ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 16 : PALI ROMAN An.A. (manoratha.3)

                        10. Bhumicalasuttavannana
     [70] Dasame nisidananti idha cammakhandam adhippetam. Uddenacetiyanti 5- uddena-
yakkhassa vasanatthane kataviharo vuccati. Gotamakadisupi eseva nayo. Bhavitati
@Footnote: 1 cha.Ma. alapasallapo  2 cha.Ma. te pana, su.vi. 2/172/163 atthaparisavannana
@3 Si. khandassarapi, cha.Ma. gaggassarapi  4 cha.Ma. hotiti  5 cha.Ma. uddenam cetiyanti
Vaddhita. Bahulikatati punappunam kata. Yanikatati yuttayanam viya kata. Vatthukatati
patitthatthena 1- vatthu viya kata. Anutthitati adhitthita. Paricitati samantato cita
suvaddhita. Susamaraddhati sutthu samaraddha.
     Iti aniyamena kathetva puna niyametva dassento tathagatassa khotiadimaha.
Ettha ca kappanti ayukappam. Tasmim tasmim kale yam manussanam ayuppamanam,
tam paripunnam karonto tittheyya. Kappavasesam vati "appam va bhiyyo"ti vutta-
vassasatato atirekam va. Mahasivatthero panaha:- "buddhanam atthane gajjitam nama natthi,
punappunam samapattim 2- samapajjitva maranantikavedanam vikkhambhento bhaddakappameva
tittheyyati. 3- Kasma pana na thitoti? upadinnakam sariram nama khandiccadihi
abhibhuyyati, buddha ca khandiccadibhavam appatva pancame ayukotthase bahujanassa
piyamanapakaleyeva parinibbayanti. Buddhanubuddhesu ca mahasavakesu parinibbutesu
ekakena 4- khanukena viya thatabbam hoti daharasamaneraparivarena va, tato `aho
buddhanam parisa'ti hiletabbatam apajjeyya. Tasma na thito"ti. Evam vuttepi
yo pana vuccati 5- "ayukappo"ti, idameva atthakathayam niyamitam.
     Yathatam marena pariyutthitacittoti ettha tanti nipatamattam. Yatha marena
pariyutthitacitto ajjhotthatacitto anno koci puthujjano pativijjhitum na
sakkuneyya, evameva nasakkhi pativijjhitunti attho. Maro hi yassa sabbena sabbam
dvadasa vipallasa appahina, tassa cittam pariyutthati. Therassa ca cattaro vipallasa
appahina, tenassa maro cittam pariyutthasi. So pana cittapariyutthanam karonto
kim karotiti? bheravam ruparammanam va dasseti, saddarammanam va saveti. Tato
satta tam disva sutva va satim vissajjetva vivatamukha honti, tesam mukhena
hattham pavesetva hadayam maddati, tato visannava hutva titthanti. Therassa panesa
@Footnote: 1 cha.Ma. patitthanatthena 2 cha.Ma. ayam patho na dissati
@3 cha.Ma. tittheyya  4 cha.Ma. ekakeneva 5 Ma. so pana ruccati, su.vi. 2/167/157
Mukhe hattham pavesetum kim sakkhissati, bheravarammanam pana dasseti. Tam disva thero
nimittobhasam na pativijjhi. Bhagava janantoyeva kasma 1- yava tatiyam amantesiti?
purato "titthatu bhante bhagava"ti yacite "tuyhevetam dukkatam, tuyhevetam
aparaddhan"ti dosaropanena sokatanukaranattham.
     Maro papimati ettha satte anatthe niyojento maretiti maro. Papimati
tasseva vevacanam. So hi papadhammasamannagatatta "papima"ti vuccati. Kanho,
antako, namuci, pamattabandhutipi tasseva namani. Bhasita kho panesati ayanhi
bhagavato sambodhippatto 2- atthame sattahe bodhimandeyeva agantva "bhagava yadattham
tumhehi paramiyo purita, so vo attho anuppatto, patividdham sabbannutananam,
kim vo 3- lokavicaranena"ti vatva yatha ajja, evameva "parinibbatu dani bhante
bhagava"ti yaci. Bhagava cassa "na tavahan"tiadini vatva patikkhipi, tam sandhaya
"bhasita kho panesa bhante"tiadimaha.
