ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 10 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.4)

                       2. Mahasunnatasuttavannana
     [185] Evamme sutanti mahasunnatasuttam. Tattha kalakhemakassati
chavivannena so kalo, khemakoti panassa namam. Viharoti tasmimyeva
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Nigrodharame ekasmim padese pakarena parikkhipitva dvarakotthakam mapetva
hamsavattakadisenasanani ceva mandalamalabhojanasaladini ca patitthapetva kato
viharo. Sambahulani senasananiti  manco pitham bhisi bimbohanam tattika
cammakkhando tinasantharo pannasantharo palalasantharotiadini pannattani
honti, mancena mancam .pe. Palalasanthareneva palalasantharam ahacca
thapitani, ganabhikkhunam vasanatthanasadisam ahosi.
     Sambahula nu khoti bhagavato bodhipallankeyeva sabbakilesanam
samugghatitatta samsayo nama natthi, vitakkapubbabhaga puccha, vitakkapubbabhago
cayam nukaro nipatamatto. Patimatthakam 1- gacchanto 2- avinicchito nama na
hoti. Ito kira pubbe bhagavata dasadvadasa bhikkhu ekatthane vasanta na
ditthapubba.
     Athassa pana 3- etadahosi:- ganavaso namayam vatte acinnasamacinno
nadiotinnaudakasadiso, nirayatiracchanayonipettivisayasurakayesupi
manussalokadevalokabrahmalokesupi ganavasova acinno. Dasayojanasahasso hi nirayo
tipucunnabharita nali viya sattehi nirantaro, pancavidhabandhanakammakaranatthane
sattanam pamanam va paricchedo va natthi, tatha vasihi tacchanaditthanesu,
iti ganabhutava paccanti. Tiracchanayoniyam ekasmim vammike upacikanam pamanam
va paricchedo va natthi, tatha ekekabiladisupi kipillikadinam.
Tiracchanayoniyampi 4- ganavasova.  petanagarani ca gavutikanipi addhayojanikanipi
petabharitani honti. Evam pettivisayepi ganavasova. Asurabhavanam dasayojanasahassam
kanne pakkhittasuciya kannabilam viya hoti, iti asurakayepi ganavasova.
Manussaloke savatthiyam sattapannasa kulasatasahassani, rajagahe anto ca
bahi ca attharasa manussakotiyo vasimsu. Evam annesupi thanesuti manussalokepi
ganavasova bhummadevata adim katva devalokabrahmalokesupi ganavasova.
@Footnote: 1 Si. pattimatthakam   2 cha.Ma. gacchante    3 cha.Ma. ayam saddo na dissati
@ 4 evam tiracchanayoniyampi (?)
Ekekassa hi devaputtassa addhatiya natakakotiyo honti, navapi kotiyo
honti, ekatthane dasasahassapi brahmano vasanti.
     Tato cintesi "maya satasahassakappadhikani cattari asankhyeyyani
ganavasaviddhamsanattham dasa paramiyo purita, ime ca bhikkhu ito patthayeva
ganam bandhitva ganabhirata jata ananucchavikam karonti"ti. So dhammasamvegam
uppadetva puna cintesi "sace `ekatthane dvihi bhikkhuhi na vasitabban'ti
sakka bhaveyya sikkhapadam pannapetum, sikkhapadam pannapeyyam, na kho
panetam sakka. Handaham mahasunnatapatipattim nama suttantam desemi, yam
sikkhakamanam kulaputtanam sikkhapadapannatti viya nagaradvare
nikkhittasabbakayikaadaso viya ca bhavissati. Tato yatha namekasmim adase
khattiyadayo attano vajjam disva tam pahaya anavajja honti, evamevam
mayi parinibbutepi pancavassasahassani imam suttam avajjitva ganam vinodetva
ekibhavabhirata kulaputta vattadukkhassa antam karissanti"ti. Bhagavato ca
manoratham purenta viya imam suttam  avajjitva ganam vinodetva vattadukkham
khepetva parinibbuta kulaputta gananapatham vitivatta. Valikapitthiviharepi hi
abhidhammikaabhayatthero nama vassupanayikasamaye sambahulehi bhikkhuhi saddhim imam
suttam sajjhayitva "sammasambuddho evam kareti, mayam kim karoma"ti aha.
