ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ENGLISH letter  
Atthakatha Book 19 : PALI ROMAN Dha.A.2 appamāda-cittavagga

page116.

3. Cittavaggavaṇṇanā 1. Meghiyattheravatthu. (24) ------------ "phandanaṃ capalaṃ cittanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā cālikāya pabbate viharanto āyasmantaṃ meghiyaṃ ārabbha kathesi. Tassa vatthuṃ āvibhavanatthaṃ sabbaṃ meghiyasuttaṃ 1- vitthāretabbaṃ. Satthā pana tīhi vitakkehi anvāsattatāya tasmiṃ ambavane padhānamanuyuñjituṃ asakkuṇitvā āgataṃ meghiyattheraṃ āmantetvā "atibhāriyaṃ te meghiya kataṃ `āgamehi tāva meghiya, ekakomhi 2- yāva aññopi koci bhikkhu dissatīti 3- maṃ yācantaṃ ekakaṃ pahāya gacchantena; bhikkhunā nāma evaṃ cittavasikena bhavituṃ na vaṭṭati; cittaṃ nāmetaṃ lahukaṃ, taṃ attano vase vattetuṃ vaṭṭatīti vatvā imā dve gāthā abhāsi "phandanaṃ capalaṃ cittaṃ durakkhaṃ dunnivārayaṃ ujuṃ karoti medhāvī, usukārova tejanaṃ, vārijova thale khitto okamokataubbhato pariphandatidaṃ cittaṃ māradheyyaṃ pahātaveti. Tattha phandananti: rūpādīsu ārammaṇesu vipphandamānaṃ. capalanti. Ekairiyāpathena asaṇṭhahanto gāmadārako viya ekasmiṃ ārammaṇe @Footnote: 1. khu. u. 25/123. 2. etthantare pāliyaṃ tāvāti dissati. @3. āgacchatīti pāli.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Asaṇṭhahantaṃ 1- capalaṃ. Cittanti: viññāṇaṃ. Bhūmivatthuārammaṇa- kiriyādivicittatāya panetaṃ `cittanti vuttaṃ. Durakkhanti: kiṭṭhasambādhe kiṭṭhakhādakagoṇaṃ viya ekasmiṃ sappāyārammaṇeyeva duṭṭhapanato durakkhaṃ. Dunnivārayanti. Visabhāgārammaṇaṃ gacchantaṃ paṭisedhetuṃ durakkhattā dunnivārayaṃ. Usukārova tejananti: yathā nāma usukāro araññato ekaṃ daṇḍaṃ āharitvā nittacaṃ katvā kañjiyatelena makkhitvā aṅgārakapalle tāpetvā rukkhāḷake uppīḷetvā nīvaṅkaṃ ujuṃ vālavijjhanayoggaṃ karoti, katvā ca pana rājarājamahāmattānaṃ sippaṃ dassetvā mahantaṃ sakkārasammānaṃ labhati; evameva medhāvī paṇḍito viññū puriso phandanādisabhāvametaṃ cittaṃ dhutaṅgāraññavāsavasena nittacaṃ apagataoḷārikakilesaṃ katvā saddhāsinehena temetvā kāyikacetasikaviriyena tāpetvā samathavipassanāḷake uppīḷetvā ujuṃ akuṭilaṃ nibbisevanaṃ karoti, katvā ca pana saṅkhāre sammasitvā mahantaṃ avijjākkhandhaṃ padāletvā "tisso vijjā cha abhiññā nava lokuttaradhammeti imaṃ visesaṃ hatthagatameva katvā aggadakkhiṇeyyabhāvaṃ labhati. Vārijovāti: maccho viya. Thale khittoti: hatthena vā pādena vā jālādīnaṃ vā aññatarena thale chaḍḍito. Okamokataubbhatoti: "okapuṇṇehi cīvarehīti 2- ettha udakaṃ okaṃ, "okaṃ pahāya aniketasārīti 3- ettha ālayo, idha ubhayaṃpi labbhati. @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. asaṇṭhahanto. 2. mahāvagga [vinaya] dutiYu. 135. @3. saṃ. khandha 17/12.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Okamokatoti ettha okamokato udakasaṅkhātā ālayāti ayamattho. Ubbhatoti: uddhato. Pariphandatidaṃ cittanti: yathā so udakālayato ubbhato thale khitto maccho udakaṃ alabhanto pariphandati; evamidaṃ pañcakāmaguṇālayābhirataṃ cittaṃ tato uddharitvā māradheyyasaṅkhātaṃ vaṭṭaṃ pahātuṃ vipassanākammaṭṭhāne khittaṃ kāyikacetasikaviriyena santāpiyamānaṃ pariphandati tattha saṇṭhātuṃ na sakkoti; evaṃ santepi, dhuraṃ anikkhipitvā medhāvī puggalo taṃ vuttanayeneva ujuṃ kammanīyaṃ karotīti attho. Aparo nayo. Idaṃ māradheyyaṃ kilesavaṭṭaṃ avijahitvā ṭhitaṃ cittaṃ so vārijo viya pariphandati; tasmā māradheyyaṃ pahātave, yena kilesavaṭṭasaṅkhātena māradheyyenetaṃ pariphandati, taṃ pahātabbanti. Gāthāpariyosāne meghiyatthero sotāpattiphale patiṭṭhito. Aññepi bahū sotāpannādayo jātāti. Meghiyattheravatthu. ------------- 2. Aññatarabhikkhuvatthu. (25) "dunniggahassa lahunoti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto aññataraṃ bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Kosalarañño kira vijite pabbatapāde mātikagāmo nāmeko ghanavāso gāmo ahosi. athekadivasaṃ saṭṭhimattā bhikkhū satthu santike

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā 1- taṃ gāmaṃ gantvā piṇḍāya pavisiṃsu. Atha ne, yo tassa gāmassa sāmiko mātiko nāma, tassa mātā disvā gehe nisīdāpetvā nānaggarasena yāgubhattena parivisitvā "bhante kattha gantukāmatthāti pucchi. "yathāphāsukaṭṭhānaṃ mahāupāsiketi. Sā "vassāvāsaṭṭhānaṃ ayyā pariyesanti maññeti ñatvā pādamūle nipajjitvā "sace ayyā imaṃ temāsaṃ idha vasissanti, ahaṃ tīṇi saraṇāni pañca sīlāni gahetvā uposabhakammaṃ karissāmīti āha. Bhikkhū "mayaṃ imaṃ nissāya bhikkhāya akilamantā bhavanissaraṇaṃ kātuṃ sakkhissāmāti adhivāsayiṃsu. Sā tesaṃ vasanaṭṭhānaṃ vihāraṃ paṭijaggitvā adāsi. Te tattha vasantā ekadivasaṃ sannipatitvā aññamaññaṃ ovadiṃsu "āvuso amhehi pamādacāraṃ carituṃ na vaṭṭati, amhākaṃ hi sakagehaṃ viya aṭṭha mahānirayā vivaṭadvārāyeva; dharamānakabuddhassa kho pana santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā mayaṃ āgatā, buddhā ca nāma padānupadikaṃ vicarantenapi saṭhena ārādhetuṃ na sakkā, yathājjhāsayeneva ārādhetuṃ sakkā; appamattā hotha, dvīhi ekaṭṭhāne na ṭhātabbaṃ na nisīditabbaṃ, sāyaṃ kho pana therupaṭṭhānakāle pātova bhikkhācārakāle ekato bhavissāma, sesakāle dve ekato na bhavissāma; apica kho pana aphāsukena bhikkhunā āgantvā vihāramajjhe gaṇḍiyā pahatāya, gaṇḍisaññāya āgantvā tassa bhesajjaṃ karissāmāti. @Footnote: 1. uggahetvā [?].

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Tesu evaṃ katikaṃ katvā viharantesu, ekadivasaṃ sā upāsikā sappiphāṇitādīni gāhāpetvā dāsakammakarādīhi parivutā sāyaṇhasamaye taṃ vihāraṃ gantvā vihāramajjhe bhikkhū adisvā "kahaṃ nu kho ayyā gatāti purise pucchitvā, "attano rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu nisinnā bhavissanti ayyeti vutte, "kiṃ nu kho katvā daṭṭhuṃ sakkhissāmīti āha. Atha naṃ bhikkhusaṅghassa katikavattajānanamanussā āhaṃsu "gaṇḍiyā pahatāya sannipatissanti ayyeti. Sā gaṇḍiṃ paharāpesi. Bhikkhū gaṇḍisaddaṃ sutvā "kassaci aphāsukaṃ bhavissatīti sakasakaṭṭhānehi nikkhamitvā vihāramajjhe sannipatiṃsu. Dvepi janā ekamaggenāgatā nāma natthi. Upāsikā ekekaṭṭhānato ekamekameva āgacchantaṃ disvā "mama puttehi aññamaññaṃ kalaho kato bhavissatīti cintetvā bhikkhusaṅghaṃ vanditvā pucchi "kalahaṃ nu kho bhante karitthāti. "na karoma mahāupāsiketi. "sace vo bhante kalaho natthi, atha kasmā, yathā amhākaṃ gehaṃ āgacchantā sabbe ekato āgacchatha; evaṃ anāgantvā, ekekaṭṭhānato ekekāva āgatāti. "mahāupāsike ekekasmiṃ ṭhāne nisīditvā samaṇadhammaṃ karimhāti. "ko esa tātā samaṇadhammo nāmāti. "dvattiṃsākārasajjhāyaṃ karoma attabhāve khayavayaṃ paṭṭhapema mahāupāsiketi. "kiṃ pana bhante dvattiṃsākāre sajjhāyaṃ kātuṃ attabhāve ca khayavayaṃ paṭṭhapetuṃ tumhākameva vaṭṭati udāhu amhākaṃpīti. "kassaci bhagavatā avārito esa dhammo mahāupāsiketi. "tenahi mayhaṃpi dvattiṃsākāraṃ detha attabhāve ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Khayavayaṃ paṭṭhapanaṃ ācikkhathāti. "tenahi uggaṇha mahāupāsiketi sabbaṃ uggaṇhāpesuṃ. Sā tato paṭṭhāya dvattiṃsākāre sajjhāyaṃ katvā attani khayavayaṃ paṭṭhapetvā tehi bhikkhūhi puretarameva tayo magge tīṇi ca phalāni pāpuṇi. Maggeneva cassā catasso paṭisambhidā lokiyaabhiññā ca āgamiṃsu. Sā maggaphalasukhato uṭṭhāya dibbacakkhunā oloketvā "kadā nu kho mama puttehi ayaṃ dhammo adhigatoti upadhārentī "sabbepime sarāgā sadosā samohā, jhānavipassanāmattaṃ tesaṃ natthi; kinnu kho mayhaṃ puttānaṃ arahattassa upanissayo atthi natthīti āvajjetvā "atthīti disvā "senāsanasappāyaṃ nu kho atthi natthīti āvajjetvā senāsanasappāyaṃpi disvā "puggalasappāyaṃ nu kho na labhantīti āvajjetvā puggalasappāyaṃpi disvā "āhārasappāyaṃ nu kho na labhantīti upadhārentī "āhārasappāyaṃ nesaṃ natthīti disvā tato paṭṭhāya nānāvidhaṃ yāguṃ anekappakāraṃ khajjakaṃ nānaggarasañca bhojanaṃ sampādetvā bhikkhū nisīdāpetvā dakkhiṇodakaṃ datvā "bhante tumhākaṃ yaṃ yaṃ ruccati, taṃ taṃ gahetvā paribhuñjathāti niyyādesi. Te yathāruciyā yāguādīni gahetvā paribhuñjanti. Tesaṃ sappāyāhāraṃ labhantānaṃ cittaṃ ekaggaṃ ahosi. Te ekaggena cittena vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā cintayiṃsu "aho mahāupāsikā amhākaṃ patiṭṭhā jātā; sace mayaṃ sappāyāhāraṃ na labhimhā, na no maggaphalapaṭivedho abhavissa; idāni vutthavassā pavāretvā satthu santikaṃ gamissāmāti. Te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

