ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 21 : PALI ROMAN Dha.A.4 pandita-sahassavagga

page59.

Bhattakiccam katva puna aparam vithim caritva sukkham kuram adaya viharam haritva patisametva "nibaddham pindapatapariyesanannama dukkhanti katipaham jhanasukhena vitinametva, aharena atthe sati, tam paribhunjati. Bhikkhu natva ujjhayitva tamattham bhagavato arocesum. Sattha etasmim nidane ayatim sannidhikaram parivajjanatthaya bhikkhunam sikkhapadam pannapetvapi therena pana appannatte sikkhapade appicchatam nissaya katatta tassa dosabhavam pakasento anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "yesam sannicayo natthi, ye parinnatabhojana, sunnato animitto ca vimokkho yesa gocaro, akaseva sakuntanam gati tesam duranvayati. Tattha "sannicayoti: dve sannicaya: kammasannicayo ca paccayasannicayo ca; tesu kusalakusalakammam kammasannicayo nama, cattaro paccaya paccayasannicayo nama. Tattha vihare vasantassa bhikkhuno ekam gulapindakam catubbhagamattam sappim ekanca tandulanalim thapentassa paccayasannicayo natthi, tato uttarim hoti: yesam ayam duvidho sannicayo natthi. Parinnatabhojanati: tihi parinnahi parinnatabhojana, yaguadinam hi yagubhavadijananam nataparinna, ahare patikulasannavasena pana bhojanassa parijananam tiranaparinna, kavalinkarahare chandaragapakaddhanananam pahanaparinna; imahi tihi parinnahi ye parinnatabhojana. Sunnato animitto cati:

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Ettha appanihitavimokkhopi gahitoyeva. Tinipi hetani nibbanasseva namani: nibbanam hi ragadosamohanam abhavena sunnam 1- tehi ca vimuttanti sunnato vimokkho, tam ragadinimittanam abhavena animittam tehi ca vimuttanti animitto vimokkho, ragadippanidhinam pana abhavena appanihitam tehi ca vimuttanti appanihito vimokkhoti vuccati. Phalasamapattivasena tam arammanam katva viharantanam ayam tividho vimokkho yesam gocaro. Gati tesam duranvayati: yatha nama akasena gatanam sakunanam padanikkhepassa adassanena gati duranvaya na sakka natum; evameva yesam ayam duvidho sannicayo natthi, imahi ca tihi parinnahi parinnatabhojana, yesanca ayam vuttappakaro vimokkho gocaro, tesam "tayo bhava catasso yoniyo panca gatiyo satta vinnanatthitiyo nava sattavasati imesu pancasu kotthasesu imina nama gatati gamanassa appannayanato gati duranvaya na sakka pannapetunti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Belatthasisattheravatthu. ----------- @Footnote: 1.Si. Ma. Yu. sunnato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

4. Anuruddhattheravatthu. (74) "yassasava parikkhinati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto anuruddhattheram arabbha kathesi. Ekasmim hi divase thero jinnacivaro sankarakutadisu civaram pariyesati. Tassa ito tatiye attabhave puranadutiyika tavatimsabhavane nibbattitva jalini nama devadhita ahosi. Sa theram colakani pariyesamanam disva terasahatthayamani catuhatthavittharani tini dibbadussani gahetva "sacaham imina niharena dassami, thero na ganhissatiti cintetva tassa colakani pariyesamanassa purato ekasmim sankarakute, yatha nesam dasantamattameva pannayati, tatha thapesi. Thero tena maggena colakapariyesanam caranto tesam dasantam disva tattheva gahetva akaddhamano vuttappamanani dibbadussani disva "ukkatthapamsukulam vata idanti adaya pakkami. Athassa civarakaradivase sattha pancasatabhikkhuparivaro viharam gantva nisidi. Asitimahatherapi tatheva nisidimsu. Civaram sibbetum mahakassapatthero mule nisidi, sariputtatthero majjhe, anandatthero agge. Bhikkhusangho suttam vattesi. Tam sattha sucipasake avuni. Mahamoggallanatthero, yena yenattho, tam tam upanento vicari. Devadhitapi antogamam pavisitva "bhonto ayyassa no anuruddhattherassa civaram karonto sattha ajja asitimahasavakaparivuto pancahi bhikkhusatehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Saddhim vihare nisidi, yaguadini adaya viharam gacchathati bhikkham samadapesi. Mahamoggallanattheropi antarabhatte mahajambupesim ahari. Pancasata bhikkhu parikkhinam khaditum nasakkhimsu. sakko civarakaranatthane paribhandamakasi. Bhumi alattakarasaranjita viya ahosi. Bhikkhuhi paribhuttavasesanam yagukhajjakabhattanam maharasi ahosi. Bhikkhu ujjhayimsu "ettakanam bhikkhunam kim evambahukehi yaguadihi, nanu nama pamanam sallakkhetva `ettakannama aharathati nataka ca upatthaka ca vattabba siyum, anuruddhatthero attano natiupatthakanam bahubhavam napetukamo manneti. Atha ne sattha "kim bhikkhave kathethati