Te sabbepi antovasse ganam vinodetva ekibhavabhirata arahattam papunimsu.
Ganabhedanam nama idam suttanti.
     [186] Ghatayati evamnamakassa sakkassa. Vihareti ayampi viharo
nigrodharamasseva ekadese kalakhemakassa viharo viya katoti veditabbo.
Civarakammanti jinnamalinanam aggalatthanuppadanadhovanadihi kataparibhandampi,
civaratthaya uppannavatthanam vicaranasibbanadihi akatasamvidhanampi vattati, idha
pana akatasamvidhanam adhippetam. Manussa hi anandattherassa civarasatake adamsu.
Tasma thero sambahule bhikkhu gahetva tattha civarakammam akasi. Tepi bhikkhu
patova sucipasakassa pannayanakalato patthaya nisinna apannayanakale
Utthahanti. Sucikamme nitthiteyeva senasanani samvidahissamati na samvidahimsu.
Civarakarasamayonoti thero kira cintesi "addha etehi bhikkhuhi na patisamitani
senasanani, bhagavata ca ditthani bhavissanti. Iti anattamano sattha sutthu
niggahetukamo, imesam bhikkhunam upatthambho bhavissami"ti. Tasma evamaha. Ayam
panettha adhippayo "na bhante ime bhikkhu kammarama eva, civarakiccavasena
pana evam vasanti"ti.
     Na kho anandati ananda kammasamayo va hotu akammasamayo va,
civarakammasamayo va hotu acivarakarasamayo va, athakho sanganikaramo bhikkhu na
sobhatiyeva. Ma tvam anupatthambhatthane upatthambho ahositi. Tattha sanganikati
sakaparisasamodhanam. Ganoti nanajanasamodhanam. Iti sanganikaramo va hotu
ganaramo va, sabbathapi ganabahullabhirato ganabandhanabaddho bhikkhu na
sobhati, pacchabhatte pana divatthanam sammajjitva sudhotahatthapado
mulakammatthanam gahetva ekaramatamanuyutto bhikkhu buddhasasane sobhati.
Nekkhammasukhanti kamato nikkhantassa 1- sukham. Pavivekasukhampi kamapavivekasukhameva.
Ragadinam pana vupasamatthaya samvattatiti upasamasukham. Magga sambodhatthaya
samvattatiti sambodhisukham. 2- Nikamalabhiti kamalabhi icchitalabhi. Akicchalabhiti
adukkhalabhi. Akasiralabhiti vipulalabhi.
     Samayikanti appitappitasamaye kilesehi vimuttam. Kantanti manapam.
Cetovimuttinti ruparupavacaracittavimuttim. Vuttanhetam "cattari ca jhanani
catasso ca arupasamapattiyo, ayam samayiko vimokkho"ti. 3- Asamayikanti na
samayavasena kilesehi vimuttam, athakho accantavimuttam lokuttaram vuttam. Vuttanhetam
"cattaro ca ariyamagga cattari ca samannaphalani, ayam asamayiko
vimokkho"ti. 3- Akuppanti kilesehi akopetabbam.
     Ettavata kim kathitam hoti? sanganikaramo bhikkhu ganabandhanabaddho
Neva lokiyagunam, na ca lokuttaragunam nibbattetum sakkoti, ganam vinodetva pana
@Footnote: 1 Ma. nekkhamassa     2 Si. sambodhasukham    3 khu.pati. 31/478/361
Ekabhirato sakkoti. Tathahi vipassi bodhisatto caturasitiya pabbajitasahassehi
parivuto sattavassani vicaranto sabbannugunam nibbattetum nasakkhi, ganam
vinodetva sattadivase ekibhavabhirato bodhimandam aruyha sabbannugunam
nibbattesi. Amhakam bodhisatto pancavaggiyehi saddhim chabbassani vicaranto
sabbannugunam nibbattetum nasakkhi, tesu pakkantesu ekibhavabhirato bodhimandam
aruyha sabbannugunam nibbattesi.
     Evam sanganikaramassa gunadhigamabhavam dassetva idani dosuppattim
dassento naham anandatiadimaha. Tattha rupanti sariram. Yattha rattassati
yasmim rupe ragavasena rattassa. Na uppajjeyyunti yasmim rupe rattassa na
uppajjeyyum, tam rupam na samanupassami, athakho sariputtamoggallananam
dasabalassa savakattupagamanasankhatena annathabhavena sanjayassa viya,
upaligahapatino annathabhavena nataputtassa viya, piyajatikasutte 1- setthiadinam viya
ca uppajjantiyeva.
