatabbam. Evam sappayasevanena nimittam thiram katva
vuddhim virulhim vepullam gamayitva vatthuvisadakiriya indriyasamatta-
patipadanata nimittakusalata yasmim samaye cittam niggahetabbam
tasmim samaye cittam nigganhana yasmim samaye cittam paggahetabbam
tasmim samaye cittappagganhana yasmim samaye cittam sampahamsetabbam
tasmim samaye cittasampahamsana yasmim samaye cittam ajjhupekkhitabbam
tasmim samaye cittaajjhupekkhana asamahitapuggalaparivajjana
samahitapuggalasevana tadadhimuttatati imani dasa appanakosallani
avijahantena yogo karaniyo. Tassevamanuyunjantassa viharato
idani appana uppajjissatiti bhavangam vicchinditva nimittarammanam
manodvaravajjanam uppajjati. Tasminca niruddhe tadevarammanam
gahetva cattari panca va javanani javanti yesam pathamam
parikammam dutiyam upacaram tatiyam anulomam catuttham gotrabhu pancamam
appanacittam pathamam va parikammanceva upacaranca dutiyam anulomam
tatiyam gotrabhu catuttham appanacittanti vuccati. Catutthameva hi
pancamam va appeti na chattham sattamam va asannabhavangapatatta.
Abhidhammikagodattatthero panaha asevanapaccayena kusala dhamma
balavanto honti tasma chattham sattamam va appetiti. Tam
Atthakathasu patikkhittam. Tattha pubbabhagacittani kamavacarani
appanacittam pana rupavacaram. Evamanena pancangavippahinam
pancangasamannagatam dasalakkhanasampannam tividhakalyanam pathamajjhanamadhigatam
hoti. So tasmimyeva arammane vitakkadayo vupasametva
dutiyatatiyacatutthajjhanani papunati. Ettavata ca thapanavasena
bhavanaya pariyosanappatto hoti. Ayamettha sankhepakatha.
Vittharam pana icchantena visuddhimaggato gahetabbam. Evam
pattacatutthajjhano panettha bhikkhu sallakkhanavivattanavasena
kammatthanam vaddhetva parisuddhim pattukamo tadeva jhanam
avajjanasamapajjanadhitthanavutthanapaccavekkhanasankhatehi pancahakarehi
vasippattam pagunam katva arupapubbangamam va rupam rupapubbangamam va
arupanti ruparupam pariggahetva vipassanam patthapeti. Katham. So hi
jhana vutthahitva jhanangani pariggahetva tesam nissayam hadayavatthum
tannissayani ca bhutani tesanca nissayam sakalampi karajakayam passati.
Tato jhanangani arupam vatthadini rupanti ruparupam vavatthapeti.
Athava samapattito vutthahitva kesadisu kotthasesu
pathavidhatuadivasena cattari bhutani tannissitarupani ca pariggahetva
yathapariggahitaruparammanam yathapariggahitarupavatthudvararammanam va
sasampayuttadhammam vinnanam passati. Tato bhutadini rupam
sampayuttadhammam vinnanamarupanti vavatthapeti. Athava
samapattito vutthahitva assasappassasanam samudayo karajakayo
Ca cittancati passati. Yatha hi kammaragaggariya dhamamanaya
bhastanca purisassa ca tajjam vayamam paticca vato sancarati
evameva kayanca cittanca paticca assasappassasati.
Tato assasappassase ca kayanca rupam cittanca tam sampayuttadhamme
ca arupanti vavatthapeti. Evam namarupam vavatthapetva tassa
paccayam pariyesati. Pariyesanto ca tam disva tisupi addhasu
namarupassa pavattim arabbha kankham vitarati. Vitinnakankho
kalapasammasanavasena tilakkhanam aropetva udayabbayanupassanaya
pubbabhage uppanne obhasadayo dasavipassanupakkilese pahaya
upakkilesavimuttam patipadananam maggoti vavatthapetva udayam
pahaya bhanganupassanam patva nirantaram bhanganupassanena bhayato
upatthitesu sabbasankharesu nibbindanto virajjanto vimuccanto
yathakkamam cattaro ariyamagge papunitva arahattaphale patitthaya
ekunavisatibhedassa paccavekkhanannanassa pariyantappatto sadevakassa
lokassa aggadakkhineyyo hoti. Ettavata cassa gananam
adim katva patipassanapariyosana anapanassatisamadhibhavana
samatta hotiti.