pucchitva, "bhante idannamati vutte, "kim pana tumhe bhikkhave `idam anuruddhena aharapitanti mannathati. "ama bhanteti. "na bhikkhave mama putto anuruddho evarupam vadeti, na hi khinasava paccayapatisamyuttam katham kathenti, ayam pana pindapato devatanubhavena nibbattoti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "yassasava parikkhina, ahare ca anissito, sunnato animitto ca vimokkho yassa gocaro, akaseva sakuntanam padantassa duranvayanti. Tattha "yassasavati: yassa cattaro asava parikkhina. Ahare ca anissitoti: aharasminca tanhaditthinissayehi anissito. Padantassa duranvayanti: yatha akase gacchantanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Sakunanam "imasmim thane padehi akkamitva gata, idam thanam urena paharitva gata, idam sisena, idam pakkhehiti na sakka natum; evameva evarupassa bhikkhuno "nirayapadena va gato tiracchanayonipadena vatiadina nayena padam pannapetum nama na sakkati. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Anuruddhattheravatthu. --------------- 5. Mahakaccayanattheravatthu. (75) "yassindriyaniti imam dhammadesanam sattha pubbarame viharanto mahakaccayanattheram arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye sattha mahapavaranaya migaramatu pasadassa hettha mahasavakaparivuto nisidi. Tasmim samaye mahakaccayanatthero avantisu viharati. So panayasma duratopi agantva dhammassavanam pagganhatiyeva. Tasma mahathera nisidanta mahakaccayanattherassa asanam thapetva nisidimsu. Sakko devaraja dvihi devalokehi devaparisaya saddhim agantva dibbagandhamaladihi sattharam pujetva thito mahakaccayanattheram adisva "kinnu kho mama ayyo na dissati, sadhu kho panassa, sace agaccheyyati. Thero tamkhananneva agantva attano asane nisinnameva attanam dassesi. Sakko theram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Disva gopphakesu dalham gahetva "agato vata me ayyo, aham ayyassa agamanameva paccasimsamiti vatva therassa ubhohi hatthehi pade sambahitva 1- gandhamaladihi pujetva vanditva ekamantam atthasi. Bhikkhu ujjhayimsu "sakko mukham oloketva sakkaram karoti, avasesamahasavakanam evarupam sakkaram akaritva mahakaccayanam disva vegena gopphakesu gahetva `sadhu vata me ayyo agato, aham ayyassa agamanameva paccasimsamiti vatva ubhohi hatthehi pade sambahitva pujetva vanditva ekamantam thitoti. Sattha tesam katham sutva "bhikkhave mama puttena mahakaccayanena sadisa indriyesu guttadvara bhikkhu devanam 2- piyaevati vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "yassindriyani samathangatani assa yatha sarathina sudanta, pahinamanassa anasavassa devapi tassa pihayanti tadinoti. Tassattho: yassa bhikkhuno chekena sarathina sudanta assa viya cha indriyani samatham dantabhavam nibbisevanabhavam gatani, tassa navavidham manam pahaya thitatta pahinamanassa catunnam asavanam abhavena anasavassa. Tadinoti: tadibhavasanthitassa tatharupassa @Footnote: 1. Si. Yu. "ubhohi hatthehi pade sambahitvati natthi. @2. Si.Ma. Yu. devanampi manussanampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Devapi pihayanti manussapi dassananca agamananca patthentiyevati. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Mahakaccayanattheravatthu. ---------- 6. Sariputtattheravatthu. (76) "pathavisamoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sariputtattheram arabbha kathesi. Ekasmim hi samaye ayasma sariputto vutthavasso carikam pakkamitukamo bhagavantam apucchitva vanditva attano parivarena saddhim nikkhami. Annepi bahu bhikkhu theram anugacchimsu. Thero ca namagottavasena pannayamane bhikkhu namagottavasena kathetva nivatteti. Annataro namagottavasena apakato bhikkhu "aho vata mampi namagottavasena pagganhanto kathetva nivatteyyati. Thero mahabhikkhusanghassa antare tam na sallakkhesi. Sopi "anne viya bhikkhu mam na pagganhatiti there aghatam bandhi. Therassapi sanghatikanno tassa bhikkhuno sariram phusi. Tenapi aghatam bandhiyeva. So "idani thero viharupacaram atikkanto bhavissatiti natva sattharam upasankamitva "ayasma mam bhante sariputto `tumhakam aggasavakomhiti kannasankhalim bhindanto viya paharitva akkhamapetva va carikam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Pakkantoti aha. Sattha theram pakkosapesi. Tasmim khane mahamoggallanatthero ca anandatthero ca cintesum "amhakam jetthabhatara imassa bhikkhuno appahatabhavam sattha no na janati, sihanadam pana nadapetukamo bhavissati, parisam sannipatessamati. Te kuncikahattha parivenadvarani vivaritva "abhikkhamathayasmanto, abhikkhamathayasmanto, idani ayasma sariputto bhagavato sammukha sihanadam nadissatiti mahabhikkhusangham sannipatesum. Theropi agantva sattharam vanditva nisidi. Atha nam sattha tamattham pucchi. Thero "nayam bhikkhu maya pahatoti avatvava attano gunakatham kathento "yassa nuna bhante kaye kayagata sati anupatthita assa, so idha annataram sabrahmacarim asajja appatinissajja carikam pakkameyyati 1- vatva "seyyathapi bhante pathaviyam sucimpi nikkhipanti asucimpi nikkhipantitiadina 2- nayena attano pathavisamacittatanca apotejovayo- rajoharanacandalakumarakausabhacchinnavisanasamacittatanca ahikunapadihi viya attano kayena attiyananca medakathalika viya attano kayassa pariharananca pakasesi. Imahi ca pana navahi upamahi there attano gunam kathente, navasupi varesu udakapariyantam katva mahapathavi kampi. Rajoharanacandalakumarakamedakathalikopamanampana aharanakale puthujjanabhikkhu assuni sandharetum nasakkhimsu, khinasavanam dhammasamvego udapadi. There attano gunam kathenteyeva, abbhacikkhanakabhikkhuno sakalasarire daho uppajji. So tavadeva @Footnote: 1-2. navakanguttara 23/388.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Bhagavato padesu nipatitva abhutabbhakkhanadosam pakasetva accayam desesi. Sattha theram amantetva "sariputta khamahi imassa moghapurisassa dosam, yavassa sattadha muddha na phalissatiti aha. Thero ukkutikam nisiditva anjalim paggayha "khamamaham bhante tassa ayasmato, khamatu ca me so ayasma, sace mayham doso atthiti aha. Bhikkhu kathayimsu "passathidani avuso therassa anomagunattam, evarupassa nama musavadena abbhacikkhanakassa bhikkhuno upari appamattakampi kopam va dosam va akatva sayameva ukkutikam nisiditva anjalim paggayha khamapetiti. Sattha tam katham sutva "bhikkhave kim kathethati pucchitva, "idannama bhanteti vutte, "na bhikkhave sakka sariputtasadisanam kopam va dosam va uppadetum, mahapathavisadisam bhikkhave indakhilasadisam pasannaudakarahadasadisanca sariputtassa cittanti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "pathavisamo no virujjhati indakhilupamo tadi subbato rahadova apetakaddamo, samsara na bhavanti tadinoti. Tassattho: bhikkhave yatha pathaviyam sucini gandhamaladinipi nikkhipanti asucini muttakarisadinipi nikkhipanti; tatha nagaradvare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Nikhatam indakhilam darakadayo ummihantipi 1- uhadantipi 2-. Apare pana tam gandhamaladihi sakkaronti, tattha pathaviya va indakhilassa va neva anurodho uppajjati na virodho; evameva yvayam khinasavo bhikkhu atthahi lokadhammehi akampiyabhavena tadi vattanam sundarataya subbato, so "ime mam catuhi paccayehi sakkaronti, ime pana na sakkarontiti sakkaranca asakkaranca karontesu neva anurujjhati na virujjhati; athakho pathavisamo ca indakhilupamo eva ca hoti. Yatha ca apagatakaddamo rahado pasannodako hoti; evam apagatakkilesataya ragakaddamadihi apagatakaddamo vippasannova hoti. Tadinoti: tassa pana evarupassa sugatiduggatisu samsaranavasena samsara nama na hontiti. Desanavasane nava bhikkhusahassani saha patisambhidahi arahattam papunimsuti. Sariputtattheravatthu. -------------- 7. Kosambivasitissattheravatthu. (77) "santantassa manam hotiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto tissattherassa samaneram arabbha kathesi. Eko kira kosambivasi kulaputto sasane pabbajitva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. omuttentipi. 2. Yu. uhadayantipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Laddhupasampado "kosambivasitissattheroti pannayi. Tassa kosambiyam vutthavassassa upatthako ticivaranceva sappiphanitanca aharitva padamule thapesi. Atha nam thero aha "kimidam upasakati. "nanu maya bhante tumhe vassam vasita, amhakanca vihare vutthavassa imam labham labhanti, ganhatha bhanteti. "hotu upasaka, na mayham imina atthoti. "kimkarana bhanteti. "mama santike kappiyakarako samaneropi natthi avusoti. "sace bhante kappiyakarako natthi, mama putto ayyassa santike samanero bhavissatiti. Thero adhivasesi. Upasako sattavassikam attano puttam therassa santikam netva "imam pabbajethati adasi. Athassa thero kese temetva tacapancakakammatthanam datva pabbajesi. So khuraggeyeva saha patisambhidahi arahattam papuni. Thero tam pabbajetva addhamasam tattha vasitva "sattharam passissamiti samaneram bhandakam gahapetva gacchanto antaramagge ekam viharam pavisi. Samanero upajjhayassa senasanam gahetva patijaggi. Tassa tam patijaggantasseva