     [187] Ayam kho pana anandati ko anusandhi? sace hi koci
Dubbuddhi navapabbajito vadeyya "sammasambuddho khettam pavittha gaviyo viya
amheyeva ganato niharati, ekibhave niyojeti, sayam pana rajarajamahamattadihi
parivuto viharati"ti, tassa vacanokasupacchedanattham "cakkavalapariyantaya parisaya
majjhe nisinnopi tathagato ekakova"ti dassetum imam desanam arabhi. Tattha
sabbanimittananti rupadinam sankhatanimittanam. Ajjhattanti niyakajjhattam. 2-
Sunnatanti sunnataphalasamapattim. Tatra ceti upayogatthe bhummam, tam ceti
vuttam hoti. Puna tatrati tasmim parisamajjhe thito. Vivekaninnenati
nibbananinnena. Byantibhutenati asavatthaniyadhammehi vigatantena nissatena
visamyuttena. Uyyojanikapatisamyuttanti gacchatha tumheti evam uyyojanikena
vacanena patisamyuttam.
@Footnote: 1 Ma. jatikasutte, Ma.Ma. 13/353-357/339-344   2 cha.Ma. visayajjhattam
     Kaya pana velaya bhagava evam katheti? pacchabhattakiccavelaya va,
purimayamakiccavelaya va. Bhagava hi pacchabhatte gandhakutiyam sihaseyyam kappetva
vutthaya phalasamapattim appetva nisidati, tasmim samaye dhammassavanatthaya
parisa sannipatanti, atha bhagava kalam viditva gandhakutito nikkhamitva
buddhasanavaragato dhammam desetva bhesajjatelapakam ganhanto viya kalam
anatikakamitva vivekaninnena cittena parisam uyyojeti. Purimayame abhikkanta
kho vasettha ratti, yassa dani tumhe kalam mannatha"ti 1- evam uyyojeti.
Buddhanam hi bodhippattito patthaya dve panca vinnananipi
nibbananinnaneva. Tasmatihanandati yasma sunnataviharo santo panito, tasma.
     [188] Ajjhattamevati gocarajjhattameva. Ajjhattam sunnatanti idha
niyakajjhattam, attano pancakkhandhesu nissitanti attho. Sampajano hotiti
kammatthanassa asampajjanabhavajananena sampajano. Bahiddhati parassa
pancasu khandhesu. Ajjhattabahiddhati kalena ajjhattam kalena bahiddha,
anenjanti ubhatobhagavimutto bhavissamiti anenjam arupasamapattim manasikaroti.
     Tasmimyeva purimasminti padakajjhanam sandhaya vuttam.
Apagunapadakajjhanato vutthitassa hi ajjhattam sunnatam manasikaroto tattha cittam na
pakkhandati. Tato "parassa santane nu kho kathan"ti bahiddha manasikaroti,
tatthapi na pakkhandati. Tato "kalena attano santane, kalena parassa
santane nu kho kathan"ti ajjhattabahiddha manasikaroti, tatthapi na pakkhandati.
Tato ubhatobhagavimutto hotukamo "arupasamapattiyam nu kho kathan"ti anenjam
manasikaroti, tatthapi na pakkhandati. Idani "na me cittam pakkhandatiti
vissatthaviriyena upatthakadinam pacchato na caritabbam, padakajjhanameva pana
sadhukam punappunam manasikatabbam. Evamassa rukkhe chindato pharasumhi avahante
puna nissitam karetva chindantassa chijjesu pharasu viya kammatthane
manasikaro vahati"ti dassetum tasmimyevatiadimaha. Idanissa evam patipannassa
@Footnote: 1 di. pa. 11/299/189
Yam yam manasikaroti, tattha tattha manasikaro sampajjatiti dassento pakkhandatiti
aha.
     [189] Imina viharenati imina samathavipassanaviharena. Itiha
tattha sampajanoti iti cankamantopi tasmim kammatthane sampajjamane
"sampajjati me kammatthanan"ti jananena sampajano hoti. Sayatiti nipajjati.
