ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 17 : PALI ROMAN Khuddaka.A. (paramatthajo.)

                         2. Sikkhapadavannana
                         sikkhapadapathamatika
      evam saranagamanehi sasanotaram dassetva sasanam otinnena
upasakena va pabbajitena va yesu sikkhapadesu pathamam sikkhitabbam, tani dassetum
nikkhittassa sikkhapadapathassa idani vannanattham ayam matika:-
         "yena yattha yada yasma      vuttanetani tannayam
         vatva katva vavatthanam       sadharanavisesato.
         Pakatiya ca yam vajjam          vajjam pannattiya ca yam
         vavatthapetva tam katva       padanam byanjanatthato
         sadharananam sabbesam         sadharanavibhavanam
         atha pancasu pubbesu          visesatthappakasano  1-
         panatipatappabhuti           hekatananatadito  2-
         arammanadanam bheda        mahasavajjato tatha
         payogangasamutthana          vedanamulakammato
         viramato ca phalato           vinnatabbo vinicchayo.
         Yojetabbam tato yuttam        pacchimesvapi pancasu
         avenikanca vattabbam         neyya hinaditapi cati.
      Tattha etani panatipataveramanitiadini dasa sikkhapadani bhagavata
eva vuttani na savakadihi. Tani ca savatthiyam vuttani jetavane anathapindikassarame
ayasmantam rahulam pabbajetva kapilavatthuto savatthim anuppattena
samaneranam sikkhapadavavatthapanattham. Vuttam hetam:-
      athakho bhagava kapilavatthusmim yathabhirantam viharitva yena savatthi tena
    carikam pakkami, anupubbena carikancaramano yena savatthi tadavasari,
    tatra sudam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassarame. Tena
@Footnote: 1 cha.Ma. visesatthappakasato.
@2 Ma. panatipatatipata, pabhutihekatadito, Si. panadipanatipata, pabhutihekatadito
    Kho pana samayena .pe. Athakho samaneranam etadahosi "kati nukho
    amhakam sikkhapadani, kattha ca amhehi sikkhitabban"ti. Bhagavato
    etamattham arocesum "anujanami bhikkhave samaneranam dasa sikkhapadani,
    tesu ca samanerehi sikkhitum panatipata veramani .pe.
    Jataruparajatapatiggahana veramani"ti  1-
         tanetani "samadaya sikkhati sikkhapadesu"ti  2- vuttasuttanusarena
saranagamanesu ca dassitapathanusarena "panatipata veramani sikkhapadam samadiyami"ti
evam vacanamaggam aropitaniti veditabbani. Evam tava "yena yattha yada
yasma, vuttanetani tannayam vatva"ti so nayo datthabbo.
                        Sadharanavisesavavatthanam
         ettha ca adito dve catutthapancamani upasakanam samanerananca
sadharanani niccasilavasena. Uposathasilavasena pana upasakanam sattamatthamancekam
angam katva sabbapacchimavajjani ca sabbanipi samanerehi sadharanani,
pacchimampana samaneranameva visesabhutanti evam sadharanavisesato vavatthanam katabbam.
Purimani cettha panca ekantaakusalacittasamutthanatta panatipatadinam pakativajjato
veramaniyo  3- sesa pannattivajjatoti evam pakatiya ca yam vajjam, vajjam pannattiya
ca yam, tam vavatthapetabbam.
                          Sadharanavibhavana
         yasma cettha "veramanisikkhapadam samadiyami"ti etani sabbasadharanani
padani, tasma etesam padanam byanjanato ca atthato ca ayam
sadharanavibhavana veditabba:-
      tattha byanjanato tava veram manatiti viramani, veram pajahati, vinodeti,
byantikaroti, anabhavam gametiti attho. Viramati va etaya karanabhutaya veramha
puggaloti vikarassa vekaram katva veramani. Teneva cettha "viramanisikkhapadam
@Footnote: 1 vinaYu. 4/105-106/121 rahulavatthu  2 di.Si. 9/193/63 panitatarasamannaphala
@3 cha.Ma. veramaniya
Veramanisikkhapadan"ti dvidha sajjhayam karonti. Sikkhitabbati sikkha, pajjate
anenati padam. Sikkhaya padam sikkhapadam, sikkhaya adhigamupayoti attho. Athava mulam
nissayo patitthati vuttam hoti. Viramani eva sikkhapadam viramanisikkhapadam, veramani-
sikkhapadam va dutiyena nayena. Samma adiyami samadiyami, avitikkamanadhippayena
acchiddakaritaya ca asabalakaritaya ca akammasakaritaya ca adiyamiti vuttam hoti.
