ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 17 : PALI ROMAN Khuddaka.A. (paramatthajo.)

page129.

Dhammassavananti veditabbam. Yathaha "te kalena kalam upasankamitva paripucchati paripanhati"ti adi. 1- Tadetam kalena dhammassavanam nivaranappahanacaturanisamsa- asavakkhayadhigamadananappakaravisesadhigamahetuto mangalanti veditabbam. Vuttanhetam bhagavata:- "yasmim bhikkhave samaye ariyasavako atthikatva manasikatva sabbacetaso 2- samannaharitva ohitasoto dhammam sunati, pancassa nivarana tasmim samaye na honti"ti ca 3- "sotanugatanam bhikkhave dhammanam .pe. Supatividdhanam cattaro anisamsa patikankha"ti ca. 4- "cattarome bhikkhave kala kalena 5- sammabhaviyamana sammaanuparivattiyamana anupubbena asavanam khayam papenti. Katame cattaro? kalena dhammassavanan"ti ca evamadi. 6- Evamimissa gathaya garavo, nivato, santutthi, katannuta, kalena dhammassavananti panca mangalani vuttani. Mangalattanca nesam tattha tattha vibhavitamevati. Nitthita garavo cati imissa gathaya atthavannana. ----------- Khanti catigathavannana [10] Idani khanti cati ettha khamanam khanti. Padakkhinaggahitaya sukham vaco asminti suvaco, suvacassa kammam sovacassam, sovacassassa bhavo sovacassata. Kilesanam samitatta samana. Dassananti pekkhanam. Dhammassa sakaccha dhammasakaccha. Sesam vuttanayamevati ayam padavannana. Atthavannana pana evam veditabba:- khanti nama adhivasanakhanti, yaya 7- samannagato bhikkhu dasahi akkosavatthuhi akkosante vadhabandhanadihi va @Footnote: 1 di. pati. 11/358/262 dasuttarasutta 2 cha.Ma. sabbam cetasa @3 sam. maha. 19/219/85 bojjhangasamyutta 4 an. catukka. 21/191/210 sotanugatasutta @5 cha.Ma. bhikkhave dhamma kalena kalam sammabhaviyamana... i. bhikkhave dhamma kalena @samma... 6 an. catukka. 21/147/159 dutiyakalasutta 7 cha.Ma. taya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Vihimsante 1- puggale asunanto viya ca apassanto viya ca nibbikaro hoti khantivadi viya. Yathaha:- "ahu atitamaddhan samano khantidipano. Tam khantiyayeva thitam kasiraja achedayi"ti. 2- Bhadrakato va manasikaroti tato uttarim aparadhabhavena ayasma punnatthero viya. Yathaha so:- "sace mam bhante sunaparantaka manussa akkosissanti paribhasissanti, tattha me evam bhavissati subhaddaka vatime sunaparantaka manussa, subhaddaka vatime sunaparantaka manussa, yam me nayime panina paharam denti"ti adi. 3- Yaya ca samannagato isinampi pasamsaniyo hoti. Yathaha sarabhango isi:- "kodham vadhitva na kadaci socati, makkhappahanam isayo vannayanti. Sabbesam vuttam pharusam khametha, etam khantim uttamamahu santo"ti 4- devatanampi pasamsaniyo hoti. Yathaha sakko devanamindo:- "yo have balava santo, dubbalassa titikkhati tamahu paramam khantim, niccam khamati dubbalo"ti. 5- Buddhanampi pasamsaniyo hoti. Yathaha bhagava:- "akkosam vadhabandhanca, aduttho yo titikkhati. Khantibalam balanikam, tamaham brumi brahmanan"ti. 6- Sa panesa khanti etesanca idha vannitanam annesanca gunanam adhigamahetuto mangalanti veditabba. @Footnote: 1 cha.Ma. vihesante 2 khu.ja. catukka. 27/552/137 (saya), @3 Ma. upari. 14/396/341-2, sam. sala. 18/115/77 (saya) @4 khu.ja. cattalisa. 27/2458/538 sarabhangajataka (sya) @5 sam. saga. 15/250-1/266-269 6 khu. dhamMa. 25/399/86

