ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookdispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 22 : PALI ROMAN Dha.A.5 papa-jaravagga

                     9. Papavaggavannana
                     -------------
                 1. Culekasatakavatthu. (95)
     "abhittharetha kalyaneti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto culekasatakabrahmanam arabbha kathesi.
     Vipassidasabalassa kalasmim hi mahaekasatakabrahmano nama
ahosi. Ayampana etarahi savatthiyam culekasatako nama. Tassa hi
eko nivasanasatako ahosi, brahmaniyapi eko; ubhinnampi
ekameva parupanam. Bahigamanakale brahmano va brahmani va
tam parupati. Athekadivasam vihare dhammassavane ghosite brahmano
aha "bhoti dhammassavanam ghositam; kim diva dhammassavanam 1- gamissasi,
udahu rattim? parupanassa hi abhavena na sakka amhehi ekato
gantunti. Brahmani "sami aham diva gamissamiti satakam parupitva
agamasi. Brahmano divasabhagam gehe vitinametva rattim gantva
satthu purato nisinno dhammam assosi. Athassa sariram pharamana
pancavanna piti uppajji. So sattharam pujitukamo 2- hutva "sace
imam satakam dassami, neva brahmaniya, na mayham parupanam bhavissatiti
cintesi. Athassa maccheracittanam sahassam uppajji, punekam saddhacittam
uppajji; tampi abhibhavantam puna maccherasahassam uppajji. Itissa
@Footnote: 1. Si. dhammassavanaYu. 2. pujetukamotipi.
Balavamaccheram bandhitva ganhantam viya saddhacittam patibahatiyeva.
Tassa "dassami na dassamiti cintentasseva pathamayamo vitivatto.
Tato majjhimayame sampatte tasmimpi datum nasakkhi. Pacchimayame
sampatte so cintesi "mama saddhacittena maccheracittena ca saddhim
yujjhantasseva dve yama vitivatta, idam mama ettakam maccheracittam
vaddhamanam catuhi apayehi sisam ukkhipitum na dassati, dassami satakanti.
So maccherasahassam abhibhavitva saddhacittam purecarikam katva satakam
adaya satthu padamule thapetva "jitam me, jitam meti tikkhattum
mahasaddamakasi.
     Raja pasenadikosalo dhammam sunanto tam saddam sutva
"pucchatha nam, kim kira tena jitanti aha. So rajapurisehi pucchito
tamattham arocesi. Tam sutva raja "dukkaram katam brahmanena,
sangahamassa karissamiti ekam satakayugam dapesi. So tampi
tathagatasseva adasi. Puna raja "dve cattari attha solasati
dvigunam katva dapesi. So tanipi tathagatasseva adasi. Athassa
raja dvattimsayugani dapesi. Brahmano "attano aggahetva
laddham laddham vissajjesiyevati vadavimocanattham tato "ekam yugam
attano ekam brahmaniyati dve yugani gahetva timsa yugani
tathagatasseva adasi. Raja pana, tasmim sattakkhattumpi dadante, puna
datukamova ahosi. Pubbe mahaekasatako catusatthiya satakayugesu
dve aggahesi. Ayampana dvattimsayugaladdhakale dve aggahesi. Raja
Rajapurise anapesi "dukkaram bhane brahmanena katam, antepure
mama dve kambale aharapeyyathati. 1- Te tatha karimsu. Raja
satasahassagghanake dve kambale tassa dapesi. Brahmano "na ime
mama sarire upayogam arahanti, buddhasasanasseva te anucchavikati ekam
kambalam antogandhakutiyam satthu sayanassa upari vitanam katva bandhi,
ekam attano ghare nibaddham bhunjantassa bhikkhuno bhattakiccatathane
vitanam katva bandhi. Raja sayanhasamaye satthu santikam gantva
kambalam sanjanitva "bhante kena puja katati pucchitva,
"ekasatakenati vutte, "brahmano mama pasadatthaneyeva pasidatiti
"cattaro hatthi cattaro asse cattari kahapanasahassani catasso
itthiyo catasso dasiyo cattaro purise cattaro gamavareti evam
yava sabbasata cattari cattari katva sabbacatukkam namassa dapesi.
