ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 14 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.1)

                           4. Catutthavagga
                          anandattheravatthu
     [219-223] Catutthassa pathame bahussutanantiadisu annepi thera bahussuta
satimanta gatimanta dhitimanta upatthaka ca atthi, ayam panayasma anando
buddhavacanam ugganhanto dasabalassa sasane bhandagarikapariyattiyam thatva ganhi.
Tasma bahussutanam aggo nama jato. Imasseva ca therassa buddhavacanam gahetva
dharanakasati annehi therehi balavatara ahosi, tasma satimantanam aggo nama
jato. Ayameva cayasma ekapade  thatva satthipadasahassani ganhanto satthara
kathitaniyameneva sabbapadani sanjanati, 1- tasma gatimantanam aggo nama jato.
Tasseva cayasmato buddhavacanam ugganhanaviriyanca sajjhayanaviriyanca dharanaviriyanca
satthu upatthanaviriyanca annehi asadisam ahosi, tasma dhitimantanam aggo nama
jato. Tathagatam upatthahanto cesa na annesam upatthakabhikkhunam upatthanakarena
upatthati, 2- anne hi tathagatam upatthahanta na ciram upatthahimsu, na ca buddhanam
manam gahetva upatthahimsu. Ayam thero pana upatthakatthanaladdhadivasato patthaya
araddhaviriyo hutva tathagatassa manam gahetva upatthati. Tasma upatthakanam aggo
nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ito kira satasahassamatthake kappe 3-
padumuttaro nama sattha loke uppajji. Tassa hamsavati nama nagaram ahosi, nando
nama raja pita, sumedha nama devi mata, bodhisatto uttarakumaro nama
ahosi. So puttassa jatadivase mahabhinikkhamanam nikkhamma pabbajitva padhanamanuyutto
sabbannutam patva "anekajatisamsaran"ti udanam udanetva sattaham bodhipallanke
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. janati  2 Si. upatthahanakarena upatthahi, cha.Ma. upatthahi
@3 Si. satasahassakappe
Vitinametva "pathaviyam thapessami"ti padam abhinihari. Atha pathavim bhinditva hettha
vuttappamanam padumam atthasi. 1- Tadupadaya bhagava padumuttarotveva 2- pannayittha.
Tassa devilo 3- ca sujato ca dve aggasavaka ahesum, amita ca asama ca
dve aggasavika, sumano nama upatthako. Padumuttaro bhagava pitu sangaham kurumano
bhikkhusatasahassaparivaro hamsavatiya rajadhaniya pativasati. 4-
     Kanitthabhata panassa sumanakumaro nama. Tassa raja hamsavatinagarato 5- visatiyojanasatam
6- bhogagamam adasi. So kadaci kadaci agantva pitaranca sattharanca passati. Athekadivasam
paccanto kupito sumano ranno pesesi. Raja "tvam maya tattha kasma thapito"ti
patipesesi. So core vupasametva "upasanto deva janapado"ti ranno pativedesi. 7-
Raja tuttho "sigham mama putto agacchatu"ti aha. Tassa sahassamatta amacca honti.
So tehi saddhim antaramagge mantesi "mayham pita tuttho sace me varam deti, kim
ganhissami"ti. 8- Atha nam ekacce "hatthim ganhatha, assam ganhatha, janapadam ganhatha,
sattaratanani ganhatha"ti ahamsu. Apare "tumhe pathavissarassa 9- putta, na tumhakam
dhanam dullabham, laddhampi cetam sabbam pahaya gamaniyam, punnameva etam  adaya. 10- Tasma
deve varam dadamane temasam padumuttaram bhagavantam upatthanavaram 11- ganhatha"ti ahamsu.
So "tumhe mayham kalyanamitta, mametam 12- cittam atthi, tumhehi pana uppaditam,
evam karissami"ti gantva pitaram vanditva pitara alingitva matthake
cumbitva 13- "varam te putta demi"ti vutto 14- "icchamaham maharaja bhagavantam
temasam catuhi paccayehi upatthahanto jivitam acalam 15- katum, imam me deva varam
dehi"ti aha. Na sakka tata, annam vadehiti. 16- Deva khattiyanam nama dvekatha
natthi, etadeva me varam dehi, na mama annena atthoti. Tata buddhanam
@Footnote: 1 cha.Ma. utthasi  2 cha.Ma. padumuttaroteva  3 cha.Ma. devalo  4 cha.Ma.,i. vasati
@5 cha.Ma.,i. hamsavatito  6 cha.Ma.,i. visayojanasate  7 cha.Ma.,i. pesesi
@8 cha.Ma.,i. ganhamiti 9 Si.,i. puthuvissarassa  10 Si.,i.,cha.Ma. ekam adaya
@gamaniyam  11 cha.,i. upatthatum varam  12 cha.Ma. na metam
@13 cha.Ma. alingetva....cumbetva  14 cha.Ma.,i. vutte  15 cha.Ma.,i. avanjham
@16 cha.Ma.,i. varehiti
Nama cittam dujjanam, sace bhagava na icchissati, maya dinnepi kim bhavissatiti.
"sadhu deva aham bhagavato cittam janissami"ti viharam gato.
     Tena ca samayena bhattakiccam nitthapetva bhagava gandhakutim pavittho hoti,
so mandalamale sannipatitanam bhikkhunam santikam agamasi. Te tam ahamsu "rajaputta
kasma agatosi"ti. Bhagavantam dassanaya, dassetha me bhagavantanti. Na mayam rajaputta
icchiticchitakkhane sattharam datthum labhamati. Ko pana bhante labhatiti. Sumanatthero
nama rajaputtoti. So "kuhim bhante thero"ti therassa nisinnatthanam pucchitva
gantva vanditva "icchamaham bhante bhagavantam passitum, dassetha me 1- bhagavantan"ti
aha. Thero passantasseva rajakumarassa apokasinajjhanam samapajjitva mahapathavim
udakam adhitthaya pathaviyam nimujjitva satthu gandhakutiyamyeva paturahosi. Atha nam bhagava
"sumana kasma agatosi"ti aha. Rajaputto bhante bhagavantam dassanaya agatoti.
Tenahi bhikkhu asanam pannapehiti. Puna thero passantasseva rajakumarassa buddhasanam
gahetva antogandhakutiyam nimujjitva bahiparivene patubhavitva parivene asanam
pannapesi. Rajakumaro imani dve acchariyakaranani 2- disva "mahanto vatayam
bhikkhu"ti cintesi.
     Bhagavapi gandhakutito nikkhamitva pannatte asane nisidi. Rajaputto bhagavantam
vanditva patisantharam akasi. "kada agatosi rajaputta"ti vutte "bhante tumhesu
gandhakutiyam 3- pavitthesu, bhikkhu pana `na mayam icchiticchitakkhane bhagavantam datthum
labhama'ti mam therassa santikam pahesum. Thero pana ekavacaneneva dasseti, thero bhante
tumhakam sasane vallabho manne"ti. Ama rajakumara, vallabho esa bhikkhu mayham
sasaneti. Bhante buddhanam sasane kim katva vallabho hotiti. 4- Danam datva
silam samadiyitva uposathakammam katva kumarati. Bhagava aham thero viya buddhasasane
@Footnote: 1 i. meti  2 cha.Ma. acchariyakarani  3 cha.Ma.,i. gandhakutim  4 cha.Ma.,i. vallabha
@hontiti
Vallabho hotukamo, sve mayham bhikkham adhivasethati. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
Rajakumaro attano vasanatthanam gantva sabbarattim mahasakkaram sajjetva sattadivasani
khandhavarabhattam nama adasi.
     Sattame divase sattharam vanditva bhante maya pitu santika temasam antovassam
tumhakam patijagganavaro laddho, temasam me vassavasam adhivasethati. Bhagava "atthi
nu kho tena 1- attho"ti oloketva "atthi"ti disva "sunnagare kho rajakumara
tathagata abhiramanti"ti aha. Kumaro "annatam bhagava annatam sugata"ti vatva
"aham bhante purimataram gantva viharam karemi, maya pesite bhikkhusatasahassena
saddhim agacchatha"ti patinnam gahetva 2- pitu santikam gantva "dinna me deva
bhagavata patinna, maya pahite bhagavantam peseyyatha"ti vatva pitaram vanditva
nikkhamitva yojane yojane viharam karonto visatiyojanasatam addhanam gato. Gantva
ca attano nagare viharatthanam vicinanto sobhassa 3- kutumbikassa uyyanam disva
satasahassena kinitva satasahassam vissajjetva viharam karesi. Tattha bhagavato gandhakutim
sesabhikkhunanca rattitthanadivatthanakutilenamandape 4- karetva pakaraparikkhepam
dvarakotthakanca nitthapetva pitu santikam pesesi "nitthitam mayham
kiccam, sattharam pahinatha"ti.
     Raja bhagavantam bhojetva "bhagava sumanassa kiccam nitthitam, tumhakam gamanam
paccasimsati"ti aha. Bhagava bhikkhusatasahassaparivuto 5- yojane yojane viharesu vasamano
agamasi. Kumaro "sattha agacchati"ti sutva yojanam paccuggantva gandhamaladihi
pujayamano viharam pavesetva:-
               "satasahassena me kitam     satasahassena mapitam
                sobhanam nama uyyanam     patigganha mahamuni"ti
@Footnote: 1 cha.Ma. tattha gatena, i. garena  2 cha.Ma.,i. bhagavantam patinnam gahapetva
@3 Si.,i. sobhanassa nama,  cha.Ma. sobhananamassa
@4 Si.,i.,cha.Ma. rattitthanadivatthanatthaya  5 Si.,i. satasahassabhikkhuparivaro
Viharam niyyadesi. So vassupanayikadivase danam datva attano puttadare ca
amacce ca pakkosapetva aha "sattha amhakam santikam duratova agato, buddha
ca nama me dhammagaruno 1- na amisacakkhuka. Tasma aham imam temasam dve satake
nivasetva dasa silani samadiyitva idheva vasissami, tumhe khinasavasatasahassassa
iminava niharena temasam danam dadeyyatha"ti.
     So sumanarajakumaro sumanattherassa vasanatthanasabhageyeva thane vasanto yam
thero bhagavato vattam karoti, tam sabbam disva "tathagate 2- ekantavallabho esa
thero, etasseva me thanantaram patthetum  vattati"ti cintetva upakatthaya pavaranaya
gamam pavisitva sattaham mahadanam datva sattame divase bhikkhusatasahassassa padamule
ticivaram thapetva bhagavantam vanditva "bhante yadetam maya sattaham khandhavarato 3-
patthaya punnam katam, tam neva sakkasampattim, na brahmasampattim 4- patthayantena,
buddhassa pana upatthakabhavam patthentena katam. Tasma ahampi ca 5- bhagava anagate
sumanatthero viya ekassa buddhassa upatthako homi"ti pancapatitthitena nipatitva 6-
vandi. Sattha tassa anantarayam disva byakaritva pakkami. Kumaro tam sutva
"buddha ca nama advejjhakatha honti"ti 7- dutiyadivase gotamabuddhassa pattacivaram
gahetva pitthito pitthito ca 8- gacchanto viya ahosi.
     So tasmim buddhuppade vassasatasahassam danam datva sagge nibbattitva
kassapabuddhakale pindaya carato therassa pattagahanattham uttarisatakam datva pujam
akasi, puna sagge nibbattitva tato cuto baranasiraja hutva uparipasadavaragato
gandhamadanato akasena agacchante attha paccekabuddhe disva pakkosapetva 9-
bhojetva attano mangaluyyane tesam attha pannasalayo karetva tesam
@Footnote: 1 cha.Ma. dhammagaruka   2 cha.Ma. imasmim thane   3 Si.,i.,cha.Ma. khandhavaradanato
@4 cha.Ma.,i. marabrahmasampattim    5  cha.Ma.,i, ayam saddo na dissati
@6 cha.Ma.,i. patitthahitva  7 Si.,i. dvejjhakatha na hontiti
@8 cha.Ma.,i. ayam saddo na dissati   9 cha.Ma.,i. nimantapetva
Nisidanatthaya attano nivesane attha sabbaratanamayani pithani ceva manimayanipi
mancani ca maniadharake ca patiyadetva dasa vassasahassani upatthanam akasi.
Etani pakatatthanani.