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Sovacassata nama sahadhammikam vuccamane vikkhepam va tunhibhavam va gunadosacintanam va anapajjitva ativiya adaranca garavanca nicamananca 1- purakkhitva sadhuti vacanakaranata. Sa sabrahmacarinam santika ovadanusasanippatilabha- hetuto dosappahanagunadhigamahetuto ca mangalanti vuccati. Samananam dassanam nama upasamitakilesanam bhavitakayavacicittapannanam uttamadamathasamathasamannagatanam pabbajitanam upasankamanupatthananussaranasavanadassanam, sabbampi lamakadesanaya 2- dassananti vuttam, tam mangalanti veditabbam. Kasma? bahupakaratta. Aha ca "dassanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahupakaranti 3- vadami"ti adi. 4- Yato hitakamena kulaputtena silavante bhikkhu gharadvaram sampatte disva yadi deyyadhammo atthi, yathabalam deyyadhamme patimanetabba. 5- Yadi natthi, pancapatitthitam katva vanditabba. Tasmimpi asampajjamane anjalim paggahetva namassitabba, tasmimpi asampajjamane pasannacittena piyacakkhuhi sampassitabba. Evam dassanamulakenapi hi punnena anekani jatisahassani cakkhumhi rogo va doso 6- va ussada va pilaka va na honti, vippasannani pancavannasassirikani honti. Cakkhuni ratanavimane ugghatitamanikavatasadisani, satasahassakappamattam devesu ca manussesu ca sabbasampattinam labhi hoti. Anacchariyancetam, yam manussabhuto sapannajatiko samma pavattitena samanadassanamayena punnena evarupam vipakasampattim anubhaveyya, yattha tiracchanagatanampi kevalam saddhamattakajanitassa 7- samanadassanassa evam vipakasampattim vannayanti. Uluko 8- mandalakkhiko vediyake 9- ciradighavasiko. Sukhito vata kosiyo ayam, kalutthitam passati buddhavaram. @Footnote: 1 cha.Ma., i. nicamanatanca 2 cha.Ma. omakadesanaya, Ma. vilasitadesanaya @3 cha.Ma. bahupakaram, i. bahukaram 4 khu. iti. 25/104/323 silasampannasutta. @5 cha.Ma., i. deyyadhammena patimanetabba 6 cha.Ma. daho @7 cha.Ma. saddhamattakena katassa 8 ka. ullukako, i. ulukako 9 Ma. vedisake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Mayi cittam pasadetva bhikkhusamghe anuttare kappanam 1- satasahassani duggatim so na gacchati. 2- Devaloka cavitvana 3- kusalakammena codito. Bhavissati anantanano somanassoti vissutoti. 4- Kalena dhammasakaccha nama padose va paccuse va dve suttantika bhikkhu annamannam suttantam sakacchanti, vinayadhara vinayam, abhidhammika abhidhammam, jatakabhanaka jatakam, atthakathika atthakatham, linuddhatavicikicchaparetacittavisodhanattham va tamhi tamhi kale sakacchanti, ayam kalena dhammasakaccha. Sa agamabyattiadinam gunanam hetuto mangalanti vuccatiti. Evamimissa gathaya khanti ca 5- sovacassata samanananca dassanam kalena dhammasakacchati cattari mangalani vuttani. Mangalattanca nesam tattha tattha vibhavitamevati. Nitthita khanti cati imissa gathaya atthavannana. ----------- Tapo catigathavannana [11] Idani tapo cati ettha papake dhamme tapatiti taPo. Brahmam cariyam brahmacariyam brahmanam va cariyam brahamacariyam. Setthacariyanti vuttam hoti. Ariyasaccanam dassanam ariyasaccanadassanam. Ariyasaccani dassanantipi eke, tam na sunadaram. Nikkhantam vanatoti nibbanam, sacchikaranam sacchikiriya, nibbanassa sacchikiriya nibbanasacchikiriya. Sesam vuttanayamevati