     Bhikkhu dhammasabhayam katham samutathapesum "aho acchariyam culekasatakassa
kammam, muhuttameva sabbacatukkam labhi, idaneva khettatthane katena
kalyanakammena ajjeva vipako dinnoti. Sattha agantva "kaya
nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya
namati vutte, "bhikkhave sacayam ekasatako pathamayame mayham datum
asakkhissa, sabbasolasakam alabhissa; sace majjhimayame datum asakkhissa,
sabbatthakam alabhissa; balavapaccuse dinnatta panesa sabbacatukkam labhi;
kalyanakammam karontena hi uppannacittam ahapetva tamkhananneva
@Footnote: 1. ahareyyathati yuttataram.
Katabbam, dandham katam kusalam hi sampattim dadamanam dandhameva dadati;
tasma cittuppadasamanantarameva kalyanakammam katabbanti vatva
anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
        "abhittharetha kalyane,     papa cittam nivaraye,
         dandhanhi karoto punnam,     papasmim ramati manoti.
     Tattha abhittharethati: "turitaturitam sighasigham kareyyati attho.
Gihina hi, "salakabhattadanadisu kincideva kusalam karissamiti citte
uppanne, yatha anne okasam na labhanti, evam "aham pure aham
pureti turitaturitameva katabbam. Pabbajitena va upajjhayavattadini
karontena annassa okasam adatva "aham pure aham pureti
turitaturitameva katabbam. Papa cittanti: kayaduccaritadito pana
papakammato akusalacittuppadato va sabbatthane cittam nivaraye.
Dandhanhi karototi: yo pana "dassami, karissami, sampajjissati
nu kho me noti evam cikkhalamaggena gacchanto viya dandham punnam
karoti, tassa ekasatakassa viya maccherasahassam papam okasam
labhati. Athassa papasmim ramati mano. Kusalakammakaranakaleyeva hi
cittam kusalakamme ramati, tato muccitva papaninnameva hotiti.
        Gathapariyosane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                     Culekasatakavatthu.
                      -----------
                2. Seyyasakattheravatthu. (96)
     "papance puriso kayirati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto seyyasakattheram arabbha kathesi.
     So kira loludayittherassa 1- saddhivihariko attano anabhiratim
tassa arocetva tena pathamasanghadisesakamme samadapito
uppannuppannaya anabhiratiya tam kammamakasi. Sattha tassa kiriyam
sutva tam pakkosapetva "evam kira tvam karositi pucchitva,
"ama bhanteti vutte, "kasma bhariyam kammam akasi, ananucchavikam
moghapurisati nanappakarato garahitva sikkhapadam pannapetva
"evarupam hi kammam ditthadhammepi samparayepi dukkhasamvattanikameva
hotiti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
       "papance puriso kayira,   na nam kayira punappunam,
       na tamhi chandam kayiratha,     dukkho papassa uccayoti.
     Tassattho "sace puriso sakim papakammam kareyya, tamkhananneva
paccavekkhitva "idam appatirupam olarikanti na nam kayira punappunam,
yopi tamhi chando va ruci va uppajjeyya, tampi vinodetva
na kayiratheva. Kimkarana? papassa hi uccayo vuddhi idhalokepi
paralokepi dukkho dukkhameva avahatiti.
        Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                   Seyyasakattheravatthu.
@Footnote: 1. laludayitipi therassa namam.
                 3. Lajadevadhitavatthu. (97)
       "punnance puriso kayirati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto lajadevadhitaram arabbha kathesi. Vatthu rajagahe samutthitam.
     Ayasma hi mahakassapo pipphaliguhayam viharanto jhanam
samapajjitva sattame divase vutthaya dibbena cakkhuna bhikkhacaratthanam
olokento ekam salikkhettapalikam itthim salisisani gahetva laje
kurumanam disva "saddha nu kho assaddhati vimamsitva "saddhati natva
"sakkhissati nu kho me sangaham katum noti upadharento "visarada
kuladhita mama sangaham karissati, katva ca pana mahasampattim labhissatiti
natva civaram parupitva pattamadaya salikkhettassa samipe atthasi.
Kuladhita theram disvava pasannacitta pancavannaya pitiya phutthasarira
"titthatha bhanteti vatva laje adaya vegena gantva therassa patte
akiritva pancapatitthitena vanditva "bhante tumhehi ditthadhammassa
bhagini assanti patthanamakasi. Thero "evam hotuti anumodanam akasi.