"satthāraṃ daṭṭhukāmamhāti mahāupāsikaṃ āpucchiṃsu. Mahāupāsikā "sādhu ayyāti te anugantvā "punapi bhante amhe olokeyyāthāti bahūni piyavacanāni vatvā paṭinivatti. Tepi kho bhikkhū sāvatthiṃ gantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ nisinnā "kacci bhikkhave khamanīyaṃ, kacci yāpanīyaṃ, na ca piṇḍakena kilamitthāti vuttā "khamanīyaṃ bhante, yāpanīyaṃ bhante, piṇḍakena pana 1- neva kilamimhā; amhākaṃ hi mātikamātā nāmekā upāsikā cittavāraṃ ñatvā `aho vata no evarūpannāma āhāraṃ paṭiyādeyyāti cintite, yathācinatitaṃ āhāraṃ paṭiyādetvā adāsīti tassā guṇakathaṃ kathayiṃsu. Aññataro bhikkhu tassā guṇakathaṃ sutvā tattha gantukāmo hutvā satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā "bhante taṃ gāmaṃ gamissāmīti satthāraṃ āpucchitvā jetavanā nikkhamitvā anupubbena taṃ gāmaṃ patvā vihāraṃ paviṭṭhadivase cintesi "ayaṃ kira upāsikā cintitacintitaṃ jānāti, ahañca magge kilanto vihāraṃ sammajjituṃ na sakkhissāmi; aho vata me vihārapaṭijaggakaṃ manussaṃ peseyyāti. Upāsikā gehe nisinnāva āvajjentī tamatthaṃ ñatvā "gaccha vihāraṃ paṭijaggitvā ehīti manussaṃ pesesi. Itaropi pānīyaṃ pivitukāmo "aho vata me sakkharapānakaṃ katvā peseyyāti cintesi. Upāsikā taṃ pesesi. "punadivase pātova siniddhayāguṃ me uttaribhaṅgaṃ pesetūti cintesi. Upāsikā tathā akāsi. So yāguṃ pivitvā "aho vata @Footnote: 1. ca. [?].

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Me evarūpaṃ khajjakaṃ peseyyāti cintesi. Upāsikā taṃpi pesesi. So cintesi "ayaṃ upāsikā mayā sabbaṃ cintitacintitaṃ pesesi; ahaṃ etaṃ daṭṭhukāmo, aho vata me nānaggarasabhojanaṃ gāhāpetvā sayameva āgaccheyyāti. Upāsikā "mama putto maṃ daṭṭhukāmo gamanaṃ 1- me paccāsiṃsatīti bhojanaṃ gāhāpetvā vihāraṃ gantvā tassa adāsi. So katabhattakicco "mātikamātā nāma tvaṃ mahāupāsiketi pucchi. "āma tātāti. "upāsike tvaṃ paracittaṃ jānāsīti. "kiṃ maṃ pucchasi tātāti. "mayā cintitacintitaṃ sabbamakāsi, tena taṃ pucchāmīti. "paracittajānanabhikkhū bahū tātāti. "nāhaṃ aññe pucchāmi, tuvaṃ pucchāmi upāsiketi. Evaṃ santepi, upāsikā "paracittaṃ jānāmīti avatvā "paracittaṃ jānantā nāma evaṃ karonti puttāti āha. So "bhāriyaṃ vatidaṃ kammaṃ; puthujjanā nāma sobhanaṃpi asobhanaṃpi cintenti; sacāhaṃ ayuttaṃ cintayissāmi, saha bhaṇḍakena coraṃ cūḷāya gaṇhantī viya maṃ vippakāraṃ pāpeyya; mayā ito palāyituṃ vaṭṭatīti cintetvā "upāsike ahaṃ gamissāmīti āha. "kahaṃ ayyāti. "satthu santikaṃ upāsiketi. "vasatha tāva bhante idhāti. "na vasissāmi upāsike gamissāmevāti nikkhamitvā satthu santikaṃ agamāsi. Atha naṃ satthā "kiṃ bhikkhu na tvaṃ tattha vasasīti pucchi. "āma bhante, na sakkā tattha vasitunti. "kiṃkāraṇā bhikkhūti. "bhante sā upāsikā cintitacintitaṃ sabbaṃ jānāti; `puthujjanā ca nāma sobhanaṃpi @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. āgamanaṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Asobhanaṃpi cintenti; sacāhaṃ kiñci ayuttaṃ cintessāmi, saha bhaṇḍakena coraṃ cūḷāya gaṇhantī viya maṃ vippakāraṃ pāpessatīti cintetvā āgatomhīti. "bhikkhu tattheva tayā vasituṃ vaṭṭatīti. "na sakkomi bhante, nāhaṃ tattha vasissāmīti. "tenahi tvaṃ bhikkhu ekameva rakkhituṃ sakkhissasīti. "kiṃ bhanteti. "tava cittameva rakkha, cittaṃ nāmetaṃ durakkhaṃ, attano cittameva niggaṇha, mā aññaṃ kiñci cintayi, cittaṃ nāmetaṃ dunniggahanti vatvā imaṃ gāthamāha "dunniggahassa lahuno yattha kāmanipātino cittassa damatho sādhu, cittaṃ dantaṃ sukhāvahanti. Tattha "cittaṃ nāmetaṃ dukkhena niggayhatīti dunniggahaṃ, lahuṃ uppajjati ca nirujjhati cāti lahu, tassa dunniggahassa lahuno. Yattha kāmanipātinoti: yattha katthacideva nipātanasīlassa. Etaṃ hi labhitabbaṭṭhānaṃ vā alabhitabbaṭṭhānaṃ vā yuttaṭṭhānaṃ vā ayuttaṭṭhānaṃ vā na jānāti, neva jātiṃ oloketi na gottaṃ na vayaṃ; yattha yattheva icchati, tattha tattheva nipatatīti yattha kāmanipātīti vuccati, tassa evarūpassa cittassa damatho sādhu catūhi ariyamaggehi dantabhāvo yathā nibbisevanaṃ hoti tathā katabhāvo sādhu. Kiṃkāraṇā? idaṃ hi cittaṃ dantaṃ sukhāvahaṃ dantaṃ nibbisevanaṃ kataṃ maggaphalasukhaṃ paramatthanibbānasukhañca āvahatīti. Desanāpariyosāne sampattaparisā 1- bahū sotāpannādayo ahesuṃ, @Footnote: 1. atirekaṃ maññe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Mahājanassa sātthikā desanā jātā. Satthā tassa bhikkhuno imaṃ ovādaṃ datvā "gaccha bhikkhu aññaṃ kiñci acintayitvā tattheva vasāhīti pahiṇi. So bhikkhu satthu santikā ovādaṃ labhitvā tattha agamāsi. Kiñci bahiddhā cintanaṃ nāma na cinatesi. Mahāupāsikāpi dibbena cakkhunā olokentī theraṃ disvā "idāni ovādadāyakaṃ ācariyaṃ labhitvā punāgato mama puttoti attano ñāṇeneva paricchinditvā tassa sappāyāhāraṃ paṭiyādetvā adāsi. So sappāyabhojanaṃ labhitvā katipāheneva arahattaṃ patvā maggaphalasukhena vītināmento "aho mahāupāsikā mayhaṃ patiṭṭhā jātā, ahaṃ imaṃ nissāya bhavanissaraṇaṃ pattomhīti cintetvā "imasmiṃ tāva me attabhāve patiṭṭhā jātā, saṃsāre pana me saṃsarantassa, aññesupi attabhāvesu ayaṃ patiṭṭhā bhūtapubbā no vāti upadhārento ekūnaattabhāvasataṃ anussari. Sāpi ekūnaattabhāvasate tassa pādaparicārikā hutvā aññesu paṭibaddhacittā hutvā taṃ jīvitā voropāpesi. Thero tassā ettakaṃ aguṇaṃ disvā "aho ayaṃ mahāupāsikā bhāriyaṃ kammaṃ akāsīti cintesi. Mahāupāsikāpi gehe nisinnāva "kinnu kho mayhaṃ puttassa pabbajitakiccaṃ matthakaṃ pattaṃ noti upadhārayamānā tassa arahattappattiṃ ñatvā uttariṃ upadhārayamānā "mama putto arahattaṃ patvā `aho vata me ayaṃ upāsikā mahatī patiṭṭhā jātāti cintetvā `atītepi nu kho me ayaṃ patiṭṭhā bhūtapubbā noti upadhārento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Ekūnaattabhāvasataṃ anussari; ahaṃ kho pana ekūnaattabhāvasate aññehi saddhiṃ ekato hutvā etaṃ jīvitā voropesiṃ, ayaṃ me ettakaṃ aguṇaṃ disvā `aho bhāriyaṃ kammaṃ kataṃ upāsikāyāti cintesīti aññāsi; "natthieva nu kho saṃsāre saṃsarantiyā mama puttassa upakāro katapubboti upadhārayamānā tato uttariṃ satimaṃ attabhāvaṃ anussaritvā "satime attabhāve mayā etassa pādaparicārikāya hutvā ekasmiṃ jīvitā voropanaṭṭhāne jīvitadānaṃ dinnaṃ; aho mayā mama puttassa mahāupakāro katoti ñatvā gehe nisinnāva "uttariṃ visesetvā upadhārethāti āha. So dibbāya sotadhātuyā saddaṃ sutvā visesetvā satimaṃ attabhāvaṃ anussaritvā tattha tāya attano jīvitassa dinnabhāvaṃ disvā "aho mama imāya mahāupāsikāya upakāro katapubboti cintetvā attamano hutvā tassā tattheva catūsu maggaphalesu pañhaṃ kathetvā anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyi. Aññatarabhikkhuvatthu. ----------- 3. Ukkaṇṭhitabhikkhuvatthu. (26) "sududdasanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā sāvatthiyaṃ viharanto aññataraṃ ukkaṇṭhitabhikkhuṃ ārabbha kathesi. Satthari kira sāvatthiyaṃ viharante, eko seṭṭhiputto attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Kulupakatheraṃ upasaṅkamitvā "bhante ahaṃ dukkhā muccitukāmo, ekaṃ me dukkhato muccanākāraṃ kathethāti āha. "sādhāvuso; sacesi dukkhā muccitukāmo, salākabhattaṃ dehi pakkhikabhattaṃ dehi vassāvāsikaṃ dehi cīvarādayo paccaye dehi attano sāpateyyaṃ tayo koṭṭhāse katvā ekena kammantaṃ payojehi ekena puttadāraṃ posehi ekaṃ buddhasāsane dehīti āha. So "sādhu bhanteti vuttapaṭipāṭiyā sabbaṃ katvā puna theraṃ pucchi "ito uttariṃ aññaṃ kiṃ karomi bhanteti. "āvuso tīṇi saraṇāni pañca sīlāni gaṇhāhīti. Tānipi gahetvā tato uttariṃ pucchi. "tenahi dasa sīlāni gaṇhāhīti. So "sādhu bhanteti gaṇhi. So eva anupubbena puññakammassa katattā anupubbaseṭṭhiputto nāma jāto. "ito uttariṃpi kātabbaṃ puññaṃ atthi bhanteti puna pucchitvā, "tenahi pabbajāhīti vutte, nikkhamitvā pabbaji. Tasseko ābhidhammiko bhikkhu ācariyo ahosi, eko vinayadharo upajjhāyo. Tassa laddhūpasampadassa ācariyo attano santikaṃ āgatakāle abhidhamme pañhaṃ kathesi "buddhasāsane nāma idaṃ kātuṃ vaṭṭati, idaṃ kātuṃ na vaṭṭatīti. Upajjhāyopissa attano santikaṃ āgatakāle vinaye pañhaṃ kathesi "buddhasāsane nāma idaṃ kātuṃ vaṭṭati, idaṃ kātuṃ na vaṭṭati; idaṃ kappati, idaṃ na kappatīti. So cantesi "aho bhāriyaṃ idaṃ kammaṃ; ahaṃ dukkhā muccitukāmo pabbajito, idha ca me hatthappasāraṇaṭṭhānameva na paññāyati, gehe ṭhatvā vaṭṭadukkhā muccituṃ sakkā, mayā gihinā bhavituṃ vaṭṭatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