ayam padavannana. Atthavannana pana evam veditabba:- tapo nama abhijjhadomanassadinam tapanato indriyasamvaro, kosajjassa va tapanato viriyam, tehi samannagato puggalo atapiti vuccati. Svayam abhijjhadippahanajhanadipatilabhahetuto mangalanti veditabbo. @Footnote: 1 Si., i. kappani 2 cha.Ma. duggateso na gacchati 3 cha.Ma. sa devaloka cavitva @4 papancasudani 2/22 idha ca passitabbam 5 cha.Ma. ca saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Brahmacariyam nama methunaviratisamanadhammasasanamagganam adhivacanam. Tatha hi "abrahmacariyam pahaya brahmacari hoti"ti evamadisu 1- methunavirati brahmacariyanti vuccati. "bhagavati no avuso brahamcariyam vussatiti evamavuso"ti evamadisu 2- samanadhammo. "na tavaham papima parinibbayissami, yava me idam brahmacariyam na iddhanceva bhavissati phitanca vittharikam bahujannan"ti evamadisu 3- sasanam. "ayameva kho bhikkhave 4- ariyo atthangiko maggo brahmacariyam. Seyyathidam? Sammaditthi"ti evamadisu 5- maggo. Idha pana ariyasaccadassanena parato maggassa sangahitattava 6- avasesam sabbampi vattati. Tancetam uparupari nanappakaravisesadhigama- hetuto mangalanti veditabbam. Ariyasaccana dassanam nama kumarapanhe 7- vuttanam 8- catunnam ariyasaccanam abhisamayavasena maggadassanam, tam samsaradukkhavitikkamahetuto mangalanti vuccati. Nibbanasacchikiriya nama idha arahattaphalam nibbananti adhippetam. Tampi hi pancagativanena 9- vanasannitaya tanhaya nikkhantatta nibbananti vuccati, tassa patti va paccavekakhana va sacchikiriyati vuccati. Itarassa pana nibbanassa ariyasaccanadassaneneva sacchikiriya siddha, tenetam idha anadhippetam evamesa nibbanasacchikiriya ca ditthadhammasukhaviharadihetuto 10- mangalanti veditabbati. Evamimissa gathaya tapo ca brahmacariyam ca ariyasaccanadassanam 11- nibbanasacchikiriyati cattari mangalani vuttani. Mangalattanca nesam tattha tattha vibhavitamevati. Nitthita tapo cati imissa gathaya atthavannana. ----------- @Footnote: 1 di.Si. 9/8/4; 194/64, Ma.mu. 12/292/256 2 Ma.mu. 12/257/217 rathavinitasutta. @3 di. maha. 10/168/95, sam. maha. 19/822/229, khu.u. 25/51/183 @4 cha.Ma., i. bhikakhu 5 sam. maha. 19/6/6 maggasamyutta. 6 cha.Ma., i. sangahitatta @7 i. kumarakapanhesu 8 Si. vuttatthanam 9 cha.Ma. pancagativananena @10 cha.Ma. ditthadhammikasukha.... 11 cha.Ma. tapo, brahcariyam, ariyasaccanam dassanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Phutthassa lokadhammehiti gathavannana idani phutthassa lokadhammehiti ettha phutthassati phusitassa chupitassa sampattassa. Loke dhamma lokadhamma, yava lokappavatti, tava anivattika 1- dhammati vuttam hoti. Cittanti mano manasam. Yassati navassa va majjhimassa va therassa va. Na kampatiti na calati na vedhati. Asokanti nissokam abbulhasokasallam. Virajanti vigatarajam viddhamsitarajam. 