ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 17 : PALI ROMAN Khuddaka.A. (paramatthajo.)

page64.

4. Kumarapanhavannana atthuppatti idani "ekannama kin"ti evamadinam kumarapanhanam atthavannanakkamo anuppatto. Tesam atthuppattim idha nikkhepappayojananca vatva atthavannanam karissama:- atthuppatti tava tesam sopako nama bhagavato mahasavako ahosi. Tenayasmata jatiya sattavasseneva anna aradhita, tassa bhagava panhabyakaranena upasampadam anunnatukamo attana adhippetatthanam panhanam byakaranasamatthatam pakasento 1- "ekannama kin"ti evamadina panhe pucchi. So byakasi, tena ca byakaranena bhagavato cittam aradhesi. 2- Sa ca 3- tassayasmato upasampada ahosi. Ayam tesam atthuppatti. -------- Nikkhepappayojanam yasma pana saranagamanehi buddhadhammasamghanussativasena cittabhavana, sikkhapadehi silabhavana, dvattimsakarena ca kayabhavana pakasita, tasma idani nanappakarato pannabhavanamukhadassanattham ime panhabyakarana idha nikkhitta. Yasma va silapadatthano samadhi, samadhipadatthana ca panna. Yathaha "sile patitthaya naro sapanno, cittam pannaca bhavayan"ti, 4- tasma sikkhapadehi silam dvattimsakarena tam gocaram samadhim ca dassetva samahitacittassa nanadhammupaparikkharaya pannaya pabhedadassanattham idha nikkhittatipi vinnatabba. Idam tesam idha nikkhepappayojanam. ------------ Ekam nama kinti panhavannana idani tesam atthavannana hoti:- "ekannama kin"ti bhagava yasmim ekadhammasmim bhikkhu samma nibbindamano anupubbena dukkhassantakaro hoti, @Footnote: 1 cha.Ma., i. passanto 2 Si. aradhitam 3 cha.Ma. va 4 sam. sa. 15/23/16 jatasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Yasmincayamayasma nibbindamano anupubbena dukkhassantamakasi, tam dhammam sandhaya panham pucchati. "sabbe satta aharatthitika"ti thero puggaladhitthanaya desanaya vissajjeti. "katama ca bhikkhave sammasati, idha bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati"ti 1- evamadini cettha suttani evam vissajjanayuttisambhave sadhakani. Yato 2- ettha yenaharena sabbe satta "aharatthitika"ti vuccanti, so aharo tam va nesam aharatthitikattam "ekannama kin"ti putthena therena nidditthanti veditabbam. Tanhi bhagavata idha ekanti adhippetam, na tu sasane loke va annam ekam nama natthiti napetum vuttam. Vuttancetam 3- bhagavata:- "ekadhamme bhikkhave bhikkhu samma nibbindamano samma virajjamano samma vimuccamano samma pariyantadassavi sammattamabhisamecca dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamasmim ekadhamme, sabbe satta aharatthitika. Imasmim kho bhikkhave ekadhamme bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Eko panho eko uddeso ekam veyyakarananti iti yantam vuttam, imametam paticca vuttan"ti. 4- aharatthitikati cettha yatha "atthi bhikkhave subhanimittam, tattha ayonisomanasikarabahulikaro, ayamaharo anuppannassa va kamacchandassa uppadaya"ti 5- evamadisu paccayo aharoti vuccati, evam paccayamaharasaddena gahetva paccayatthitita 6- "aharatthitika"ti vutta. Cattaro pana ahare sandhaya "aharatthitika"ti vuccamane "asannisatta 7- deva ahetuka anahara aphassaka 8- avedanika"ti 9- vacanato "sabbe"ti vacanamayuttam bhaveyya. Tattha siya:- evampi vuccamane "katame dhamma sappaccaya. Pancakkhandha rupakkhandho .pe. Vinnanakkhandho"ti 10- vacanato khandhanamyeva @Footnote: 1 sam. maha. 19/8/8 vibhangasutta 2 cha.Ma., i. yato na dissati @3 cha.Ma. vuttanhetam evamuparipi 4 am. dasaka. 24/27/41 pathamamahapanhasutta @5 sam. maha. 19/232/91 6 cha.Ma. paccayatthitika 7 cha.Ma., i. asannasatta @8 cha.Ma. avedanaka 9 abhi. vi. 35/1017/510 10 abhi.sam. 34/1089/255

