ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 15 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.2)

                          3. Sihasuttavannana
     [33] Tatiye sihoti cattaro siha:- tinasiho kalasiho pandusiho
kesarasihoti. Tesu tinasiho  kapotavannagavisadiso tinabhakkho ca hoti. Kalasiho
kalagavisadiso tinabhakkhoyeva. Pandusiho pandupalasavannagavisadiso mamsabhakkho.
Kesarasiho lakhaparikammakateneva mukhena agganangutthena catuhi ca padapariyantehi
samannagato, matthakatopissa patthaya lakhatulikaya 2- kata viya tisso rajiyo
pitthimajjhena gantva antarasatthimhi dakkhinavatta hutva thita, khandhe panassa
satasahassagghanikarattakambalaparikkhepo 3- viya kesarabharo hoti, avaselatthanam
parisuddhasalipindasankhacunnapindavannam 4- hoti. Imesu catusu sihesu ayam kesarasiho
idha adhippeto.
@Footnote: 1 cha.Ma. saratham                2 Ma. lakhanangulakaya
@3 cha.Ma. satasahassagghanikakambala...   4 Ma. parisuddhatalapitthasankhacunnapicuvannam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Migarajati sabbamigaganassa raja. Asayati vasanatthanato, suvannaguhato va rajatamaniphalikamanosilaguhato va nikkhamatiti vuttam hoti. Nikkhamamano panesa catuhi karanehi nikkhamati andhakarapilito va alokatthaya, uccarapassavapilito va tesam vissajjanatthaya, jighacchapilito va gocaratthaya, sambhavapilito va asaddhammapatisevanatthaya. Idha pana gocaratthaya nikkhamanto adhippeto. Vijambhatiti suvannatale va rajatamaniphalikamanosilatalanam va annatarasmim dve pacchimapade samam patitthapetva purimapade purato pasaretva sarirassa pacchabhagam akaddhitva purimabhagam abhiharitva pitthim onametva 1- givam ukkhipitva asanisaddam karonto viya nasaputani pothetva sariralaggam rajam vidhunanto vijambhati. Vijambhanabhumiyanca pana tarunavacchako viya aparaparam javati, javato panassa sariram andhakare paribbhamantam alatam viya khayati. Anuviloketiti kasma anuviloketi? paranudayataya. Tasmim kira sihanadam nadante Papatavatesu caranta hatthigonamahimsadayo 2- pana papatepi avatepi patanti, tesam anudayaya anuviloketi. Kim panassa luddassa paramamsakhadino anudaya nama atthiti? ama atthiti. 3- Tatha hesa 4- "kim me bahuhi ghatitehi"ti attano gocaratthayapi khuddake pane na ganhati. Evam anudayam karoti, vuttampi cetam "maham khuddake pane visamagate sanghatam apadesin"ti. 5- Sihanadam nadatiti tikkhattum tava abhitanadam nadati. Evanca panassa vijambhanabhumiyam thatva nadantassa saddo samanta tiyojanappadesam ekaninnadam karoti, tamassa ninnadam sutva tiyojanabbhantaragata dipadacatuppadagana yathatthane thatum na sakkonti. Gocaraya pakkamatiti aharatthaya gacchati. Katham? so hi vijambhanabhumiyam @Footnote: 1 cha.Ma. nametva 2 cha.Ma. papatavatadisu visamatthanesu caranta @hatthigokannamahimsadayo 3 cha.Ma. atthi 4 cha.Ma. tathahi @5 an. dasaka. 24/21/26 sihasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Thatva dakkhinato va vamato va pacchato va 1- uppatanto usabhamattampi thanam pakkhandati, 2- uddham uppatanto cattaripi atthapi usabhani 3- uppatati, samatthane ujukam pakkhandanto solasausabhamattampi visatiusabhamattampi thanam pakkhandati, thala va pabbata va pakkhandanto satthiusabhamattampi asitiusabhamattampi thanam pakkhandati, antaramagge rukkham va pabbatam va disva tam pariharanto vamato va dakkhinato va uddham usabhamattam pakkamati. Tatiyam pana sihanadam naditva teneva saddhim tiyojanatthane pannayati, tiyojanam gantva nivattitva thito attanova nadassa anunadam sunati. Evam sighena javena pakkamati. Yebhuyyenati payena. Bhayam santasam samveganti sabbam cittuttarasasseva namam. Sihassa hi saddam sutva bahu bhayanti, appaka na bhayanti. Te pana teti? samasiho hatthajaniyo assajaniyo usabhajaniyo purisajaniyo khinasavoti. Kasma panete na bhayantiti? samasiho tava "jatigottakulasurabhavehi samanosmi"ti na bhayati, hatthajaniyadayo attano sakkayaditthibalavataya na bhayanti, khinasavo sakkayaditthiya pahinatta na bhayati. Bilasayati bile sayanta 4- bilavasino ahinakulagodhadayo. Udakasayati 5- udakavasino macchakacchapadayo. Vanasayati vanavasino hatthiassagonamigadayo. 