     Kappasatasahassam pana danam dadamanova amhakam bodhisattena saddhim tusitapure
nibbattitva tato cuto amitodanasakkassa gehe nibbatti. Athassa sabbeva natake
anandite pamudite karonto jatoti anandotvevassa namam akamsu. So anupubbena
katabhinikkhamanena 1- sammasambodhim patva pathamagamanena kapilavatthum agantva tato
nikkhamante 2- bhagavati bhagavato parivarattham rajakumaresu pabbajantesu bhaddiyadihi
saddhim nikkhamitva bhagavato santike pabbajitva nacirasseva ayasmato punnassa
mantaniputtassa santike dhammakatham sutva sotapattiphale patitthahi.
     Tena kho pana samayena bhagavato pathamabodhiyam visativassani anibaddha upatthaka
ahesum. Ekada nagasamalo pattacivaram gahetva vicari ekada nagito, ekada
upavano, ekada sunakkhatto, ekada cundo samanuddeso, ekada sagato,
ekada radho, ekada meghiyo. Tattha ekada bhagava nagasamalattherena saddhim
addhanamaggam patipanno 3- dvedhapatham patto. Thero magga okkamma 4- "bhagava aham
imina maggena gacchami"ti aha. Atha nam bhagava "ehi bhikkhu, imina maggena
gacchama"ti aha. So "handa bhagava tumhakam pattacivaram ganhatha, aham imina
maggena gacchami"ti vatva pattacivaram bhumiyam thapetum araddho. Atha nam  bhagava
"ahara bhikkhu"ti vatva pattacivaram gahetvava gato. Tassapi bhikkhuno itarena
maggena gacchato cora pattacivaranceva harimsu, sisanca bhindimsu. 5- So "bhagava idani
me patisaranam, na anno"ti cintetva lohitena galantena bhagavato santikam agami.
@Footnote: 1 Si.,cha.Ma. katabhinikkhamane  2 cha.Ma. nikkhante
@3 pali. addhanamaggapatipanno, khu.u. 25/77/226 dvidhapathasutta  4 Si. ukkamma
@5 paliyam ime patha thokam visadisa, khu.u. 25/77/226
"kimidam bhikkhu"ti ca vutte tam pavuttim arocesi. Atha nam bhagava "ma cintayi
bhikkhu, etassa karanayeva tam nivarayimha"ti vatva samassasesi.
     Ekada pana bhagava meghiyattherena saddhim pacinavamsamigadaye 1- jantugamam agamasi.
Tatrapi meghiyo jantugame pindaya caritva naditire pasadikam ambavanam disva "bhagava
tumhakam pattacivaram ganhatha, aham tasmim ambavane samanadhammam karomi"ti vatva bhagavata
tikkhattum nivariyamanopi gantva akusalavitakkehi anvavasanto 2- paccagantva tam
pavuttim arocesi. Tampi bhagava "imameva te karanam sallakkhetva nivarayimha"ti
vatva anupubbena savatthim agamasi. Tattha gandhakutiparivene pannattapavarabuddhasane
nisinno bhikkhusamghaparivuto bhikkhu amantesi "bhikkhave idanimha mahallaka, 3-
`ekacce bhikkhu imina maggena gacchama'ti vatva 4- ekacce mayham pattacivaram
bhumiyam nikkhipanti, mayham nibaddhupatthakam ekam bhikkhum janatha"ti. Bhikkhunam
dhammasamvego udapadi. Athayasma sariputto utthayasana bhagavantam vanditva
"aham bhante tumheyeva patthayamano satasahassakappadhikam asankhyeyyam paramiyo purayim,
nanu madiso mahapanno upatthako nama vattati, aham upatthahissami"ti aha. Tam bhagava
"alam sariputta yassam disayam tvam viharasi, asunna ve sa 5- disa, tava hi
ovado buddhanam ovadasadiso, na me taya upatthakakiccam atthi"ti patikkhipi.
Eteneva upayena mahamoggallanam adim katva asitimahasavaka utthahimsu. Te
sabbe bhagava patikkhipi.
     Anandatthero pana tunhiyeva nisidi. Atha nam bhikkhu ahamsu "avuso ananda
bhikkhusamgho upatthakatthanam yacati, tvampi yacahi"ti. Yacitva laddhatthanam nama
avuso kidisam hoti, kim mam sattha na passati. Sace sattha rocessati, 6- "anando
@Footnote: 1 udane pana calikayam viharati calike pabbateti patha dissanti
@2 Si.,cha.Ma. anvasatto, i. anvasanno, pali. anvasato,
@khu.u. 25/31/141  3 cha.Ma.,i. idanimhi mahallako  4 cha.Ma.,i. vutte
@5 ka. asunna vesa  6 cha.Ma. rocissati
Mam upatthahatu"ti vakkhatiti. Atha bhagava "na bhikkhave anando annena 1- ussahetabbo,
sayameva janitva mam upatthahissati"ti aha. Tato bhikkhu "utthehi avuso ananda,
dasabalam upatthakatthanam yacahi"ti ahamsu. Thero utthahitva cattaro patikkhepa
catasso ca ayacanati attha vare yaci.
     Cattaro patikkhepa nama:- "sace me bhante bhagava attana laddham
panitam civaram na dassati, pindapatam na dassati, ekagandhakutiyam vasitum na dassati,
nimantane 2- mam gahetva na gamissati, evamaham 3- bhagavantam upatthahissami"ti vatva
"kam panettha ananda adinavam addasa"ti vutte aha "sacaham bhante imani
vatthuni labhissami, bhavissanti vattaro `anando dasabalena laddham panitam civaram
paribhunjati, pindapatam paribhunjati, ekagandhakutiyam vasati, nimantanam 4- gacchati. Etam
sabham labhanto tathagatam upatthahati, 5- ko evam upatthahato 6- bharo"ti. Ime cattaro
patikkhepe yaci.
     Catasso ayacana nama:- "sace bhante bhagava maya gahitam nimantanam
gamissati, sacaham tirorattha tirojanapada bhagavantam datthum agatam parisam agatakkhaneyeva
bhagavantam dassetum lacchami, yada me kankha uppajjati, tasmimyeva khane bhagavantam
upasankamitum lacchami, tatha yam bhagava mayham parammukha 7- dhammam desesi, tam agantva
mayham kathessati, evamaham bhagavantam upatthahissami"ti vatva "kim panettha ananda
anisamsam passasi"ti vutte aha "idha bhante saddha kulaputta bhagavato okasam
alabhanta mam evam vadanti `sve bhante ananda bhagavata saddhim amhakam ghare
bhikkham ganheyyatha'ti. Sace bhagava tattha na gamissati, icchitakkhaneyeva 8- parisam
dassetum, kankhanca vinodetum okasam na lacchami, bhavissanti vattaro `kim anando
dasabalam upatthati. Ettakampissa bhagava anuggaham na karoti'ti. Bhagavato ca parammukha
@Footnote: 1 cha.Ma. annehi  2 cha.Ma.,i. nimantanam  3 cha.Ma.,i. evaham  4 cha.Ma.,i. ekato
@nimantanam  5 cha.Ma. upatthati  6 Si.,i. upatthane  7 cha.Ma.,i. parammukhe
@8 cha.Ma.,i. icchiticchitakkhaneyeva
Mam pucchissanti `ayam avuso ananda gatha, idam suttam, idam jatakam kattha
desitan'ti. Sacaham tam na sampadayissami, 1- bhavissanti vattaro `ettakampi avuso
na janasi, kasma tvam chaya viya bhagavantam avijahanto digharattam vicarasi'ti.
Tenaham parammukha desitassapi dhammassa puna kathanam icchami"ti. Ima catasso
ayacana nama yaci. Bhagavapissa adasi.
     Evam ime attha vare gahetva buddhupatthako 2- ahosi. Tasseva thanantaram
patthayantassa 3- kappasatasahassam puritanam paraminam phalam papuni. So upatthakatthanam
laddhadivasato patthaya dasabalam 4- duvidhena udakena tividhena dantakatthena
hatthapadaparikammena pitthiparikamme gandhakutiparivenasammajjanenati evamadihi kiccehi
upatthahanto "imaya nama velaya satthu 5- imam nama laddhum vattati, idam nama katum
vattati"ti. Divasabhagam santikavacaro hutva rattibhagasamanantare mahantam dandadipikam
gahetva ekarattim gandhakutiparivenam nava vare anupariyayati. 6- Evancassa 7-
pativacanam ahosi  "sace me thinamiddham okkameyya, dasabalena pakkosite 8- pativacanam
datum na sakkuneyyan"ti. Tasma sabbarattim dandadipikam hatthena na muncati. Idamettha
vatthu. Aparabhage pana sattha jetavane viharanto anekapariyayena dhammabhandagarikassa
anandattherassa vannam kathetva theram imasmim sasane bahussutanam satimantanam
gatimantanam dhitimantanam upatthakananca bhikkhunam aggatthane thapesiti.
                        Uruvelakassapattheravatthu
     [224] Dutiye mahaparisananti mahaparivaranam uruvelakassapo aggoti
dasseti. Annesanhi theranam kanci kalam mahaparivara honti kanci kalam
appa, imassa pana therassa dvihi bhatikehi saddhim ekasamanasahassam nibaddhaparivarova
@Footnote: 1 Si.,i. sampayissami  2 Si.,i.,cha.Ma. nibaddhupatthako  3 cha.Ma. thanantarassa
@atthaya  4 cha.Ma. dasabalassa  5 ka. sattha  6 Si.,i. anupariyati
@7 cha.Ma.,i. evanhissa  8 cha.Ma.,i. dasabale pakkosante
Ahosi. Tesu ekekasmim ekekam pabbajente dve samanasahassani honti, dve
dve pabbajente 1- tini sahassani honti. Tasma so mahaparivaranam aggo
nama jato. Kassapoti panassa gottam. Uruvelaya pabbajitatta uruvelakassapoti
pannayittha.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare
kulagehe patisandhim gahetva vayappatto satthu dhammakatham sunanto sattharam ekam bhikkhum
mahaparisanam aggatthane thapentam disva "mayapi anagate evarupena bhavitum
vattati"ti sattaham buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva ticivarena
acchadetva sattharam vanditva mahaparisanam aggatthane 2- patthanam akasi. Sattha
anantarayam disva "anagate gotamabuddhassa sasane mahaparisanam aggo bhavissasi"ti
byakaritva pakkami.
     Sopi kulaputto yavajivam kalyanakammam katva devamanussesu samsaranto ito
dvanavutikappamatthake pussabuddhassa 3- vematikakanitthabhata hutva nibbatto, pita
mahindaraja nama. Apare panassa dve kanitthabhataro ahesum. Evam te tayo
bhataro visum visum thanantaram labhimsu. Te hettha vuttanayeneva kupitam paccantam
vupasametva pitu santika varam labhitva "temasam dasabalam patijaggissama"ti varam
ganhimsu. Atha nesam etadahosi "amhehi dasabalam patijaggantehi anucchavikam katum
vattati"ti ekam amaccam uppadakatthane  thapetva ekam ayavayajananakam katva ekam
buddhappamukhassa bhikkhusamghassa parivesanakatthane 4- thapetva attano 5- dasasilani
samadaya temasam sikkhapadani rakkhimsu. Te tayo amacca hettha vuttanayeneva imasmim
buddhuppade bimbisaravisakharatthapala jata.
@Footnote: 1 ka. pabbajenti  2 cha.Ma. aggabhavattham  3 cha.Ma. dvenavutikappamatthake
@phussabuddhassa  4 Si.,cha.Ma. parivesakatthane  5 cha.Ma. attana
     Te pana rajakumara vutthavasse 1- dasabale sahattha buddhappamukham bhikkhusamgham
paccayapujaya pujetva yavajivam kalyanakammam katva amhakam dasabalassa nibbattito
puretarameva brahmanakule nibbattitva attano gottavasena tayopi jana kassapaeva
ca 2- nama jata. Te vayappatta tayo vede ugganhimsu. Tesu 3- jetthakassa panca
manavakasatani parivaro ahosi, majjhimassa tini, kanitthassa dve. Te attano ganthe
saram 4- oloketva 5- ditthadhammikameva passimsu, na samparayikam. Atha nesam
jetthabhata attano parivarena saddhim uruvelam gantva isipabbajjam pabbajitva
uruvelakassapo nama jato, mahaganganadivamsake 6- pabbajito nadikassapo nama jato,
gayasise pabbajito gayakassapo nama jato.