         Atthato pana veramaniti kamavacarakusalacittasampayutta virati, sa
panatipata viramantassa "ya tasmim samaye panatipata arati virati pativirati
veramani akiriya akaranam anajjhapatti velaanatikkamo setughato"tievamadina  1-
nayena vibhange vutta. Kamancesa veramani nama lokuttarapi atthi, idha tu
samadiyamiti vuttatta samadanavasena pavattiraha, sa na hotiti kamavacarakusala-
cittasampayutta viratiti vutta.
         Sikkhati tisso sikkha adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkhati,
imasmim panatthe sampattaviratisilam lokika vipassana ruparupajjhanani ariyamaggo
ca sikkhati adhippeta. Yathaha:-
         katame dhamma sikkha, yasmim samaye kamavacaram kusalam cittam uppannam
      hoti, somanassasahagatam .pe. Tasmim samaye phasso hoti .pe. Avikkhepo
      hoti, ime dhamma sikkha.
         Katame dhamma sikkha, yasmim samaye rupupapattiya maggam bhaveti
      vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi .pe. Pathamajjhanam .pe.
      Pancamajjhanam upasampajja viharati tasmim samaye phasso hoti .pe.
      Avikkhepo hoti, ime dhamma sikkha.
         Katame dhamma sikkha, yasmim samaye arupupapattiya .pe.
      Nevasannanasannayatanasahagatam .pe. Avikkhepo hoti, ime dhamma sikkha.
         Katame dhamma sikkha, yasmim samaye lokuttaram jhanam bhaveti niyyanikam
      apaccayagamim .pe. Tasmim samaye phasso hoti .pe. Avikkhepo hoti,
      ime dhamma sikkhati.  2-
@Footnote: 1 abhi. vi. 35/704/349 abhidhammabhajaniya  2 abhi. vi. 35/712-3/355-6 abhidhammabhajaniya
         Etasu sikkhasu yayakayaci sikkhaya padam adhigamupayo, athava mulam
nissayo patitthati sikkhapadam. Vuttanhetam "silam nissaya sile patitthaya satta
bojjhange bhavento bahulikaronto"tievamadi 1-. Evamettha sadharananam padanam
byanjanato atthato ca sadharanavibhavana katabba.
                   Purimapancasikkhapadavannana
     idani yam vuttam
           atha pancasu pubbesu         visesatthappakasano
           panatipatappabhuti          hekatananatadito
           arammanadanabheda        mahasavajjato tatha
           payogangasamutthana        vedanamulakammato
           viramato ca phalato          vinnatabbo vinicchayoti.
         Tatthetam vuccati:- panatipatoti ettha tava panoti jivitindriyapatibaddha
khandhasantati, tam tam  2- upadaya pannatto va satto. Tasmim pana
pane panasannino tassa panassa jivitindriyupacchedakaupakkamasamutthapika
kayavacidvaranam annataradvarappavatta vadhakacetana panatipato.
         Adinnadananti ettha adinnanti parapariggahitam, yattha paro
yathakamakaritam apajjanto adandaraho anuppavajjo ca hoti, tasmim pana
parapariggahite parapariggahitasannino tada dayakaupakkamasamutthapika kayavacidvaranam
annataradvarappavatta eva theyyacetana adinnadanam. Abrahmacariyanti asetthacariyam,
dvayadvayasamapatti methunapatisevana kayadvarappavatta asaddhammapatisevanatthana-
vitikkamacetana abrahmacariyam.
         Musavadoti ettha musati visamvadanapurekkharassa atthabhanjanako
vacipayogo kayapayogo va, visamvadanadhippayena panassa paravisamvadakakayavaci-
payogasamutthapika kayavacidvaranameva annataradvarappavatta micchacetana musavado.
Suramerayamajjapamadatthanati ettha pana surati panca sura:- pitthasura puvasura
@Footnote: 1 sam maha. 19/182/58 himvantasutta  2 cha.Ma. tam va
Odanasura kinnapakkhitta sambharasamyutta cati. Merayanti pupaphasavo phalasavo
gulasavo madhvasavo sambharasamyutto cati pancavidham. Majjanti tadubhayameva
madaniyatthena majjam, yam va panannampi kinci atthi madaniyam, yena pitena matto
hoti pamatto, idam vuccati majjam. Pamadatathananti yaya cetanaya, tam pivati
ajjhoharati, sa cetana madappamadahetuto pamadatthananti vuccati, yato
ajjhoharanadhippayena kayadvarappavatta suramerayamajjanam ajjhoharanacetana
"suramerayamajjapamadatthanan"ti veditabba. Evantavettha panatipatappabhutihi
vinnatabbo vinicchayo.