So tato paṭṭhāya ukkaṇṭhito anabhirato dvattiṃsākāre sajjhāyaṃ na karoti, uddesaṃ na gaṇhāti, kiso lūkho dhamanisanthatagatto ālasiyābhibhūto kacchuparikiṇṇo ahosi. Atha naṃ daharasāmaṇerā "āvuso kiṃ tvaṃ ṭhitaṭṭhāne ṭhitova nisinnaṭṭhāne nisinnova ahosi paṇḍurogābhibhūto kiso lūkho dhamanisanthatagatto ālasiyābhibhūto kacchuparikiṇṇo, kinte katanti pucchiṃsu. "ukkaṇṭhitomhi āvusoti. "kiṃkāraṇāti. So taṃ pavattiṃ ārocesi. Te tassa ācariyupajjhāyānaṃ ācikkhiṃsu. ācariyupajjhāyā taṃ ādāya satthu santikaṃ agamaṃsu. Satthā "kiṃ bhikkhave āgatatthāti āha. "bhante ayaṃ bhikkhu tumhākaṃ sāsane ukkaṇṭhitoti. "evaṃ kira bhikkhūti. "āma bhanteti. "kiṃkāraṇāti. "ahaṃ bhante dukkhā muccitukāmo pabbajito, tassa me ācariyo abhidhammakathaṃ kathesi, upajjhāyo vinayakathaṃ; svāhaṃ `idha me hatthappasāraṇaṭṭhānameva natthi, gihinā hutvā sakkā dukkhā muccituṃ, gihī bhavissāmīti sanniṭṭhānamakāsiṃ bhanteti. "sace tvaṃ bhikkhu ekameva rakkhituṃ sakkhissasi, avasesānaṃ rakkhanakiccaṃ natthīti. "kiṃ bhanteti, "tava cittameva rakkhituṃ sakkhissasīti. "sakkhissāmi bhanteti. "tenahi attano cittameva rakkhāhi, sakkā dukkhā muccitunti imaṃ ovādaṃ datvā imaṃ gāthamāha "sududdasaṃ sunipuṇaṃ yatthakāmanipātinaṃ cittaṃ rakkhetha medhāvī, cittaṃ guttaṃ sukhāvahanti. Tattha sududdasanti: suṭṭhu duddasaṃ. Sunipuṇanti: suṭṭhu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Nipuṇaṃ paramasaṇhaṃ. Yattha kāmanipātinanti: jātiādīni anoloketvā labhitabbālabhitabbayuttāyuttaṭṭhānesu yattha katthaci nipatanasīlaṃ. Cittaṃ rakkhetha medhāvīti: andhabālo dummedho attano cittaṃ rakkhituṃ samattho nāma natthi, cittavasiko hutvā anayabyasanaṃ pāpuṇāti; medhāvī pana paṇḍitova cittaṃ rakkhituṃ sakkoti; tasmā tvaṃpi cittameva go pehi; idaṃ hi cittaṃ guttaṃ sukhāvahaṃ maggaphalanibbānasukhāni āvahatīti. Desanāpariyosāne so bhikkhu sotāpattiphalaṃ pāpuṇi, aññepi bahū sotāpannādayo ahesuṃ, desanā mahājanassa sātthikā ahosīti. Ukkaṇṭhitabhikkhuvatthu. ------------ 4. Bhāgineyyasaṅgharakkhitattheravatthu. (27) "dūraṅgamaṃ ekacaranti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto saṅgharakkhitaṃ nāma bhikkhuṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kireko kulaputto satthu dhammadesanaṃ sutvā nikkhamitvā pabbajito laddhūpasampado saṅgharakkhitatthero nāma hutvā katipāheneva arahattaṃ pāpuṇi. Tassa kaniṭṭho puttaṃ labhitvā therassa nāmaṃ akāsi. So bhāgineyyasaṅgharakkhito nāma hutvā vayappatto therassa santike pabbajitvā laddhūpasampado aññatarasmiṃ gāmakārāme vassaṃ upagantvā "ekaṃ sattahatthaṃ ekaṃ aṭṭhahatthanti dve vassāvāsikasāṭake labhitvā "aṭṭhahatthaṃ upajjhāyassa me bhavissatīti sallakkhetvā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