Sapi theram vanditva attana dinnadanam avajjamana nivatti. Taya ca
pana kedaramariyadaya gamanamagge ekasmim bile ghoraviso sappo
nipajji. So therassa kasaya paticchannam jangham damsitum nasakkhi. Itara
danam avajjamana nivattanti nam padesam papuni. Sappo bila
nikkhamitva tam damsitva tattheva patesi. Sa pasannena cittena
kalam katva tavatimsabhavane timsayojanike kanakavimane suttappabuddha
viya sabbalankarapatimanditena tigavutena attabhavena nibbatti.
     Sa dvadasahattham ekam dibbavattham nivasetva ekam parupitva
accharasahassaparivuta pubbakammam pakasanattham suvannalajabharitena
olambantena suvannasarakena patimandite vimanadvare thita attano
sampattim oloketva "kinnu kho me katva ayam sampatti laddhati
dibbena cakkhuna upadharenti "ayyassa me mahakassapattherassa
dinnalajanissandena laddhati annasi. Sa "evam parittakena
kammena evarupam sampattim labhitva nadani maya pamajjitum vattati,
ayyassa vattapativattam katva imam sampattim thavaram karissamiti
cintetva patova kanakamayam sammajjaninceva kacavarachaddanikanca
pacchim adaya gantva therassa parivenam sammajjitva paniyam
paribhojaniyam upatthapesi. Thero tam disva "kenaci daharena va
samanerena va vattam katam bhavissatiti sallakkhesi. Sa dutiyadivasepi
tatha akasi. Theropi tatheva sallakkhesi. Tatiyadivase pana thero
tassa sammajjanisaddam sutva talacchiddehi ca pavittham sarirobhasam
disva dvaram vivaritva "ko esa sammajjatiti pucchi. "aham bhante
tumhakam upatthayika lajadevadhitati. "nanu mayham evamnamika
upatthayika nama natthiti. "aham bhante salikkhettam rakkhamana
laje datva pasannacitta nivattanti sappena dattha kalam katva
tavatimsadevaloke uppanna, `maya ayyam nissaya ayam sampatti
laddha, idanipi tumhakam vattapativattam katva sampattim thavaram 1-
@Footnote: 1. thirantipi.
Karissamiti agatamhi bhanteti. "hiyopi parepi tayavetam thanam
sammajjitam, tayava paniyam paribhojaniyam upatthapitanti. "ama bhanteti.
"apehi devadhite, taya katam vattam katam hotu, ito patthaya imam
thanam ma agamiti. "bhante ma mam nasetha, tumhakam vattam katva
sampattim me thiram katum dethati. "apehi devadhite, ma me anagate
cittavijanim gahetva nisinnehi dhammakathikehi `mahakassapattherassa kira
eka devadhita agantva vattapativattam katva paniyam paribhojaniyam
upatthapetiti 1- vattabbatam kari, ito patthaya idha magami, patikkamati.
Sa "ma mam bhante nasethati punappunam yacideva. Thero "nayam
mama vacanam sunatiti cintetva "tava pamanam na janasiti accharam
pahari. Sa tattha santhatum asakkonti akase uppatitva anjalim
paggayha "bhante maya laddhasampattim ma nasetha, thavaram katum
dethati rodanti [2]- akase atthasi.
     Sattha gandhakutiyam nisinnova tassa roditasaddam sutva obhasam
pharitva devadhitaya sammukhe nisiditva kathento viya "devadhite mama
puttassa kassapassa samvarakaranameva bharo, punnatthikanampana `ayam
no atthoti sallakakhetva punnakaranameva bharo, punnakaranam
hi idha ceva samparaye ca sukhamevati vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
@Footnote: 1. upatthapesiti yuttataram. 2. Yu. etthantare "paridevantiti atthi.
        "punnance puriso kayira,     kayirathenam punappunam,
         tamhi chandam kayiratha,        sukho punnassa uccayoti.
     Tassattho "sace puriso punnam kareyya, `ekavaram me
punnam katam, alam ettavatati anoramitva punappunam karotha 1-,
tassa karanakkhanepi tamhi punne chandam rucim ussaham karotheva.
Kimkarana? sukho punnassa uccayoti: punnassa hi uccayo vuddhi
Idhalokaparalokasukhavahanato sukhoti.