     Tattha viyattati maggavasena byatta, tatheva vinita, tatha visarada. Bahussutati
tepitakavasena bahu sutam etesanti bahussuta. Tameva dhammam dharentiti dhammadhaRa.
Athava pariyattibahussuta ceva pativedhabahussuta ca. Pariyattipativedhadhammanamyeva dharanato
dhammadharati evamettha attho datthabbo. Dhammanudhammapatipannati ariyadhammassa
anurupadhammam vipassanamaggam patipanna. 4- Samicipatipannati anucchavikapatipadam
patipanna. Anudhammacarinoti anudhammacaranasila. Sakam acariyakanti attano acariyavadam.
Acikkhissantitiadini sabbani annamannavevacanani. Sahadhammenati sahetukena
sakaranena vacanena. Sappatihariyanti niyyanikam 5- katva dhammam desessanti.
     Brahmacariyanti sikkhattayasangahitam sakalasasanabrahmacariyam. Iddhanti samiddham
jhanassadavasena. Phitanti vuddhippattam sabbapaliphullam viya abhinnaya
@Footnote: 1 cha.Ma. kimattham  2 cha.Ma. sambodhipattiya  3 cha.Ma. kim te
@4 cha.Ma....anudhammabhutam vipassanadhammam patipanna  5 cha.Ma. yava na niyyanikam
Samapattivasena. 1- Vittharikanti vitthatam tasmim tasmim disabhage patitthitavasena.
Bahujannanti bahuhi natam patividdham bahujanabhisamayavasena. 2- Puthubhutanti sabbakarena
puthulabhavam pattam. Katham? yava devamanussehi suppakasitanti, yattaka vinnujatika
deva ceva manussa ca atthi sabbehi sutthu pakasitanti attho. Appossukkoti
niralayo. Tvanhi papima atthamasattahato patthaya "parinibbatu dani bhante bhagava,
parinibbatu sugato"ti viravanto ahindittha. Ajja dani patthaya vigatussaho hohi,
ma mayham parinibbanattham vayamam karohiti vadati.
     Sato sampajano ayusankharam ossajjiti 3- satim supatthitam katva nanena
paricchinditva ayusankharam vissajji pajahi. Tattha na bhagava hatthena leddum viya
ayusankharam ossajji. Temasamattameva pana phalasamapattim samapajjitva tato param
samapajjissamiti cittam uppadesi. Tam sandhaya vuttam "ossajji"ti.
Avassajjitipi 4- patho. Mahabhumicaloti mahanto pathavikamPo. Tada kira dasasahassilokadhatu
kampittha. Bhimsanakoti bhayajanako. Devadundubhiyo ca phalimsuti devabheriyo phalimsu, devo
sugajjitam 5- gajji, akalavijjulata niccharimsu, khanikavassam vassiti vuttam hoti.
     Udanam udanesiti kasma udanesi? koci nama vadeyya "bhagava pacchato
Pacchato anubandhitva `parinibbatu bhante'ti upadduto bhayena ayusankharam
vissajjesi"ti, tassokaso ma hotu, bhitassa hi udanam nama natthiti
pitivegavissattham udanam udanesi.
     Tattha sabbesam sonasingaladinampi paccakkhabhavato tulitam paricchinnanti tulam.
Kintam? kamavacarakammam. Na tulam, na va tulam sadisamassa annam lokiyakammam natthiti
Atulam. Kintam? mahaggatakammam. Athava kamavacaram rupavacaram tulam, arupavacaram atulam.
@Footnote: 1 Si. abhinnasamapattivasena, Ma. abhinnaya vasena, cha. abhinnasampattivasena
@2 cha.Ma. mahajanabhisamayavasena  3 cha.Ma. ossajiti 4 cha.Ma. ussajjitipi
@5 cha.Ma. sukkhagajjitam
Appavipakam va tulam, bahuvipakam atulam. Sambhavanti sambhavahetubhutam, rasikarakam
pindakarakanti attho. Bhavasankharanti punabbhavasankharanakam. Avassajjiti vissajjesi.
Muniti buddhamuni. Ajjhattaratoti niyakajjhattarato. Samahitoti upacarappanasamadhivasena
samahito. Abhindi 1- kavacamivati kavacam abhindi. Attasambhavanti attani sanjatakilesam.