     Evantesu isipabbajjam pabbajitva tattha vasantesu bahunnam divasanam accayena
amhakam bodhisatto mahabhinikkhamanam nikkhamitva patiladdhasabbannutanano 7- anukkamena
dhammacakkam pavattetva pancavaggiyatthere arahatte patitthapetva yasadarakappamukhe
pancapannasasahayakepi vinetva satthim arahante "caratha bhikkhave carikan"ti bahujanahitaya
carikam pesetva bhaddavaggiye vinetva uruvelakassapassa hetum disva "mayi
gate tayo bhatika saparivara arahattam papunissanti"ti natva ekako adutiyo
uruvelakassapassa vasanatthanam gantva vasanatthaya agyagaram yacitva tattha gatam 8-
nagadamanam adim katva addhuddhasahassehi patihariyehi uruvelakassapam saparivaram
vinetva pabbajesi. Tassa pabbajitabhavam natva itarepi dve bhataro saparivara
agantva pabbajimsu, sabbepi ehibhikkhu iddhimayapattacivaradhara ahesum.
     Sattha tam samanasahassam adaya gayasisam gantva pitthipasane nisinno
"katham 9- nu kho etesam dhammadesana sappaya"ti olokento "ime aggim paricaranta
@Footnote: 1 cha.Ma. vutthavasse  2 Si. ayam saddo na dissati  3 cha.Ma. tesam  4 ka. ganthasaram
@5 cha.Ma. olokenta  6 cha.Ma. mahaganganadivanke  7 cha.Ma. patividdha.....  8 cha.Ma. katam
@9 cha.Ma. kathamrupa
Pabbajimsu, 1- imesam tayo bhave adittagarasadise katva dassetum vattati"ti
adittapariyayasuttam 2- desesi. Desanapariyosane sabbeva arahattam patta. Sattha
tehi parivuto anupubbena bimbisararanno dinnam patinnam natva 3- rajagahanagare
latthivanuyyanam agamasi. Raja dasabalassa agatabhavam sutva dvadasanahutehi
brahmanagahapatikehi saddhim sattharam upasankamitva vanditva ekamantam nisidi. Sattha
sabbavantam parisam oloketva mahajanam uruvelakassapassa nipaccakaram karontam disva
"ime mayham va kassapassa va mahantabhavam na jananti, savitakka ca nama
desanam sampaticchitum na sakkonti"ti cintetva "kassapa tuyham upatthakanam vitakkam
chinda"ti therassa sannam adasi. Thero satthu vacanam sampaticchitva utthayasana
sattharam pancapatitthitena vanditva talappamanam akasam uppatitva iddhivikubbanam
dassetva "sattha me bhante bhagava, savakohamasmi, sattha me bhante bhagava,
savakohamasmi"ti vatva oruyha dasabalassa pade vandi, etenupayena sattame
vare sattatalappamanam akasam abbhuggantva dasabalassa pade vanditva ekamantam
nisidi.
     Tasmim kale mahajano "ayam loke mahasamano"ti satthari nibbitakko jato, atha 4-
sattha dhammam desesi. Desanapariyosane raja ekadasanahutehi brahmanagahapatikehi
saddhim sotapattiphale patitthito, ekam nahutam upasakattam pativedesi. Te hi 5-
uruvelakassapaparivara sahassamatta bhikkhu attano asevanavasena cintesum "amhakam
pabbajitakiccam matthakam pattam, bahi gantva kim karissama"ti uruvelakassapattheramyeva
parivaretva vicarimsu. Tesu ekekasmim ekekam nissitakam ganhante dve sahassani,
dve dve ganhante tini sahassani honti. Tato patthaya yattaka tesam nissitaka,
tattake kathetum vattatiti. Idamettha vatthum. Aparabhage pana sattha jetavane viharanto
theram mahaparisanam aggatthane thapesiti.
@Footnote: 1 cha.Ma. vicarimsu 2 vi.maha. 4/54/44 mahakhandhaka  3 Si.,cha.Ma. dinnapatinnatta
@4 cha.Ma. athassa  5 cha.Ma. tepi
                          Kaludayittheravatthu
     [225] Tatiye kulappasadakananti kulam pasadentanam. Ayam hi thero
aditthabuddhasseva 1- suddhodanamaharajassa nivesanam pasadesi, tasma kulappasadakanam
aggo nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam hi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare
kulagehe nibbatto satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum kulappasadakanam
aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. So
yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto amhakam bodhisattassa matu
kucchiyam patisandhigahanadivase kapilavatthusmimyeva amaccagehe patisandhim ganhi. Jatadivase
bodhisattenapi saddhimyeva jatoti tam divasamyeva tam dukulacumbitake 2- nipajjapetva
bodhisattassa upatthanatthaya nayimsu. Bodhisattena hi saddhim bodhirukkho rahulamata
catasso nidhikumbhiyo arohaniyahatthi kanthako  3- channo kaludayiti ime satta
ekadivase jatatta sattasahajata 4- nama ahesum. Athassa nama gahanadivase sakalanagarassa
udaggacittadivase jatoti udayitveva namam akamsu. Thokam kaladhatukatta pana
kaludayi nama jato. Sopi bodhisattena saddhim kumarakilam 5- kilanto vuddhim
agamasi.
     So aparabhage bodhisatto mahabhinikkhamanam nikkhamitva anukkamena sabbannutam
patva pavattitapavaradhammacakko lokanuggaham karonto rajagaham upanissaya viharati.
Tasmim samaye suddhodanamaharaja "siddhatthakumaro abhisambodhim patva rajagaham
upanissaya veluvane viharati"ti sutva purisasahassaparivaram ekam amaccam "puttam me
idha anehi"ti pesesi. So satthiyojanamaggam gantva dasabalassa catuparisamajjhe
@Footnote: 1 cha.Ma. aditthabuddhadassanamyeva  2 Si.,i. dukulacumbate, cha.Ma. dukulacumbutake
@3 cha.Ma.,i. kandako  4 cha.Ma.,i. sahajata  5 Si.,i. kumarakilikam
Nisiditva dhammadesanavelaya viharam pavisi. So "titthatu tava ranna pahitasasanan"ti
parisapariyante thito satthu dhammadesanam sutva yathathitova saddhim purisasahassehi 1-
arahattam papuni. Atha nesam sattha "etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi, sabbe tamkhananneva
iddhimayapattacivaradhara vassasatikatthera viya ahesum. Arahattam pattakalato patthaya
pana ariya nama majjhattava hontiti ranna pahitasasanam dasabalassa na kathesi.
Raja "neva tato 2- agacchati, na sasanam suyyati"ti "ehi tata tvam gaccha"ti
teneva niyamena annam amaccam pesesi. Sopi gantva purimanayeneva saddhim parisaya
arahattam patva tunhi ahosi. Evam navahi amaccehi saddhim nava purisasahassani
pesesi. Sabbe attano kiccam nitthapetva tunhi ahesum.
     Atha raja cintesi  "ettaka nama 3- mayi sinehabhavena dasabalassa
idhagamanatthaya na kinci kathayimsu, anno 4- gantvapi dasabalam anetum na sakkhissati. 5-
Mayham kho pana putto udayi dasabalena saddhim ekavasso 6- sahapamsukiliko, mayi
cassa sineho atthi"ti kaludayim pakkosapetva "tata purisasahassaparivaro gantva
dasabalam  anehi"ti aha. Pathamam gata purisa viya pabbajitum labhanto anessami
devati. Yankinci katva mama puttam dassehiti. "sadhu deva"ti ranno  sasanam
adaya rajagaham gantva satthu dhammadesanavelayeva 7- parisapariyante thito dhammam
sutva saparivaro arahattaphalam patva ehibhikkhubhave patitthasi. Tato cintesi "na
tava dasabalassa kulanagaram gantum esa kalo, vasantasamaye 8- pupphitesu vanasandesu
haritatinasanchannaya pathaviya esa kalo bhavissati"ti kalam patimanento tassa
kalassa agatabhavam natva:-
               "natisitam natiunham      natidubbhikkhachatakam
                saddala harita bhumi     esa kalo mahamuni"ti
@Footnote: 1 i. purisasahassena  2 Si.,i. gatako, cha.Ma. gato  3 cha.Ma.,i. ettaka jana
@4 cha.Ma.,i. anne  5 cha.Ma.,i. na sakkhissanti  6 Si.,i.,cha.Ma. ekavayo
@7 cha.Ma.,i. dhammadesanavelaya  8 Ma. vasantakalasamaye
Satthimattahi gathahi dasabalassa kulanagaragamanatthaya maggavannam vannesi. Sattha "udayi
gamanavannam kathesi, 1- kapilavatthunagaram gantum esa kalo"ti visatisahassabhikkhuparivaro
aturitagamanena carikam nikkhami.
     Udayitthero satthu nikkhamanabhavam natva "pitumaharajassa sannam datum
vattati"ti vehasam abbhuggantva ranno nivesane paturahosi. Suddhodanamaharaja
theram disva tutthacitto maharahe pallanke nisidapetva attano patiyaditassa
nanaggarasabhojanassa pattam puretva adasi. Thero utthaya gamanakappam 2- dasseti. 3-
Nisiditva upabhunja 4- tatati. Satthu santikam gantva bhunjissami maharajati.
Kaham pana tata satthati. Visatisahassabhikkhuparivaro tumhakam dassanatthaya carikam
nikkhanto maharajati. Tumhe imam pindapatam paribhunjitva yava mama putto
imam nagaram papunati, 5- tavassa itova pindapatam harathati. Thero bhattakiccam katva
dasabalassa aharitabbam bhattam gahetva dhammakatham kathetva dasabalassa adassaneneva
sakalarajanivesanam saddhapatilabham labhapetva sabbesam passantananneva pattam akase
vissajjetva sayampi vehasam abbhuggantva pindapatam adaya satthu hatthe thapesi,
sattha tam pindapatam paribhunji. Thero satthiyojanamaggam yojanaparamam gacchantassa
satthuno divase divase rajagehato bhattam aharitva adasi. Evam vatthum veditabbam.
Athassa 6- aparabhage sattha "mayham pitumaharajassa sakalanivesanam pasadesi"ti theram
kulappasadakanam aggatthane thapesiti.
                           Bakulattheravatthu
     [226] Catutthe appabadhananti nirabadhanam. Bakuloti 7- dvisu kulesu
vaddhitatta evamladdhanamo thero.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. katheti  2 Si. gamanakaram  3 cha.Ma.,i. dassesi  4 cha.Ma.,i. nisiditvava
@bhunja  5 cha.Ma.,i. sampapunati  6 cha.Ma.,i. atha  7 Si.,i. bakkuloti
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam kira atite ito kappasatasahassadhika-
asankhyeyyamatthake anomadassidasabalassa nibbattito puretarameva brahmanakule patisandhim
ganhitva vayam agamma uggahitavedo vedattaye saram apassanto "samparayikattham
gavesissami"ti pabbatapade isipabbajjam pabbajitva pancaabhinnaatthasamapattilabhi
hutva jhanakilitaya 1- vitinamesi. Tasmim samaye anomadassibodhisatto sabbannutam 2-
patva ariyaganaparivuto carikam carati. Tapaso "tini ratanani uppannani"ti katham
sutva satthu santikam gantva dhammam sutva desanapariyosane saranesu patitthito,
attano thanam pana vijahitum nasakkhi. So kalena kalam satthu dassanaya ceva
gacchati, dhammanca sunati.
     Athekasmim samaye tathagatassa udaravato uppajji. Tapaso satthu dassanaya 3-
agato "sattha gilano"ti sutva "ko bhante abadho"ti. "udaravato"ti vutte
"ayam kalo mayham punnam katun"ti pabbatapadam gantva nanavidhani bhesajjani
samodhanetva "idam bhesajjam satthu upanetha"ti upatthakattherassa adasi. Saha
bhesajjassa upayogena udaravato patippassambhi. So satthu phasukakale gantva
evamaha "bhante yadidam mama bhesajjena tathagatassa phasukam jatam, tassa me nissandena
nibbattanibbattabhave kesoduhanamattampi 4- sarire byadhi 5- nama ma hotu"ti.
Idamassa tasmim attabhave kalyanakammam.
     So tato cuto brahmaloke nibbattitva ekam asankhyeyyam devamanussesu
samsaranto padumuttarabuddhakale hamsavatinagare kulagehe patisandhim gahetva sattharam
ekam bhikkhum appabadhanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam
thanantaram patthesi.
@Footnote: 1 Si. jhanakilikaya  2 Si. sabbannutannanam  3 cha.Ma.,i. dassanatthaya
@4 Ma. guduhanamattampi, cha.,i. gadduhanamattampi 5 Si. sariravyadhi
     So yavatayukam 1- kusalam katva devamanussesu samsaranto vipassidasabalassa
nibbattito puretarameva bandhumatinagare brahmanakule nibbatto purimanayeneva
isipabbajjam pabbajitva jhanalabhi hutva pabbatapade vasati.