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Paccayatthitikattam yuttamayuttam 1- sattanantu ayuttamevetam vacanam bhaveyyati. Na kho panetam evam datthabbam. Kasma? sattesu khandhopacarasiddhito. Sattesu hi khandhopacaro siddho. Kasma? khandhe upadaya pannapetabtato. Katham? gehe gamupacaro viya. Yatha 2- hi gehani upadaya pannapetabbatta gamassa ekasmimpi dvisu tisupi va gehesu daddhesu "gamo daddho"ti evam gehe gamupacaro siddho, evameva khandhesu paccayatthenaharatthitikesu "satta aharatthitika"ti ayampi upacaro siddhoti veditabbo. Paramatthato ca khandhesu jayamanesu ca jiyyamanesu 3- ca miyyamanesu 3- ca "khane khane tvam bhikkhu jayase ca jiyase ca miyase ca"ti vadata bhagavata tesu sattesu khandhopacaro siddhoti dassito evati veditabbo. Yato yena paccayakhayena aharena sabbe satta titthanti, so aharo tam va tesam aharatthitikattam ekanti veditabbam. Aharo hi aharatthitikattam va aniccatakarato nibbidaya padatthanam hoti. Atha tesu sabbasattasannitesu sankharesu aniccatadassanena nibbindamano anupubbena dukkhassantakaro hoti, paramatthavisuddhim papunati. Yathaha:- "sabbe sankhara aniccati yada pannaya passati atha nibbandati dukkhe esa maggo visuddhiya"ti. 4- Ettha ca "ekannama kin"ti ca "kimha"ti 5- ca duvidho patho, tattha sihalanam kimhati patho. Te hi "kin"ti vattabbe "kimha"ti vadanti. Keci bhananti "ha iti nipato, tena acariyanampi 6- ayameva patho"ti. Ubhayathapi pana ekova attho. Yatha ruccati, tatha patipajjitabbam. 7- yatha pana "sukhena phuttha athava dukkhena, 8- dukkham domanassam patisamvediyati"ti 9- evamadisu katthaci dukkhanti ca katthaci dukkhanti ca vuccati, evam katthaci ekanti, katthaci ekakanti 10- vuccati. Idha pana ekannamati ayameva patho. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. yuttam, 2 cha.Ma. seyyathapi 3-3 cha.Ma.jiyamanesumiyamanesu @4 khu. dhammapada. 25/277/64 aniccalakkhanavatthu 5 cha.Ma., i. kiha evamuparipi @6 cha.Ma., i. theriyanampi 7 cha.Ma. pathitabbam 8 khu. dha. 25/83/31 pancasatabhikkhuvatthu @9 cha.Ma., i. patisamvedeti"ti 10 Si. ekati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Dve nama kintipanhavannana evam imina panhabyakaranena araddhacitto sattha purimanayeneva uttarim panham pucchati "dve nama kin"ti. Thero dveti paccanubhasitva "namanca rupanca"ti dhammadhitthanaya desanaya vissajjeti. Tattha arammanabhimukhanamanato, cittassa ca namanahetuto 1- sabbampi arupam "naman"ti vuccati. Idha pana nibbidahetutta sasavameva 2- adhippetam. Ruppanatthena cattaro ca mahabhuta, sabbanca tadupadaya pavattamanam rupam "rupan"ti vuccati, tam sabbampi idhadhippetam. Adhippayavaseneva cettha "dve nama namanca rupanca"ti vuttam, na annesam dvinnamabhavato. Yathaha:- "dvisu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Katamesu duvisu, name ca rupe ca. Imesu kho bhikkhave dvisu dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. `dve Panha dve uddesa dve veyyakaranani'ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. 3- ettha ca namarupamattadassanena attaditthim pahaya anattanupassanamukheneva nibbindamano anupubbena dukkhassantakaro hoti, paramatthavisuddhim papunatiti veditabbo. Yathaha:- "sabbe dhamma anattati yada pannaya passati atha nibbandati dukkhe esa maggo visuddhiya"ti. 4- Tini nama kinti panhavannana idani iminapi panhabyakaranena araddhacitto sattha purimanayeneva utrim panham pucchati "tini nama kin"ti. Thero tiniti paccanubhasitva puna byakaritabbassa atthassa linganurupam sankhyam dassento "tisso vedana"ti vissajjeti. Athava "ya bhagavata `tisso vedana'ti vutta, imasamatthamaham tiniti @Footnote: 1 cha.Ma., i. natihetuto 2 cha.Ma., i. sasavadhammameva @3 am. dasaka. 