"sattahatthaṃ mayhaṃ bhavissatīti cintetvā vutthavasso "upajjhāyaṃ passissāmīti āgacchanto antarāmagge piṇḍāya caranto āgantvā, there vihāraṃ anāgateyeva, vihāraṃ pavisitvā therassa divāṭṭhānaṃ sammajjitvā pādodakaṃ upaṭṭhāpetvā āsanaṃ paññāpetvā āgamanamaggaṃ olokento nisīdi. Athassa āgamanabhāvaṃ ñatvā 1- paccuggamanaṃ katvā pattacīvaraṃ paṭiggahetvā "nisīdatha bhanteti theraṃ nisīdāpetvā tālavaṇṭaṃ ādāya vījitvā pānīyaṃ datvā pāde dhovitvā taṃ sāṭakaṃ ānetvā pādamūle ṭhapetvā "bhante imaṃ paribhuñjathāti vatvā vījayamāno aṭṭhāsi. Atha naṃ thero āha "saṅgharakkhita mayhaṃ cīvaraṃ paripuṇṇaṃ, tvameva paribhuñjāti. "bhante mayā laddhakālato paṭṭhāya ayaṃ tumhākameva sallakkhito, paribhogaṃ karothāti. "hotu saṅgharakkhita, paripuṇṇaṃ me cīvaraṃ, tvameva paribhuñjāti. "bhante mā evaṃ karotha, tumhehi paribhutte, mayhaṃ mahapphalaṃ bhavissatīti. Atha naṃ, tassa punappunaṃ kathentassāpi, thero na icchi. Evaṃ so vījayamāno ṭhitova cintesi "ahaṃ therassa gihikāle bhāgineyyo pabbajitakāle saddhivihāriko, evaṃpi mayā saddhiṃ upajjhāyo paribhogaṃ na kātukāmo, imasmiṃ mayā saddhiṃ paribhogaṃ akaronte, kiṃ me samaṇabhāvena, gihī bhavissāmīti. Athassa etadahosi "dussaṇṭhāpiyo gharāvāso, kinnu kho katvā gihibhūto jīvissāmīti; tato cintesi "aṭṭhahatthasāṭakaṃ vikkīṇitvā ekaṃ @Footnote: 1. Sī. Yu. atha naṃ āgacchantaṃ disvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Eḷikaṃ gaṇhissāmi, eḷikā nāma khippaṃ vijāyanti, svāhaṃ vijātaṃ vijātaṃ vikkīṇitvā mūlaṃ karissāmi, mūle bahū katvā ekaṃ pajāpatiṃ ānessāmi, sā ekaṃ puttaṃ vijāyissati, athassa mama mātulassa nāmaṃ katvā cūḷayānake nisīdāpetvā mama puttañca bhariyañca ādāya mātulaṃ vandituṃ āgamissāmi, āgacchanto antarāmagge mama bhariyaṃ vakkhāmi `ānehi tāva me puttaṃ, vahissāmi nanti, sā `kinte puttena, ehi yānakaṃ pājehīti vatvā puttaṃ gahetvā `ahaṃ nessāmi nanti sandhāretuṃ asakkontī cakkapāde chaḍḍessati, athassa sarīraṃ abhiruhitvā cakkaṃ gamissati, atha naṃ `tvaṃ mama puttaṃ neva mayhaṃ adāsi, naṃ sandhāretuṃ nāsakkhi, 1- nāsitosi tayāti vatvā patodayaṭṭhiyā piṭṭhiṃ paharissāmīti. So evaṃ cintento ṭhatvā vījayamānova therassa sīsaṃ tālavaṇṭena pahari. Thero "kinnu kho ahaṃ saṅgharakkhitena sīse pahatoti upadhārento tena cintitacintitaṃ sabbaṃ ñatvā "saṅgharakkhita mātugāmassa pahāraṃ dātuṃ nāsakkhi, ettha mahallakattherassa ko dosoti āha. So "aho naṭṭhomhi, ñātaṃ kira me upajjhāyena cintitacintitaṃ, kiṃ me samaṇabhāvenāti tālavaṇṭaṃ chaḍḍetvā palāyituṃ āraddho. Atha naṃ daharasāmaṇerā anubandhitvā ādāya satthu santikaṃ āgamiṃsu, satthā te bhikkhū disvā "kiṃ bhikkhave āgatattha, eko vo bhikkhu laddhoti pucchi. "āma bhante; imaṃ daharaṃ ukkaṇṭhitvā palāyantaṃ gahetvā tumhākaṃ @Footnote: 1. Sī. Yu. na sandhāretuṃ asakkhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Santikaṃ āgatamhāti. "evaṃ kira bhikkhūti. "āma bhanteti. "kimatthaṃ te bhikkhu evaṃ bhāriyaṃ kammaṃ kataṃ, nanu tvaṃ āraddhaviriyassa ekassa buddhassa putto mādisassa nāma buddhassa sāsane pabbajitvā attānaṃ `sotāpannoti vā `sakadāgāmīti vā `anāgāmīti vā `arahāti vā vadāpetuṃ nāsakkhi; kimatthaṃ evaṃ bhāriyaṃ kammamakāsīti. "ukkaṇṭhitosmi bhanteti. "kiṃkāraṇā ukkaṇṭhitosīti. So vassāvāsikasāṭakānaṃ laddhadivasato paṭṭhāya yāva therassa tālavaṇṭena pahārā sabbaṃ taṃ pavattiṃ satthu ārocetvā "iminā kāraṇena palātosmi bhanteti āha. Atha naṃ satthā "ehi bhikkhu mā cintayi, cittaṃ nāmetaṃ dūre hontaṃpi ārammaṇaṃ sampaṭicchakajātikaṃ, rāgadosamohabandhanā muccanatthāya vāyamituṃ vaṭṭatīti vatvā imaṃ gāthamāha "dūraṅgamaṃ ekacaraṃ asarīraṃ guhāsayaṃ ye cittaṃ saññamessanti, mokkhanti mārabandhanāti. Tattha dūraṅgamanti: cittassa hi makkaṭasuttamattakaṃpi puratthimādidisābhāgena gamanāgamanaṃ nāma natthi, dūre santaṃpi ārammaṇaṃ sampaṭicchatīti dūraṅgamaṃ nāma jātaṃ. Sattaṭṭhacittāni pana ekato kaṇṇikabaddhāni ekakkhaṇe uppajjituṃ samatthāni nāma natthi, uppattikāle ekekameva cittaṃ uppajjati, tasmiṃ niruddhe puna ekekameva uppajjatīti ekacaraṃ nāma jātaṃ. Cittassa sarīrasaṇṭhānaṃ vā nīlādipakāro vaṇṇabhedo vā natthīti asarīraṃ nāma jātaṃ. Guhā nāma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Catumahābhūtaguhā, idañca hadayarūpaṃ nissāya pavattatīti guhāsayaṃ nāma jātaṃ. Ye cittanti: ye keci purisā vā itthī vā gahaṭṭhā vā pabbajitā vā anuppajjanakakilesassa uppajjituṃ adentā satisammosena uppannakilesaṃ pajahantā cittaṃ saññamessanti saññataṃ avikkhittaṃ karissanti. Mokkhanti mārabandhanāti: sabbe te kilesabandhanābhāvena mārabandhanasaṅkhātā tebhūmikavaṭṭā muccissantīti. Desanāpariyosāne bhāgineyyasaṅgharakkhitatthero sotāpattiphalaṃ pāpuṇi, aññepi bahū sotāpannādayo jātā, mahājanassa sātthikā desanā ahosīti. Bhāgineyyasaṅgharakkhitattheravatthu. ------- 5. Cittahatthattheravatthu. (28) "anavaṭṭhitacittassāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā jetavane viharanto cittahatthattheraṃ nāma ārabbha kathesi. Eko kira sāvatthīvāsī kulaputto naṭṭhagoṇaṃ pariyesanto araññaṃ pavisitvā majjhantikakāle goṇaṃ disvā yūthe vissajjetvā "avassaṃ ayyānaṃ santike āhāramattaṃ labhissāmīti khuppipāsāpīḷito vihāraṃ pavisitvā bhikkhūnaṃ santikaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Tasmiṃ kho pana samaye bhikkhūnaṃ avakkārapātiyaṃ bhuttāvasesakaṃ bhattaṃ hoti. Te taṃ chātakapīḷitaṃ disvā "iṅgha bhattaṃ gahetvā bhuñjāti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Vadiṃsu. Buddhakāle ca nāma anekasūpabyañjanaṃ uppajjati. So tato yāpanamattaṃ gahetvā bhuñjitvā pānīyaṃ pivitvā hatthe dhovitvā bhikkhū vanditvā "kiṃ bhante ajja ayyā nimantanaṭṭhānaṃ agamaṃsūti. "natthi upāsaka, bhikkhū imināva nīhārena nibaddhaṃ labhantīti. So "mayaṃ uṭṭhāya samuṭṭhāya rattindivaṃ nibaddhaṃ kammaṃ karontāpi evaṃ madhurabyañjanabhattaṃ na labhāma, ime kira nibaddhaṃ bhuñjanti, kiṃ me gihibhāvena, bhikkhu bhavissāmīti cintetvā bhikkhū upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yāci. Atha naṃ bhikkhū "sādhu upāsakāti pabbājesuṃ. So laddhūpasampado sabbupakāraṃ vattapaṭivattaṃ akāsi. So buddhānaṃ uppannena lābhasakkārena katipāhaccayena thūlasarīro ahosi; tato cintesi "kiṃ me bhikkhāya caritvā jīvitena, gihī bhavissāmīti. So vibbhamitvā gehaṃ pāvisi. Tassa gehe kammaṃ karontassa, katipāheneva sarīraṃ milāyi, tato "kiṃ me iminā dukkhena, samaṇo bhavissāmīti cintetvā punāgantvā pabbaji. So katipāhaṃ vītināmetvā puna ukkaṇṭhitvā vibbhami. Pabbajitakāle pana bhikkhūnaṃ upakārako ahosi. So punapi katipāheneva ukkaṇṭhitvā "kiṃ me gihibhāvena, pabbajissāmīti gantvā bhikkhū vanditvā pabbajjaṃ yāci. Atha naṃ bhikkhū upakāravasena puna pabbājayiṃsu, evaṃ so chakkhattuṃ pabbajitvā uppabbajito. Tassa bhikkhū "esa cittavasiko hutvā vicaratīti "cittahatthattheroti nāmaṃ kariṃsu. Tassevaṃ aparāparaṃ vicarantasseva, bhariyā gabbhinī ahosi. So sattame vāre araññato kasibhaṇḍaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Ādāya gehaṃ gantvā bhaṇḍakaṃ ṭhapetvā "attano kāsāvaṃ gaṇhissāmīti gabbhaṃ pāvisi. Tasmiṃ khaṇe tassa bhariyā nipajjitvā niddāyati. Tassā nivatthasāṭako apagato. Mukhato lālā paggharati, nāsā ghurughurāyati, mukhaṃ vivaṭaṃ, dantaṃ ghaṃsati. 1- Sā tassa uddhumātakasarīraṃ viya upaṭṭhāsi. So "aniccaṃ dukkhaṃ idaṃ, ahaṃ ettakaṃ kālaṃ pabbajitvā imaṃ nissāya bhikkhubhāve saṇṭhātuṃ nāsakkhinti kāsāvakoṭiyaṃ gahetvā udare bandhantova gehā nikkhami. Athassa anantaragehe ṭhitā sassu taṃ tathā gacchamānaṃ disvā "ayaṃ paṭikkanto, idāneva araññato āgacchantova kāsāvaṃ udare bandhitvā nikkhanto vihārābhimukho gacchati; kinnu khoti gehaṃ pavisitvā niddāyamānaṃ dhītaraṃ passitvā "so imaṃ disvā vippaṭisārī hutvā gatoti ñatvā dhītaraṃ paharitvā "uṭṭhehi kāḷakaṇṇi, sāmiko te taṃ niddāyamānaṃ disvā vippaṭisārī hutvā gato; natthi so ito paṭṭhāya tuyhanti āha. "apehi apehi amma, kuto tassa gamanaṃ, katipāheneva puna āgamissatīti. Sopi "aniccaṃ dukkhanti vatvā gacchanto gacchantova sotāpattiphalaṃ pāpuṇi. So gantvā bhikkhū vanditvā pabbajjaṃ yāci. "na sakkhissāma mayaṃ taṃ pabbājetuṃ, kuto tuyhaṃ samaṇabhāvo, satthakanisādanapāsāṇasadisaṃ tava sīsanti. "bhante idāni maṃ anukampāya ekavāraṃ pabbājethāti. Te taṃ upakāravasena pabbājayiṃsu. So katipāheneva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tepi taṃ @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. "dantaṃ ghaṃsatīti. natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Āhaṃsu "āvuso cittahattha tava gamanasamayaṃ tvameva jāneyyāsi, imasmiṃ te vāre cirāyitanti. "bhante saṃsaggassa atthibhāvakāle gatamha, so no saṃsaggo chinno, idāni agamanadhammā jātamhāti. Bhikkhū satthu santikaṃ gantvā "bhante ayaṃ bhikkhu amhehi evaṃ vutto evaṃ nāma katheti aññaṃ byākaroti abhūtaṃ vadatīti āhaṃsu. Satthā "āma bhikkhave mama putto attano anavaṭṭhitacittakāle saddhammaṃ ajānanakāle gamanāgamanaṃ akāsi, idānissa puññañca pāpañca pahīnanti vatvā imā dve gāthā abhāsi "anavaṭṭhitacittassa saddhammaṃ avijānato pariplavapasādassa paññā na paripūrati, anavassutacittassa ananvāhatacetaso puññapāpapahīnassa natthi jāgarato bhayanti. Tattha anavaṭṭhitacittassāti "cittaṃ nāmetaṃ kassaci nibaddhaṃ vā thāvaraṃ vā natthi; yo pana puggalo assapiṭṭhe ṭhapitakumbhaṇḍaṃ viya thusarāsimhi koṭitakhāṇuko viya khallātasīse kadambapupphaṃ viya katthaci na saṇṭhāti, kadāci sevako hoti kadāci ājīvako kadāci nigaṇṭho kadāci tāpaso, evarūpo puggalo anavaṭṭhitacitto nāma; tassa anavaṭṭhitacittassa sattattiṃsabodhipakkhiyadhammabhedaṃ imaṃ saddhammaṃ ajānantassa parittasaddhatāya vā ullavanasaddhatāya vā pariplavapasādassa kāmāvacarāpi rūpāvacarādibhedāpi paññā na paripūrati, kāmāvacarāyapi aparipūrayamānāya, kutova rūpāvacarārūpāvacaralokuttarapaññā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Paripūrissatīti dīpeti. Anavassutacittassāti: rāgena atintacittassa. Ananvāhatacetasoti "āhatacitto khīlajātoti 1- āgataṭṭhāne dosena cittassa pahatabhāvo vutto, idha pana "dosena appaṭihatacittassāti attho. Puññapāpapahīnassāti: catutthamaggena pahīnapuññassa ceva pahīnapāpassa ca khīṇāsavassa. Natthi jāgarato bhayanti: khīṇāsavassa jāgarantasseva bhayābhāvo kathito viya, so pana saddhādīhi jāgaradhammehi samannāgatattā jāgaro nāma; tasmā jāgarantassāpi ajāgarantassāpi kilesabhayaṃ natthi kilesānaṃ apaccāvattanato, na hi taṃ kilesā anubandhanti tena tena maggena pahīnānaṃ puna anupagamanato, tenāha "sotāpattimaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na paccāgacchati; sakadāgāmianāgāmi- arahattamaggena ye kilesā pahīnā, te kilese na puneti na paccāgacchatīti. Desanā mahājanassa sātthikā saphalā ahosi. Athekadivasaṃ bhikkhū kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ "bhāriyā vatime āvuso kilesā nāma, evarūpo arahattupanissayasampanno kulaputto kilesehi ālulito satta vāre gihī hutvā satta vāre pabbajitoti. Satthā tesaṃ kathāpavattiṃ sutvā taṃkhaṇānurūpena gamanena dhammasabhaṃ gantvā buddhāsane nisinno "kāya nuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnāti pucchitvā, "imāya nāmāti vutte, "evameva bhikkhave kilesā nāma @Footnote: 1. abhi. vi. 35/510. Ma. mū. 12/206.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Bhāriyā; sace ete rūpino hutvā katthaci pakkhipituṃ sakkā bhaveyyuṃ, cakkavāḷaṃ atisambādhaṃ, brahmaloko atinīcako, okāso nesaṃ na bhaveyya; mādisaṃpi nāmete paññāsampannaṃ purisājāneyyaṃ ālolenti, avasesesu kā kathā; ahañhi aḍḍhanāḷimattaṃ varakacorakaṃ 1- kuṇṭhakuddālañca nissāya cha vāre pabbajitvā uppabbajitapubboti. "kadā bhanteti. "suṇissatha bhikkhaveti. "āma bhanteti. "tenahi suṇāthāti atītaṃ āhari: atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente, kuddāla- paṇḍito nāma bāhirakapabbajjaṃ pabbajitvā aṭṭha māse himavante vasitvā vassārattasamaye ca bhūmiyā tintāya "gehe me aḍḍhanāḷimatto varakacorako ca kuṇṭhakuddālako ca atthi, varakacorakabījaṃ mā nassīti uppabbajitvā ekaṭṭhānaṃ kuddālena kasitvā taṃ bījaṃ vapitvā vatiṃ katvā pakkakāle uddharitvā nāḷimattaṃ bījaṃ ṭhapetvā sesaṃ khādi. So "kiṃ medāni gehena, puna aṭṭhamāse pabbajissāmīti nikkhamitvā pabbaji. Imināva nīhārena nāḷimattaṃ varakacorakañca kuṇṭhakuddālañca nissāya satta vāre gihī hutvā satta vāre pabbajitvā sattame pana vāre cintesi "ahaṃ satta vāre imaṃ kuṇṭhakuddālaṃ nissāya gihī hutvā pabbajito, katthacideva naṃ chaḍḍessāmīti. So gaṅgātīraṃ gantvā "patitaṭṭhānaṃ passanto otaritvā gaṇheyyaṃ; yathāssa patitaṭṭhānaṃ na passāmi, tathā naṃ @Footnote: 1. varakaporakantipi pāṭho. ña. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Chaḍḍessāmīti cintetvā nāḷimattaṃ bījaṃ pilotikāya bandhitvā pilotikaṃ kuddālaphale bandhitvā kuddālaṃ aggadaṇḍake gahetvā gaṅgātīre ṭhito akkhīni nimmiletvā uparisīse tikkhattuṃ āvajjitvā gaṅgāya khipitvā nivattitvā oloketvā patitaṭṭhānaṃ adisvā "jitaṃ me jitaṃ meti tikkhattuṃ saddamakāsi. Tasmiṃ khaṇe bārāṇasī rājā paccantaṃ vūpasametvā āgantvā nadītīre khandhāvāraṃ nivāsetvā nahānatthāya nadiṃ otiṇṇo taṃ saddaṃ assosi. Rājūnañca nāma "jitaṃ me jitaṃ meti saddo amanāpo hoti. So tassa santikaṃ gantvā "ahaṃ idāni amittamaddanaṃ katvā `jitaṃ meti āgato, tvaṃ pana `jitaṃ me jitaṃ meti viravasi, kiṃ nāmetanti pucchi. Kuddālapaṇḍito "tvaṃ bāhirake core jini, tayā jitaṃ puna ajitameva hoti; mayā pana ajjhattiko lobhacoro jito, so puna maṃ na jinissati; tasseva jayo sādhūti vatvā imaṃ gāthamāha "na taṃ jitaṃ sādhu jitaṃ, yaṃ jitaṃ avajīyati; taṃ kho jitaṃ sādhu jitaṃ, yaṃ jitaṃ nāvajīyatīti. 1- Taṃkhaṇaṃyeva gaṅgaṃ olokento āpokasiṇaṃ nibbattetvā adhigataviseso ākāse pallaṅkena nisīdi. Rājā mahāpurisassa dhammakathaṃ sutvā vanditvā pabbajjaṃ yācitvā saddhiṃ balakāyena pabbaji. Yojanamattā parisā ahosi. Aparopi sāmantarājā tassa pabbajitabhāvaṃ sutvā "tassa rajjaṃ gaṇhissāmīti āgantvā tathā @Footnote: 1. khu. jā. eka. 27/22.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Samiddhaṃ nagaraṃ suññaṃ disvā "evarūpaṃ nagaraṃ chaḍḍetvā pabbajanto rājā na orake ṭhāne pabbajissati, mayāpi pabbajituṃ vaṭṭatīti cintetvā tattha gantvā mahāpurisaṃ upasaṅkamitvā pabbajjaṃ yācitvā sapariso pabbaji. Eteneva nīhārena satta rājāno pabbajiṃsu. Sattayojaniko assamo ahosi. Satta rājāno bhoge chaḍḍetvā ettakaṃ janaṃ gahetvā pabbajiṃsu. Mahāpuriso brahmacariyavāsaṃ vasitvā brahmalokupago ahosi. Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā "ahaṃ bhikkhave tadā kuddālapaṇḍito ahosi. 1- Kilesā nāmete evaṃ bhāriyāti āha. Cittahatthattheravatthu. --------- 6. Āraddhavipassakabhikkhuvatthu. (29) "kumbhūpamanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā sāvatthiyaṃ viharanto āraddhavipassake bhikkhū ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kira pañcasatā bhikkhū satthu santike yāva arahattā kammaṭṭhānaṃ gahetvā "samaṇadhammaṃ karissāmāti yojanasatamaggaṃ gantvā ekaṃ mahāgāmaṃ agamaṃsu. Atha ne manussā disvā paññattāsanesu nisīdāpetvā paṇītehi yāguādīhi parivisitvā "kattha bhante gacchathāti pucchitvā, "yathāphāsukaṭṭhānanti vutte, @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. ahosiṃ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