              Ayam sabbakarato pathamacatukkavannana.
     Itaresu pana tisu catukkesu yasma visum kammatthanabhavananayo
nama natthi tasma anupadavannananayeneva tesam attho
veditabbo.
     Pitipatisamvediti pitim patisamviditam karonto pakatam karonto
assasissami passasissamiti sikkhati. Tattha dvihakarehi piti
patisamvidita hoti arammanato ca asammohato ca. Katham
arammanato piti patisamvidita hoti. Sappitike dve jhane
samapajjati tassa samapattikkhane jhanapatilabhena arammanato
piti patisamvedita hoti arammanassa patisamviditatta. Katham
asammohato. Sappitike dve jhane samapajjitva vutthaya
jhanasampayuttakapitim khayato vayato sammasati tassa vipassanakkhane
lakkhanapativedhena asammohato piti patisamvidita hoti.
Vuttancetam patisambhidayam digham assasavasena cittassa ekaggatam
avikkhepam pajanato sati upatthita hoti taya satiya tena
nanena sa piti patisamvidita hoti digham passasavasena rassam
assasavasena rassam passasavasena sabbakayapatisamvedi
assasappassasavasena passambhayam kayasankharam assasappassasavasena
cittassa ekaggatam avikkhepam pajanato sati upatthita hoti
taya satiya tena nanena sa piti patisamvidita hoti avajjayato
sa piti patisamvidita hoti janato passato paccavekkhato cittam
adhitthahato saddhaya adhimuccato viriyam pagganhato satim
upatthapayato cittam samadahato pannaya pajanato abhinneyyam
parinneyyam pahatabbam bhavetabbam sacchikatabbam sacchikaroto
sa piti patisamvidita hoti evam sa piti patisamvidita hotiti.
Eteneva nayena avasesapadanipi atthato veditabbani. Idam
panettha visesamattam. Tinnam jhananam vasena sukhapatisamvedita
catunnampi vasena cittasankharapatisamvedita veditabba. Cittasankharoti
vedanadayo dve khandha. Sukhapatisamvedipade cettha
vipassanabhumidassanattham sukhanti dve sukhani kayikanca sukham cetasikancati
patisamabhidayam vuttam. Passambhayam cittasankharanti olarikam
olarikam cittasankharam passambhento nirodhentoti attho.
So vittharato kayasankhare vuttanayeneva veditabbo. Apicettha
pitipade pitisisena vedana vutta sukhapatisamvedipade sarupeneva
vedana dvisu cittasankharapadesu sanna ca vedana ca cetasika
ete dhamma cittapatibaddha cittasankharati vacanato sannasampayutta
vedanati. Evam vedananupassananayena idam catukkam
bhasitanti veditabbam.
     Tatiyacatukkepi catunnam jhananam vasena cittapatisamvedita
veditabba. Abhippamodayam cittanti cittam modento hasento
pahasento assasissami passasissamiti sikkhati. Tattha
dvihakarehi abhippamodo hoti samadhivasena vipassanavasena
ca. Katham samadhivasena. Sappitike dve jhane samapajjati.
So samapattikkhane sampayuttaya pitiya cittam amodeti
pamodeti. Katham vipassanavasena. Sappitike dve jhane
samapajjitva vutthaya jhanasampayuttam pitim khayato vayato
Sammasati. Evam vipassanakkhane jhanasampayuttim pitim arammanam
katva cittam amodeti pamodeti. Evam patipanno
abhippamodayam cittam assasissami passasissamiti sikkhatiti vuccati.