24/27/41 pathamamahapanhasutta 4 khu. dha. 25/279/64 anattalakkhanavatthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Paccemi"ti dassento ahati evamettha attho datthabbo. Anekamukha hi desana patisambhidappabhedena 1- desanavilasappattanam. Keci panahu "tiniti adhikapadamidan"ti. Purimanayeneva cettha"tisso vedana"ti vuttam, na annesam tinnamabhavato. Yathaha:- "tisu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Katamesu tisu, tisu vedanasu. Imesu kho bhikkhave tisu dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. `tayo Panha tayo uddesa tini veyyakaranani'ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. 2- ettha ca "yamkinci vedayitam, sabbantam dukkhanti 3- vadami"ti 4- vuttasuttanusarena va, "yo sukham dukkhato addakkhi 5- dukkhamaddakkhi sallato adukkhamasukham santam addakkhi nam aniccato"ti 6- evam dukkhadukkhataviparinamadukkhatasankharadukkhatanusarena va tissannam vedananam dukkhabhavadassanena sukhasannam pahaya dukkhanupassanamukhena nibbindamano anupubbena dukkhassantakaro hoti, paramatthavisuddhim papunatiti veditabbo. Yathaha:- "sabbe sankhara dukkhati yada pannaya passati atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya"ti. 7- Cattari nama kintipanhavannana evam iminapi panhabyakaranena araddhacitto sattha purimanayeneva uttarim panham pucchati "cattari nama kin"ti. Tattha imassa panhassa veyyakaranapakkhe katthaci purimanayeneva cattaro ahara adhippeta. Yathaha:- "catusu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Katamesu catusu, catusu aharesu. Imesu kho @Footnote: 1 cha.Ma. patisambhidapabhedena, i. patisambhidappabhedena @2 am. dasaka. 24/27/41 pathamamahapanhasutta 3 cha.Ma., i. dukkhasminti @4 sam. sala. 18/391/268 rahogatasutta 5 cha.Ma. adda, i. adda @6 khu. iti. 25/53/274 dutiyavedanasutta 7 khu. dha. 25/278/64 dukkhalakkhanavatthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Bhikkhave catusu dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. `cattaro Panha cattaro uddesa cattari veyyakaranani'ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. 1- Katthaci yesu bhikkhu subhavitacitto anupubbena dukkhassantakaro hoti, tani cattari satipatthanani. Yathaha kajangala bhikkhuni:- "catusu avuso dhammesu bhikkhu samma subhavitacitto samma pariyantadassavi sammattamabhisamecca dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu catusu, catusu satipatthanesu. Imesu kho avuso catusu dhammesu bhikkhu samma subhavitacitto .pe. Dukkhassantakaro hoti. `cattaro Panha cattaro uddesa cattari veyyakaranani'ti iti yantam vuttam bhagavata, idametam paticca vuttan"ti. 2- Idha pana yesam catunnam anubodhapativedhato bhavatanhachedo 3- hoti, yasma tani cattari ariyasaccani adhippetani. Yasma va imina pariyayena bhagavata byakatam subyakatameva hoti, tasma thero cattariti paccanubhasitva "ariyasaccani"ti vissajjeti. Tattha cattariti gananaparicchedo. Ariyani saccaniti ariyasaccani, ariyaniti 4- avitathani avisamvadakaniti attho. Yathaha:- "imani kho bhikkhave cattari ariyasaccani tathani avitathani anannathani, tasma ariyasaccaniti vuccanti"ti. 5- Yasma va sadevakena lokena araniyato abhigamaniyatoti vuttam hoti, vayamitabbayuttatthanasannite 6- aye va ariyanato, anaye va aniriyanato, sattatimsabodhipakkhiyadhammasamayogato va ariyasammata buddhapaccekabuddhabuddhasavaka etani pativijjhanti, tasmapi "ariyasaccani"ti vuccanti. Yathaha:- "cattarimani bhikkhave ariyasaccani .pe. Imani kho bhikkhave cattari ariyasaccani, ariya imani pativijjhanti, tasma ariyasaccaniti vuccanti"ti. @Footnote: 1 am. dasaka. 24/27/42 pathamamahapanhasutta 2 am. dasaka. 24/28/45 dutiyamahapanhasutta @3 Si., i. bhavatanhupacchedo 4 cha.Ma., i. ariyaniti saddo na dissati @5 sam. maha. 19/1097/380 tathasutta 6 cha.Ma., i. vayamitabbatthana...