vikalo jato, tena attano senasanam patijaggitum nasakkhi. atha nam upatthanavelayam agantva nisinnam thero pucchi "samanera attano vasanatthanam patijaggitanti. "bhante patijaggitum okasam nalatthanti. "tenahi mama vasanatthaneyeva vasa, dukkham agantukatthane vasitunti tam gahetvava senasanam pavisi. Thero pana puthujjano nipannamattoyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Niddam okkami. Samanero cintesi "ajja me upajjhayena saddhim tatiyo divaso ekasenasane vasantassa; sace nipajjitva niddayissami, thero sahaseyyam apajjeyya, nisinnakova vitinamessamiti upajjhayassa mancakasamipe pallankam abhujitva nisinnakova rattim vitinamesi. Thero paccusakale paccutthaya "samaneram nikkhamapetum vattatiti mancakapasse thitam vijanim gahetva vijanipattakassa aggena samanerassa katasarakam paharitva vijanim uddham ukkhipanto "samanera bahi nikkhamati aha. Vijanipattako akkhimhi patihanni. Tavadeva akkhi bhijji. So "kim bhanteti vatva, "utthaya bahi nikkhamati vutte, "akkhi me bhante bhinnanti avatva ekena hatthena paticchadetva nikkhami. Vattakaranakale ca pana "akkhi me bhinnanti tunhi anisiditva ekena hatthena akkhim gahetva ekena hatthena mutthisammajjanim adaya vaccakutinca mukhadhovanatthananca sammajjitva mukhadhovanodakanca thapetva parivenam sammajji. So upajjhayassa dantakattham dadamano ekena hatthena adasi. Atha nam upajjhayo aha "asikkhito vatayam samanero acariyupajjhayanam ekena hatthena dantakattham datum labhatiti. 1- "janamaham bhante `na etam vattanti, eko pana me hattho na tucchoti. "kim samanerati. So adito patthaya tam pavattim arocesi. Thero sutvava samviggamanaso "aho maya bhariyam kammam katanti vatva "khamahi me sappurisa, nahametam janami, @Footnote: 1. Ma. na vattatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Avassayo hohiti anjalim paggayha sattavassikadarakassa padamule ukkutikam nisidi. Atha nam samanero aha "naham bhante etadatthaya kathesim, tumhakam cittam anurakkhantena maya evam vuttam, na ettha tumhakam doso atthi, na mayham, vattasseveso doso, ma cintayittha, maya tumhakam vippatisaram rakkhanteneva narocitanti. Thero samanerena assasiyamanopi anassasitva uppannasamvego samanerassa bhandam gahetva satthu santikam payasi. Satthapissa agamanam olokentova nisidi. So gantva sattharam vanditva satthara saddhim patisammodanam katva "khamaniyam te bhikkhu, na kinci atirekam aphasukam atthiti pucchito aha "khamaniyam bhante, natthi me kinci atirekam aphasukam; apica kho pana me ayam daharasamanero viya anno atirekaguno na ditthapubboti. "kim pana imina katam bhikkhuti. So adito patthaya sabbantam pavattim 1- bhagavato arocetva aha "evam bhante maya khamapiyamano mam evam vadesi `nevettha tumhakam doso atthi, na mayham, vattasseveso doso, tumhe ma cintayitthati, iti mam assasesiyeva, mayi neva kopam na dosamakasi; na me bhante evarupo gunasampanno ditthapubboti. Atha nam sattha "bhikkhu khinasava nama na kassaci kuppanti na dussanti, santindriya santamanasava hontiti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha @Footnote: 1. pavuttintipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

"santantassa manam hoti santa vaca ca kamma ca sammadanna vimuttassa upasantassa tadinoti. Tattha "santanti: tassa khinasavasamanassa abhijjhadinam abhavena manam santameva hoti upasantam nibbutam, tatha musavadadinam abhavena vaca ca, panatipatadinam abhavena kayakammanca santameva hoti. Sammadanna vimuttassati: nayena hetuna 1- janitva pancahi vimuttihi vimuttassa upasantassati: abbhantare ragadinam upasamena upasantassa. Tadinoti: tatharupassa gunasampannassati. Desanavasane kosambivasitissatthero saha patisambhidahi arahattam papuni, sesamahajanassapi satthika dhammadesana ahositi. Kosambivasitissattheravatthu. ------------- 8. Sariputtattheravatthu. (78) "assaddhoti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sariputtattheram arabbha kathesi. Ekadivasam hi timsamatta arannaka bhikkhu satthu santikam gantva 2- vanditva nisidimsu. Sattha tesam saha patisambhidahi arahattassa upanissayam viditva sariputtattheram amantetva "saddahasi tvam sariputta: saddhindriyam bhavitam bahulikatam amatogadham @Footnote: 1. annattha "hetuna nayenati agatam. 