Idam vuttam hoti:- savipakatthena sambhavam, bhavabhasankharanatthena bhavasankharanti ca
laddhanamam tulatulasankhatam lokiyakammanca ossajji, sangamasise mahayodho kavacam
viya attasambhavam kilesanca ajjhattarato hutva samahito hutva abhinditi.
     Athava tulanti tulento tirento. Atulanca sambhavanti nibbananceva sambhavanca.
Bhavasankharanti bhavagamikammam. Avassajji muniti "pancakkhandha anicca, pancannam
khandhanam nirodho nibbanam niccan"tiadina 2- nayena tulayanto buddhamuni bhave
adinavam, nibbane ca anisamsam disva tam khandhanam mulabhutam bhavasankharakammam
"kammakkhayaya samvattati"ti 3- evam vuttena kammakkhayakarena ariyamaggena avassajji.
Katham? ajjhattarato samahito, abhindi kavacamivattasambhavam. So hi vipassanavasena
Ajjhattarato, samathavasena samahito evam 4- pubbabhagato patthaya samathavipassanaphalena kavacamiva
attabhavam pariyonandhitva thitam, attani sambhavatta "attasambhavan"ti laddhanamam sabbam
kilesajatam abhindi. Kilesabhavena ca katakammam appatisandhikatta avassattham nama
hotiti evam kilesappahanena kammam pajahi. Pahinakilesassa ca bhayam nama natthi,
tasma abhitova ayusankharam ossajji, abhitabhavannapanatthanca udanam udanesiti
veditabbo.
     Yam mahavatati yena samayena yasmim va samaye mahavata. Vayantiti 5-
ukkhepakavata nama utthahanti, te vayanta satthisahassadhikanavayojanasatasahassabahalam
@Footnote: 1 ka. abhida...  2 khu.pati. 31/735/630 vipassanakatha (sya)
@3 Ma.Ma. 13/81/57 kukkuravatikasutta, an. catukka. 21/233/259 vittharasutta
@4 cha.Ma. samahitoti evam  5 Si. vayanti, mahavata vayanta, ka. vayanti
Udakasandharakavatam upacchindanti, tato akase udakam bhassati, tasmim bhassante
pathavi bhassati, puna vato attano balena antodhammakarake 1- viya udakam abandhitva
ganhati, tato udakam uggacchati, tasmim uggacchante pathavi uggacchati. Evam udakam
kampitam pathavim kampeti. Evanca 2- kampanam yavajjakalapi hotiyeva, bahubhavena 3- pana
ogacchanuggacchanam na pannayati.
     Mahiddhika mahanubhavati ijjhanassa mahantataya mahiddhika, anubhavitabbassa
mahantataya mahanubhava. Parittati dubbala. Appamanati balava. So imam pathavim
kampetiti so iddhim nibbattetva samvejento mahamoggallano viya, vimamsanto
va mahanagattherassa bhagineyyo samgharakkhitasamanero viya pathavim kampeti.
Sankampetiti samantato kampeti. Sampakampetiti tasseva vevacanam. Iti imesu atthasu
pathavikampesu pathamo dhatukopena,  dutiyo iddhanubhavena, tatiyacatuttha punnatejena,
pancamo nanatejena, chattho sadhukaradanavasena, sattamo karunnasabhavena, atthamo
arodanena. Matukucchim okkamante ca tato nikkhamante ca mahasatte tassa punnatejena
pathavi akampittha. Abhisambodhiyam nanatejabhihata hutva akampittha, dhammacakkappavattane
sadhukarabhavasanthita sadhukaram dadamana akampittha, ayusankharam ossajjane karunna-
sabhave santhita cittasankharam asahamana akampittha, parinibbane arodanavegatura 4-
hutva akampittha. Ayam panattho pathavidevataya vasena veditabbo. Mahabhutapathaviya panetam
natthi acetanatta. Sesam sabbattha uttanamevati.
                        Bhumicalavaggo sattamo.
@Footnote: 1 cha.Ma. antodhamakarane  2 cha.Ma. etanca
@3 su.vi. 2/171/161  4 cha.Ma. arodanavegatunna



             The Pali Atthakatha in Roman Book 16 page 274-279. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=6177&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=6177&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=143              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=22&A=3914              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=22&A=3930              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=22&A=3930              Contents of The Tipitaka Volume 22 http://84000.org/tipitaka/read/?index_22

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]