Ettha kanci kalam cankamitva "idani ettakam kalam cankamitum sakkhissami"ti
natva iriyapatham ahapetvava thatabbam. Esa nayo sabbavaresu. Na
kathessamiti, itiha tatthati evam na kathessamiti jananena tattha
sampajanakari hoti.
     Puna dutiyavare evarupim katham kathessamiti jananena sampajanakari
hoti, imassa bhikkhuno samathavipassana tarunava, tasam anurakkhanattham:-
      "avaso gocaro bhassam      puggalo atha bhojanam
       utu iriyapatho ceva        sappayo sevitabbako"ti
     satta sappayani icchitabbani. Tesam dassanatthamidam vuttam. Vitakkavaresu
avitakkanassa ca vitakkanassa ca jananena sampajanata veditabba.
     [190] Iti vitakkapahanena dve magge kathetva idani tatiyamaggassa
vipassanam acikkhanto panca kho ime ananda kamagunatiadimaha.
Ayataneti tesuyeva kamagunesu kismincideva kilesuppattikarane. Samudacaroti
samudacaranato appahinakileso. Evam santanti evam vijjamanameva. Sampajanoti
kammatthanassa asampattijananena sampajano. Dutiyavare evam santametanti
evam sante etam. Sampajanoti kammatthanasampattijananena sampajano. Ayam hi
"pahino nu kho me pancasu kamagunesu chandarago, no"ti paccavekkhamano
apahinabhavam natva viriyam paggahetva tam anagamimaggena samugghateti, tato
magganantaram phalam, phalato vutthaya paccavekkhamano pahinabhavam janati, tassa
jananena "sampajano hoti"ti vuttam
     [191] Idani arahattamaggassa vipassanam acikkhanto panca kho
ime ananda upadanakkhandhatiadimaha. Tattha so pahiyatiti rupe asmiti
mano asmiti chando asmiti anusayo pahiyati. Tatha vedanadisu sampajanata
vuttanayeneva veditabba.
     Ime kho te ananda dhammati hettha kathite samathavipassanamaggaphaladhamme
sandhayaha. Kusalayatikati kusalato agata. Kusala hi kusalapi
honti kusalayatikapi, seyyathidam, 1- pathamajjhanam kusalam, dutiyajjhanam kusalanceva
kusalayatikanca .pe. Akincannayatanam kusalam, nevasannanasannayatanam
kusalanceva kusalayatikanca, nevasannanasannayatanam kusalam, sotapattimaggo
kusalo ceva kusalayatiko ca .pe. Anagamimaggo kusalo, arahattamaggo
kusalo ceva kusalayatiko ca. Tatha pathamajjhanam kusalam, tamsampayuttaka dhamma
kusala ceva kusalayatika ca .pe. Arahattamaggo kusalo, tamsampayuttaka dhamma
kusala ceva kusalayatika ca.
     Ariya nikkilesa visuddha. Lokuttarati loke uttara visittha.
Anavakkanta papimatati papimantena marena anokkanta. Vipassanapadaka
atthasamapattiyo appetva nisinnassa hi bhikkhuno cittam maro na passati,
"idam nama arammanam nissaya samvattati"ti janitum na sakkoti. Tasma
"anavakkanta"ti vuttam.
     Tam kim mannasiti idam kasma aha? gane 2- hi eko anisamso
Atthi, tam dassetum idamaha. Anubandhitunti anugacchitum parivaritum. 3-
     Na kho anandati ettha kincapi bhagavata "sutavudho bhikkhave
ariyasavako akusalam pajahati, kusalam bhaveti, savajjam pajahati, anavajjam
bhaveti, suddham attanam pariharati"ti 4- bahussuto pancavudhasampanno yodho
viya vutto yasma pana yo suttapariyattim uggahetvapi tadanucchavikam
anulomapatipadam na patipajjati, na tassa tam avudham hoti. Yo patipajjati,
@Footnote: 1 katham (?)   2 cha. ganepi   3 Ma. parivattitum, cha. paricaritum
@4 an sattaka. 23/64/101
Tasseva hoti. Tasma etadattham anubandhitum narahatiti dassento na kho
anandati aha.
     Idani yadattham anubandhitabbo, tam dassetum ya ca khotiadimaha.