     Vipassibodhisattopi sabbannutam patva atthasatthibhikkhusatasahassaparivaro
bandhumatinagaram upanissaya pitumaharajassa sangaham karonto kheme migadaye viharati.
Athayam tapaso dasabalassa loke nibbattabhavam natva agantva satthu dhammakatham sutva
saranesu patitthasi, attano pabbajjam pajahitum 2- nasakkhi, kalena kalam pana satthu
upatthanam agacchati. 3-
     Athekasmim samaye thapetva sattharanceva dve aggasavake ca himavati pupphitanam
visarukkhanam vatasamphassena bhikkhunam 4- matthakarogo nama udapadi. Tapaso satthu
upatthanam agato bhikkhu sisam parupitva nisinne 5- disva "kim bhante
bhikkhusamghasasa aphasukan"ti pucchi. Bhikkhunam visapuppharogo 6- avusoti. Tapaso
cintesi "ayam kalo mayham bhikkhusamghassa kayaveyyavatikakammam 7- katva punnam
nibbattetun"ti attano anubhavena nanavidhani bhesajjani sankaddhitva yojetva
adasi. Sabbabhikkhunam rogo tamkhananneva vupasanto.
     So yavatayukam thatva brahmaloke nibbattitva ekanavutikappe devamanussesu
samsaranto kassapabuddhakale baranasiyam kulagehe nibbatto gharavasam vasanto "mayham
vasanageham dubbalam, paccantam gantva dabbasambharam aharitva geham karissami"ti
vaddhakihi saddhim gacchanto antaramagge ekam jinnamahaviharam disva "titthatu
tava mayham gehakammam, na tam maya saddhim gamissati, yankinci katva pana saddhim
gamanakammameva puretaram katum vattati"ti teheva vaddhakihi dabbasambharam gahapetva
@Footnote: 1 Si. yavajivam  2 cha.Ma.,i. jahitum  3 cha.Ma.,i. gacchati  4 cha.Ma.,i. sesabhikkhunam
@5 Si.,i.,cha.Ma. sasisam parupitva nipanne  6 cha. tinapupphakarogo
@7 i. kayaveyyavatikam
Tasmim vihare uposathagaram karesi, bhojanasalam aggisalam 1- jantagharam kappiyakutim
rattitthanadivatthanam vaccakutim karesi, 1- yam 2- bhikkhusamghassa
upabhogaparibhogabhesajjam nama, sabbam patiyadetva thapesi.
     So yavajivam kusalam katva ekam buddhantaram devamanussesu samsaranto amhakam
dasabalassa nibbattito puretarameva kosambiyam setthigehe patisandhim ganhi. Tassa
patisandhigahanadivasato patthaya tam setthikulam labhaggayasaggappattam ahosi. Athassa
mata puttam vijayitva cintesi "ayam darako punnava katabhiniharo, 3- yattakam
kalam arogo dighayuko hutva titthati, tattakam amhakam sampattidayako bhavissati.
Jatadivaseyeva ca mahayamunaya nhatadaraka 4- niroga honti"ti nhapanatthaya
nam pesesi. "pancame divase sisam 5- nhapetva nadikilanatthaya nam pesesi"ti
majjhimabhanaka. Tattha dhatiya darakam nimujjanummujjanavasena kilapentiya eko maccho
tam darakam disva "bhakkho me ayan"ti mannamano mukham vivaritva upagato.
Dhatiyo darakam chaddetva palata, maccho tam gili. Punnava satto dukkham
na papuni, sayanagabbham pavisitva nisinno viya hoti. 6- Maccho darakassa tejena
tattakapalam 7- gilitva dayhamano viya vegena timsayojanam gantva baranasinagaravasino
macchabandhassa jalam pavisi. Mahamaccha nama jalena bandha 8- mariyamanava maranti,
ayam pana darakassa tejena jalato nihatamattova mato. Macchabandha matamaccham 9- labhitva
phaletva vikkinanti, tam pana darakassa anubhavena aphaletva sakalameva kajena
haritva "sahassenimam dema"ti vadanta nagare vicarimsu, koci na ganhiti. 10-
     Tasmimpi nagare asitikotivibhavam 11- setthikulam atthi, tassa dvaramulam patva "kim
gahetva detha"ti vutta "kahapanan"ti ahamsu. Tehi kahapanam datva gahito.
@Footnote: 1-1 cha.Ma.,i. dighacankamam jantagharam kappiyakutim vaccakutim arogyasalam karesi
@2 cha.Ma.,i. yamkinci  3 cha.Ma. katadhikaro  4 Si.,i. nahapita daraka  5 Ma. sasisam
@6 cha.Ma.,i. nipanno viya ahosi  7 cha. tattaphalam  8 cha.Ma.,i. baddha
@9 cha.Ma. mahamaccham 10 cha.Ma. ganhati 11 Si.,i.,cha.Ma. tasmim pana nagare aputtakam
@asitikotivibhavam
Setthibhariyapi annesu divasesu macchena kilayati, 1- tamdivasam pana maccham phalake thapetva
sayameva phalesi. Maccham nama kucchito phalenti, sa pana  pitthito phalenti
macchakucchiyam suvannavannam darakam disva "macchakucchiyam me putto laddho"ti nadanam 2-
naditva darakam adaya samikassa santikam agamasi. Setthi tavadeva bherincarapetva
darakam adaya ranno santikam gantva "macchakucchiyam me deva laddho darako,
kim karoma"ti aha. Punnava esa, yo macchakucchiyam arogo vasi, palehi 3- nanti.
     Assosi kho itaram kulam "baranasiyam kira ekam setthikulam macchakucchiyam darakam
labhati"ti. Te tattha agamamsu. Athassa mata darakam alankaritva kilapiyamanam disva
"manapo vatayam darako"ti pucchitva tam pavuttim 4- acikkhi. Itara "mayham
putto"ti aha. Kaham pana laddhoti. Macchakucchiyanti. Na tuyham putto, mayham
puttoti. Kathante laddhoti. Maya dasamase kucchiya dharito, atha nam nadiya kilapiyamanam
maccho giliti. Tuyham putto annena macchena gilito bhavissati, ayam pana maya
macchakucchiyam laddhoti ubhopi rajakulam agamamsu. Raja aha "ayam dasamase kucchiya
dharitatta amata katum na sakka, maccham ganhantapi vikkayakayadini 5- bahi katva
ganhanta nama natthi, 6- macchakucchiyam laddhatta ayampi amata katum na sakkati 7-
darako ubhinnampi kulanam dayado hotu"ti. Tato patthaya dvepi kulani ativiya
labhaggayasaggappattani ahesum. Tassa dvihi kulehi vaddhitatta bakulakumaroti namam
karimsu.
     Tassa vinnutam pattassa dvisupi nagaresu tayo tayo pasade karetva
natakani paccupatthapesum. Ekekasmim nagare cattaro cattaro mase vasati, ekekasmim
nagare cattaro mase vutthassa sanghatanavasu mandapam karetva tattha nam saddhim
natakehi aropenti. So sampattim anubhavamano catuhi masehi itaram nagaram gacchati.
Tam nagaravasinataka "dvihi masehi upaddhamaggam agato bhavissati"ti paccuggantva
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. kelayati  2 cha.Ma.,i. nadam  3 cha.Ma.,i. posehi  4 cha.Ma.,i. gahetva
@pakatim  5 cha.Ma.,i. vakkayakanadini  6 cha.Ma. natthiti  7 cha.Ma. na sakka
Tam parivaretva dvihi masehi attano nagaram nenti, itara nataka nivattitva
attano nagarameva gacchanti. Tattha cattaro mase vasitva teneva niyamena puna
itaram nagaram gacchati. Evamassa sampattim anubhavantassa asiti vassani paripunnani.
     Tasmim samaye amhakam bodhisatto sabbannutam patva pavattitapavaradhammacakko
anukkamena carikam caramano kosambim papuni, baranasinti majjhimabhanaka.
Bakulasetthipi kho "dasabalo agato"ti sutva bahum gandhamalam adaya satthu santikam
gantva dhammam 1- sutva patiladdhasaddho pabbaji. So sattahameva puthujjano hutva
atthame arune saha patisambhidahi arahattam papuni. Athassa dvisu nagaresu gihikale
paricitamatugama 2- attano kulagharani gantva tattheva vasamana civarani katva
pahinimsu. Thero ekam addhamasam kosambivasikehi pahitam civaram paribhunjati, addhamasam
baranasivasikehiti. Eteneva niyamena ca dvisu nagaresu yam yam uttamam, tam
tam therasseva aharissanti. 3- Therassa asiti vassani agaramajjhe vasantassa dvihi
kulehi 4- gandhapindam gahetva upasinghanamattampi kalam na koci abadho nama ahosi.
Asitime vasse sukheneva pabbajjam upagato. Pabbajitassapissa appamattakopi abadho
va catuhi paccayehi vekallam va nahosi. So pacchimakale parinibbanasamayepi
puranagihisahayakassa acelakassa 5- attano kayikacetasikasukhadipanavaseneva sakalam
bakulasuttam 6- kathetva anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi. Evam
atthuppatti samutthita. 7- Sattha pana therassa dharamanakaleyeva there yathapatipatiya
thanantare thapayanto bakulattheram imasmim sasane appabadhanam aggatthane thapesiti.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. dhammakatham  2 cha.Ma. paricarikamatugama  3 Si. ahariyyanti,
@cha.Ma. ahariyati, i. ahariyyati  4 cha.Ma. dvihangulehi, i. davihangulihi
@5 Si.,i.,cha.Ma. acelakassapassa  6 Ma.u. 14/209/174 bakkulattheracchariyabbhutasutta
@7 Si.,i. vatthu samutthitam
                           Sobhitattheravatthu
     [227] Pancame pubbenivasam anussarantananti pubbenivutthakhandhasantanam
anussaranasamatthanam sobhitatthero aggoti dasseti. So kira pubbenivasam
anupatipatiya anussaramano panca kappasatani asannibhave 1- acittakapatisandhim nayato
aggahesi akase padam dassento viya. Tasma pubbenivasam anussarantanam aggo
nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam kira padumuttarabuddhakale hamsavatinagare
kulagehe patisandhim ganhitva vayappatto satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam
bhikkhum pubbenivasananalabhinam 2- bhikkhunam aggatthane thapentam disva adhikarakamma
katva tam thanantaram patthesi. So yavajivam kusalam 3- katva devamanussesu samsaranto
imasmim buddhuppade savatthiyam brahmanakule nibbatti, sobhitotissa namam akamsu.
     So aparena samayena satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho pabbajitva
vipassanam vaddhetva arahattam patva pubbenivasanane cinnavasi ahosi. So
anupatipatiya attano nibbattatthanam anussaranto yava asannibhave acittakapatisandhi,
tava patisandhim addasa. Tato param anantare 4- pancakappasatani pavuttim adisva
avasane cutim disva "kim nametan"ti avajjamano nayavasena "asannibhave 5-
bhavissati"ti nittham agamasi. Sattha imam karanam atthuppattim katva  theram
pubbenivasam anussarantanam aggatthane thapesiti.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. asannibhave. evamuparipi  2 Si. pubbenivasannanapatilabhinam,
@i. pubbenivasam anussarantanam nanapatilabhanam  3 cha.Ma.,i. kusalakammam  4 cha.,
@i. antare  5 cha.Ma. asannibhavo, i. sannabhavo. evamuparipi
                           Upalittheravatthu
     [228] Chatthe vinayadharanam yadidam upaliti vinayadharanam bhikkhunam upalitthero
aggoti dasseti. Thero kira tathagatasseva santike kammatthanam gahetva vipassanam
vaddhetva arahattam papuni. Tathagatasseva santike vinayapitakam ugganhitva
bharukacchakavatthum 1- ajjukavatthum 2- kumarakassapavatthunti imani tini vatthuni
sabbannutananena saddhim samsandetva kathesi. Tasma vinayadharanam aggo nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam kira padumuttarabudadhakale 3- hamsavatiyam
kulaghare nibbatto ekadivasam satthu dhammakatham sunanto sattharam ekam bhikkhum vinayadharanam
aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram patthesi. So yavajivam
kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade kappakagehe patisandhim
ganhi, upalidarakotissa namam akamsu. So vayappatto channam khattiyanam pasadhako hutva
tathagate anupiyaambavane viharante pabbajjatthaya nikkhamantehi 4- chahi khattiyehi
saddhim nikkhamitva pabbaji. Tassa pabbajjaya vidhanam paliyam 5- agatameva.