Samadaham cittanti pathamajjhanadivasena arammane cittam samam
adahanto samam thapento. Tani va pana jhanani
samapajjitva vutthaya jhanasampayuttam cittam khayato vayato
sammasato vipassanakkhane lakkhanapativedhena uppajjati
khanikacittekaggata evam uppannaya khanikacittekaggataya vasenapi
arammane cittam samam adahanto samam thapento samadaham
cittam assasissami passasissamiti sikkhatiti vuccati. Vimocayam
cittanti pathamajjhanena nivaranehi cittam mocento vimocento
dutiyena vitakkavicarehi tatiyena pitiya catutthena sukhadukkhehi
cittam mocento vimocento. Tani va pana jhanani
samapajjitva vutthaya jhanasampayuttam cittam khayato vayato
sammasati so vipassanakkhane aniccanupassanaya niccasannato
cittam mocento vimocento dukkhanupassanaya sukhasannato
anattanupassanaya attasannato nibbidanupassanaya nandito
viraganupassanaya ragato nirodhanupassanaya samudayato
patinissagganupassanaya adanato cittam mocento vimocento
assasati ceva passasati ca. Tena vuttam vimocayam cittam assasissami
passasissamiti sikkhatiti. Evam cittanupassanaya vasena idam
Catukkam bhasitanti veditabbam.
     Catutthacatukke pana aniccanupassiti ettha tava aniccam
veditabbam aniccata veditabba aniccanupassana veditabba
aniccanupassi veditabbo. Tattha aniccanti pancakkhandha.
Kasma. Uppadavayannathattabhava. Aniccatati tesamyeva
uppadavayannathattam hutva abhavo va nibbattanam tenevakarena
atthatva khanabhangena bhedoti attho. Aniccanupassanati
tassa aniccataya vasena rupadisu aniccanti anupassana.
Aniccanupassiti taya anupassanaya samannagato. Tasma
evambhuto assasanto passasanto ca idha aniccanupassi assasissami
passasissamiti sikkhatiti veditabbo. Viraganupassiti ettha
pana dve viraga khayavirago ca accantavirago ca. Tattha
khayaviragoti sankharanam khanabhango. Accantaviragoti nibbanam.
Viraganupassanati tadubhayadassanavasena pavatta vipassana ca
maggo ca. Taya duvidhayapi anupassanaya samannagato hutva
assasanto ca passasanto ca viraganupassi assasissami
passasissamiti sikkhatiti veditabbo. Nirodhanupassipadepi eseva
nayo. Patinissagganupassiti etthapi dve patinissagga
pariccagapatinissaggo ca pakkhandanapatinissaggo ca. Patinissaggoyeva
anupassana patinissagganupassana. Vipassanamagganam etam
adhivacanam. Vipassana hi tadangavasena saddhim khandhabhisankharehi
Kilese pariccajati sankhatadosadassanena ca tabbiparite nibbane
tanninnataya pakkhandatiti pariccagapatinissaggo ceva
pakkhandanapatinissaggo cati vuccati. Maggo samucchedavasena saddhim
khandhabhisankharehi kilese pariccajati arammanakaranena ca nibbane
pakkhandatiti pariccagapatinissaggo ceva pakkhandanapatinissaggo
cati vuccati. Ubhayampi pana purimapurimannananam anupassanato
anupassanati vuccati. Taya duvidhaya patinissagganupassanaya
samannagato hutva assasanto ca passasanto ca patinissagganupassi
assasissami passasissamiti sikkhatiti veditabbo. Evam
bhavitoti evam solasahi akarehi bhavito. Sesam
vuttanayameva.
               Anapanassatisamadhikatha nitthita.
     {167} Athakho bhagavatiadimhi pana ayam sankhepattho. Evam
bhagava anapanassatisamadhikathaya bhikkhu samassasetva atha yantam
tatiyaparajikappannattiya nidananceva pakarananca uppannam
bhikkhunam annamannam jivita voropanam etasmim nidane etasmim
pakarane bhikkhusangham sannipatapetva patipucchitva vigarahitva ca
yasma tattha attana attanam jivita voropanam migalandikena
ca voropapanam parajikavatthu na hoti tasma tam thapetva
parajikassa vatthubhutam annamannam jivita voropanameva gahetva
parajikam pannapento yo pana bhikkhu sancicca
Manussaviggahantiadimaha. Ariyapuggalamissakatta panettha moghapurisati avatva
te bhikkhuti vuttam.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 1 page 482-532. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=1&A=10112&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=1&A=10112&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=1&i=176              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=1&A=7436              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=1&A=2472              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=1&A=2472              Contents of The Tipitaka Volume 1 http://84000.org/tipitaka/read/?index_1

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]