     Desanavasane sa devadhita pancacattalisayojanamatthake thitava
sotapattiphalam papuniti.
                     Lajadevadhitavatthu.
                     -------------
                 4. Anathapindikavatthu. (98)
     "papopi passati bhadranti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto anathapindikam arabbha kathesi.
     Anathapindiko hi viharameva uddissa catupannasakotidhanam
buddhasasane vikiritva, satthari jetavane viharante, devasikam tini
mahaupatthanani gacchati, gacchanto ca "kim nu kho adaya agatoti
samanera va dahara va hatthampi me olokeyyunti tucchahattho
nama na gatapubbo, pato gacchanto yagum gahapetvava gacchati,
@Footnote: 1. Si. Yu. karotheva.
Katapataraso sappinavanitadini bhesajjani gahapetva gacchati,
sayanhasamaye malagandhavilepanavatthadini gahapetva viharam gacchati,
evam niccakalameva divase divase danam datva silam rakkhati. Aparabhage
so dhanakkhayam gacchati. Voharupajivinopissa hatthato attharasakotidhanam
inam ganhimsu. Kulasantakapissa attharasa hirannakotiyo naditire
nidahitva thapita, udakena kule bhinne, mahasamuddam pavisimsu. Evamassa
anupubbena dhanam parikkhayam agamasi. So evambhutopi sanghassa danam
detiyeva, panitam pana katva datum na sakkoti. So ekadivasam,
satthara "diyati pana te gahapati kule dananti vutte, "diyati me
bhante kule danam, tanca kho kanajakam bilangadutiyanti aha. Atha nam
sattha "gahapati `lukham danam demiti ma cintayi, cittasmim hi panite
buddhadinam dinnadanam lukham nama natthi, apica tvam gahapati atthannam
ariyapuggalanam danam desi; ahampana velamakale sakalajambudipam
unnangalam katva mahadanam pavattayamano tisaranagatampi kanci
nalattham, dakkhineyya nama evam dullabha; tasma `lukham me dananti
ma cintayiti vatva velamasuttamassa 1- kathesi.
     Athassa dvarakotthake adhivattha devata, satthari ceva savakesu ca
geham pavisantesu, tesam tejena santhatum asakkonti "yatha ime
imam geham na pavisanti, tatha gahapatim paribhindissamiti tam vattukamapi
issarakale kinci vattum nasakkhi, "idani panayam duggato, ganhissati
@Footnote: 1. an. navaka. 23/406.
Me vacananti rattibhage setthassa sirigabbham pavisitva akase atthasi.
Atha nam setthi disva "ko esoti pucchi. "ahante mahasetthi
catutthadvarakotthake adhivattha devata tuyham ovadatthaya agatati.
"tenahi vadehi devateti. "mahasetthi taya pacchimakalam anoloketvava
samanassa gotamassa sasane bahudhanam vippakinnam, idani duggato hutvapi tam
na muncasiyeva, evam vattamano katipaheneva ghasacchadanamattampi 1-
na labhissasi; kinte samanena gotamena, atipariccagato oramitva
kammante payojento kutumbam santhapehiti. "ayam me taya dinno
ovadoti. "ama mahasetthiti. "gaccha, naham tadisinam satenapi
sahassenapi satasahassenapi sakka kampetum, 2- ayuttante vuttam, kim taya
mama gehe vasamanaya, sighasigham me ghara nikkhamahiti. Sa sotapannassa
ariyasavakassa vacanam sutva thatum asakkonti darake adaya
nikkhami, nikkhamitva ca pana annattha vasanatthanam alabhamana "setthim
khamapetva tattheva vasissamiti cintetva nagarapariggahakam devaputtam
upasankamitva attana kataparadham acikkhitva "ehi, mam setthissa
santikam netva khamapetva vasanatthanam dapehiti aha. So "ayuttam
taya vuttam, naham tassa santikam gantum ussahamiti tam patikkhipi.
Sa catunnam maharajanam santikam gantva tehi 3- patikkhitta sakkam
devarajanam upasankamitva tam pavattim acikkhitva "aham deva
vasanatthanam alabhamana darake hatthena gahetva anatha vicarami,
@Footnote: 1. Si. Yu. ghasacchadanampi. 2. Si. Yu. harapetum. 3. Si. Yu. tehepi.