                        Ekatananatadivinicchayo
         ekatananataditoti etthaha:- kimpana vajjhavadhakappayogacetanadinam
ekataya panatipatassa va annassa va adinnadanadino ekattam nanataya
ca nanattam hoti, udahu noti. Kasma panetam vuccatiti, yadi tava ekataya
ekattam hoti, 1- atha yada ekam vajjham bahu vadhaka vadhenti, eko va vadhako
bahuke vajjhe vadheti, ekena va sahatthikadina payogena bahu vajjha vadhiyanti,
ekava cetana bahunam vajjhanam jivitindriyupacchedakam payogam samutthapeti, tada
ekena panatipatena bhavitabbam. Yadi pana nanataya nanattam, atha yada eko
vadhako ekassatthaya ekam payogam karonto bahu vajjhe vadheti, bahu vadhaka
devadattayannadattasomadattadinam bahunamatthaya bahu payoge karonta ekameva
devadattam va yannadattam va somadattam va vajjham  2- vadhenti, bahuhi va
sahatthikadihi payogehi eko vajjho vadhiyati. Bahuka va cetana ekasseva
vajjhassa jivitindriyupacchedakam payogam samutthapenti, tada bahuhi panatipatehi
bhavitabbam. Ubhayampi cetamayuttam. Atha neva etesam vajjhadinam ekataya ekattam,
nanataya nanattam, annatheva tu ekattanca nanattanca hoti, tam vattabbam
panatipatassa, evam sesanampiti.
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati  2 cha.Ma. ayam saddo na dissati
         Vuccate:- tattha na tava panatipatassa vajjhavadhakadinam paccekamekataya
ekata, nanataya nanata, kintu vajjhavadhakadinam yuganaddhamekataya ekata,
dvinnampi tu tesam, tato annatarassa va nanataya nanata. Tathahi bahusu
vadhakesu bahuhi sarakkhepadihi  1- ekena va opatakhananadina payogena bahu vajjhe
vadhentesupi bahu panatipata honti.  ekasmim vadhake ekena va bahuhi va
payogehi tappayogasamutthapikaya ca ekaya va bahuhi va cetanahi bahu vajjhe
vadhentepi bahu panatipata honti, bahusupi vadhakesu yathavuttappakarehi bahuhi
ekena va payogena ekam vajjham vadhentesupi bahu panatipata honti. Esa
nayo adinnadanadisupiti. Evamettha ekatananataditopi vinnatabbo vinicchayo.
         Arammanatoti panatipato cettha jivitindriyarammano.
Adinnadanaabrahmacariyasuramerayamajjapamadatthanani rupadhammesu rupayatanadi annatra
sankhararammanani. Musavado yassa musa bhanati, tamarabhitva pavattanato
sattarammano. Abrahmacariyampi sattarammananti eke. Adinnadananca yada
satto haritabbo hoti, tada sattarammananti. Api cettha sankharavaseneva
sattarammanam  2-, na pannattivasenati. Evamettha arammanatopi vinnatabbo
vinicchayo.
        Adanatoti panatipatadito veramanisikkhapadani cetani samanerena
bhikkhussa santike samadinnaneva samadinnani honti, upasakena pana attana
samadiyantenapi samadinnani honti, parassa santike samadiyantenapi. Ekajjham
samadinnanipi samadinnani honti, paccekam samadinnanipi. Kintu nanam. Ekajjham
samadiyato ekayeva virati ekava cetana hoti, kiccavasena panetasam pannattam
pannapiyati.  3- paccekam samadiyato pana panceva viratiyo panceva cetana hontiti
veditabba. Evamettha adanatopi vinnatabbo vinicchayo.
        Bhedatoti samaneranancettha ekasmim bhinne sabbanipi bhinnani
honti. Parajikatthaniyani hi tani tesam, yantam vitikkantam hoti, teneva
@Footnote: 1 Si. sarasattadihi  2 Si., Ma. satte arabhanti
@3 cha.Ma. pancavidhattam vinnayati, Si. paccacattam pannapiyati
Kammabandho. 1- Gahatthanampana ekasmim bhinne ekameva bhinnam hoti, yato tesam
tam samadaneneva puna pancangikattam silassa sampajjati. Apare panahu "visum visum
samadinnesu ekasmim bhinne ekameva bhinnam hoti, `pancangasamannagatam silam
samadiyami'ti evampana ekato samadinnesu ekasmim bhinne sesani sabbanipi
bhinnani honti, kasma? samadanassabhinnatta, 2-  yantam vitikkantam, teneva
kammabandho"ti. 1- Evamettha bhedatopi vinnatabbo vinicchayo.