6- Pavisantiti "idani agantva ganhissati"ti maggam oloketva pavisanti. Dalhehiti thirehi. Varattehiti cammarajjuhi. Mahiddhikotiadisu vijambhanabhumiyam thatva dakkhinapassadihi usabhamattam, ujukam visatiusabhamattadilanghanavasena mahiddhikata, sesamiganam adhipatibhavena mahesakkhata, samanta tiyojanatthane saddam sutva palayantanam vasena mahanubhavata veditabba. @Footnote: 1 cha.Ma. pacchato vati patho na dissati 2 cha.Ma. ganhati @3 cha.Ma. usabhatthanani 4 Ma. bilasayasatta 5 Si. dakasayati @6 cha.Ma. hatthiassagokannamigadayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Evameva khoti bhagava tesu tesu suttantesu tatha tatha attanam kathesi. "sihoti kho bhikkhave tathagatassetam adhivacanam arahato sammasambuddhassa"ti 1- imasmim tava sutte sihasadisam attanam kathesi. "bhisakko sallakattoti kho sunakkhatta tathagatassetam adhivacanan"ti 2- imasmim vejjasadisam, "brahmanoti kho bhikkhave tathagatassetam adhivacanan"ti 3- imasmim brahmanasadisam, "puriso maggakusaloti kho tissa tathagatassetam adhivacanan"ti 4- imasmim magguddesakapurisasadisam, "rajahamasmi sela"ti 5- imasmim rajasadisam. Imasmim pana sutte sihasadisameva katva attanam kathento evamaha. Tatrayam sadisata:- sihassa kancanaguhadisu vasanakalo viya hi tathagatassa dipankarapadamule katabhiniharassa aparimitam kalam paramiyo puretva pacchimabhave patisandhiggahanena ceva matukucchito nikkhamanena ca dasasahassilokadhatum kampetva vuddhimanvaya dibbasampattisadisam sampattim anubhavamanassa tisu pasadesu nivasanakalo 6- veditabbo. Sihassa kancanaguhadito nikkhantakalo viya tathagatassa ekunatimsasamvacchare vivatena dvarena kanthakam aruyha channasahayassa nikkhamitva tini rajjani atikkamitva anomanaditire brahmuna dinnani kasayani paridahitva pabbajitassa sattame divase rajagaham gantva tattha pindaya caritva pandavagiri- pabbhare katabhattakiccassa sammasambodhim patva pathamameva magadharattham agamanatthaya yava ranno patinnadanakalo. Sihassa vijambhanakalo viya tathagatassa dinnapatinnassa alarakalama- upasankamanam adim katva yava sujataya dinnapayasassa ekunapannasaya @Footnote: 1 an. pancaka. 22/99/137 kakudhavagga (sya) 2 Ma. u. 14/65/48 sunakkhattasutta @3 an. atthaka. 23/192/352 sativagga (sya) 4 sam.kha. 17/84/87 tissasutta @5 Ma.Ma. 13/399/384 selasutta, khu.su. 25/560/447 selasutta @6 Ma. nisinnakalo, cha. nivasakalo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Pindehi paribhuttakalo veditabbo. Sihassa sariravidhunanam viya sayanhasamaye sotthiyena 1- dinna attha tinamutthiyo gahetva dasasahassacakkavaladevatahi thomiyamanassa gandhadihi pujiyamanassa tikkhattum bodhim padakkhinam katva bodhimandam aruyha cuddasahatthubbedhe thane tinasantharam santharitva 2- caturangaviriyam adhitthaya nisinnassa 3- tamkhanamyeva marabalam vidhametva tisu yamesu tisso vijja visodhetva anulomapatilomam paticcasamuppadamahasamuddam yamakananamanthanena manthentassa sabbannutanane patividdhe tadanubhavena dasasahassilokadhatukampanam veditabbam. Sihassa catuddisavilokanam viya patividdhasabbannutananasseva sattasattaham bodhimande viharitva paribhuttamadhupindikaharassa ajapalanigrodhamule mahabrahmuno dhammadesanayacanam patiggahetva tattha viharantassa ekadasame divase "sve asalhapunnama bhavissati"ti paccusasamaye "kassa nu kho aham pathamam dhammam deseyyan"ti alarudakanam kalakatabhavam natva dhammadesanatthaya pancavaggiyanam olokanam datthabbam. Sihassa gocaratthaya tiyojanagamanakalo viya attano pattacivaram adaya "pancavaggiyanam dhammacakkam pavattessami"ti pacchabhatte ajapalanigrodhato vutthitassa attharasayojanamaggam gamanakalo. Sihassa sihanadakalo viya tathagatassa attharasayojanamaggam gantva pancavaggiye sannapetva acalapallanke nisinnassa dasahi cakkavalasahassehi sannipatitena devaganena parivutassa "dveme bhikkhave anta pabbajitena na sevitabba"tiadina nayena dhammacakkappavattanakalo