Iti imasmim sutte tisu thanesu dasa kathavatthuni agatani. "iti evarupam
katham kathessami"ti sappayasappayavasena agatani, "yadidam suttam geyyan"ti
ettha suttapariyattivasena agatani, imasmim thane paripuranavasena agatani.
Tasma imasmim sutte dasa kathavatthuni kathentena imasmim thane thatva
kathetabbani.
     Idani yasma ekaccassa ekakassa viharatopi attho na sampajjati,
tasma tam sandhaya ekibhave adinavam dassento evam sante kho
anandatiadimaha. Evam santeti evam ekibhave santena.
     [193] Satthati bahirako titthakarasattha. Anvavattanti 1- anuavattanti
upasankamanti muccham nikamayatiti mucchanatanham pattheti, pavattetiti attho.
Acariyupaddavenati attano abbhantare uppannena kilesupaddavena
acariyupaddavo. Sesupaddavesupi eseva nayo. Avadhimsu nanti marayimsu nam.
Etena hi 2- gunamaranam kathitam.
     Vinipatayati sutthu nipatanaya. Kasma pana brahmacarupaddavova
"dukkhavipakataro ca katukavipakataro ca vinipataya ca samvattati"ti vuttoti.
Bahirapabbajja hi appalabha, tattha mahanto nibbattetabbaguno natthi,
atthasamapattipannamattakameva hoti. Iti yatha gadrabhapitthito patitassa mahantam
dukkham na hoti, sarirassa pamsumakkhanamattameva hoti, evam bahirasamaye
lokiyagunamattatova parihayati, tena purimam upaddavadvayam na evam vuttam. Sasane
pana pabbajja mahalabha, tattha cattaro magga cattari phalani nibbananti
mahanta adhigantabbaguna. Iti yatha ubhato sujato khattiyakumaro
hatthikkhandhavaragato nagaram anusancaranto hatthikkhandhato patito mahadukkham nigacchati,
@Footnote: 1 cha. anvavattantiti             2 Si. etenassa
Evam sasanato parihayamano navahi lokuttaragunehi parihayati. Tenayam
brahmacarupaddavo evam vutto.
     [196] Tasmati yasma sesupaddavehi brahmacarupaddavo dukkhavipakataro,
yasma va sapattapatipattim vitikkamanto digharattam ahitaya dukkhaya samvattati,
mittapatipattim hitaya, tasma. Evam uparimenapi hetthimenapi atthena
yojetabbam. Mittavatayati mittapatipattiya. Sapattavatayati verapatipattiya.
     Vokkamma ca satthu sasaneti dukkatadubbhasitamattampi hi sancicca
vitikkamanto vokkamma vattati nama. Tadeva avitikkamanto na vokkamma
vattati nama.
     Na vo aham ananda tatha parakkamissamiti aham tumhesu tatha na
patipajjissami. Amaketi apakke. Amakamatteti amake natisukkhe bhajane.
Kumbhakaro hi amakam natisukkham apakkam ubhohi hatthehi sanhikam ganhati
"ma bhijjatu"ti. 1- Iti yatha kumbhakaro tattha patipajjati, naham tumhesu
tatha patipajjissami. Niggayha  niggayhati sakim ovaditva tunhi na
bhavissami, nigganhitva nigganhitva punappunam ovadissami anusasissami.
Pavayha pavayhati 2- dose pavahetva pavahetva. Yatha pakkabhajanesu kumbhakaro
bhinnachinnabhajanani pavahetva ekato katva supakkaneva akotetva
akotetva ganhati, evameva ahampi pavahetva pavahetva punappunam
ovadissami anusasissami. Yo saro so thassatiti evam vo maya
ovadiyamananam yo maggaphalasaro, so thassati. Apica lokiyagunapi idha
sarotveva adhippeta. Sesam sabbattha uttanamevati.
                    Papancasudaniya  majjhimanikayatthakathaya
                     mahasunnatasuttavannana nitthita.
                           ----------
@Footnote: 1 Si.ma bhijjati     2 Ma. paggayha paggayhati



             The Pali Atthakatha in Roman Book 10 page 111-120. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=10&A=2841&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=10&A=2841&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=14&i=343              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=14&A=4846              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=14&A=4670              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=14&A=4670              Contents of The Tipitaka Volume 14 http://84000.org/tipitaka/read/?index_14

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]