         Mahasavajjatoti gunavirahitesu tiracchanagatadisu panesu khuddake pane
panatipato appasavajjo, mahasarire mahasavajjo. Kasma? payogamahantataya.
Payogasamattepi vatthumahantataya. Gunavantesu pana manussadisu appagune pane
panatipato  appasavajjo, mahagune mahasavajjo. Sariragunanantu samanabhave
sati kilesanam upakkamananca mudutaya appasavajjata, tibbataya mahasavajjata
ca veditabba. Esa nayo sesesupi. Apicettha suramerayamajjapamadatthanameva
mahasavajjam, na tatha panatipatadayo. Kasma? manussabhutassapi ummattakabhavasamvattanena
ariyadhammantarayakaranatoti. Evamettha mahasavajjatopi vinnatabbo
vinicchayo.
         Payogatoti ettha ca panatipatassa sahatthiko anattiko
nissaggiko thavaro vijjamayo iddhimayoti chappayoga. Tattha kayena va
kayapatibaddhena va paharanam sahatthiko payogo, so uddissanuddissabhedato
dubbidho hoti. Tattha uddisake yam uddissa paharati, tasseva maranena kammuna
bajjhati. "yokoci maratu"ti evam anuddisake paharappaccaya yassa kassaci maranena.
Ubhayathapi ca paharitamatte va maratu,  paccha va teneva rogena, paharanakkhane  3-
eva kammuna bajjhati. Maranadhippayeneva paharam datva tena amarantassa  4- puna
annena cittena pahare dinne pacchapi yadi pathamappahareneva marati, tada
eva kammuna bandho  5- hoti. Atha dutiyappaharena, natthi panatipato. Ubhayehipi
mate pathamappahareneva kammuna bandho,  5- ubhayehipi amate nevatthi panatipato.
@Footnote: 1-1 cha.Ma. kammabaddho    2 Si. samadanassa bhinnatta. 3 cha.Ma. paharitakkhane
@4 cha.Ma. amatassa        5-5 cha.Ma. baddho
Esa nayo bahukehipi ekassa pahare dinne. Tatrapi hi yassa paharena marati,
tasseva kammuna bandho  1- hoti.
         Adhitthahitva pana anapanam anattiko payogo. Tatthapi sahatthike
payoge vuttanayeneva kammabandho  1- anussaritabbo. Chabbidho cettha niyamo
veditabbo:-
                   "vatthu kalo ca okaso avudham iriyapatho
                 kiriyavisesoti ime       cha anatti niyamata"ti. 2-
         Tattha vatthuti maretabbo pano. Kaloti pubbanhasayanhadikalo
yobbanathamaviriyadikalo ca. Okasoti gamo va nigamo va vanam va raccha
va sighatakam vati evamadi. Avudhanti asi va pharasu 3- va 3- usu va satti
vati evamadi. Iriyapathoti maretabbassa marakassa ca thanam va nissajja  vati
evamadi.
         Kiriyavisesoti vijjhanam va chedanam va bhedanam va sankhamundikam vati
evamadi. Yadi hi vatthum visamvadetva "yam marehi"ti anatto, tato annam
mareti, anapakassa natthi kammabandho. Atha vatthum avisamvadetva mareti,
anapakassa anattikkhane anattassa maranakkhaneti ubhayesampi kammabandho. Esa
nayo kaladisupi.
         Maranatthantu kayena va kayapatibaddhena va paharananissajjanam
nissaggiko payogo, sopi uddissanuddissabhedato dubbidho eva, kammabandho
cettha pubbe vuttanayeneva veditabbo.