Vasanatthanam me dapehiti sutthutaram yaci. Atha nam so aha "ahampi
tava karana setthim vattum na sakkhissami, ekampana te upayam
kathessamiti. [sa] "sadhu deva kathehiti. "gaccha, setthino ayuttakavesam
gahetva setthissa hatthato pannam aharapetva voharupajivihi
gahitam attharasakotidhanam attano anubhavena sodhetva tucchagabbhe
puretva, mahasamuddam pavittham attharasakotidhanam atthi, annampi
asukatthane nama assamikam attharasakotidhanam atthi, tam sabbam
samharitva 1- tassa tucchagabbhe puretva idannama dandakammam katva
khamapehiti. Sa "sadhu devati vuttanayeneva sabbam 2- katva puna
tassa sirigabbham obhasayamana akase thatva, "ko esoti vutte,
"ahante catutthadvarakotthake adhivattha andhabaladevata, maya
andhabalataya yam tumhakam santike kathitam, tam me khamatha, sakkassa
hi me vacanena catupannasakotidhanam samharitva tucchagabbhapuranena 3-
dandakammam katam vasanatthanam alabhamana kilamamiti aha. Anathapindiko
cintesi "ayam devata `dandakammam me katanti vadati, attano ca
dosam patijanati, sammasambuddhassa nam dassessamiti. So tam satthu
santikam netva taya katakammam sabbam arocesi. Devata satthu padesu
sirasa nipatitva "bhante yam maya andhabalataya tumhakam gune
ajanitva papakam vacanam vuttam, tam me khamathati sattharam khamapetva
mahasetthim khamapesi. Sattha kalyanapapakanam kammanam vipakavaseneva
@Footnote: 1. Si. Yu. aharitva.  2. Si. Ma. Yu. tam sabbam.  3. Si. Ma. Yu. tucchagabbhapuranam.
Setthinceva devatanca ovadanto "idha gahapati papapuggalopi, yava
papam na paccati, tava bhadrani passati; yada panassa papam paccati,
tada papameva passati; bhadrapuggalopi, yava bhadram na paccati, tava
papani passati, yada panassa bhadram paccati, tada bhadrameva passatiti
vatva anusandhim ghatetva dhammam desento ima gatha abhasi
        "papopi passati bhadram,   yava papam na paccati;
         yada ca paccati papam,   atha [papo] papani passati;
         bhadropi passati papam,   yava bhadram na paccati;
         yada ca paccati bhadram,   atha [bhadro] bhadrani passatiti.
     Tattha papoti: kayaduccaritadina papakammena yuttapuggalo.
Sopi hi purimasucaritanubhavena nibbattam sukham anubhavamano bhadrampi
passati. Yava papam na paccatiti: yava tassa tam papakammam
ditthadhamme va samparaye va vipakam na deti. Yada panassa tam
ditthadhamme va samparaye va vipakam deti, atha ditthadhamme vividha
kammakarana samparaye ca apayadukkham anubhonto so papo
papaniyeva passati.
     Dutiyagathaya 1-. Kayasucaritadina bhadrakammena yutto bhadro. Sopi
purimaduccaritanubhavena nibbattam dukkham anubhavamano papam passati.
Yava bhadram na paccatiti: yava tassa tam bhadrakammam ditthadhamme va
samparaye va vipakam na deti. Yada pana tam vipakam deti;
@Footnote: 1. Si. Ma. Yu. dutiyagathayapi.
Atha ditthadhamme labhasakkaradisukham samparaye ca dibbasampattisukham
anubhavamano so bhadro bhadraniyeva passatiti.
     Desanavasane sa devata sotapattiphale patitthahi. Sampatta-
parisayapi satthika dhammadesana ahositi.
                     Anathapindikavatthu.
                     ------------
              5. Asannataparikkharabhikkhuvatthu. (99)
       "mavamannetha papassati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto ekam asannataparikkharam bhikkhum arabbha kathesi.