"bhante imaṃ temāsaṃ idheva vasatha, mayaṃpi tumhākaṃ santike saraṇesu patiṭṭhāya sīlāni rakkhissāmāti yācitvā tesaṃ adhivāsanaṃ viditvā "avidūre ṭhāne mahantova vanasaṇḍo atthi, ettha vasatha bhanteti vatvā uyyojesuṃ. Te bhikkhū taṃ vanasaṇḍaṃ pavisiṃsu. Tasmiṃ vanasaṇḍe adhivatthā devatā "sīlavanto ayyā imaṃ vanasaṇḍaṃ anuppattā; ayuttaṃ kho pana amhākaṃ ayyesu idha vasantesu puttabhātikaṃ 1- gahetvā rukkhe abhiruyha vasitunti otaritvā bhūmiyaṃ nisīditvā cintayiṃsu "ayyā imasmiṃ ṭhāne ajjekarattiṃ vasitvā addhā sve gamissantīti. Bhikkhūpi punadivase antogāme piṇḍāya caritvā puna tameva vanasaṇḍaṃ āgamiṃsu. Devatā "bhikkhusaṅgho svātanāya kenaci nimantito bhavissati, tasmā puna āgacchati, ajja gamanaṃ na bhavissati, sve gamissanti maññeti iminā upāyena aḍḍhamāsamattaṃ bhūmiyameva acchiṃsu. Tato cintayiṃsu "bhadantā imaṃ temāsaṃ idheva maññe vasissanti, idheva kho pana vasantesu amhākaṃ rukkhe abhiruhitvā nisīdituṃpi ayuttaṃ; temāsaṃ puttabhātike gahetvā bhūmiyaṃ nisīdanaṭṭhānānipi amhākaṃ dukkhāni; kiñci katvā ime bhikkhū palāpetuṃ vaṭṭatīti. Tā tesu tesu rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu ceva caṅkamanakoṭīsu ca chinnasīsāni kabandhāni dassetuṃ amanussasaddañca sāvetuṃ ārabhiṃsu. Bhikkhūnaṃ khipitakāsādayo rogā pavattiṃsu. Te aññamaññaṃ "tuyhaṃ āvuso kiṃ rujjati, tuyhaṃ kiṃ rujjatīti pucchitvā "mayhaṃ khipitarogo, mayhaṃ @Footnote: 1. Sī. Yu. puttabhātike.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Kāsoti vatvā "āvuso ahaṃ ajja caṅkamanakoṭiyaṃ chinnasīsaṃ addasaṃ, ahaṃ rattiṭṭhāne kabandhaṃ addasaṃ, ahaṃ divāṭṭhāne amanussasaddaṃ assosiṃ, parivajjetabbayuttakamidaṃ ṭhānaṃ, amhākaṃ idha aphāsukaṃ hoti, satthu santikaṃ gamissāmāti. Te nikkhamitvā anupubbena satthu santikaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Atha ne satthā āha "kiṃ bhikkhave tasmiṃ ṭhāne vasituṃ na sakkhissathāti. "āma bhante: amhākaṃ tasmiṃ ṭhāne vasantānaṃ evarūpāni bheravārammaṇāni upaṭṭhahanti, tena evarūpaṃ aphāsukaṃ hoti, tena mayaṃ `vajjetabbayuttakamidaṃ ṭhānanti taṃ chaḍḍetvā tumhākaṃ santikaṃ āgatāti. "bhikkhave tattheva tumhākaṃ gantuṃ vaṭṭatīti. "na sakkā bhanteti. "bhikkhave tumhe āvudhaṃ agahetvā gatā, idāni āvudhaṃ gahetvā gacchathāti. "katarāvudhaṃ bhanteti. Satthā "ahaṃ vo āvudhaṃ dassāmi, mayā dinnāvudhaṃ gahetvā gacchathāti vatvā "karaṇīyamatthakusalena, yantaṃ santaṃ padaṃ abhisamecca, sakko ujū ca suhujū ca suvaco cassa mudu anatimānīti sakalaṃ mettasuttaṃ 1- kathetvā "bhikkhave imaṃ tumhe bahi vihārassa vanasaṇḍato paṭṭhāya sajjhāyantā antovihāraṃ paviseyyāthāti uyyojesi. Te satthāraṃ vanditvā nikkhamitvā anupubbena taṃ vanasaṇḍaṃ patvā bahivihāre gaṇasajjhāyaṃ sajjhāyamānāva vanasaṇḍaṃ pavisiṃsu. Sakalavanasaṇḍe devatā mettacittaṃ paṭilabhitvā tesaṃ @Footnote: 1. khu. khu. 25/13.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Paccuggamanaṃ katvā pattacīvarapaṭiggahaṇaṃ āpucchiṃsu, gattasambāhanaṃ āpucchiṃsu, tesaṃ tattha tattha ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ kariṃsu, cakkadhupanaṃ 1- viya sannisinnā ahesuṃ. Katthaci amanussasaddo nāma nāhosi. Tesaṃ bhikkhūnaṃ cittaṃ ekaggaṃ hoti. 2- Te rattiṭṭhānadivāṭṭhānesu nisinnā vipassanāya cittaṃ otāretvā attani khayavayaṃ paṭṭhapetvā "ayaṃ attabhāvo nāma bhijjanatthena athāvaratthena kulālabhājanasadisoti vipassanaṃ vaḍḍhayiṃsu. Sammāsambuddho gandhakuṭiyaṃ nisinnova tesaṃ vipassanāya āraddhabhāvaṃ ñatvā te bhikkhū āmantetvā 3- "evameva bhikkhave ayaṃ attabhāvo nāma bhijjanatthena athāvaratthena kulālabhājanasadiso evāti vatvā obhāsaṃ pharitvā yojanasate ṭhitopi tesaṃ abhimukhe nisinno viya chabbaṇṇarasmiyo vissajjetvā dissamānena rūpena imaṃ gāthamāha "kumbhūpamaṃ kāyamimaṃ viditvā nagarūpamaṃ cittamidaṃ thaketvā 4- yodhetha māraṃ paññāvudhena jitañca rakkhe anivesano siyāti. Tattha kumbhūpamanti: abaladubbalatthena anaddhaniyatāya tāvakālikatthena imaṃ kesādisamuhasaṅkhātaṃ kāyaṃ kumbhūpamaṃ kulālabhājanasadisaṃ viditvā. Nagarūpamaṃ cittamidaṃ thaketvāti: nagaraṃ nāma bahiddhā thiraṃ hoti gambhīraparikhaṃ pākāraparikkhittaṃ dvāraṭṭālakayuttaṃ, anto suvibhattaṃ @Footnote: 1. Sī. pakkadhupanaṃ. 2. Yu. ahosi. 3. Sī. Ma. Yu. āmantesi. @4. Sī. Ma. Yu. ṭhapetvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Vīthicatukkasiṅghāṭakasampannaṃ antarāpaṇaṃ taṃ "vilumpissāmāti bahiddhā corā āgantvā pavisituṃ asakkontā pabbataṃ āsajja paṭihatā viya gacchanti; evameva paṇḍito kulaputto attano vipassanācittaṃ thiraṃ nagarasadisaṃ katvā thaketvā nagare ṭhito ekatodhārādinā nānappakārena āvudhena coragaṇaṃ viya vipassanāmayena ca ariyamaggamayena ca paññāvudhena taṃ taṃ maggavajjhaṃ kilesaṃ paṭibāhanto taṃ kilesamāraṃ yodhetha pahareyyāti attho. Jitañca rakkheti: jitaṃ uppāditaṃ taruṇavipassanaṃ āvāsasappāyautusappāyabhojanasappāyapuggalasappāyadhammassavanasappāyādīni āsevanto antarantarā samāpattiṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya suddhacittena saṅkhāre sammasanto rakkheyya. Anivesano siyāti: anālayo bhaveyya. "yathā nāma yodho saṅgāmasīse balakoṭṭhakaṃ katvā amittehi saddhiṃ yujjhanto chāto vā pipāsito vā hutvā sannāhe sithile āvudhe vā patite balakoṭṭhakaṃ pavisitvā vissamitvā bhuñjitvā pivitvā sannayhitvā āvudhaṃ gahetvā puna nikkhamitvā yujjhanto parasenaṃ maddati ajitaṃ jināti jitaṃ rakkhati; so hi sace balakoṭṭhake evaṃ vissamanto taṃ assādento accheyya, rajjaṃ parahatthagataṃ kareyya; evameva bhikkhu paṭiladdhaṃ taruṇavipassanaṃ punappunaṃ samāpattiṃ samāpajjitvā tato vuṭṭhāya suddhacittena saṅkhāre sammasanto rakkhituṃ sakkoti uttarimaggapaṭilābhena kilesamāraṃ jināti; sace pana so samāpattimeva assādeti suddhacittena punappunaṃ saṅkhāre na sammasati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Maggaphalapaṭivedhaṃ kātuṃ na sakkoti; tasmā rakkhitabbayuttakaṃ rakkhanto anivesano siyā samāpattiṃ nivesanaṃ katvā tattha na niveseyya ālayaṃ na kareyyāti attho. "tumhe evaṃ karothāti evaṃ satthā tesaṃ bhikkhūnaṃ dhammaṃ desesi. Desanāvasāne pañcasatā bhikkhū nisinnaṭṭhāne nisinnāva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā tathāgatassa suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ vaṇṇentā thomentā vandantāva āgacchiṃsūti. Āraddhavipassakabhikkhuvatthu. --------- 7. Pūtigattatissattheravatthu. (30) "aciraṃ vatayaṃ kāyoti imaṃ dhammadesanaṃ satthā sāvatthiyaṃ viharanto pūtigattatissattheraṃ ārabbha kathesi. Eko kira sāvatthīvāsī kulaputto satthu santike dhammakathaṃ sutvā sāsane uraṃ datvā pabbajito laddhūpasampado tissatthero nāma ahosi. Gacchante gacchante kāle, tassa sarīre rogo udapādi. Sāsapamattiyo piḷakā uṭṭhahiṃsu. Tā anupubbena muggamattā kāḷāyamattā kolaṭṭhimattā āmalakamattā beluvamattā hutvā pabhijjiṃsu. Sakalasarīraṃ chiddāvachiddaṃ ahosi. Pūtigattatissattherotvevassa nāmaṃ udapādi. Athassa aparabhāge aṭṭhīni bhijjiṃsu. So appaṭijaggiyo ahosi. Nivāsanapārupanaṃ pubbalohitamakkhitaṃ jālapuvasadisaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Ahosi. Saddhivihārikādayo paṭijaggituṃ asakkontā chaḍḍayiṃsu. So anātho hutvā nipajji. Buddhānañca nāma dve vāre lokavolokanaṃ avijahitaṃ hoti: paccūsakāle lokaṃ volokentā cakkavāḷamukhavaṭṭito paṭṭhāya gandhakuṭiabhimukhaṃ ñāṇaṃ katvā olokenti, sāyaṃ olokentā gandhakuṭito paṭṭhāya bāhirābhimukhaṃ ñāṇaṃ katvā olokenti. Tasmiṃ pana samaye bhagavato ñāṇajālassa anto pūtigattatissatthero paññāyi. Satthā tissassa bhikkhuno arahattassa upanissayaṃ disvā "ayaṃ saddhivihārikādīhi chaḍḍito, idānissa maṃ ṭhapetvā aññaṃ paṭisaraṇaṃ natthīti gandhakuṭito nikkhamitvā vihāracārikaṃ caramāno viya aggisālaṃ gantvā ukkhaliṃ dhovitvā udakaṃ datvā uddhanaṃ āropetvā udakassa tattabhāvaṃ āgamayamāno aggisālāyameva aṭṭhāsi; tattabhāvaṃ jānitvā gantvā tissabhikkhuno nipannamañcakakoṭiyaṃ gaṇhi. Tadā bhikkhū "apetha bhante, mayaṃ gaṇhissāmāti mañcakaṃ gahetvā aggisālaṃ ānayiṃsu. Satthā ambaṇakaṃ āharāpetvā uṇhodakaṃ āsiñcitvā tehi bhikkhūhi tassa pārupanaṃ gāhāpetvā uṇhodakena maddāpetvā ātape vissajjāpesi. Athassa santike ṭhatvā taṃ sarīraṃ uṇhodakena temetvā tassa sarīraṃ 1- ghaṃsitvā nahāpesi. Tassa nahānapariyosāne pārupanaṃ sukkhi. Atha naṃ taṃ nivāsāpetvā nivatthakāsāvaṃ udakena maddāpetvā ātape vissajjāpesi. Athassa gatte udake chinnamatte, taṃ sukkhi. @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. tassa sarīranti. natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