         Maranatthameva opatakhananam apassenaupanikkhipanam bhesajjavisayantadippayojanam
va thavaro payogo. Sopi uddissanuddissabhedato dubbidho, yato
tatthapi  pubbe vuttanayeneva kammabandho veditabbo. Ayantu viseso:- mulatthena
opatadisu paresam mulena va mudha va dinnesupi yadi tappaccaya koci marati,
@Footnote: 1-1 cha.Ma. baddho, kammabaddho evamuparipi.  2 samanta. pa. 1/534  3-3 cha.Ma. ayam patho
@na dissati
Mulatthasseva kammabandho. Yadipi ca tena annena va tattha opate vinasetva
bhumisame katepi pamsudhovaka va pamsuganhanta mulakhananaka va mulani khananta
avatam karonti, deve vassante kaddamo jayati, tattha ca koci otaritva va
laggitva va marati, mulatthasseva kammabandho. Yadi pana yena laddham, so anno
va vitthatataram  1- va gambhirataram va karoti, tappaccayava koci marati, ubhayesampi
kammabandho. Yatha tu mulani mulehi samsajjanti, tatha tattha thale kate muccati.
Evam apassenadisupi yava tesam pavatti, tava yathasambhavam kamamabandho veditabbo.
          Maranatthampana vijjaparijappanam vijjamayo nama payogo. Dathavudhadinam
dathakotanadi viya  2- maranattham kammavipakajiddhivikarakaranam iddhimayo payogoti.
Adinnadanassa tu theyyapasayhapaticchannaparikappakusavaharavasappavatta
sahatthikanattikadayo payoga, tesampi vuttanusareneva pabhedo veditabbo.
Abrahmacariyadinampana tinnampi sahatthiko eva payogo labbhatiti. Evamettha payogatopi
vinnatabbo vinicchayo.
         Angatoti ettha ca panatipatassa panca angani bhavanti:-
panasanni ca, vadhakacittanca paccupatthitam hoti, vayamati, tena ca maratiti.
Adinnadanassapi panceva:- parapariggahitanca hoti, parapariggahitasanni ca,
theyyacittanca paccupatthitam hoti, vayamati, tena ca adatabbam adanam gacchatiti.
Abrahmacariyassa pana cattari angani bhavanti:- ajjhacaraniyavatthunca hoti, tattha
ca sevanacittam paccupatthitam hoti, sevanapaccaya payoganca samapajjati, sadiyati
cati, tatha paresam dvinnampi. Tattha musavadassa tava musa ca hoti tam vatthu,
visamvadanacittanca paccupatthitam hoti, tajjo ca vayamo, paravisamvadananca
vinnapayamana vinnattippavattiti cattari angani veditabbani. Surameraya-
majjapamadatthanassa pana suradinanca annataram hoti, madaniyam patukamyatacittanca
paccupatthitam hoti, tajjanca vayamam apajjati, pite ca pavisatiti imani cattari
anganiti. Evamettha angatopi vinnatabbo vinicchayo.
@Footnote: 1 cha.Ma. vitthatataram  2 cha.Ma. dathakotanadimiva, Si. avudhadinam dharakotanadim iva
         Samutthanatoti panatipataadinnadanamusavada cettha kayacittato
ca vacacittato ca kayavacacittato cati tisamutthana honti. Abrahmacariyam
kayacittavasena ekasamutthanameva. Suramerayamajjapamadatthanam kayato ca, kayacittato
cati dvisamutthananti. Evamettha samutthanatopi vinnatabbo vinicchayo.
         Vedanatoti ettha ca panatipato dukkhavedanasampayuttova. Adinnadanam
tisu vedanasu annataravedanasampayuttam, tatha musavado. Itarani dve
sukhaya va adukkhamasukhaya va vedanaya sampayuttaniti. Evamettha vedanatopi
vinnatabbo vinicchayo.
         Mulatoti panatipato cettha dosamohamulo. Adinnadanamusavada
lobhamohamula va dosamohamula va, itarani dve lobhamohamulaniti. Evamettha
mulatopi vinnatabbo vinicchayo.
         Kammatoti panatipataadinnadanaabrahmacariyani cettha kayakammameva
kammapathappattaneva, musavado vacikammameva. Yo pana atthabhanjanako, so
kammapathappatto itaro kammameva. Suramerayamajjapamadatthanam kayakammamevati.
Evamettha kammatopi vinnatabbo vinicchayo.
         Viramatoti ettha aha "panatipatadihi viramanto kuto viramati"ti?