2- Khemanti abhayam nirupaddavam. Sesam vuttanayamevati ayam padavannana. Atthavannana pana evam veditabba:- phutthassa lokadhammehi cittam yassa na kampati nama yassa labhalabhadihi atthahi lokadhammehi phutthassa ajjhotthatassa 3- cittam na kampati na calati na vedhati, tassa tam cittam kenaci dhammena akampaniyam lokuttaramaggabhavavahanato 4- mangalanti veditabbam. Kassa ca etehi phutthassa cittam na kampati? arahato khinasavassa, na annassa kassaci. Vuttancetam 5-:- "selo yatha ekakghano vatena na samirati. Evam rupa rasa sadda gandha phassa ca kevala. Ittha dhamma anittha ca nappavedhenti tadino. Thitacittam vippamuttam vayancassanupassati"ti. 6- Asokam nama khinasavasseva cittam. Tanhi yo 7- "soko socana socitattam antosoko antoparisoko cetaso parinijjhayitattan"ti adina 8- nayena vuccati soko, tassa abhavato asokam. Keci nibbanam vadanti, tam purimapadena nanusandhiyati. Yatha ca asokam, evam virajam khemanti 9- khinasavasseva cittam. Tanhi ragadosamoharajanam vigatatta virajam, catuhi ca yogehi khematta khemam, yato etam tena tenakarena tamhi pavattikkhane gahetva nidditthavasena tividham 11- @Footnote: 1 cha.Ma. anivattaka 2 i.Si. viddhastarajam 3 cha.Ma., i. ajjhotthatassa @4 cha.Ma., i. kenaci akampaniyalokuttamabhavavahanato 5 cha.Ma. vuttanhetam @6 vinaya, maha. 5/244/8 cammakkhandhaka. 7 cha.Ma. yvayam @8 abhi. vibhanga. 25/194, 237/118, 164 saccavibhanga... 9 cha.Ma. khemantipi @11 cha.Ma. tividhampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Cittam appavattakkhandhatadilokuttamabhavavahanato ahuneyyadibhavavahanato ca mangalanti veditabbam. Evamimissa gathaya atthalokadhammehi akampitacittam, asokacittam, virajacittam, khemacittanti cattari mangalani vuttani. Mangalattanca nesam tattha tattha vibhavitamevati. Nitthita phutthassa lokadhammehiti imissa gathaya atthavannana. ------------ Etadisaniti gathavannana [13] Evam bhagava asevana ca balananti adihi dasahi gathahi atthatimsa mangalani kathetva idani etaneva attana vuttamangalani 1- thunanto "etadisani katvanati imam avasanagathamabhasi. Tassayam atthavannana:- etadisaniti idisani 2- maya vuttappakarani balanamasevanadini. Katvanati katva. Katvana katva karitvati hi atthato anannam. Sabbatthamaparajitati sabbattha khandhakilesabhisankharadevaputtamarappabhedesu catusu paccatthikesu ekenapi aparajita hutva, sayameva te cattaro mare parajitvati 3- vuttam hoti. Makaro cettha padasandhikaranamattoti 4- vinnatabbo. Sabbattha sotthim gacchantiti etadisani mangalani katva catuhi marehi aparajita hutva sabbattha idhalokaparalokesu thanacankamadisu ca sotthim gacchanti, balasevanadihi ye uppajeyyum asavavighataparilaha, tesam abhava sotthim gacchanti, anupaddava 5- anupasagga 5- khemino appatibhaya gacchantiti vuttam hoti. Anunasiko cettha gathabandhasukhattham vuttoti veditabbo. Tantesam mangalamuttamanti imina gathapadena bhagava desanam nitthapesi. Katham? evam devaputta ye etadisani karonti, te yasma sabbattha @Footnote: 1 Ma. yathavuttamangalani 2 cha.Ma., i. etani idisani 3 cha.Ma., i. parajetvati @4 cha.Ma. padasandhikaramattoti 5-5 cha.Ma., i. anupadduta anupasattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Sotthim gacchanti, tasma tam balanam asevanadi atthatimsavidhampi tesam etadisakarakanam mangalamuttamam settham pavaranti ganhahiti. Evanca bhagavata nitthapitaya desanaya pariyosane kotisatasahassadevatayo arahattam papunimsu, sotapattisakadagamianagamiphalappattanam 1- ganana asankheyya ahosi. Atha bhagava dutiyadivase anandattheram amantesi "imam pana ananda rattim annatara devata mam upasankamitva mangalapanham pucchi, athassaham atthatimsa mangalani