     So pabbajitva upasampanno sattharam kammatthanam kathapetva "mayham bhante
aranne vasam anujanatha"ti aha. Bhikkhu tava aranne vasantassa ekameva dhuram
vaddhissati, amhakam pana santike vasantassa vasadhuranca 6- ganthadhuranca
paripuressatiti. Thero satthu vacanam sampaticchitva vipassanaya kammam karonto
nacirasseva arahattam papuni. Atha nam sattha sakalam vinayapitakam ugganhapesi. So
aparabhage hettha vuttani tini vatthuni vinicchini, sattha ekekasmim vinicchite
sadhukaram katva tayo vinicchite atthuppattim katva theram vinayadharanam aggatthane
thapesiti.
@Footnote: 1 Si. bharukacchakavatthum, vi.mahavi. 1/78/52 parajikakanda: vinitavatthu
@2 vi.mahavi. 1/158/91 dutiyaparajika  3 cha.Ma. padumuttarabuddhakale kiresa,
@i. padumuttarabuddhakale kira  4 cha.Ma.,i. nikkhamantehi tehi
@5 vi.cu. 7/330/112 sanghabhedakkhandhaka  6 cha.Ma. vipassanadhuranca
                           Nandakattheravatthu
     [229] Sattame bhikkhunovadakananti bhikkhuni ovadakanam. 1- Ayanhi thero
dhammakatham kathento ekasamodhane pancabhikkhunisatani arahattam papesi. Tasma
bhikkhunovadakanam aggo nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayanhi padumuttarabuddhakale hamsavatinagare
kulagehe 2- nibbatto satthu dhammakatham 3- sunanto sattharam ekam bhikkhum
bhikkhunovadakanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram
patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade
savatthiyam kulagehe patisandhim gahetva vayappatto satthu dhammadesanam sutva
patiladdhasaddho satthu santike pabbajitva vipassanam vaddhetva arahattam papuni, 4-
pubbenivasanane cinnavasi ahosi. So catusu parisasu sampattasu "sabbesamyeva manam
gahetva kathetum sakkoti"ti dhammakathikanandako nama jato. Tathagatopi kho rohininaditire
cumbitakulageha 5- nikkhamitva pabbajitanam pancannam sakiyakumarasatanam anabhiratiya
uppannaya te bhikkhu adaya kunaladaham gantva kunalajatakakathaya 6- nesam
samviggamanasabhavam 7- natva catusaccakatham kathetva sotapattiphale patitthapesi. Aparabhage
mahasamayasuttam 8- kathetva aggaphalam arahattam papesi. Tesam theranam puranadutiyika
"amhedani idha kim karissama"ti vatva sabbava ekacitta hutva mahapajapatim
upasankamitva pabbajjam yacimsu. Tapi pancasata theriya santike  pabbajjanca
upasampadanca labhimsu. Atitanantarayam pana jatiya sabbava ta nandakattherassa
rajattabhave 9- thitassa padaparicarika ahesum.
@Footnote: 1 pali.,cha.Ma. bhikkhunovadakanam yadidam nandakoti,
@an.ekaka. 20/229/25  2 Si.,i. kulaghare  3 cha.Ma. dhammadesanam  4 Si.,i. papunitva
@5 Si.,i. cumbatakakalahe, Ma. cumbatakalahato, cha. cumbutakakalahe
@6 khu.ja. 28/296/106 (sya)  7 cha.Ma.,i. samviggabhavam
@8 di.Ma. 10/331/216  9 cha.Ma. rajaputtabhave
     Tena samayena sattha "bhikkhu bhikkhuniyo ovadantu"ti aha. Thero attano
vare sampatte tasam purimabhave attano padaparicarikabhavam natva cintesi "mam
imassa bhikkhunisamghassa majjhe nisinnam upamayo ca karanadini ca aharitva
dhammam kathayamanam disva anno pubbenivasananalabhi bhikkhu 1- imam karanam oloketva
`ayasma nandako yavajjadivasa orodhe na vissajjeti, sobhatayasma orodhaparivuto'ti
vattabbam manneyya"ti. Tasma sayam agantva annam bhikkhum pesesi. Ta pana pancasata
bhikkhuniyo therassa ovadam paccasimsanti. Imina karanena bhagava "attano vare
sampatte annam apesetva sayameva gantva bhikkhunisamgham ovadahi"ti theram aha. So
satthu katham patibahitum asakkonto attano vare sampatte catuddase bhikkhunisamghe 2-
ovadam datva sabbava ta bhikkhuniyo salayatanapatimanditaya dhammadesanaya 3-
sotapattiphale patitthapesi.
     Ta bhikkhuniyo therassa dhammadesanaya attamana hutva satthu santikam gantva
attano patividdhagunam arocesum. Sattha "kasmim nu kho dhammam desente ima
bhikkhuniyo uparimaggaphalani papuneyyun"ti avajjento puna "etam 4- nandakassa
dhammadesanam sutva pancasatapi eta arahattam papunissanti"ti disva punadivasepi
therasseva santike 5- dhammassavanatthaya pesesi. Ta punadivase dhammam sutva sabbava
arahattam patta. Tamdivasam bhagava tasam bhikkhuninam attano santikam agatakale dhammadesanaya
saphalabhavam natva "hiyyo nandakassa dhammadesana catuddasiyam candasadisi ahosi, ajja
pannarasiyam candasadisi"ti vatva tadeva karanam atthuppattim katva theram
bhikkhunovadakanam aggatthane thapesiti.
@Footnote: 1 ka. pubbenivasananabhikkhu  2 Si.,i.,cha.Ma. bhikkhunisamghassa
@3 Ma.u. 14/398/344 nandakovadasutta  4 cha.Ma.,i. tamyeva  5 cha.Ma.,i. santikam
                           Nandattheravatthu
     [230] Atthame indriyesu guttadvarananti chasu indriyesu pidahitadvaranam
nandatthero aggoti dasseti. Kincapi hi satthu savaka aguttadvara nama
natthi, nandatthero pana dasasu disasu yam yam disam oloketukamo hoti, na tam
satisampajannavasena 1- aparicchinditva oloketi. Tasma indriyesu guttadvaranam
agto nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam
kulagehe patisandhim gahetva vayappatto satthu santike dhammam sunanto sattharam
ekam bhikkhum indriyesu guttadvaranam aggatthane thapentam disva adhikarakammam
katva tam thanantaram patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto
kapilavatthupure mahapajapatigotamiya kucchismim patisandhim ganhi. Athassa namagahanadivase
natisangham nandayanto tosento jatoti nandakumarotveva namam akamsu.
     Mahasattopi sabbannutam patva pavattitapavaradhammacakko 2- lokanuggaham karonto
rajagahato kapilavatthupuram gantva pathamadassaneneva pitaram sotapattiphale patitthapesi.
Punadivase pitu nivesanam gantva rahulamataya ovadam datva sesajanassapi dhammam
kathesi. Punadivase nandakumarassa abhisekagehappavesanaavahamangalesu vattamanesu tassa
nivesanam gantva kumaram pattam gahapetva pabbajetum 3- viharabhimukho payasi.
Nandakumaram abhisekamangalam na tatha pilesi. Pattam adaya gamanakale pana janapadakalyani
uparipasadavaragata sihapanjaram ugghatetva "tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasi"ti
yam vacam niccharesi. Tam sutva gehasitachandaragavasena olokento ca panesa satthari
garavena yatharuciya nimittam gahetum nasakkhi, tenassa cittasantapo
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. catusampajannavasena   2 cha.Ma. pavattitavara...evamuparipi,
@i. pavattavaradhammacakko   3 Ma. pabbajapetum
Ahosi. Atha nam "imasmim thane nivattessati, imasmim thane nivattessati"ti
cintitameva 1- sattha viharam netva pabbajesi. Pabbajitopi 2- patibahitum
asakkonto tunhi ahosi. Pabbajitadivasato patthaya pana janapadakalyaniya vuttavacanameva
sarati. Athassa sa agantva avidure thita viya ahosi. So anabhiratiya pilito thokam
thanam gacchati, tassa gumbam va gaccham va atikkamantasseva dasabalo purato thitako viya
hoti. 3- So aggimhi pakkhittam kukkutapattam viya patinivattitva attano
vasanatthanameva pavisi. 4-
     Sattha cintesi "nando ativiya pamatto viharati, anabhiratim vupasametum na
sakkoti, etassa cittanibbapanam katum vattati"ti. Tato nam aha "ehi nanda
devacarikam gamissama"ti. 5- Bhagava kathaham iddhimantehi gantabbatthanam gamissamiti.
Tvam kevalam gamanacittam uppadehi, gantva passissasiti. So dasabalassa anubhavena
tathagatena saddhimyeva devacarikam gantva sakkassa devaranno nivesanam oloketva
panca accharasatani addasa. Sattha nandattheram subhanimittavasena ta olokentam
disva "nanda ima nu kho acchara manapa, atha janapadakalyani"ti pucchi.
Bhante janapadakalyani ima acchara upanidhaya kannanasacchinnaka makkati 6- viya
khayatiti. Nanda evarupa acchara samanadhammam karontanam na dullabhati. Sace
me bhante bhagava patibhogo hoti, aham samanadhammam karissamiti. Vissattho 7- tvam
nanda samanadhammam kara. Sace te sappatisandhika kalakiriya bhavissati, aham etasam
patilabhatthaya patibhogoti. Iti sattha yatharuciya devacarikam caritva jetavanameva
paccagacchi. 8-
     Tato patthaya nandatthero accharanam hetu rattidivasam samanadhammam karoti.
@Footnote: 1 Si.,i.,cha.Ma. cintentameva  2 Si. pabbajantepi  3 cha.Ma. ahosi
@4 cha.Ma.,i. pavisati  5 cha.Ma.,i. gacchissamati  6 Si. kannanasacchinna kanamakkati
@7 cha.Ma.,i. vissattho  8 cha.Ma.,i. paccaganchi
Sattha bhikkhu anapesi "tumhe nandassa vasanatthane `eko kira bhikkhu dasabalam
patibhogam katva accharanam hetu samanadhammam karoti'ti tattha tattha kathenta vicaratha"ti.
Te satthu vacanam sampaticchitva "bhatako kirayasma nando, upakitako kirayasma
nando, accharanam hetu brahmacariyam carati, bhagava kirassa patibhogo pancannam
accharasatanam patilabhaya kakutapadanan"ti 1- te dassanasavanupacare thatva kathenta 2-
vicaranti. Nandatthero katham sutva "ime bhikkhu na annam kathenti, mam arabbha
kathenti, ayuttam mama kamman"ti patisankharam 3- uppadetva vipassanam vaddhetva
arahattam papuni. Athassa arahattappattakkhaneyeva 4- annatara devata bhagavato tamattham
arocesi, sayampi bhagava annasiyeva. Punadivase nandatthero bhagavantam upasankamitva
evamaha "yam me bhante bhagava patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadanam,
muncamaham bhante bhagavantam etasma patissava"ti. Evam vatthu 5- samutthitam.
Sattha aparabhage jetavane viharanto theram indriyesu guttadvaranam aggatthane
thapesiti.
                         Mahakappinattheravatthu
     [231] Navame bhikkhuovadakananti bhikkhu ovadantanam mahakappinatthero
aggoti dassesi. Ayam kira thero ekasamodhanasmimyeva dhammakatham kathento bhikkhusahassam
arahattam papesi. Tasma bhikkhuovadakanam aggo nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam hi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam
kulaghare nibbattitva aparabhage satthu dhammakatham sunanto sattharam ekam bhikkhum
bhikkhuovadakanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram
patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto kassapasammasambuddhakale
@Footnote: 1 Ma. kukkutapadikananti, cha. kakutapadinanti 2 cha.Ma. savanupacare kathenta
@3 Si.,i.,cha.Ma. patisanakhanam  4 i. arahattappattikkhaneyeva
@5 khu.u. 25/22/124 nandasutta
Baranasiyam kulagehe patisandhim gahetva purisasahassaganajetthako hutva
gabbhasahassapatimanditam mahaparivenam karesi. Te sabbepi jana yavajivam kusalam katva
kappinaupasakam jetthakam katva saputtadara devaloke nibbatta. Ekam buddhantaram
devamanussesu samsarimsu.