Vuccate:- samadanavasena tava viramanto attano va paresam va panatipatadiakusalato
viramati. Kimarabhitva?  yato viramati, tadeva sampattavasenapi viramanto
vuttappakarakusalatova. Kimarabhitva? panatipatadinam vuttarammananeva. Keci pana
bhananti "suramerayamajjasankhate sankhare arabhitva suramerayamajjapamadatthanaviramati,
sattasankharesu yampana haritabbanca  1- bhanjitabbanca tam arabhitva adinnadana
musavada ca, satte eva arabhitva panatipata abrahmacariya ca"ti. Tadanne
"pana evam sante `annam cintento annam kareyya, yanca pajahati, tanca na
janeyya'ti evamditthika hutva yadeva anicchamana pajahati, tam attano panatipatadi-
akusalam va arabhitva  2- viramati"ti vadanti. Tanca na yuttam.  3- kasma?
@Footnote: 1 cha.Ma. avaharitabbam  2 cha.Ma. panatipatadiakusalamevarabhitva  3 cha.Ma. tadayuttam
Tassa paccuppannabhavato bahiddhabhavato ca. Sikkhapadanam hi vibhangapathe
"pancannam sikkhapadanam kati kusala .pe. Kati arammana"ti pucchitva "kusala
eva siya, sukhaya vedanaya sampayutta"ti  1- evam pavattamananam vissajjane
"paccuppannarammana"ti ca "bahiddharammana"ti ca evam paccupannabahiddharammanattam
vuttam, tam attano panatipatadiakusalam arabhitva viramantassa na yujjati. Yampana
vuttam "annam cintento annam kareyya, yanca pajahati, tanca na janeyya"ti
tattha vuccate:- na kiccasadhanavasena pavattento annam cintento annam
karotiti va yanca pajahati tanca na janatiti va vuccati.
           Arabhitvana amatam         jahanto sabbapapake
           nidassanancettha bhave       maggattho ariyapuggaloti.
Evamettha viramatopi vinnatabbo vinicchayo.
         Phalatoti sabbeva cete panatipatadayo duggatiyam phalanibbattaka
honti, sugatiyanca anitthakantamanapavipakanibbattaka samparaye ditthadhamme eva
ca avesarajjadiphalanibbattaka. Apica "yo sabbalahuso  2- panatipatassa vipako
so manussabhutassa appayukasamvattaniko hoti"ti evamadinapi  3- nayenettha phalatopi
vinnatabbo vinicchayo.
         Apicettha panatipatadiveramaninampi samutthanavedanamulakammaphalato
vinnatabbo vinicchayo. Tatthayam vinnapana:- sabba eva ceta veramaniyo
catuhi samutthahanti kayato kayacittato vacacittato kayavacacittato cati. Sabba
eva ca sukhavedanasampayutta va adukkhamasukhavedanasampayutta va, tatha
alobhadosamohamula va alobhadosamula va. Catassopi cettha kayakammam, musavada
veramani vacikammam, maggakkhane ca cittatova samutthahanti, sabbapi manokammam.
         Panatipata veramaniya cettha angapaccangasampannata
arohaparinahasampattijavasampattita suppatitthitapadata caruta muduta sucita surata
mahabbalata vissatthavacanata lokapiyata nelata abhejjaparisata acchambhita
@Footnote: 1 abhi. vi. 35/715-716/356 panhapucchaka  2 Ma. sabbalahuko  3 an. atthaka
@23/130/152 (saya)
Duppadhamsita  1- parupakkamenamaranata anantaparivarata surupata susanthanata
appabadhata asokita piyehi manapehi saddhim avippayogata dighayukatati
evamadini phalani.
         Adinnadana veramaniya mahaddhanata pahutadhanadhannata anantabhogata
anuppannabhoguppattita uppannabhogathavarata icchitanam bhoganam khippapatilabhita
rajacorudakaggiappiyadayadadihi asadharanabhogata asadharanadhanapatilabhata
lokuttaradhanapatilabhata natthibhavassa ajananata asavanata  2- sukhaviharitati evamadini.
         Abrahmacariya veramaniya vigatapaccatthikata sabbajanassa piyata
annapanavatthasayanadinam patilabhita sukhasayanata sukhapatibujjhanata apayabhayavinimuttata
itthibhavappatilabhassa va napumsakabhavappatilabhassa va abhabbata akkodhanata
sakkaccakarita  3- paccakkhakarita apatitakkhandhata anadhomukhata itthipurisanam
annamannapiyata paripunnindriyata paripunnalakkhanata nirasankata appossukkata
sukhaviharita akutobhayata piyavippayogabhavatati evamadini.
         Musavada veramaniya vippasannindriyata vissatthamadhurabhanita
samasitasuddhadantata natithulata natikisata natirassata natidighata sukhasamphassata
uppalagandhamukhata sussusakaparijanata adeyyavacanata kamaluppaladalasadisamudulohitatanu
jivhata anuddhatata apagatamammanata 4- evamadini.