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Apica ariyassa bhagavato saccanitipi ariyasaccani. Yathaha:- "sadevake bhikkhave .pe. Sadevamanussaya tathagato ariyo, tasma ariyasaccaniti vuccanti"ti. 1- Athava etesam abhisambuddhatta ariyabhavasiddhitopi ariyasaccani. Yathaha:- "imesam kho bhikkhave catunnam ariyasaccanam yathabhutam abhisambuddhatta tathagato araham sammasambuddhoti vuccati"ti. 2- Ayametesam padattho. Etesampana ariyasaccanam anubodhapativedhato bhavatanhachedo hoti. Yathaha:- "tayidam bhikkhave dukkham ariyasaccam anubuddham patividdham .pe. Dukkhanirodhagaminipatipadaariyasaccam anubuddham patividdham, ucchinna bhavatanha, khina bhavanetti, natthidani punabbhavo"ti. 3- Panca nama kintipanhavannana evam 4- iminapi tu 5- panhabyakaranena araddhacitto sattha purimanayeneva uttarim panham pucchati "panca nama kin"ti. Thero pancati paccanubhasitva "pancupadanakkhandha"ti 6- vissajjeti. Tattha pancati gananaparicchedo. Upadanajanita upadanajanaka va khandha upadanakkhandha, yamkinci rupam vedana sanna sankhara vinnananca sasava upadaniya ca, etesametam adhivacanam. Pubbanayeneva cettha "pancupadanakkhandha"ti vuttam, na annesam pancannamabhavato. Yathaha:- "pancasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Katamesu pancasu, pancasu upadanakkhandhesu. Imesu kho bhikkhave pancasu dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. @Footnote: 1 sam. maha. 19/1098/380 lokasutta 2 sam. maha. 19/1093/378 sammasambuddhasutta @3 sam. maha. 19/1091/372 pathamakotigamasutta 4 cha.Ma. ayam saddo na dissati evamuparipi @5 cha.Ma. ayam saddo na dissati, i. catu 6 cha.Ma., i. upadanakkhandha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Dukkhassantakaro hoti. `panca Panha panca uddesa panca veyyakaranani'ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. 1- Ettha ca pancakkhandhe udayabbayavasena sammasanto vipassanamatam laddha anupubbena nibbanamatam sacchikaroti. Yathaha:- "yato yato sammasati khandhanam udayabbayam labhati pitipamojjam amatantam vijanatan"ti. 2- Cha nama kintipanhavannana evam iminapi panhabyakaranena araddhacitto sattha purimanayeneva uttarim panham pucchati "../../bdpicture/cha nama kin"ti. Thero cha iti paccanubhasitva "ajjhattikani ayatanani"ti vissajjeti. Tattha cha iti gananaparicchedo, ajjhatte niyuttanam, 3- attanam va adhikam katva pavattani ajjhattikani. Ayanam 4- ayassa ca tananato ayatanassa 4- va samsaradukkhassa nayanato ayatanani, cakkhusotaghanajivhakayamananametam adhivacanam. Pubbanayeneva cettha "../../bdpicture/cha ajjhattikani ayatanani"ti vuttam, na annesam channamabhavato. Yathaha:- "../../bdpicture/chasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Katamesu chasu, chasu ajjhattikesu ayatanesu. Imesu kho bhikkhave chasu dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. `cha Panha cha uddesa cha veyyakaranani"ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. Ettha ca cha ajjhattikani ayatanani, "sunno gamoti kho bhikkhave channetam ajjhattikanam ayatananam adhivacanan"ti 5- vuttatta 6- sunnato pubbulakamaricikani viya aciratthitikato tucchato vancanakato ca samanupassam nibbindamano anupubbena dukkhassantam katva maccurajassa adassanam upeti. Yathaha:- @Footnote: 1 am. dasaka. 24/27/42 pathamamahapanhasutta 2 khu.dha. 25/374/82 sambahulabhikkhuvatthu @3 cha.Ma.i. niyuttani 4-4 cha.Ma. ayatanato, ayassa va tananato, ayatassa @va. samsaradukkhassa... i. ayatanam ayassa va tananato, ayassa... @5 sam. sala. 18/315/218 asivisopamasutta (saya) 6 cha.Ma.i. vacanato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