     Atha amhakam satthu nibbattito puretarameva ayam kappino  paccantappadese 1-
kukkutavatinamanagare rajagehe patisandhim ganhi, sesaparisa 2- tasmimyeva nagare amaccakule
nibbattimsu. Tesu kappinakumaro pitu accayena chattam ussapetva mahakappinaraja
nama jato. Pure 3- kalyanakammakaranakale tassa gharasamini itthi samanajatibhoge
rajakule nibbattitva mahakappinaranno aggamahesi jata, anojapupphasadisavannataya
panassa anojadevitveva namam ahosi. Mahakappinarajapi sutacittako 4-
ahosi. So patova utthaya catuhi dvarehi sigham dute pesesi "yattha bahussute
sutadhare passatha, tato nivattitva mayham arocetha"ti.
     Tena kho pana samayena amhakam sattha loke nibbattitva savatthim upanissaya
pativasati. Tasmim kale savatthinagaravasino vanija savatthiyam utthanabhandam gahetva
tam nagaram gantva bhandam patisametva "rajanam passissama"ti pannakaram
gahetva rajakuladvaram gantva "raja uyyanam gato"ti sutva uyyanam gantva
dvare thita patiharakassa arocayimsu. Atha ranno nivedite 5- raja pakkosapetva
niyyanite pannakare 6- vanditva thite "tata kuto agacchatha"ti pucchi.
Savatthito devati. Kacci te rattha subhikkha, 7- dhammiko rajati. Ama devati.
Attha pana tumhakam dese kinci sasananti. Atthi deva, na sakka pana ucchitthamukhehi
kathetunti. Raja suvannabhingarena udakam dapesi. Te mukham vikkhaletva dasabalabhimukha
anjalim paggahetva 8- "deva amhakam dese buddharatanam nama uppannan"ti ahamsu.
@Footnote: 1 cha.Ma. paccantadese  2 cha.Ma. sesapurisa  3 cha.Ma.,i. pubbe  4 cha.Ma.i. sutavittako
@5 cha.Ma. nivedi, te  6 Ma. niyyatitena pannakarena, cha. niyyatitapannakare,
@i. niyyanitapannakare  7 Si.,i.,cha.Ma. kacci vo rattham subhikkham
@8 Si.,i. pagganhitva
Ranno "buddho"ti vacane sutamatteyeva sakalasariram pharamana piti uppajji. Tato
"buddhoti tata vadatha"ti aha. Buddhoti deva vadamati. Evam tikkhattum vadapetva
"buddhoti padam appamanam, na 1- sakka parimanam katun"ti tasmimyeva uppannanti 2-
pasanno satasahassam datva puna "aparam kim sasanan"ti pucchi. Deva dhammaratanam
nama uppannanti. Tampi sutva tatheva tikkhattum patinnam gahetva aparampi satasahassam
datva puna "annam kim sasanan"ti pucchi. Samgharatanam deva uppannanti. Tam sutva
tatheva patinnam gahetva aparampi satasahassam datva dinnabhavam panne likhitva
"tata deviya santikam gacchatha"ti pesesi. Tesu gatesu amacce pucchi "tata
buddho loke uppanno, tumhe kim karissatha"ti. Deva tumhe kim karissathati. 3-
Aham pabbajissamiti. Mayampi pabbajissamati. Te sabbepi gharam va kutumbam va
anapaloketva ye asse aruyha gata teheva nikkhamimsu.
    Vanija anojadeviya santikam gantva pannam dassesum. Sa tam vacetva
"ranna tumhakam bahu kahapana 4- dinna, kim tumhehi katam tata"ti pucchi.
Piyasasanam devi anitanti. Amhepi sakka tata sunapetunti. Sakka devi,
ucchitthamukhehi pana vattum na sakkati. Sa suvannabhingarena udakam dapesi.
Te mukham vikkhaletva ranno arocitaniyameneva arocesum. Sapi tam sutva
uppannapamujja teneva nayena ekasmim pade tikkhattum patinnam gahapetva
padagananaya 5- tini tini datva 6- navasatasahassani adasi. Vanija sabbanipi dvadasa
satasahassani labhimsu. Atha te "raja kaham tata"ti pucchi. Pabbajissamiti nikkhanto
deviti. "tenahi tata tumhe gacchatha"ti uyyojetva ranna saddhim gatanam amaccanam
matugame pakkosapetva "tumhe attano samikanam gatatthanam janatha amma"ti
pucchi. Na 7- janama ayye, ranna saddhim uyyanakilam gatati. Ama amma gata,
@Footnote: 1 cha.Ma. nassa  2 cha.Ma. pade  3 cha.Ma. kim kattukamati  4 Ma. pannakara
@5 cha.Ma. gahetva patinnagananaya  6 cha.Ma. katva  7 cha.Ma. ayam saddo na dissati
Tattha pana gantva "buddho uppanno, dhammo uppanno, samgho uppanno"ti
sutva "dasabalassa santike pabbajissama"ti gata, tumhe kim karissathati. Tumhe pana
ayye kim kattukamati. Aham pabbajissami, na tehi vantavamanam jivhagge thapeyyanti.
"yadi evam, mayam pabbajissama"ti. Sabbapi rathe yojapetva 1- nikkhamimsu.
     Rajapi amaccasahassehi saddhim gangatiram papuni, tasmim ca samaye ganga
pura hoti. Atha nam disva "ayam ganga pura hoti candamacchakinna, amhehi
ca saddhim agata dasa va manussa va natthi, ye te 2- navam va ullumpam 3-
va amhakam tattha dadeyyum. 4- Etassa pana satthu guna nama hettha avicito
upari yava bhavagga patthata. Sace pana 5- sattha sammasambuddho, imesam assanam
khurapitthani ma tementuti udakapitthena asse pakkhandapesum. Ekassapi 6-
khurapitthimattampi na temi, rajamaggena gacchanta viya paratiram patva parato annam mahanadim
papunimsu. "dutiya kim nama"ti pucchi. Nilavaha 7- nama gambhiratopi puthulatopi
addhayojanamatta devati. Tattha anna saccakiriya natthi, tayaeva saccakiriyaya
tampi addhayojanavittharam nadim atikkamimsu. Atha tatiyam candabhagam nama mahanadim
patva tampi tayaeva saccakiriyaya atikkamimsu.
     Satthapi tamdivasam paccusasamaye mahakarunasamapattito vutthaya lokam volokento
"ajja mahakappino tiyojanasatikam rajjam pahaya amaccasahassaparivaro mama santike
pabbajitum agacchissati"ti 8- disva "maya tesam paccuggamanam katum yuttan"ti patova
sarirapatijagganam katva bhikkhusamghaparivaro savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam
pindapatapatikkanto sayameva pattacivaram gahetva akasena uppatitva candabhaganaditire
tesam uttaranatitthanam abhimukhatthane mahanigrodharukkho atthi, tattha pallankena
nisiditva parimukham satim upatthapetva chabbannabuddharasmiyo vissajjesi. Te tena
@Footnote: 1 cha.Ma. yojetva  2 cha.Ma. no  3 cha.Ma. ulumpam. evamuparipi  4 cha.Ma.va katva
@dadeyyum  5 cha.Ma. esa  6 cha.Ma. ekassa assassapi  7 cha.Ma. nilavahini
@8 cha.Ma. agacchatiti
Titthena uttaranti 1- buddharasmiyo ito cito ca dhavantiyo oloketva dasabalassa
punnacandasassirikam mukham disva "yam sattharam uddissa mayam pabbajita, sattha
no eso"ti 2- dassaneneva nittham gantva ditthatthanato patthaya onamitva vandamana
agamma sattharam vandimsu. Raja satthu gopphakesu gahetva sattharam vanditva
ekamantam nisidi saddhim amaccasahassena. Sattha tesam dhammakatham kathesi. Desanapariyosane
sabbe arahatte patitthaya sattharam pabbajjam yacimsu. Sattha "pubbe imehi
civaradanassa dinnatta attano pattacivarani gahetva agata"ti suvannavannam
hattham pasaretva "etha bhikkhavo, svakkhato dhammo, caratha brahmacariyam
sammadukkhassantakiriyaya"ti aha. Sa ca tesam ayasmantanam pabbajja ca upasampada
ca ahosi, vassasatikatthera 3- viya sattharam parivarayimsu.
     Anojapi devi rathasahassaparivara gangatiram patva uttaranatthaya 4- agatam
navam va ullumpam va adisva attano byattataya cintesi "raja saccakiriyam
katva gato bhavissati, so pana sattha na kevalam tesamyeva atthaya nibbatto,
sace so sattha sammasambuddho, amhakam ratha ma udake nimujjimsu"ti udakapitthena
rathe pakkhandapesi. Rathanam nemicakkamattampi 5- na temi. Dutiyam nadimpi tatiyam nadimpi
teneva saccakaranena uttari. Uttaramanaeva ca nigrodharukkhamule sattharam addasa.
Satthapi "imasam attano samino passantinam chandarago uppajji 6- maggaphalanam
antarayam kareyya, dhammam sotunca na sakkhissanti"ti yatha annamannam na passanti,
tatha akasi. Ta sabbapi titthato uttaritva dasabalam vanditva nisidimsu. Sattha
tasam dhammakatham kathesi. Desanapariyosane sabba sotapattiphale patitthaya annamannam
passimsu. Sattha "uppalavanna agacchatu"ti cintesi. Theri agantva sabba
pabbajetva adaya bhikkhuniupassayam gata, sattha bhikkhusahassam gahetva akasena
jetavanam agamasi.
@Footnote: 1  cha.Ma. uttaranta  2 cha.Ma. addha so esoti  3 cha.Ma. vassasatthikatthera
@4 cha. ranno atthaya  5 cha.Ma. nemivattimattampi  6 cha.Ma. uppajjitva
     Athayam mahakappinatthero attano kiccam matthakam pattam natva appossukko
hutva phalasamapattisukhena vitinamento arannagatopi rukkhamulagatopi sunnagaragatopi
"aho sukham aho sukhan"ti abhinham udanam udanesi. Bhikkhu katham uppadesum
"kappinatthero rajjasukham anussaranto udanam udanesi"ti. 1- Te tathagatassa
arocesum. Bhagava "mama putto maggasukham phalasukham arabbha udanam udanesi"ti vatva
dhammapade imam gathamaha:-
               "dhammapiti sukham seti       vippasannena cetasa
                ariyappavedite dhamme    sada ramati pandito"ti. 2-
     Athekadivasam sattha tassa antevasikam bhikkhusahassam amantetva aha "kacci vo
bhikkhave acariyo dhammam deseti"ti. Na bhagava desesi, 3- appossukko
ditthadhammasukhaviharam anuyutto viharati, kassaci ovadamattampi na detiti. Sattha tam
pakkosapetva "saccam kira tvam kappina antevasikanam ovadamattampi na desi"ti.
Saccam bhagavati. Brahmana ma evam kari, ajjato patthaya antevasikanam dhammam
desehiti. "sadhu bhante"ti thero satthu katham sirasava sampaticchitva ekasamodhaneyeva
samanasahassassa dhammam desetva sabbe arahattam papesi. Aparabhage sattha samghamajjhe
nisinno patipatiya there thanantaresu thapento mahakappinattheram bhikkhuovadakanam
aggatthane thapesiti.
                           Sagatattheravatthu
     [232] Dasame tejodhatukusalananti tejodhatum samapajjitum kusalanam sagatatthero
aggoti dasseti. Ayanhi thero tejodhatusamapattiya ambatitthanagassa tejasa
tejam pariyadiyitva tam nagam nibbisevanam akasi. Tasma tejodhatukusalanam aggo
nama jato.
@Footnote: 1 cha.Ma. udanetiti  2 khu.dha. 25/79/31 mahakappinattheravatthu  3 cha.Ma. deseti
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam
kulagehe patisandhim gahetva aparabhage satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam
bhikkhum tejodhatukusalanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram
patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade
savatthiyam brahmanakule nibbatto, 1- sagatamanavotissa namam akamsu. So aparabhage
satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho pabbajitva attha samapattiyo nibbattetva
tattha vasibhavam papuni.
     Athekadivasam sattha carikam caramano kosambiyanagarasamipam agamasi. Tena ca
samayena nadititthe poranakanavikassa bahu agantukagamika verino hutva tam pothetva
marayimsu. So viruddhena cittena patthanam thapetva 2- tasmimyeva titthe mahanubhavo
nagaraja hutva nibbatto. So viruddhacittatta akaleyeva vassam vassapesi, 3-
kale pana na vassapesi, sassani na samma sampajjanti. Sakalaratthavasino
tassa vupasamanattham anusamvaccharam balikammam karonta 4- vasanatthaya cassa ekam geham
akamsu. Satthapi teneva titthena uttaritva bhikkhusamghaparivuto "tasmimyeva padese
rattim vasissami"ti agamasi.