veditabbo. Imasminca pana pade desiyamane tathagatasihassa dhammaghoso hettha avicim upari bhavaggam gahetva dasasahassiloka- dhatum paticchadesi. Sihassa saddena khuddakapananam santasam apajjanakalo viya tathagatassa tini lakkhanani dipetva cattari saccani solasahakarehi @Footnote: 1 cha.Ma. sottiyena 2 cha.Ma. attharitva @3 Si.,Ma. nisinnakalato patthaya nisinnassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Satthiya ca nayasahassehi vibhajitva dhammam kathentassa dighayukanam devanam nanasantasassa uppattikalo veditabbo. Aparo nayo:- siho viya sabbannutam patto tathagato, asayabhutaya kanakaguhaya nikkhamanam viya gandhakutito nikkhamanakalo, vijambhanam viya dhammasabham upasankamanakalo, disavilokanam viya parisavilokanam, sihanadanadanam viya dhammadesanakalo, gocaraya pakkanam viya paravadanimmathanatthaya 1- gamanam. Aparo nayo:- siho viya tathagato, himavantanissitaya kancanaguhaya nikkhamanam viya arammanavasena nibbananissitaya phalasamapattiya vutthanam, vijambhanam viya paccavekkhanananam, disavilokanam viya veneyyasattavilokanam, sihanado viya sampattaya parisaya dhammadesana, gocaraya pakkamanam viya asampattanam veneyyasattanam santikupasankamanam veditabbam. Yadati yasmim kale. Tathagatoti hettha vuttehi atthahi karanehi tathagato. Loketi sattaloke. Uppajjatiti abhiniharato patthaya yava bodhipallanka va arahattamagganana va uppajjati nama, arahattaphale pana patte uppanno nama. Araham sammasambuddhotiadini visuddhimagge 2- buddhanussatiniddese vittharitani. Iti sakkayoti ayam sakkayo, ettako sakkayo, na ito bhiyyo sakkayo atthiti. Ettavata sabhavato sarasato pariyantato paricchedato parivatumato sabbepi pancupadanakkhandha dassita honti. Iti sakkayasamudayoti ayam sakkayasamudayo nama. Ettavata "aharasamudaya rupasamudayo"tiadi sabbam dassitam hoti. Iti sakkayanirodhoti 3- ayam sakkayassa atthangamo. Iminapi "aharanirodha rupanirodho"tiadi sabbam dassitam hoti. @Footnote: 1 Si. paravadinimmathanatthaya 2 visuddhi. 1/253 chaanussatiniddesa @3 cha.Ma. iti sakkayassa atthangamoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Vannavantoti sariravannena vannavanto. Dhammadesanam sutvati pancasu khandhesu pannasalakkhanapatimanditam tathagatassa dhammadesanam sutva. Yebhuyyenati idha ke thapeti? ariyasavake deve. Tesam hi khinasavatta cittuttarasabhayamattampi na uppajjati, samviggassa yoniso padhanena pattabbam pattataya nanasamvegopi. Itarasam pana devatanam "taso heso bhikkhave aniccan"ti manasikarontanam 1- cittuttarasabhayampi, balavavipassanakale nanabhayampi uppajjati. Bhoti dhammalapanamattametam. Sakkayapariyapannati pancakkhandhapariyapanna. Iti tesam sammasambuddhe vattadosam dassetva tilakkhanahatam katva dhammam desente nanabhayam nama okkamati. Abhinnayati janitva. Dhammacakkanti pativedhananampi desanananampi. Pativedhananam nama yena nanena bodhipallanke nisinno cattari saccani solasahakarehi saddhim yava nayasahassehi pativijjhi. Desanananam nama yena nanena tiparivattam dvadasakaram dhammacakkam pavattesi. Ubhayampetam dasabalassa pure jatananameva. Tesu dhammadesanananam gahetabbam. Tam panetam yava attharasa- brahmakotihi saddhim annakondannattherassa sotapattiphalam na uppajjati, tava pavatteti nama. Tasmim uppanne pavattitam nama hotiti veditabbam. Appatipuggaloti sadisapuggalarahito. Yasassinoti parivarasampanno. Tadinoti labhadihi ekasadisassa.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 15 page 328-334. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=7600&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=7600&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=287              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=20&A=1841              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=20&A=1820              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=20&A=1820              Contents of The Tipitaka Volume 20 http://84000.org/tipitaka/read/?index_20

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]