So ekaṃ kāsāvaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā sallahukasarīro ekaggacitto hutvā mañcake nipajji. Satthā tassa ussīsake ṭhatvā "bhikkhu ayaṃ tava kāyo apetaviññāṇo nirupakāro hutvā kaliṅgaraṃ viya paṭhaviyaṃ sayissatīti vatvā imaṃ gāthamāha "aciraṃ vatayaṃ kāyo paṭhaviṃ adhisessati chuḍḍo apetaviññāṇo, niratthaṃva kaliṅgaranti. Tattha aciraṃ vatāti: bhikkhu na cirassevāyaṃ kāyo paṭhaviṃ adhisessati imissā pakatisayanena sayitāya paṭhaviyā upari sayissati. Chuḍḍoti: apaviddho apagataviññāṇatāya tuccho hutvā sessatīti dasseti. Yathākiṃ? niratthaṃva kaliṅgaranti: nirupakāraṃ niratthakaṃ kaṭṭhakhaṇḍaṃ viya. Dabbasambhāratthikā hi manussā araññaṃ pavisitvā ujukaṃ ujukasaṇṭhānena vaṅkaṃ vaṅkasaṇṭhānena chinditvā dabbasambhāraṃ gaṇhanti, avasesaṃ pana susirañca pūtikañca asārakañca gaṇṭhikajātañca chinditvā tattheva chaḍḍenti; aññe dabbasambhāratthikā āgantvā taṃ gahetvā ākaṅkhantā nāma natthi, taṃ oloketvā attano upakārakameva gaṇhanti; itaraṃ paṭhavīgatameva hoti, taṃ pana tena tena upāyena mañcapaṭipādakaṃ vā pādakaṭhalikaṃ vā phalakapīṭhakaṃ vā kātuṃ sakkāpi bhaveyya; imasmiṃ pana attabhāve dvattiṃsāya koṭṭhāsesu ekakoṭṭhāsopi mañcapaṭipādakādivasena vā aññena vā upakāramukhena gayhupago nāma natthi, kevalaṃ niratthaṃva kaliṅgaraṃ ayaṃ kāyo apagataviññāṇo katipāhasseva paṭhaviyaṃ sessatīti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Desanāvasāne pūtigattatissatthero saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Aññepi bahū sotāpannādayo ahesuṃ. Theropi arahattaṃ patvā parinibbāyi. Satthā tassa sarīrakiccaṃ kārāpetvā dhātuyo gahetvā cetiyaṃ kārāpesi. Bhikkhū satthāraṃ pucchiṃsu "bhante pūtigattatissatthero kuhiṃ nibbattoti. "parinibbuto bhikkhaveti. "bhante evarūpassa arahattupa- nissayasampannassa bhikkhuno kiṃkāraṇā gattaṃ pūtikaṃ jātaṃ, kiṃkāraṇā aṭṭhīni bhinnāni, kimassa kāraṇaṃ arahattassa upanissayabhāvaṃ pattanti. "bhikkhave sabbametaṃ etassa attanā katakammena nibbattanti. "kiṃ pana tena bhante katanti. "tenahi bhikkhave suṇāthāti atītaṃ āhari: ayaṃ kassapasammāsambuddhakāle sākuṇiko hutvā bahū sakuṇe vadhitvā issarajanaṃ upaṭṭhahi, tesaṃ dinnāvasese vikkīṇāti, "vikkīṇāvasesā māretvā ṭhapitā pūtikā bhavissantīti, yathā uppatituṃ na sakkonti; tathā tesaṃ jaṅghaṭṭhīni ca pakkhaṭṭhīni ca bhinditvā rāsiṃ katvā ṭhapesi. Te punadivase vikkīṇāti, atibahūnaṃ laddhakāle attano atthāya pacāpesi. Tassa ekadivasaṃ rasabhojane pakke, eko khīṇāsavo piṇḍāya caranto tassa gehadvāre aṭṭhāsi. So theraṃ disvā cittaṃ pasādetvā "mayā bahū pāṇā māritā, 1- ayyo ca me gehadvāre ṭhito, antogehe ca rasabhojanaṃ saṃvijjati, piṇḍapātamassa dassāmīti tassa pattaṃ ādāya pūretvā @Footnote: 1. Sī. Ma. Yu. māretvā khāditā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Rasapiṇḍapātaṃ datvā theraṃ pañcapatiṭṭhitena vanditvā "bhante tumhehi diṭṭhadhammassa matthakaṃ pāpuṇeyyanti āha. Thero "evaṃ hotūti anumodanaṃ akāsi. Bhikkhave tadā tissassa katakammavaseneva etaṃ tissassa nipphannaṃ: sakuṇānaṃ aṭṭhibhedanissandena tissassa gattaṃ pūtikaṃ jātaṃ, aṭṭhīni ca bhinnāni; khīṇāsavassa rasapiṇḍapātadānanissandena arahattaṃ pattoti. Pūtigattatissattheravatthu. -------------- 8. Nandagopālakavatthu. (31) "diso disanti imaṃ dhammadesanaṃ satthā kosalajanapade viharanto nandagopālakaṃ ārabbha kathesi. Sāvatthiyaṃ kira anāthapiṇḍikassa gahapatino nando nāma gopālako goyūthaṃ rakkhati aḍḍho mahaddhano mahābhogo. So kira yathā keṇiyo jaṭilo pabbajitavesena evaṃ gopālakattena rājapīḷaṃ pariharanto attano kuṭumbaṃ rakkhati. So kālānukālaṃ pañcagorase ādāya anāthapiṇḍikassa santikaṃ āgantvā satthāraṃ passati dhammaṃ suṇāti attano vasanaṭṭhānaṃ āgamanatthāya satthāraṃ yācati. Satthā tassa ñāṇaparipākaṃ āgamayamāno āgantvā 1- tassa paripakkabhāvaṃ @Footnote: 1. Ma. agantvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Ñatvā ekadivasaṃ mahābhikkhusaṅghaparivuto cārikaṃ caranto maggā okkamma tassa vasanaṭṭhānāsanne aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Nando satthu santikaṃ gantvā 1- vanditvā paṭisanthāraṃ katvā satthāraṃ nimantetvā sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa paṇītaṃ pañcagorasadānaṃ adāsi. Sattame divase satthā anumodanaṃ katvā dānakathādibhedaṃ anupubbīkathaṃ kathesi. Kathāpariyosāne nandagopālako sotāpattiphale patiṭṭhāya satthu pattaṃ gahetvā satthāraṃ anugacchanto dūraṃ gantvā "tiṭṭha upāsakāti nivattiyamāno vanditvā nivatti. Atha naṃ eko luddhako vijjhitvā māresi. Pacchato āgacchantā bhikkhū disvā gantvā satthāraṃ āhaṃsu "nando bhante gopālako tumhākaṃ idhāgatattā mahādānaṃ datvā anugantvā nivattanto mārito; sace tumhe nāgacchissatha, nāssa maraṇaṃ abhavissāti. Satthā "bhikkhave mayi āgatepi anāgatepi, tassa catasso disā catasso anudisā gacchantassāpi, maraṇato muccanupāyo nāma natthi; yaṃ hi neva corā na verino karonti, taṃ imesaṃ sattānaṃ anto pavattaṃ micchāpaṇihitaṃ cittameva karotīti vatvā imaṃ gāthamāha "diso disaṃ yantaṃ kayirā verī vā pana verinaṃ, micchāpaṇihitaṃ cittaṃ pāpiyo naṃ tato kareti. Tattha diso disanti: coro coraṃ. Disvāti pāṭhaseso, yantaṃ kayirāti: yantaṃ tassa anayabyasanaṃ kareyya. Dutiyapadepi eseva nayo. @Footnote: 1. Sī. Yu. āgantvā.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Idaṃ vuttaṃ hoti "eko ekassa mittadubbhicoro puttadārakhettavatthu- gomahisādīsu aparajjhanto, yassa aparajjhati, taṃpi tatheva attani aparajjhantaṃ coraṃ disvā, verī vā pana kenacideva kāraṇena bandhaveraṃ veriṃ disvā, attano kakkhaḷatāya dāruṇatāya, yaṃ tassa anayabyasanaṃ kareyya puttadāraṃ vā tassa pīḷeyya khettādīni vā nāseyya jīvitā vā pana naṃ voropeyya, dasasu akusalakammapathesu micchāṭhapitattā micchāpaṇihitaṃ cittaṃ pāpiyo naṃ tato kare taṃ purisaṃ tato kāraṇato pāpataraṃ kareyya; vuttappakāro hi diso vā verī vā disassa vā verino vā imasmiṃyeva attabhāve dukkhaṃ vā uppādeyya jīvitakkhayaṃ vā kareyya, idaṃ pana akusalakammapathesu micchāṭhapitaṃ cittaṃ diṭṭhepi dhamme anayabyasanaṃ pāpeti attabhāva- sahassesupi catūsu apāyesu khipitvā sīsaṃ ukkhipituṃ na detīti. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pattā, mahājanassa sātthikā desanā jātā. Upāsakena pana bhavantare kataṃ kammaṃ bhikkhūhi na pucchitaṃ, tasmā satthārā na kathitanti. Nandagopālakavatthu. -------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