"yatha pubbulakam passe yatha passe maricikam evam lokam avekkhantam maccuraja na passati"ti. 1- Satta nama kintipanhavannana evam 2- iminapi panhabyakaranena araddhacitto sattha uttarim panham pucchati "satta nama kin"ti. Thero kincapi maha panhabyakarane satta vinnanatthitiyo vutta, apica kho pana yesu dhammesu subhavitacitto bhikkhu .pe. Dukkhassantakaro hoti, te dassento "satta bojjhanga"ti vissajjeti. Ayampicattho bhagavata anumato eva. Yathaha:- "pandita gahapatayo kajangala 3- bhikkhuni, mahapanna gahapatayo kajangala 3- bhikkhuni, mancepi tumhe gahapatayo upasankamitva etamattham puccheyyatha, ahampi cetam evameva byakareyyam, yatha tam kajangalaya 4- bhikkhuniya byakatan"ti. 5- Taya ca evam byakatam:- "sattasu avuso dhammesu bhikkhu samma subhavitacitto .pe. Dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu sattasu, sattasu bojjhangesu. Imesu kho avuso sattasu dhammesu bhikkhu samma subhavitacitto .pe. Dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. `satta Panha satta uddesa satta veyyakaranani'ti iti yantam vuttam bhagavata, idametam paticca vuttan"ti. 6- Evam ayamattho bhagavata anumato evati veditabbo. Tattha sattati unadhikanivaranagananaparicchedo. Bojjhangati satiadinam dhammanametam adhivacanam. Tatrayam padattho:- etaya lokiyalokuttaramaggakkhane uppajjamanaya linuddhaccapatitthanayuhanakamasukhallikattakilamathanuyogauccheda- sassatabhinivesadianekupaddavapatipakkhabhutaya satidhammavicayaviriyapitipassaddhi- samadhupekkhasankhataya @Footnote: 1 khu. dha. 25/170/47 pancasatavipassakabhikkhuvatthu. 2 cha.Ma. ayam saddo na dissati @3 cha.Ma. kajangalika evamuparipi 4 cha.Ma. kajangalikaya evamuparipi @5 am. dasaka. 24/28/47 dutiyamahapanhasutta @6 am. dasaka. 24/28/46 dutiyamahapanhasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Dhammasamaggiya ariyasavako bujjhatiti katva bodhi, kilesasantananiddaya utthahati, cattari va ariyasaccani pativijjhati, nibbanameva va sacchikarotiti vuttam hoti. Yathaha "satta bojjhange bhavetva anuttaram sammasambodhim abhisambuddho"ti. Yathavuttappakaraya va etaya dhammasamaggiya bujjhatiti katva ariyasavakopi bodhi. Iti tassa dhammasamaggisankhataya bodhiya angabhutatta bojjhanga jhanangamaggangani viya, tassa va bodhiti laddhavoharassa ariyasavakassa angabhutattapi bojjhanga senangarathangadayo viya. Apica "bojjhangati kenatthena bojjhanga, bodhaya samvattantiti bojjhanga, bujjhantiti bojjhanga, anubujjhantiti bojjhanaga, patibujjhantiti bojjhanga, sambujjhantiti bojjhanga"ti 1- iminapi patisambhidaya vuttena vidhina bojjhanganam bojjhangattho veditabbo. Evamime satta bojjhange bhavento bahulikaronato nacireneva 2- ekantam nibbidadigunapatilabhi hoti, tena dittheva dhamme dukkhassantakaro hotiti vuccati. Vuttancetam bhagavata:- "sattime bhikkhave bojjhanga bhavita bahulikata ekantanibbidaya viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattanti"ti. 3- Attha nama kintipanhavannana evam iminapi panhabyakaranena araddhacitto sattha uttarim panham pucchati "attha nama kin"ti. Thero kincapi mahapanhabyakarane attha lokadhamma vutta, apica kho pana yesu dhammesu subhavitacitto bhikkhu dukkhassantakaro hoti, te dassento "ariya attha magganga"ti 4- avatva yasma ariyatthangavinimutto maggo nama natthi, atthangamattameva tu maggo, tasma tamattham sadhento desanavilasena "ariyo atthangiko maggo"ti vissajjeti. Bhagavatapi ayamattho ca desananayo ca anumato eva. Yathaha:- @Footnote: 1 khu. apadana. 31/17/463 bojajhangakatha 2 cha.Ma., i. nacirasseva @3 sam. maha. 19/201/75 nibbidasutta 4 cha.Ma., i. ariyani attha magganganiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