     So kira yankinci mancapithadibhedam parikkharam bahi paribhunjitva
tattheva chaddeti. Parikkharo vassenapi atapenapi upacikadihipi
vinassati. So, bhikkhuhi "nanu avuso parikkharo nama patisametabboti
vutte, "appakam maya katam avuso etam, na etassa cittam atthi,
natthi cittanti vatva puna tatheva karoti. Bhikkhu tassa kiriyam
satthu arocesum. Sattha tam pakkosapetva "saccam kira tvam bhikkhu
evam karositi pucchi. So satthara pucchitopi "kimetam bhagava,
appakam maya katam, nassa cittam atthi, natthi cittanti tatheva
avamannanto aha. Atha nam sattha "bhikkhuhi evam katum na vattati,
papakammam nama `appakanti na avamannitabbam; ajjhokase thapitam
hi vivatamukhabhajanam deve vassante kincapi ekabinduna na purati,
Punappunam vassante pana purateva; evameva papakammam karonto
puggalo anupubbena mahantam paparasim karotiyevati vatva anusandhim
ghatetva dhammam desento imam gathamaha
         "mavamannetha papassa       `na mattam agamissati.'
          udabindunipatena            udakumbhopi purati;
          purati balo papassa        thokam thokampi 1- acinanti.
     Tattha mavamannethati; na avajaneyya. Papassati; papam.
Na mattam agamissatiti; "appamattakam me papam katam, kada etam
vipaccissatiti evam papam navajaneyyati attho. Udakumbhopiti:
deve vassante mukham vivaritva thapitam yankinci kulalabhajanam yatha
ekekassapi udakabinduno nipatena anupubbena purati; evam
balapuggalo thokam thokampi papam acinanto [2]- vaddhento papassa
puratiyevati attho.
     Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu. Satthapi
"ajjhokase seyyam santharitva patipakatikam akaronto idannama
apajjatiti sikkhapadam pannapesiti.
                  Asannataparikkharabhikkhuvatthu.
                   ----------------
@Footnote: 1. Si. Yu. thokathokampi.  2. Si. Yu. etthantare `karontoti atthi.
               6. Bilalapadakasetthivatthu. (100)
       "mavamannetha punnassati imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto bilalapadakasetthim arabbha kathesi.
     Ekasmim hi samaye savatthivasino vaggabandhena 1- buddhappamukhassa
bhikkhusanghassa danam denti. Athekadivasam sattha anumodanam karonto
evamaha "upasaka idhekacco attana danam deti, param na samadapeti,
so nibbattanibbattatthane bhogasampadam labhati, no parivarasampadam, ekacco
attana danam na deti, param samadapeti, so nibbattanibbattatthane
parivarasampadam labhati, no bhogasampadam; ekacco attana ca danam
na deti paranca na samadapeti, so nibbattanibbattatthane no 2-
bhogasampadam labhati, no parivarasampadam; vighasado hutva vicarati;
ekacco attana ca danam deti paranca samadapeti; so
nibbattanibbattatthane bhogasampadanca labhati parivarasampadancati.
Atheko panditapuriso tam dhammadesanam sutva "aho acchariyamidam
karanam, ahandani ubhayasampattisamvattanikam kammam karissamiti cintetva
sattharam utthaya gamanakale aha "bhante sve amhakam bhikkham
ganhathati. "kittakehi pana te bhikkhuhi atthoti. "sabbehi bhikkhuhi
bhanteti. Sattha adhivasesi. Sopi gamam pavisitva "ammatata
maya svatanaya buddhappamukho bhikkhusangho nimantito, yo yattakanam
bhikkhunam sakkoti, so tattakanam yaguadinam atthaya tanduladini
@Footnote: 1. Si. Yu. vaggabandhanena.  2. Si. yu na.
Detu; ekasmim thane pacapetva danam dassamati ugghosento
vicari. Atha nam eko setthi attano apanadvaram sampattam disva
"ayam attano pahonake bhikkhu animantetva sakalagamam samadapento
vicaratiti kujjhitva "taya gahitabhajanam aharati tihi angulihi
gahetva thoke tandule adasi, tatha mugge tatha maseti. So
tato patthaya bilalapadakasetthi nama jato. Sappiphanitadini
dentopi karandakakannikam kute pakkhipitva ekato nam 1- katva
bindum bindum paggharapento thokameva adasi. Upasako avasesehi
dinnam ekato katva imina dinnam visumyeva aggahesi. So setthi
tassa kiriyam disva "kim nu kho esa maya dinnam visum ganhatiti
cintetva tassa pacchato ekam culupatthakam pahini "gaccha, yam
esa karoti, tam janahiti. So gantva "setathissa mahapphalam hotuti
yagubhattapuvanam atthaya ekam dve tandule pakkhipitva muggamasepi
telaphanitadibindunipi sabbabhajanesu pakkhipi. Culupatthako gantva
setthissa arocesi. Tam sutva setthi cintesi "sace me so
parisamajjhe avannam bhasissati, mama name gahitamatteyeva nam
paharitva maressamiti nivasanantare churikam bandhitva punadivase
gantva bhattagge atthasi. So puriso buddhappamukham bhikkhusangham
parivisitva bhagavantam aha "bhante maya mahajanam samadapetva
idam danam dinnam, tattha samadapita manussa attano balena bahunipi
@Footnote: 1. Si. Yu. konam.