     Athayam thero "cando kirettha nagaraja"ti sutva "imam nagarajanam
dametva nibbisevanam katva satthu vasanatthanam patiyadetum vattati"ti nagassa
vasanatthanam pavisitva pallankam abhujitva nisidi. Nago kujjhitva "ko namayam
mundako mayham vasanatthanam pavisitva nisinno"ti dhumayati, 5- thero uttaritaram
dhumayi. Nago pajjali, theropi uttaritaram pajjalitva tassa tejam pariyadiyi. So
"mahanto vatayam bhikkhu"ti therassa padamule nipajjitva 6- "bhante tumhakam saranam
gacchami"ti aha. Mayham saranagamanakiccam natthi, dasabalassa saranam gacchahiti. 7- So
"sadhu"ti saranam gato.
@Footnote: 1 cha. nibbatti 2 Ma. patthetva, cha. patthapetva  3 cha.Ma. vassapeti.  evamuparipi
@4 cha.Ma. karonti  5 cha.Ma. dhupayi. evamuparipi  6 cha.Ma. nipatitva  7 cha.Ma. gacchati
     1- So agacchi tam saranam sabbannutananapavarasisam nibbanarammanapavaravilasitakesam
catutthajjhanapavaranalatam vajirasamapattinanapavaraunnabhasam nilakasinasobhatikkantapavara-
bhamuyugalam dibbacakkhupannacakkhusamantacakkhupavaracakkhudvayam dibbasotananapavarasotadvayam
gotrabhunanapavarautungaghanam maggaphalavimuttiphalananapavaragandadvayam lokiyalokuttara-
nanapavaraotthadvayam sattatimsapavarabodhipakkhiyananapavarasubhadantam catumaggananapavaracatudatham
catusaccananapavarajivham appatihatananapavarahanukam anuttaravimokkhadhigamanananapavara-
kantham tilakkhanananapavaragivarajitam catuvesarajjananapavarabahudvayam dasanussati-
nanapavaravattangulisobham sattasambojjhangapavarapinauratalam asayanusayananapavarathanayugalam
dasabalananapavaramajjhimangam paticcasamuppadananapavaranabhim pancindriyapancabalapavarajanghanam
catusammappadhanapavaraurudvayam dasakusalakammapathapavarajanghadvayam caturiddhipadapavarapadadvayam
silasamadhipannapavarasanghatim hirottappavarapamsukulapaticchadacivaram atthangika-
maggananapavaraantaravasakam catusatipatthanapavarakayabandhanam. Buddho iti vibhavito bhagava
sabbannutampi sisam gato. 1- Ito patthaya na kanci vihetheti devampi samma vassapeti,
sassani samma sampajjanti.
     Kosambiyavasino "ayyena kira sagatena ambatitthanago damito"ti sutva
satthu agamanam udikkhamana dasabalassa mahasakkaram sajjayimsu. Te dasabalassa mahasakkaram
datva 2- chabbaggiyanam vacanena sabbagehesu kapotikam pasannam patiyadetva
punadivase sagatattherassa pindaya carantassa gehe gehe thokam thokam adamsu.
Thero appannatte sikkhapade manussehi yaciyamano gehe gehe thokam thokam
pivitva avidure 3- gantvava anaharakabhavena 4- satim vissajjetva sankaratthaneva
papati. 5-
@Footnote: 1-1 ime patha sihalapotthake na dissanti 2 cha.Ma. katva  3 Si. satthu aviduram,
@cha.Ma.,i. aviduram  4 Si. anaharabhavena, cha.Ma. anaharikabhavena, i. anaharabhavena
@5 cha.Ma.,i. pati
     Sattha katabhattakicco nikkhamanto tam disva tam gahapetva viharam gantva
vigarahitva sikkhapadam pannapesi. So punadivase satim labhitva attana katakaranam
sutva accayam desetva dasabalam khamapetva uppannasamvego vipassanam vaddhetva
arahattam papuni. Evam vatthu vinaye 1- samutthitam. Tam tattha agatanayeneva vittharato
veditabbam. Aparabhage pana sattha jetavanamahavihare nisiditva patipatiya there
thanantaresu thapento sagatattheram tejodhatukusalanam aggatthane thapesiti.
                           Radhattheravatthu
     [233] Ekadasame patibhaneyyakananti satthu dhammadesanapatibhanassa
paccayabhutanam patibhanajanakanam. 2-
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:- ayam 3- padumuttarabuddhakale hamsavatiyam
kulagehe nibbattitva aparabhage satthu dhammadesanam sunanto sattharam ekam bhikkhum
patibhaneyyakanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam thanantaram
patthesi. So yavajivam tathagatam paricaritva devamanussesu samsaranto imasmim
buddhuppade rajagahanagare brahmanagehe 4- patisandhim ganhi, radhamanavotissa namam
akamsu.
     So mahallakakale attano puttadarena abahumano 5- "pabbajitva kalam
vitinamessami"ti viharam gantva there pabbajjam yaci, "jinno mahallaka-
brahmano"ti na keci pabbajetum icchimsu. Athekadivasam brahmano satthu santikam
gantva patisantharam katva ekamantam nisidi. Sattha tassa upanissayasampattim disva
katham samutthapetukamo "kim brahmana puttadara tam patijagganti"ti. Kuto bho
gotama patijagganam, mahallakoti mam bahi niharimsu. Kim pana te brahmana pabbajitum
@Footnote: 1 vi.mahavi. 2/326/269 surapanavagga  2 Si.,i.,cha.Ma. patibhanajanakanam bhikkhunam
@radhatthero aggotidasseti.  therassa hi ditthisamudacaranca okappaniyasaddhanca
@agamma dasabalassa navanava dhammadesana patibhati. tasma thero  patibhaneyyakanam aggo nama
@jato 3 Si.,i.,cha.Ma. ayampi hi  4 cha.Ma.,i. brahmanakule  5 cha. abahumato
Na vattatiti. Ko mam bho gotama pabbajessati, mahallakabhavena mam na koci
icchatiti. Sattha sariputtattherassa sannam adasi, thero satthu vacanam sirasa
sampaticchitva radhabrahmanam pabbajetva cintesi "sattha imam brahmanam
sadarena 1- pabbajapesi, na kho etam anadarena pariharitum vattati"ti radhattheram
adaya gamakavasam agamasi. Tatrassa adhuna pabbajitatta kicchalabhissa thero aggampi
2- attano sampattam avasam deti, attano sampattam 3- panitam pindapatam tasseva
datva sayam pindaya carati. Radhatthero senasanasappayanca bhojanasappayanca
labhitva sariputtattherassa santike kammatthanam gahetva nacirasseva arahattam papuni.
     Atha nam thero gahetva dasabalam passitum agato. Sattha janantova pucchi
"yo te maya sariputta nissitako dinno, kidisam tassa, na ukkanthati"ti.
Bhante sasane abhiramako nama bhikkhu 4- evarupo bhaveyyati. Athayasma 5-
sariputtatthero katannu katavediti samghamajjhe katha udapadi. Tam sutva sattha bhikkhu
amantesi "anacchariyam bhikkhave sariputtassa idani katannukatavedita, so atite
ahetukapatisandhiyam nibbattopi katannukatavediyeva ahosi"ti. Katarasmim kale bhagavati.
     Atite bhikkhave pabbatapadamhi pancasatamatta vaddhakipurisa mahaarannam
pavisitva dabbasambhare chinditva mahaullumpam bandhitva nadiya otarenti.
Atheko hatthinago ekasmim visamatthane sondaya sakham ganhanto sakhabhangam 6-
sandharetum asakkonto tikhinakhanuke padehi atthasi, 7- pado viddho, dukkhavedana
vattanti. So gamanam abhiniharitum asakkonto tattheva nipajji. So katipahaccayena
te vaddhaki attano samipena gacchante disva "ime nissaya aham jivitam labhissami"ti
tesam anupadam agamasi. Te nivattitva hatthim disva bhita palayanti. So tesam
palayanabhavam natva atthasi, puna thitakale anubandhi.
@Footnote: 1 Si. adarena  2 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati  3 cha.Ma.,i. pattam
@4 Si. abhiramanakabhikkhu, cha.Ma. abhiramitabhikkhu nama  5 cha.Ma. athayasmato sariputtassa
@"sariputtatthero....  6 cha.Ma.,i. sakhabhangavegam  7 cha.Ma.,i. padena avatthasi
     Vaddhakijetthako cintesi "ayam hatthi amhesu titthantesu anubandhi, 1-
palayantesu titthati, bhavissati tattha karanan"ti. Sabbe tam tam rukkham aruyha tassa
agamanam patimanenta nisidimsu. So tesam santikam agantva attano padam dassento
parivattetva 2- nipajji. Tada vaddhakinam sanna udapadi "gilanabhavena bho esa
agacchati, na annena karanena"ti tassa santikam gantva pade pavitthakhanukam
disva "imina karanena esa agato"ti tikhinavasiya khanukotiyam 3- odhim katva 4-
dalhaya rajjuya bandhitva kaddhitva niharimsu. Athassa vanamukham piletva pubbalohitam
niharitva kasavodakena dhovitva attano jananabhesajjam makkhetva nacirasseva
phasukam akamsu.
     Hatthinago gilana vutthito cintesi "ime mayham bahupakara, ime maya nissaya
jivitam laddham, maya imesam katannuna katavedina bhavitum vattati"ti attano vasanatthanam
gantva setam hatthipotakam 5- anesi. Vaddhakino hatthipotakam disva "amhakam
hatthi puttampi gahetva agato"ti ativiya tutthacitta ahesum. Hatthinago cintesi
"mayi titthante `kim nu kho ayam agato'ti mama agatakaranam janissanti"ti 6-
thitatthanato apakkami. 7- Hatthipotako pitu pacchato anupatipajjati. 8- Hatthinago tassa
agatabhavam 9- natva nivattanatthaya saddasannam adasi. So pitu katham sutva nivattitva
vaddhakinam santikam gato. Vaddhakino "imam hatthipotakam amhakam datum agato bhavissati
eso"ti natva ahamsu 10- "amhakam santike taya kattabbakiccam natthi, pitu
santikamyeva gaccha"ti pahinimsu. Hatthinago yavatatiyam attano santikam agatampi puna
vaddhakinamyeva samipam pesesi. Tato patthaya vaddhakino hatthipotakam attano santike katva
patijagganti. Bhojanakale ekekam bhattapindam denti, bhattam tassa yavadattham ahosi.
Atha 11- so
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. anubandhati  2 Si.,i. parivattetva dassento
@3 cha.Ma.,i. khanukakotiyam  4 cha.Ma. datva  5 Si.,i.,cha.Ma. gandhahatthipotakam
@6 cha.Ma.,i. na janissantiti  7 cha.Ma.,i. pakkami  8 cha.Ma.,i. pacchato pacchato
@anupayasi  9 i. agamanabhavam  10 cha.Ma. ayam patho na dissati  11 cha.Ma. ayam saddo na
@dissati
Vaddhakihi antogahane kottitam 1- dabbasambharam aharitva anganatthane rasim karoti.
Eteneva niyamena annampi upakarakammam karoti.
     Sattha imam karanam aharitva pubbepi sariputtassa katannukatavedibhavam dipeti.
Sariputtatthero hi tada mahahatthi ahosi, atthuppattiyam agato ossatthaviriyo
bhikkhu hatthipotako ahosi. Samyuttanikayam pana patva sakalam radhasamyuttam
kathetabbam, 2- dhammapade ca:-
      "nidhinamva pavattaram      yam passe vajjadassinam
       niggayhavadim medhavim   tadisam panditam bhaje
       tadisam bhajamanassa     seyyo hoti na papiyo"ti 3-
gatha therassa dhammadesana nama. Aparabhage pana sattha patipatiya there
thanantaresu thapento radhattheram patibhaneyyakanam aggatthane thapesiti.
                          Mogharajattheravatthu
     [234] Dvadasame lukhacivaradharananti lukhacivaram dharentanam mogharaja aggoti
dasseti. Ayanhi thero vatthalukham suttalukham ranjanakalukhanti 4- tividhena lukhenapi
samannagatam pamsukulam dhareti. 5- Tasma lukhacivaradharanam aggo nama jato.