9. Soreyyattheravatthu. (32) "na taṃ mātā pitā kayirāti imaṃ dhammadesanaṃ satthā soreyyanagare samuṭṭhitaṃ sāvatthiyaṃ niṭṭhāpesi. Sammāsambuddhe sāvatthiyaṃ viharante, soreyyanagare soreyya- seṭṭhiputto ekena sahāyakena saddhiṃ sukhayānake nisīditvā mahantena parivārena nahānatthāya nagarā nikkhami. Tasmiṃ khaṇe mahākaccāyanatthero soreyyanagaraṃ piṇḍāya pavisitukāmo bahinagare saṅghāṭiṃ pārupati. Therassa ca suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ. Soreyyaseṭṭhiputto taṃ disvā cintesi "aho vata ayaṃ thero mama bhariyā bhaveyya, mama vā bhariyāya sarīravaṇṇo etassa sarīravaṇṇo viya bhaveyyāti. Tassa cintitamatteyeva, purisaliṅgaṃ antaradhāyi, itthīliṅgaṃ pāturahosi. So lajjamāno yānakā oruyha palāyi. Parijano taṃ asañjānanto "kimetaṃ kimetanti āha. Sāpi takkasilamaggaṃ paṭipajji. Sahāyakopissā ito cito ca vicaritvāpi nāddasa. Sabbe nahāyitvā gehaṃ agamaṃsu; "kahaṃ seṭṭhiputtoti vutte, "nahātvā āgato bhavissatīti maññimhāti vadiṃsu. Athassa mātāpitaro tattha tattha pariyesitvā apassantā roditvā paridevitvā "mato bhavissatīti matakabhattaṃ adaṃsu. Sā ekaṃ takkasilagāmisatthavāhaṃ disvā yānakaṃ pacchato pacchato anubandhi. Atha naṃ manussā disvā "amhākaṃ yānakassa pacchato pacchato āgacchasi, mayaṃ `kassesā dārikāti taṃ na jānāmāti vadiṃsu. "sāmi tumhe attano yānakaṃ pājetha, ahaṃ padasā gamissāmīti gacchantī