2. Si. Ma. Yu. agantva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Hoti amatapariyosananti 1- evam pancindriyani arabbha panham pucchi. Thero "na khvaham bhante ettha bhagavato saddhaya gacchami: saddhindriyam .pe. Amatapariyosanam, yesam nunetam bhante annatam assutam adittham aviditam asacchikatam aphusitam pannaya, te tattha paresam saddhaya gaccheyyum: saddhindriyam .pe. Amatapariyosananti 2- evantam panham byakasi. Tam sutva bhikkhu katham samutthapesum "sariputtatthero micchagahaneneva vissajjesi, ajjapi sammasambuddhassa na saddahiyevati. Tam sutva sattha "kinnametam bhikkhave vadetha, aham hi `pancindriyani abhavetva samathavipassanam avaddhetva maggaphalani sacchikatum samattho nama atthiti saddahasi sariputtati pucchim, so `evam sacchikaronto atthi namati na saddahami bhanteti kathesi, na dinnassa va katassa va phalavipakam na saddahi, napi buddhadinam gunam na saddahi; so pana attana patiladdhesu jhanavipassanamaggaphaladhammesu paresam saddhaya na gacchati, tasma anupavajjoti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "assaddho akatannu ca sandhicchedo ca yo naro hatavakaso vantaso, sa ve uttamaporisoti. Tattha "assaddhoti: attana patividdhagunam paresam kathaya na saddahatiti assaddho, akatam nibbanam janatiti akatannu, sacchikatanibbanoti attho. Vattasandhim samsarasandhim chinditva thitoti @Footnote: 1-2. samyuttanikaya mahavaravagga 19/292. tattha pana...yesanhi tam @bhante annatam adittham aviditam...pannayati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Sandhicchedo. Kusalakusalakammavijassa khinatta nibbattanavakaso hato assati hatavakaso. Catuhi maggehi kattabbakiccassa katatta sabbasa imina vantati vantaso. Yo pana evarupo naro, sa ve patividdhalokuttaradhammataya purisesu uttamabhavampattoti purisuttamoti. Gathavasane te arannaka timsamatta bhikkhu saha patisambhidahi arahattam papunimsu, sesamahajanassapi satthika dhammadesana ahositi. Sariputtattheravatthu. ---------- 9. Khadiravaniyarevatattheravatthu. (79) "game vati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto khadiravaniyarevatattheram arabbha kathesi. Ayasma hi sariputto sattasitikotidhanam pahaya pabbajitva "cala, upacala, sisupacalati tisso bhaginiyo "cundo, upasenoti ime dve bhataro pabbajesi. Revatakumaro ekova gehe avasittho. Athassa mata cintesi "mama putto upatisso ettakam dhanam pahaya pabbajitva tisso bhaginiyo dve ca bhataro pabbajesi, revato ekova avasittho; sace imampi pabbajessati, ettakam no dhanam nassissati, kulavamso pacchijjissati;

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Daharakaleyeva nam gharavasena bandhissamiti. Sariputtattheropi patikacceva bhikkhu anapesi "sace avuso revato pabbajitukamo agacchati, agatamattameva nam pabbajeyyatha; mama matapitaro micchaditthika, kintehi apucchitehi, ahameva tassa mata ca pita cati. Matapissa revatakumaram sattavassikameva gharabandhanena bandhitukama samajatike kule kumarikam varetva divasam vavatthapetva kumaram mandetva pasadhetva mahata parivarena saddhim adaya kumarikaya natigharam agamasi. Atha nesam katamangalanam dvinnampi natakesu sannipatitesu, udakapatiyam hatthe otaretva mangalani vatva kumarikaya vuddhim akankhamana nataka "tava ayyikaya ditthadhammam passa, ayyika viya ciram jiva ammati ahamsu. Revatakumaro "ko nu kho imissa ayyikaya ditthadhammoti cintetva "katara imissa ayyikati pucchi. Atha nam ahamsu "tata kim na passasi imam visavassasatikam khandadantam palitakesam valitatacam tilakahatagattam gopanasivankam, esa etissa ayyikati. "kim pana ayampi evarupa bhavissatiti. "sace jivissati, bhavissati tatati. So cintesi "evarupampi nama sariram jaraya imam vippakaram papunissati, idam me bhatara upatissena dittham bhavissati, ajjeva maya palayitva pabbajitum vattatiti. Atha nam nataka kumarikaya saddhim ekayanam aropetva adaya pakkamimsu. So thokam gantva sarirakiccam apadisitva "thapetha tava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Yanam, otaritva agamissamiti yana otaritva ekasmim gumbe thokam papancam katva agamasi. Punapi thokam gantva teneva apadesena otaritva abhiruhitva punapi tatheva akasi. Athassa nataka "addha imassa utthanani vattantiti sallakkhetva natidalham arakkham karimsu. So punapi thokam gantva teneva apadesena otaritva "tumhe pajenta purato gacchatha, mayam pacchato sanikam agamissamati vatva otaritva gumbabhimukho ahosi. Natakapissa "pacchato agamissatiti sannaya yanam pajenta agamamsu. Sopi tato palayitva, ekasmim padese timsamatta bhikkhu vasanti, tesam santikam gantva vanditva aha "pabbajetha mam bhanteti. "avuso tvam sabbalankarappatimandito, mayam te raputtabhavam va amaccaputtabhavam va na janama, katham tam