         Suramerayamajjapamadatthana veramaniya atitanagatapaccuppannesu
kiccakaraniyesu 5- khippam pativijananata sada upatthitasatita anummattakata
nanavantata anelata 6- ajalata amugata 7- amadata 7- appamattata asammohata
acchambhita asarambhita anissukita 8- appossukkata 9- sukhitata abhisammatata 9-
saccavadita apisunata apharusata asamphappalapavadita rattidivamatanditata katannuta
katavedita amacchariyata cagavantata silavantata ujukata akkodhanata hirimanata
ottappita ujuditthita mahapannata medhavita panditata atthanatthakusalatati
@Footnote: 1 Si. appadhamsita  2 cha.Ma. ayam patho na dissati  3 cha.Ma., i. ayam patho na dissati
@4 cha.Ma., i. acapalatati.  5 cha.Ma. sabbakiccakaraniyesu  6 analasata
@7-7 cha.Ma. anelamugata amattata 8 cha.Ma. anussankita 9-9 cha.Ma. ime patha natthi
Evamadini phalani. Evamettha panatipatadiveramaninam samutthanavedanamulakammaphalatopi
vinnatabbo vinicchayo.
                       Pacchimapancasikkhapadavannana
         idani yam vuttam:-
            "yojetabbam tato yuttam       pacchimesvapi pancasu
            avenikanca vattabbam         neyya dinaditapi ca"ti.
         Tassa yam atthavanna:- etissa purimapancasikkhapadavannanaya yam
yujjati, tam tato gahetva pacchimesvapi pancasu sikkhapadesu yojetabbam. Tatthayam
yojana:- yatheva hi purimasikkhapadesu arammanato ca suramerayamajjapamadatthanam
rupayatanadiannatarasankhararammanam, tatha idha vikalabhojanampiti. Eteneva nayena
sabbesam arammanabhedo veditabbo. Adanato ca yatha purimani samanerena
va upasakena va samadiyantena samadinnani honti tatha etanipi, angatopi
yatha tattha panatipatadinam angabhedo vutto, evamidhapi vikalabhojanassa
cattari angani vikalo, yavakalikam ajjhoharanam anummattakatati. Etenanusarena
sesanampi angavibhago veditabbo. Yatha ca tattha samutathanato suramerayamajja-
pamadatthanam kayato ca kayacittato cati dvisamutthanam, evamidhapi vikalabhojanam.
Eteneva nayena sabbesam samutthanam veditabbam. Yatha ca tattha vedanato
adinnadanam tisu vedanasu annataravedanasampayuttam, tatha idhapi vikalabhojanam.
Eteneva nayena sabbesampi vedanasampayogo veditabbo. Yatha ca tattha
abrahmacariyam lobhamohamulam, evamidhapi vikalabhojanam. Aparani ca dve eteneva
nayena sabbesampi mulabhedo veditabbo. Yatha ca tattha panatipatadayo
kayakammam evamidhapi vikalabhojanadini. Jataruparajatapatiggahanampana kayakammam va
siya vacikammam va manokammam va kayadvaradihi pavattitasabhavapariyayena, na
kammapathavasena. Viramatoti yatha ca tattha viramanto attano va paresam va
panatipatadiakusalato viramati evamidhapi vikalabhojanadiakusalato va kusalatopi
va ekato, yatha ca purima panca veramaniyo catusamutthana kayato, kayacittato,
Vacacittato, kayavacacittato cati, sabbapi sukhavedanasampayutta va adukkhama-
sukhavedanasampayutta va, alobhamohamula  1- va, alobhadosamohamula va,
sabbava nanappakaraitthaphalanibbattaka, tatha ca imanipiti  2- evam:-
            "yojetabbam tato yuttam      pacchimesvapi pancasu
            avenikanca vattabbam        neyya hinaditapi ca"ti.
         Ettha pana vikalabhojananti majjhantikavitikkame  3- bhojanam. Etam hi
anunnatakale vitikkante bhojanam, tasma "vikalabhojanan"ti vuccati, tato vikalabhojana.