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Gacchantī aṅgulimuddikaṃ datvā ekasmiṃ yānake okāsaṃ kāresi. Manussā cintayiṃsu "takkasilanagare amhākaṃ seṭṭhiputtassa bhariyā natthi, mayaṃ tassa ācikkhissāma, mahāpaṇṇākāro no bhavissatīti. Te gantvā "sāmi amhehi tumhākaṃ itthīratanaṃ ānītanti. So sutvā taṃ pakkosāpetvā attano vayānurūpaṃ abhirūpaṃ pāsādikaṃ disvā uppannasineho attano gehe akāsi. Purisā hi itthiyo itthiyo vā purisā abhūtapubbā nāma natthi. Purisā hi parassa dāresu aticaritvā kālaṃ katvā bahūni vassasatasahassāni niraye pacitvā manussajātiṃ āgacchantā attabhāvasate itthībhāvaṃ āpajjanti. Ānandattheropi kappasatasahassapūritapāramī ariyasāvako saṃsāre saṃsaranto ekasmiṃ attabhāve kammārakule nibbatto paradārakammaṃ katvā niraye pacitvā pakkāvasesena cuddasasu attabhāvesu purisassa pādaparicārikā itthī ahosi, sattasu attabhāvesu vījuddharaṇaṃ pāpuṇi. Itthiyo pana dānādīni puññāni katvā itthībhāve chandaṃ virājetvā "idaṃ no puññaṃ purisattabhāvaṃ paṭilābhāya saṃvattatūti cittaṃ adhiṭṭhahitvā kālaṃ katvā purisattabhāvaṃ paṭilabhanti. Patidevatā hutvā sāmisammāpaṭipattivasenāpi purisattabhāvaṃ paṭilabhanteva. Ayañca seṭṭhiputto there ayoniso cittaṃ uppādetvā imasmiṃyeva attabhāve itthībhāvaṃ paṭilabhi. Takkasilāyaṃ seṭṭhiputtena saddhiṃ saṃvāsamanvāya panassā kucchiyaṃ gabbho patiṭṭhāsi. Sā dasamāsaccayena puttaṃ labhitvā tassa padasā

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Gamanakāle aparaṃpi puttaṃ paṭilabhi evamassā kucchiyaṃ vutthā dve puttā ahesuṃ, soreyyanagare taṃ paṭicca nibbattā dveti cattāro puttā ahesuṃ. Tasmiṃ kāle soreyyanagarato yo tassā sahāyako seṭṭhiputto so pañcahi sakaṭasatehi takkasilaṃ gantvā sukhayānake nisinno nagaraṃ pāvisi. Atha naṃ sā uparipāsādatale vātapānaṃ vivaritvā antaravīthiṃ olokayamānā ṭhitā disvā taṃ sañjānitvā dāsiṃ pesetvā taṃ pakkosāpetvā mahātale nisīdāpetvā mahantaṃ sakkārasammānaṃ akāsi. Atha naṃ so āha "bhadde tvaṃ ito pubbe amhehi na diṭṭhapubbā, atha ca pana no mahantaṃ sakkāraṃ karosi; jānāsi tvaṃ amheti. "āma sāmi jānāmi, nanu tumhe soreyyanagaravāsinoti. "āma bhaddeti. Sā mātāpitūnañca bhariyāya ca puttānañca arogabhāvaṃ pucchi. Itaro "āma bhadde arogāti vatvā "amma jānāsi tvaṃ eteti āha. "āma sāmi jānāmi, tesaṃ eko putto atthi, so kahanti. "bhadde etaṃ mā kathesi; mayaṃ tena saddhiṃ ekadivasaṃ sukhayānake nisīditvā nahāyituṃ nikkhantā nevassa gatiṃ jānāma, ito cito ca vicaritvā taṃ adisvā mātāpitūnaṃ ārocayimhā, tepissa roditvā kanditvā petakiccaṃ kariṃsūti. "ahaṃ so sāmīti. "apehi bhadde, kiṃ kathesi, mayhaṃ sahāyako devakumāro viya sobhati, eso purisoti. "hotu sāmi, ahaṃ soti. Atha naṃ "idaṃ kiṃ nāmāti. "taṃdivasante ayyo mahākaccāyanatthero diṭṭhoti. "āma diṭṭhoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

"ahaṃ ayyaṃ mahākaccāyanattheraṃ oloketvā `aho vata ayaṃ vā thero mama bhariyā bhaveyya, etassa vā sarīravaṇṇo viya mama bhariyāya sarīravaṇṇo bhaveyyāti cintesiṃ; cintitakkhaṇeyeva purisaliṅgaṃ antaradhāyi, itthīliṅgaṃ pātubhavi; athāhaṃ lajjāya kassaci vattuṃ asakkuṇitvā tato palāyitvā idhāgatā sāmīti. "aho te bhāriyaṃ kammaṃ kataṃ, kasmā mayhaṃ nācikkhi, apica pana te thero khamāpitoti. "na khamāpito sāmi, jānāsi pana tvaṃ `kahaṃ theroti. "imameva nagaraṃ upanissāya viharatīti. "sace piṇḍāya caranto idhāgaccheyya, ahaṃ mama ayyassa bhikkhāhāraṃ dadeyyāmīti. "tenahi sīghaṃ sakkāraṃ karohi, amhākaṃ ayyaṃ khamāpessāmāti. So therassa vasanaṭṭhānaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ nisinno "bhante sve mayhaṃ bhikkhaṃ gaṇhathāti āha. "nanu tvaṃ seṭṭhiputta āgantukosīti. "bhante mā amhākaṃ āgantukabhāvaṃ pucchatha, sve me bhikkhaṃ gaṇhathāti. Thero adhivāsesi. Gehepi therassa mahāsakkāro paṭiyatto. Thero punadivase taṃ gehadvāraṃ agamāsi. Atha naṃ nisīdāpetvā paṇītena āhārena parivisitvā seṭṭhiputto taṃ itthiṃ gahetvā therassa pādamūle nipajjāpetvā "bhante mayhaṃ sahāyikāya khamathāti āha. "kimetanti "ayaṃ bhante pubbe mayhaṃ piyasahāyako hutvā tumhe oloketvā evaṃ nāma cintesi; athassa purisaliṅgaṃ antaradhāyi, itthīliṅgaṃ pātubhavi; khamatha bhanteti. "tenahi uṭṭhahatha, khamāmi vo ahanti. Therena "khamāmīti vuttamatteyeva, itthīliṅgaṃ antaradhāyi. Purisaliṅgaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Pātubhavi. Purisaliṅge pātubhūtamatteyeva, taṃ takkasilāya seṭṭhiputto āha "samma sahāyaka ime dve dārakā tava kucchiyaṃ vutthattā maṃ paṭicca nibbattattā ubhinnaṃpi no puttāeva, idheva vasissāma, mā ukkaṇṭhīti. "samma ahaṃ ekena attabhāvena paṭhamaṃ puriso hutvā puna itthībhāvaṃ patvā puna puriso jātoti vippakārappatto; paṭhamaṃ maṃ paṭicca dve puttā nibbattā, idāni me kucchito dve nikkhantā; `svāhaṃ ekenattabhāvena vippakāraṃ patvā puna gehe vasissāmīti saññaṃ mā kari; ahaṃ mama ayyassa santike pabbajissāma; ime dve dārakā tava bhārā hontu, imesu mā pamajjīti vatvā putte paricumbitvā parimajjitvā pitu niyyādetvā nikkhamitvā therassa santike pabbaji. Theropi taṃ pabbājetvā upasampādetvā gaṇhitvāva cārikañcaramāno anukkamena sāvatthiṃ agamāsi. Tassa soreyyattheroti nāmaṃ ahosi. Janapadavāsino taṃ pavattiṃ ñatvā saṅkhubhitvā kotuhalajātā upasaṅkamitvā pucchiṃsu "evaṃ kira bhanteti. "āmāvusoti. "bhante evarūpaṃpi kāraṇaṃ nāma hoti; tumhākaṃ kira kucchiyaṃ dve puttā nibbattā, tumhe paṭicca dve jātā; tesaṃ vo kataresu balavasineho hotīti. "kucchiyaṃ vutthakesu āvusoti. Āgatāgatā nibaddhaṃ tatheva pucchanti. Thero "kucchiyaṃ vutthakesuyeva sineho balavāti punappunaṃ kathenato harāyamāno ekova nisīdati ekova tibhaṭhati. So evaṃ

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Ekattupagato attabhāve khayavayaṃ paṭṭhapetvā saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Atha naṃ āgatāgatā pucchanti "bhante evaṃ kira nāmāhosīti. "āma āvusoti. "kataresu vo sineho balavāti. "mayhaṃ katthaci sineho nāma natthīti. Bhikkhū "ayaṃ abhūtaṃ katheti, purimadivasesu `kucchiyaṃ vutthaputtesu sineho balavāti vatvā idāni `mayhaṃ katthaci sineho natthīti vadati, aññaṃ byākaroti bhanteti satthāraṃ āhaṃsu. Satthā "na bhikkhave mayhaṃ putto aññaṃ byākaroti, mama puttassa sammāpaṇihitena cittena maggadassanaṃ 1- diṭṭhakālato paṭṭhāya na katthaci sineho jāto; yaṃ sampattiṃ neva mātā na pitā kātuṃ sakkoti, taṃ imesaṃ sattānaṃ abbhantare pavattaṃ cittameva detīti vatvā imaṃ gāthamāha "na taṃ mātā pitā kayirā aññe vāpica ñātakā, sammāpaṇihitaṃ cittaṃ seyyaso naṃ tato kareti. Tattha na tanti: taṃ kāraṇaṃ neva mātā kareyya na pitā na aññe ñātakā. Sammāpaṇihitanti: dasasu kusalakammapathesu sammāṭhapitattā sammāpaṇihitaṃ. Seyyaso naṃ tato kareti. Tato kāraṇato seyyaso naṃ varataraṃ uttaritaraṃ kareyya karotīti attho. Mātāpitaro hi puttānaṃ dhanaṃ dadamānā ekasmiṃyeva attabhāve kammaṃ akatvā sukhena jīvitapavattanakaṃ dhanaṃ dātuṃ sakkonti, visākhāya mātāpitaropi tāvamahaddhanā mahābhogā tassā ekasmiṃyeva attabhāve @Footnote: 1. Ma. maggassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Sukhena jīvitakappanaṃ dhanaṃ adaṃsu, catūsu pana dīpesu cakkavattisiriṃ dātuṃ samatthā mātāpitaro nāma puttānaṃ natthi, pageva dibbasampattiṃ vā paṭhamajjhānādisampattiṃ vā, lokuttarasampattidāne kathāva natthi. Sammāpaṇihitaṃ pana cittaṃ sabbampetaṃ sampattiṃ dātuṃ sakkoti, tena vuttaṃ "seyyaso naṃ tato kareti. Desanāvasāne bahū sotāpattiphalādīni pattā, desanā mahājanassa sātthikā jātāti. Soreyyattheravatthu. Cittavaggavaṇṇanā niṭṭhitā. Tatiyo vaggo.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 19 page 116-158. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=19&A=2399&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=19&A=2399&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=13              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=366              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=357              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=357              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext book chage to ENGLISH letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]