pabbajessamati. "tumhe mam bhante na janathati. "na janamavusoti. "aham upatissassa kanitthabhatikoti. "ko esa upatisso namati. "bhante bhadanta mama bhataram `sariputtoti vadanti, tasma `upatissoti vutte, na janantiti. "kim pana sariputtattherassa kanitthabhatikoti. "ama bhanteti. "tenahi ehi, bhatara te anunnatamevati vatva tassa abharanani omuncapetva ekamante thapapetva tam pabbajetva therassa sasanam pahinimsu. Thero tam sutva bhagavato arocesi "bhante `arannakabhikkhuhi kira revato pabbajitoti sasanam pahinimsu,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Gantva tam passitva agamissamiti. Sattha "adhivasehi tava sariputtati gantum nadasi. Thero puna katipahaccayena sattharam apucchi. Sattha "adhivasehi tava sariputta, mayampi gamissamati neva gantum adasi. Samaneropi "sacaham idha vasissami, nataka mam anubandhitva pakkosapessantiti tesam bhikkhunam santika yava arahatta kammatthanam ugganhitva pattacivaramadaya carikancaramano tato timsayojanikatthane khadiravanam gantva antovasseyeva temasabbhantare saha patisambhidahi arahattam papuni. Theropi pavaretva sattharam puna tattha gamanatthaya apucchi. Sattha "mayampi gamissama sariputtati pancahi bhikkhusatehi saddhim nikkhami. Thokam gatakale anandatthero dvedhapathe thatva sattharam aha "bhante revatassa santikam gamanamaggesu ayam pariharapatho satthiyojaniko manussavaso, ayam ujumaggo timsayojaniko amanussapariggahito; katarena gacchamati. "sivali pana ananda amhehi saddhim agatoti. "ama bhanteti. "sace sivali agato, ujumaggameva ganhahiti. Sattha kira "aham tumhakam yagubhattam uppadessami, ujumaggam ganhathati avatva "tesam tesam jananam punnassa vipakadanatthanam etanti natva "sace sivali agato, ujumaggam ganhahiti aha. Satthari pana tam maggam patipanne, devata "amhakam ayyassa sivalittherassa sakkaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Karissamati cintetva ekekayojane vihare 1- karetva ekayojanato uddham gantum adatva patova utthaya dibbani yaguadini gahetva "amhakam ayyo sivalitthero kaham nisinnoti vicaranti. Thero attano abhihatam buddhappamukhassa bhikkhusanghassa dapesi. Evam sattha saparivaro timsayojanikam kantaram sivalittherasseva punnam anubhavamano agamasi. Revatattheropi satthu agamanam natva bhagavato gandhakutim mapetva panca kutagarasatani panca cankamanasatani panca rattitthanadivatthanasatani ca mapesi. Sattha tassa santike masamattameva vasi. Tasmim vasamanopi sivalittherasseva punnam anubhavi. Tattha pana dve mahallakabhikkhu satthu khadiravanam pavisanakale evam cintayimsu "ayam bhikkhu ettakam navakammam karonto kim sakkhissati samanadhammam katum, sattha `sariputtassa kanitthoti mukholokanakiccam karonto evarupassa navakammikassa santikam agatoti. Satthapi tam divasam paccusakale lokam olokento te bhikkhu disva tesam cittavaram annasi; tasma tattha masamattam vasitva nikkhamanadivase, yatha te bhikkhu attano telanalinca udakatumbanca upahana ca pammussanti; tatha adhitthahitva nikkhamanto viharupacarato bahi nikkhantakale iddhim vissajjesi. Atha te bhikkhu "maya idancidanca pammuttham, mayapi pammutthanti ubhopi nivattitva tam thanam @Footnote: 1. Si. Yu. viharam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Asallakkhetva khadirarukkhakantakehi vijjhiyamana vicaritva ekasmim khadirarukkhe olambantam attano bhandakam disva adaya pakkamimsu. Satthapi bhikkhusangham adaya puna masamattameva sivalittherassa punnam anubhavamano gantva pubbaramam pavisi. Atha te mahallakabhikkhu patova mukham dhovitva "agantukabhattadayikaya visakhaya ghare yagum pivissamati gantva yagum pivitva khajjakam khaditva nisidimsu. Atha ne visakha pucchi "tumhe hi bhante satthara saddhim revatattherassa vasanatthanam agamitthati. "ama upasiketi. "ramaniyam bhante therassa vasanatthananti. "kuto tassa ramaniyata, setakantakakhadirarukkhagahanam petanam 1- nivasanatthanasadisam upasiketi. Athanne dve daharabhikkhu agamimsu. Upasika tesampi yagukhajjakani datva tatheva pucchi. Te ahamsu "na sakka upasike vannetum, sudhammadevasabhasadisam, iddhiya abhisankhatam viya therassa vasanatthananti. Upasika cintesi "pathamam agatabhikkhu annatha vadimsu, ime annatha vadanti; pathamam agatabhikkhu kincideva pammussitva iddhiya vissatthakale patinivattitva gata bhavissanti, ime pana iddhiya abhisankharitva nimmitakale gata bhavissantiti attano panditabhavena etamattham natva "satthu agamanakale pucchissamiti atthasi. Tato muhuttasseva sattha