abhasim, ugganhahi ananda imam mangalapariyayam, uggahetva bhikkhu vacehi"ti. Thero uggahetva bhikkhu vacesi. Tayidam acariyaparamparaya abhatam yava ajjattana pavattati, evamidam brahmacariyam iddhanceva phitanca vittharikam bahujannam puthubhutam yavadeva manussehi 2- supakasitanti veditabbam. Idani etesveva mangalesu nanaparicayapatavattham ayam adito pabhuti yojana:- evamime idhalokaparalokalokuttarasukhakama satta balajanasevanam pahaya, pandite nissaya, pujaneyye pujetva, patirupadesavasena pubbe katapunnataya ca kusalappavattiyam codiyamana, attanam sammapanidhaya bahusaccasippavinayehi alankatattabhava, vinayanurupam subhasitam bhasamana, yava gihibhavam na vijahanti, tava matapitupatthanena 3- poranam inamulam visodhayamana, puttadarasangahena navam inamulam payojayamana, anakulakammantataya dhanadhannadisamiddhim papunanta, danena bhogasaram dhammacariyaya jivitasaranca gahetva, natisangahena sakajanahitam anavajjakammantataya parajanahitanca karonta, papaviratiya parupaghatam majjapanasamyamena attupaghatanca vivajjetva, dhammesu appamadena kusalapakkham vadhdhetva, vaddhitakusalataya gihibyanjanam ohaya pabbajitabhave thitapi buddhabuddhasavakupajjhayacariyadisu 4- garavena nivatena ca vattasampadam aradhetva, paramasantutthiya paccayagedham pahaya, katannutaya sappurisabhumiyam thatva, dhammasavanena linacittam 5- pahaya, khantiya @Footnote: 1 cha.Ma....phalasampattanam 2 cha.Ma., i. yava devamanussehi @3 cha.Ma. matapitupatthanena, i. matapituupatthanena @4 cha.Ma. buddhasavakupajjhayacariyadisu, i. buddhabuddhasavakupajjhacariyadisu 5 cha.Ma., @i. cittalinatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Sabbaparissaye abhibhavitva sovacassataya sanathamattanam katva samanadassanena patipattiyogam 1- passanta, dhammasakacchaya kankhatthaniyesu dhammesu kankham pativinodetva indriyasamvaratapena silavisuddhim patva 2- samanadhammabrahmacariyena cittavisuddhim patva 2- tato apara ca catasso visuddhiyo sampadetva, 3- imaya patipadaya ariyasaccadassanapariyayam 4- nanadassanavisuddhim patva arahattaphalasankhayam 5- nibbanam sacchikaronti, yam sacchikatva sinerupabbato viya vatavutthihi atthahi lokadhammehi avikampamanacitta asoka viraja khemino honti, ye ca khemino honti, te sabbattha ekenapi aparajita honti, sabbattha ca sotthim gacchanti. Tenaha bhagava:- "etadisani katvana sabbatthamaparajita. Sabbattha sotthim gacchanti tantesam mangalamuttaman"ti. Paramatthajotikaya khuddakapathatthakathaya mangalasuttavannana nitthita. ---------- @Footnote: 1 cha.Ma., i. patipattipayogam 2-2 cha.Ma., i. ayam saddo na dissati @3 cha.Ma. sampadenta 4 Si. ariyasaccadassanapariyosanam 5 i. arahattaphalasankhatam


             The Pali Atthakatha in Roman Book 17 page 129-137. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=3409&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=17&A=3409&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=5              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=41              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=45              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=45              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]