Naccagitavaditavisukadassanati ettha naccam nama yamkinci naccam, gitanti yamkinci
gitam, vaditanti yamkinci vaditam. Visukadassananti kilesuppattipaccayato
kusalapakkhabhindanena visukanam dassanam, visukabhutam va dassanam visukadassanam. Sasanassa 4-
ananulomatta patanibhutanam va dassanam visukadassanam. 4- Naccanca gitanca vaditanca
visukadassananca naccagitavaditavisukadassanam. Tasma 5- naccagitavaditavisukadassana. 5-
Visukadassanancettha brahmajale vuttanayeneva gahetabbam. Vuttanhi tattha:-
            "yatha va paneke bhonto samanabrahmana saddhadeyyani bhojanani
      bhunjitva te evarupam visukadassanam anuyutta viharanti, seyyathimdam? naccam
      gitam vaditam pekkham akkhanam panissaram vetalam kumbhathunam sobhanagarakam 6-
      candalam vamsam dhovanam hatthiyuddham assayuddham mahisayudadham usabhayuddham nibbuddham
      mendayuddham kukkutyuddham vattakayuddham dandayuddham mutthiyuddham nibbuddham
      uyyodhikam balaggam senabyuham anikadassanam iti va, iti evarupa
      visukadassana pativirato samano gotamo"ti,  7-
        athava yathavuttenatthena naccagitavaditani eva visukani naccagitavaditavisukani,
tesam dassanam naccagitavaditavisukadassanam, tasma naccagitavaditavisukadassana.
"dassanasavana"ti ca vattabbe yatha "so ca hoti micchaditthiko viparitadassano"ti
evamadisu 8- acakkhudvarappavattampi visayagahanam "dassanan"ti vuccati, evam
savanampi "dassanan "tveva vuttam. Dassanakamyataya upasankamitva passato eva cettha
@Footnote: 1 cha.Ma. alobhadosamula 2 cha.Ma. idhapiti 3 cha.Ma. majjhanhikavitikkame 4-4 cha.Ma. ime
@patha na dissati  5-5 cha.Ma. ime patha na dissati  6 cha.Ma. sobhanakam, Si. sobhanakarakam,
@i. sobhanakaranam  7 di.Si. 9/13/7 majjhimasila  8 an. ekaka. 20/308/35 ekadhammapali
Vitikkamo hoti. Thitanisinnasayanokase pana agatam gacchantassa va apathamagatam
passato siya sankileso, na vitikkamo. Dhammupasanhitam vapi cettha gitam na vattati,
gitupasanhito pana dhammo vattatiti veditabbo.
         Maladini dharanadihi  1- yathasankhayam yojetabbani. Tattha malati yamkinci
pupphajatam. Vilepananti yamkinci vilepanattham pimsitva patiyattam. Avasesam sabbampi
vasacunnadhupadikam 2- gandhajatam gandho. Tam sabbampi mandanavibhusanattham na vattati,
bhesajjatthampana vattati, pujanatthanca abhihatam sadiyato  3- na kenaci pariyayena
vattati. Uccasayananti pamanatikkantam vuccati. Mahasayananti akappiyasayanam
akappiyattharananca. Tadubhayampi sadiyato na kenaci pariyayena vattati. Jatarupanti
suvannam. Rajatanti kahapanalohamasakadarumasakajatumasakadi yam yattha 4- voharam
gacchati, tam sabbampi idha rajatanti vuttam, tadubhayampi jataruparajatam. Tassa
gahanagahapanasampaticchantesu 5- yena kenaci pakarena sadiyana patiggaho nama,
so yena kenaci pariyayena na vattatiti evam avenikanca vattabbam.
         Dasapi cetani sikkhapadani hinena chandena cittaviriyavimamsahi va
samadinnani hinani, majjhimehi majjhimani, panitehi panitani. Tanhaditthimanehi
va upakkilitthani hinani, anupakkilitthani majjhimani, tattha tattha pannaya
anuggahitani panitani. Nanavippayuttena va kusalacittena samadinnani hinani,
sasankharikena nanasampayuttena majjhimani, asankharikena panitaniti evam neyya
hinaditapi cati.
         Ettavata ca ya pubbe "yena yattha yada yasma"tiadihi chahi
gathahi sikkhapadapathassa atthavannanattham matika nikkhitta, sa atthato
pakasita hotiti.
                    Paramatthajotikaya khuddakapathatthakathaya
                       sikkhapadavannana  nitthita.
                           -----------
@Footnote: 1 cha.Ma. dharanadihi  2 cha.Ma. vasacunnadhupanadikam  3 ka. assadiyato
@4 cha.Ma. yam yam tattha tattha  5 cha.Ma., i. ayam patho na dissati



             The Pali Atthakatha in Roman Book 17 page 14-28. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=329&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=17&A=329&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=2              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=13              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=13              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=13              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]