     Tassa panhakamme ayamanupubbikatha:-  ayampi hi padumuttarabuddhakale hamsavatiyam
kulagehe patisandhim gahetva nibbatti, tato aparabhage satthu dhammakatham sunanto sattharam
ekam bhikkhum lukhacivaradharanam aggatthane thapentam disva adhikarakammam katva tam
thanantaram patthesi. So yavajivam kusalam katva devamanussesu samsaranto kassapadasabalassa
nibbattito puretarameva katthavahananagare amaccagehe patisandhim ganhi. Aparabhage
vayappatto katthavahanarajanam upatthahanto amaccatthanam labhi.
@Footnote: 1 Ma. attano gahanakotikam  2 Si.,i.,cha.Ma. ayam patho na dissati
@3 khu.dha. 25/76/30 radhattheravatthu  4 cha.Ma.,i. satthalukham suttalukham rajanalukhanti
@5 cha.Ma.,i. dharesi
    Tasmim kale  kassapadasabalo loke uppajji. Katthavahanaraja "buddho kira
loke uppanno"ti sutva tam pakkosapetva aha "tata buddho kira loke
uppanno, imanca paccantanagaram ekappahareneva ubhohi amhehi tucchakam katum
na sakka, tvam tava majjhimadesam gantva buddhassa uppannabhavam natva dasabalam
gahetva 1- imam nagaram anehi"ti purisasahassena saddhim pesesi. So anupubbena
satthu santikam gantva dhammakatham sutva patiladdhasaddho tattheva pabbajitva visati
vassasahassani samanadhammam akasi. Tena saddhim gatapurisa pana sabbepi nivattitva
puna ranno santikam agata.
     Ayampi thero paripunnasilo kalam katva ekam buddhantaram devamanussesu samsaranto
amhakam dasabalassa nibbattito puretarameva savatthiyam brahmanagehe 2- patisandhim
ganhi, mogharajamanavotissa namam akamsu. Katthavahanarajapi kassapassa bhagavato adhikarakammam
katva ekam buddhantaram saparivaro devamanussesu samsaritva amhakam dasabalassa
nibbattito puretarameva savatthiyam purohitagehe patisandhim ganhi, bavarimanavotissa 3-
namam akamsu. So aparena samayena tayo vede ugganhitva solasannam manavakasahassanam
sippam vacento carati. Athassa pasenadikosalaranno jatakale 4- pitu accayena
purohitatthanam adamsu. Tada ayampi mogharajamanavo bavaribrahmanassa santike
sippam ganhati.
     Athekadivasam bavaribrahmano rahogato attano sippe saram olokento
samparayikasaram adisva "ekam pabbajjam pabbajitva samparayikam gavesissami"ti
kosalarajanam upasankamitva attano pabbajjam anujanapesi. So tena anunnato
solasahi manavakasahassehi parivuto pabbajjatthaya nikkhami. Kosalarajapi tena
saddhimyeva ekam amaccam kahapanasahassam datva pesesi 5- "yasmim thane acariyo pabbajati,
@Footnote: 1 Si.,cha.Ma. ayam patho na dissati  2 cha.Ma. brahmanakule
@3 Si.,i. bavarimanavotissa  4 cha.Ma. kale  5 Si. saddhimyeva kahapananam satasahassam
@pesesi
Tatrassa vasanatthanam gantva 1- detha"ti. Bavaribrahmano phasukatthanam oloketukamo
2- majjhimadesato patikkamma assakaranno ca malaranno 3- ca simantare godhavaritire
attano vasanatthanam karesi.
     Atheko puriso jatilanam dassanatthaya gato tesam santike 4- bhumitthane tehi
anunnate 5- attano vasanatthanam akasi. Tena katam disva aparam kulasatam gehasatam
karesi. Te sabbepi sannipatitva "mayam ayyanam santike bhumibhage vasanta
sukham vasitum na sakkoma, kahapanam sukhasamvasam te dassama"ti 6- ekeko ekekam
kahapanam bavaribrahmanassa vasanatthane thapesi. Sabbepi agatakahapana 7- satasahassamatta
ahesum. Bavaribrahmano "kimattham ete agata"ti aha. Sukhavasanatthaya 8-
bhanteti. Sacaham hirannasuvannena atthiko assam, aham mahantam dhanarasim pahaya
na pabbajeyyam. Tumhakam kahapane gahetva gacchathati. Amhehi ayyassa pariccattam 9-
na puna ganhama, anusamvaccharam pana eteneva niyamena aharissama, ime gahetva
ayyo danam detuti. Brahmano adhivasetva kapanaddhikavanibbakayacakanam danamukhe
niyyadeti. 10- Tassa aparaparam dayakabhavo sakalajambudipe pannayittha.
     Tato kalingaratthe dunnavitthe 11- nama game jujakabrahmanassa vamse
jatabrahmanassa brahmani utthaya samutthaya brahmanam codeti "bavari kira danam
deti, gantva tato hirannasuvannam ahara"ti. So taya codiyamano santharetum 12-
asakkonto bavarissa santike 13- gacchamano bavarimhi bhiyyo 14- danam datva
pannasalam pavisitva nipajjitva danam anussaramane gato. Gantvava 15- "danam me
brahmana dehi, danam me brahmana dehi"ti aha. Akale tvam brahmana agato,
sampattayacakanam me dinnam, idani kahapana 16- natthiti.  na mayham brahmana
@Footnote: 1 cha.Ma. gahetva  2 cha.,i. olokento  3 Si. culakaranno, cha.Ma.,i. mulhakaranno
@4 cha.Ma. santake  5 cha.Ma.,i. anunnato  6 cha.,i. vasama, mudha vasitum na karanam,
@sukhavasam vo dassamati  7 cha.Ma. sabbehipi abhatakahapana 8 cha.Ma.,i. sukhavasadanatthaya
@9 i. pariccatta  10 cha.Ma.,i. niyyatesi  11 Si.,i.,cha.Ma. kalingaratthe
@dunnivitthe  12 Ma. sandharetum, cha. santhatum  13 cha.Ma. santikam  14 cha.Ma. ayam saddo
@na dissati  15 cha.Ma.,i. gantva ca  16 cha.Ma.,i. kahapanam
Bahuhi kahapanehi attho, tava ettakam danam dentassa 1- na sakka kahapanehi vina
bhavitum, mayham panca kahapanasatani dehiti. Brahmana pancasatani natthi, puna kale
sampatte labhissasiti. Kim panaham tava danakale agamissamiti bavaribrahmanassa
pannasaladvare valikam 2- thupam katva samantato rattavannani pupphani vikiritva
mantam jappento viya otthehi 3- caletva caletva "muddha phalatu sattadha"ti
vadati.
     Bavaribrahmano cintesi "ayam mahatapo tapacaram ganhitva caranakabrahmano mayham
sattadivasamatthake `sattadha muddha phalatu'ti 4- vadati, mayhanca imassa databbani panca
kahapanasatani natthi, ekamsena mam esa ghatessati"ti. Evam tasmim sokasallasamappite
nisinne rattibhagasamanantare anantarattabhave bavarissa mata devata hutva
nibbatti. 5- Sa puttassa sokasallasamappitabhavam disva agantva aha "tata esa
muddhaphalabhavam va amuddhaphalabhavam vapi 6- na janati, tvam loke buddhanam
uppannabhavam na janasi. Sace te samsayo atthi, satthu santikam gantva puccha,
so te etam karanam kathessati"ti. Brahmano devataya katham sutakalato patthaya
assasam labhitva punadivase utthite arune sabbeva antevasike pakkosapetva 7-
"tata buddho kira loke uppanno, tumhepi sigham gantva `buddho va no va'ti
natva agantva mayham arocetha, aham satthu santikam gamissami. Apica kho pana mayham
mahallakabhavena jivitantarayo dujjano, tumhe tassa santikam gantva imina ca imina
ca niyamena panhe nam pucchatha"ti muddhaphalanapanham nama abhisankharitva adasi.
     Tato cintesi "sabbe ime manava pandita, satthu dhammakatham sutva
attano kicce matthakam patte puna mayham santikam agaccheyyum va no va"ti.
@Footnote: 1 cha.Ma. dadantassa 2 cha.Ma. valukam  3 cha.Ma.,i. otthe  4 Si.,i. sattadha muddham
@phalemiti  5 Si.,i. nibbatta  6 Si.,i.,cha.Ma. muddham va muddhaphalanam va
@7 cha.Ma.,i. pakkositva
Atha attano bhagineyyassapi ajitamanavassa 1- nama sannam adasi "tvam pana ekanteneva
mama santikam agantum arahasi, taya patiladdham gunam agantva mayham katheyyasi"ti.
Atha te solasasahassajatila ajitamanavam jetthakam katva solasahi jetthantevasikehi saddhim
"sattharam panham pucchissama"ti carikam caranta gatagatatthane "ayya kaham gacchatha kaham
gacchatha"ti pucchita "dasabalassa santikam panham pucchitum gacchama"ti kotito patthaya
parisam sankaddhanta anekayojanasatam maggam gata. Sattha "tesam agamanadivase pana
annattha 2- okaso na bhavissati, idam imissa parisaya anucchavikatthanan"ti gantva
pasanacetiye pitthipasane nisidi. So ajitamanavopi sapariso 3- tam pitthipasanam
aruyha satthu sarirasampattim disva "ayam puriso imasmim loke vivatacchado buddho
bhavissati"ti attano acariyena pahite panhe manasa pucchantova gato. 4-
     Tamdivasam tasmim thane sampattaparisa dvadasayojanika ahosi. Tesam solasannam
antevasikanam antare mogharajamanavo "aham sabbehi panditataro"ti manatthaddho,
tassa etadahosi "ayam ajitamanavo sabbesam jetthako, etassa pathamataram mama panham
pucchitum na yuttan"ti tassa lajjayanto pathamataram panham apucchitva tena pucchite
dutiyo hutva sattharam panham pucchi. Sattha "manatthaddho mogharajamanavo, 5- na
ca tavassa nanam paripakam gacchati, assa manampi niharitum 5- vattati"ti cintetva
aha "tittha tvam mogharaja, anne tava panhe pucchantu"ti. So satthu santika
apasadam 6- labhitva cintesi "aham ettakam kalam maya panditataro nama natthiti
vicarami, buddha ca nama manasam janitva 7- na kathenti. Sattha apasadeti, 8-
satthara mama pucchaya doso dittho bhavissati"ti tunhi ahosi. So atthahi janehi
patipatiya
@Footnote: 1 Ma. pingiyamanavassa  2 cha.Ma. annassa  3 Si.,i. sapi parisa
@4 Si.,i. pucchantava gata 5-5 Si. yavassa nanam paripakam gacchati, athassa manam
@niharitum,  cha.Ma. na tavassa nanam paripakam gacchati, assa manam nivaritum
@6 Si.,i. apasadanam  7 Si.,i.,cha.Ma. ajanitva  8 cha.Ma. sattha apasadetiti ime
@patha na dissanti
Panhe pucchite adhivasetum asakkonto navamo hutva puna utthasi. Punapi nam
sattha apasadeti.
     So punapi tunhi hutva "navakodani 1- bhavitum na sakkhissami"ti pancadasamo
hutva panham pucchi. Athassa sattha nanassa paripakabhavam 2- natva panham kathesi.
So desanapariyosane attano parivarakena jatilasahassena saddhim arahattam papuni.
Imina ca 3- niyameneva sesanipi pannarasa jatilasahassani arahattam papunimsu. Sabbepi
iddhimayapattacivaradhara ehibhikkhuva ahesum. Sesajana pana na kathiyanti. Ayam mogharajatthero
tato patthaya tihi lukhehi samannagatam civaram dhareti. Evam parayane 4- vatthum
samutthitam. Sattha pana aparabhage jetavane nisinno there patipatiya thanantaresu
thapento mogharajattheram imasmim sasane lukhacivaradharanam aggatthane thapento
"etadaggam bhikkhave mama savakanam bhikkhunam lukhacivaradharanam yadidam mogharaja"ti aha.
                          Catutthavaggavannana.
     Tattha cattalisasuttamattaya 5- therapaliya vannana nitthita.
@Footnote: 1 cha.Ma. samghanavako dani  2 Si.,i. paripakam gatabhavam  3 cha.Ma.,i. iminava
@4 ka. evam panettha, khu.su. 25/983/524  5 cha.Ma. ekacattalisamattaya



             The Pali Atthakatha in Roman Book 14 page 256-298. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=14&A=6083&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=14&A=6083&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=149              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=675              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=648              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=648              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]