bhikkhusanghaparivuto visakhaya geham gantva pannattasane nisidi. Sa buddhappamukham bhikkhusangham @Footnote: 1. Yu. tapasanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Sakkaccam parivisitva bhattakiccavasane sattharam vanditva patipucchi "bhante tumhehi saddhim gatabhikkhusu ekacce `revatattherassa vasanatthanam khadiragahanam arannanti vadanti, ekacce `ramaniyanti vadanti; kinnu kho etanti. tam sutva sattha "upasike gamo va hotu arannam va, yasmim thane arahanto viharanti, tam ramaniyamevati vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "game va yadivaranne ninne va yadi va thale yattha arahanto viharanti, tam bhumiramaneyyakanti. Tattha "kincapi arahanto gamante kayavivekam na labhanti, cittavivekam pana labhanteva; tesam hi dibbappatibhaganipi arammanani cittam caletum na sakkonti; tasma gamo va hotu arannadinam va annataram, yattha arahanto viharanti. Tam bhumiramaneyyakanti: so bhumippadeso ramaniyoevati attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu. Aparena samayena bhikkhu katham samutthapesum "avuso kena nu kho karanena ayasma sivalitthero sattadivasasattamasadhikani satta vassani 1- matu kucchiyam vasi, kena niraye paci, kena evam labhaggayasaggappatto jatoti. Sattha tam katham sutva "bhikkhave kim kathethati pucchitva, "bhante idannamati vutte, tassayasmato pubbakammam kathento aha @Footnote: 1. khuddakanikayassa udane pana suppavasa koliyadhita satta vassani @gabbham dhareti sattaham mulhagabbhati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

"bhikkhave ito ekanavutikappe vipassi bhagava loke uppajjitva ekasmim samaye janapadacarikam caritva pitu nagaram paccagamasi. Raja buddhappamukhassa bhikkhusanghassa agantukadanam sajjetva nagaranam sasanam pesesi "agantva mayham dane sahayaka hontuti. Te tatha katva "ranna dinnadanato atirekataram dassamati sattharam nimantetva punadivase danam patiyadetva ranno sasanam pahinimsu. Raja agantva tesam danam disva "ito adhikataram dassamiti punadivase sattharam nimantesi. Neva raja nagare parajetum sakkhi, na nagara rajanam. Nagara chatthe vare "svedani, yatha `imesam dane idannama natthiti na sakka [1]- vattum; evam danam dassamati cintetva punadivase danam patiyadetva "kinnu kho ettha natthiti olokenta allamadhumeva naddasamsu. Pakkamadhu pana bahu atthi. Te allamadhussatthaya catusu nagaradvaresu cattari sahassani gahapetva pahinimsu. Atheko janapadamanusso gamabhojakam passitum agacchanto antaramagge madhupatalam disva makkhika palapetva sakham chinditva sakhadandakeneva saddhim madhupatalam adaya "gamabhojakassa dassamiti nagaram pavisi. Madhuatthaya gato tam disva "ambho vikkiniyam madhunti pucchi. "na vikkiniyam samiti. "handa imam kahapanam gahetva dehiti. So cintesi "idam madhupatalam padamattampi nagghati; ayam pana kahapanam deti, @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "hotiti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Bahukahapanako manne; maya vaddhetum vattatiti. Atha nam "na demiti aha. "tenahi dve kahapane ganhahiti. "dvihipi na demiti. Evam tava vaddhesi; yava so "tenahi imam sahassam ganhahiti bhandikam upanesi. Atha nam so aha "kinnu kho tvam ummattako, udahu kahapananam thapanokasam na labhasi; padampi anagghantam 1- madhum `sahassam gahetva dehiti vadesi, kinnametanti. "janamaham bho, imina pana me kammam atthi, tenevam vadamiti. "kim kammam samiti. "amhehi vipassissa sammasambuddhassa atthasatthisamanasatasahassaparivarassa mahadanam sajjitam, tatrekam allamadhumeva natthi; tasma evam ganhamiti. "evam sante naham mulena dassami, sace ahampi dane pattim labhami, dassamiti. So gantva nagaranam etamattham arocesi. Nagara tassa saddhaya balavabhavam natva "sadhu pattiko hotuti patijanimsu. Te buddhappamukham bhikkhusangham nisimdapetva yagukhajjakam datva mahatim suvannapatim aharapetva madhupatalam pilapesum. Teneva manussena pannakaratthaya dadhivarakopi ahato atthi. So tampi dadhim patiyam akiritva tena madhuna sandetva buddhappamukhassa bhikkhusanghassa adito patthaya adasi. Tam yavadattham ganhantanam sabbesam sampapuni. Uttarimpi avasittham ahosiyeva. "evam thokam katham tava bahunnam papuniti na cintetabbam. Tam hi buddhanubhavena papuni. Buddhavisayo na cintetabbo. @Footnote: 1. Ma. na agghanakam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Cattari 1- hi "acinteyyaniti vuttani, tani 2- cintento ummadasseva bhagi hotiti. So puriso ettakam kammam katva ayuhapariyosane devaloke