"pandita gahapatayo kajangala bhikkhuni .pe. Ahampi evameva byakareyyam, yatha tam kajangalaya bhikkhuniya byakatan"ti 1- taya ca evam byakatam:- "atthasu avuso dhammesu bhikkhu samma subhavitacitto .pe. Dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu atthasu? atthasu ariyesu atthangikesu maggesu. Imesu kho avuso atthasu dhammesu bhikkhu sammasubhavitacitto .pe. Dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti `attha panha attha uddesa attha veyyakaranani'ti iti yantam vuttam bhagavata, idametam paticca vuttan"ti. 2- Evam ayamattho ca desananayo ca bhagavata anumato evati veditabbo. Tattha ariyoti nibbanatthikehi adhigantabbo, 3- apica araka kilesehi vattanato, ariyabhavakaranato, ariyaphalapatilabhanato capi ariyoti veditabbo. Attha angani assati atthangigo. Svayam caturangika viya sena, pancangikam viya turiyam 4- angavinibbhogena anupalabbhasabhavato angamattamevati veditabbo. Maggati imina nibbanam, sayam va maggati, marento va kilese gacchatiti maggo. Evamatthabhedancimam atthangikam maggam bhavento bhikkhu avijjam bhindati, vijjam uppadeti, nibbanam sacchikaroti, tena dittheva dhamme dukkhassantakaro hotiti vuccati. Vuttancetam bhagavata:- "seyyathapi bhikkhave salisukam va yavasukam va sammapanihitam hatthena va padena va akkantam hattham va padam va bhijjissati, 5- lohitam va uppadessatiti thanametam vijjati. Tam kissa hetu, sammapanihitatta bhikkhave sukassa, evameva kho bhikkhave so vata bhikkhu sammapanihitaya ditthiya sammapanihitaya maggabhavanaya avijjam bhijjissati. 6- Vijjam uppadessati, nibbanam sacchikarissatiti thanametam vijjati"ti. 7- @Footnote: 1 am. dasaka. 24/28/47 dutiyamahapanhasutta 2 am. dasaka. 24/28/46 dutiyamahapanhasutta @3 cha.Ma. abhigantabbo 4 cha.Ma. turiyam 5 bhecchati, Si., i. chejjati @6 Ma. Ma. bhecchati, Si.,i. chejjati 7 am. eka. 20/42/7

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Evam iminapi panhabyakaranena araddhacitto sattha uttarim panham pucchati "nava nama kin"ti. Thero nava iti paccanubhasitva "nava sattavasa"ti vissajjeti. Tattha tattha navati gananaparicchedo. Sattati jivitindriyapatibaddhe khandhe upadaya pannatta paninoti 1- pannatti va. Avasati avasanti etesuti avasa, sattanam avasa sattavasa. Esa desanamaggo, atthato pana navavidhanam sattanamevetam adhivacanam. Yathaha:- "santavuso satta nanattakaya nanattasannino, seyyathapi manussa ekacce ca deva ekacce ca vinipatika, ayam pathamo sattavaso. Santavuso satta nanattakaya ekattasannino, seyyathapi deva brahmakayika pathamabhinibbatta, ayam dutiyo sattavaso. Santavuso satta ekattakaya nanattasannino, seyyathapi deva abhassara, ayam tatiyo sattavaso. Santavuso satta ekattakaya ekattasannino, seyyathapi deva subhakinha, ayam catuttho sattavaso. Santavuso satta asannino apatisamvedino seyyathapi deva asannisatta, ayam pancamo sattavaso. Santavuso satta sabbaso rupasannanam .pe. Akasanancayatanupaga, ayam chattho sattavaso. Santavuso satta .pe. Vinnanancayatanupaga, ayam sattamo sattavaso. Santavuso satta .pe. Akincannayatanupaga, ayam atthamo sattavaso. Santavuso satta .pe. Nevasannanasannayatanupaga, ayam navamo sattavaso"ti. 2- Purimanayeneva cettha "nava sattavasa"ti vuttam, na annesam navannamabhavato. Yathaha:- "navasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro hoti. Katamesu navasu? navasu sattavasesu. Imesu kho Bhikkhave navasudhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dukkhassantakaro @Footnote: 1 cha.Ma., i. panino 2 di. pati. 11/341/232

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Hoti. `nava Panha nava uddesa nava veyyakaranani'ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. 1- Ettha pana "nava dhamma parinneyya. Katame nava? nava sattavasa"ti 2- vacanato navasu sattavasesu nataparinnaya dhuvasubhasukhattabhavadassanam pahaya suddhasankharapunjamattadassanena nibbindamano tiranaparinnaya aniccanupassanaya 3- virajjamano dukkhanupassanena vimucacamano anattanupassanena samma pariyantadassavi pahanaparinnaya sammattam abhisamecca dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Tena cetam vuttam:- "navasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dittheva dhamme dukkhasantakaro hoti. Katamesu navasu, navasu sattavasesu"ti. 4- Dasa nama kintipanhavannana evam iminapi panhabyakaranena araddhacitato sattha uttarim panham pucchati "dasa nama kin"ti. Tattha kincapi imassa panhassa ito annataram 5- veyyakaranesu dasa akusalakammapatha vutta. Yathaha:- "dasasu bhikkhave dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. Katamesu dasasu? dasasu akusalesu kammapathesu. Imesu kho bhikkhave dasasu dhammesu bhikkhu samma nibbindamano .pe. Dittheva dhamme dukkhassantakaro hoti. `dasa Panha dasa uddesa dasa veyyakaranani'ti iti yantam vuttam, idametam paticca vuttan"ti. Idha pana yasma ayamayasma attanam anupanetvava annam byakatukamo, yasma va iminapi pariyayena byakatam subyakatameva hoti, tasma yehi dasahi angehi samannagato arahati vuccati, tesam adhigamam dipento "dasahangehi samannagato arahati vuccati"ti puggaladhitthanaya desanaya vissajjeti. Yato ettha @Footnote: 1 am. dasaka. 24/27/43 pathamapanhasutta 2 di. pati. 11/359/272 3 cha.Ma., @i....passanena 4-4 am. dasaka. 24/27/43 5 cha.Ma., i. annatara veyyakaranesu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Yehi dasahi angehi samannagato arahati vuccati, tani dasangani "dasa nama kin"ti putthena therena nidditthaniti veditabbani. Tani ca dasa:- asekho asekhoti bhante vuccati, kittavata nu kho bhante bhikkhu asekho hotiti. Idha bhikkhave bhikkhu asekhaya sammaditthiya samannagato hoti, asekhena sammasankappena samannagato hoti, asekhaya sammavacaya samannagato hoti, asekhena sammakammantena samannagato hoti, asekhena sammaajivena samannagato hoti, asekhena sammavayamena samannagato hoti, asekhaya sammasatiya samannagato hoti, asekhena sammasamadhina samannagato hoti, asekhena sammananena samannagato hoti, asekhaya sammavimuttiya hoti. Evam kho bhikkhave bhikkhu asekho hotiti. 1- Evamadisu suttesu vuttanayeneva veditabbaniti. Iti paramatthajotikaya khuddakapathatthakathaya kumarapanhavannana nitthita. --------------- @Footnote: 1 am. dasaka. 24/111/179


             The Pali Atthakatha in Roman Book 17 page 64-77. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=1665&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=17&A=1665&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=4              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=33              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=34              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=34              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]