nibbattitva ettakam kalam samsaranto ekasmim samaye devaloka cavitva baranasiyam rajakule nibbatto pitu accayena rajjam papuni. So "ekam nagaram ganhissamiti gantva parivaresi, nagarananca sasanam pahini "rajjam va dentu yuddham vati. Te "neva rajjam dassama na yuddhanti vatva culadvarehi nikkhamitva darudakadini aharanti, sabbakiccani karonti. Itaropi cattari mahadvarani rakkhanto sattadivasasattamasadhikani 3- satta vassani nagaram uparundhi. Athassa mata "kim me putto karotiti pucchitva "idannama deviti tam pavattim sutva "balo mama putto, gacchatha, tassa `culadvarani pidhaya nagaram uparundhatuti vadethati. So matu sasanam sutva tatha akasi. Nagarapi bahi nikkhamitum alabhanta sattame divase attano rajanam maretva tassa rajjam adamsu. So imam kammam katva ayuhapariyosane avicimhi nibbattitva, yavayam mahapathavi yojanamattam ussanna; tava niraye pacitva, catunnam culadvaranam pihitatta tato cuto etissaeva matu kucchismim patisandhim gahetva sattamasadhikani satta vassani antokucchismim vasi, satta divasani yonimukhe tiriyam nipajji. Evam bhikkhave sivali tada nagaram uparundhitva gahitakammena ettakam @Footnote: 1. an. catukka. 21/104. 2. yani [?]. @3. sattamasadhikaniti yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Kalam niraye pacitva catunnam culadvaranam pihitatta tassayeva matu kucchimhi patisandhim gahetva ettakam kalam kucchimhi vasi, navamadhuno dinnatta labhaggayasaggappatto jatoti. Punekadivasam bhikkhu katham samutthapesum "aho samanerassa labho, aho punnam, yena ekena pancannam bhikkhusatanam panca kutagarasatani kataniti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "bhikkhave mayham puttassa neva punnam atthi, na papam; ubhayamassa pahinanti vatva brahmanavagge imam gathamaha "yodha punnanca papanca ubho sangam upaccaga, asokam virajam suddham tamaham brumi brahmananti. Khadiravaniyarevatattheravatthu. ---------- 10. Annataritthivatthu. (80) "ramaniyaniti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto annataram itthim arabbha kathesi. Eko kira pindapatiko bhikkhu satthu santike kammatthanam gahetva ekam jinnuyyanam pavisitva samanadhammam karoti. Atha eka nagarasobhini itthi purisena saddhim "aham asukatthannama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Gamissami, tattha agaccheyyasiti sanketam katva agamasi. So puriso nagacchi. Sa tassa agamanamaggam olokenti tam adisva ukkanthita ito cito ca vicaramana tam uyyanam pavisitva theram pallankam abhujitva nisinnam disva ito cito ca olokayamana annam kanci adisva "ayam purisoeva, imassa cittam mohessamiti tassa purato thatva punappunam nivatthasatakam mocetva nivaseti, kese muncitva bandhati, panim paharitva hasati. Therassa samvego uppajjitva sakalasariram phari. So "kinnu kho idanti cintesi. Satthapi "mama santika kammatthanam gahetva `samanadhammam karissamiti gatassa bhikkhuno ka nu kho pavattiti upadharento tam itthim disva tassa anacarakiriyam therassa ca samveguppattim natva gandhakutiyam nisinnova tena saddhim kathesi "bhikkhu kamagavesakanam aramanatthanameva vitaraganam ramanatthanam hotiti, evanca pana vatva obhasam pharitva tassa dhammam desento imam gathamaha "ramaniyani arannani, yattha na ramati jano, vitaraga ramessanti, na te kamagavesinoti. Tattha "arannaniti: supupphitatarunavanasandamanditani vimalasalilasampannani arannani nama ramaniyani. Yatthati: yesu arannesu vikasitesu viya padumavanesu gamamakkhika kamagavesako jano na ramati. Vitaragati: vitaraga pana khinasava bhamaramadhukara viya padumavanesu tatharupesu arannesu ramissanti. Kimkarana?

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Na te kamagavesinoti: yasma te kamagavesino na hontiti attho. Desanavasane so thero yathanisinnova saha patisambhidahi arahattam patva akasenagantva thutim karonto tathagatassa pade vanditva agamasiti. Annataritthivatthu. Arahantavaggavannana nitthita. Sattamo vaggo. ----------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 21 page 59-86. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=21&A=1210&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=21&A=1210&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=17              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=515              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=503              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=503              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]