Thokanipi tanduladini adamsu; tesam sabbesam mahapphalam hotuti. Tam
sutva setthi cintesi "aham `asukena nama accharaya ganhitva
tanduladini dinnaniti mama name gahitamatte imam maressamiti
agato, ayampana sabbasangahikam katva `yehipi nalikadihi minitva
dinnam, yehipi accharaya gahetva dinnam, sabbesam mahapphalam hotuti
vadati, sacaham evarupam na khamapessami, devadando me matthake
patissatiti. So tassa padamule nipajjitva "khamahi me samiti
aha, "kimidanti ca tena puttho sabbantam pavattim arocesi. Tam
kiriyam disva sattha "kimidanti danaveyyavatikam pucchi. So
atitadivasato patthaya sabbam tam pavattim arocesi. Atha nam sattha
"evam kira setthiti pucchitva, "ama bhanteti vutte, "upasaka
punnam nama `appakanti na avamannitabbam, madisabuddhappamukhassa
bhikkhusanghassa danam datva `appakanti na avamannitabbam, pandita-
purisa hi punnam karonta vivatamukhabhajanam viya udakena anukkamena
punnena purantiyevati vatva anusandhim ghatetva dhammam desento
imam gathamaha
        "mavamannetha punnassa   `na mattam agamissati.'
         udabindunipatena      udakumbhopi purati,
         purati dhiro punnassa    thokam thokampi acinanti.
     Tassattho "panditamanusso punnam katva `appamattakam maya
punnam katam, na mattam vipakavasena agamissati, evam parittakam kammam
Kaham mam dakkhissati, aham va tam kaham dakkhissami, kada etam vipaccissatiti
evam punnam mavamannetha na avajaneyya. Yatha hi nirantaram
udakabindunipatena vivaritva thapitam kulalabhajanam purati, evam
dhiro panditapuriso thokam thokampi punnam acinanto punnassa
puratiti.
     Desanavasane so setthi sotapattiphalam papuni. Sampattaparisayapi
satthika dhammadesana ahositi.
                    Bilalapadakasetthivatthu.
                   ----------------
                7. Mahadhanavanijavatthu. (101)
       "vanijova bhayam magganti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto mahadhanavanijam arabbha kathesi.
     Tassa kira vanijassa gehe pancasata cora otaram
gavesamana [otaram] na labhimsu. Aparena samayena so vanijo
pancasakatasatani bhandassa puretva bhikkhunam arocapesi "aham
asukatthanannama vanijjaya gacchami, ye ayya tam thanam gantukama,
te nikkhamantu, magge bhikkhaya na kilamissantiti. Tam sutva pancasata
bhikkhu tena saddhim maggam patipajjimsu. Tepi cora "so kira
vanijo 1- nikkhantoti gantva ataviyam atthamsu. Vanijopi gantva
@Footnote: 1. Si. Yu. vanijjaYu.
Atavimukhe ekasmim game nivasam gahetva dve tayo divase
gonasakatadini samvidahati, 1- tesampana bhikkhunam nibaddham bhikkham detiyeva.
Cora, tasmim aticirayante, "gaccha, tassa nikkhamanadivasam natva ehiti
ekam purisam pahinimsu. So tam gamam gantva ekam sahayakam pucchi
"kada vanijo nikkhamissatiti. So "dvihatihaccayenati vatva
"kimatthampana pucchasiti aha. Athassa so "mayam pancasata cora
etassa atthaya ataviyam thitati acikkhi. Itaro "tenahi gaccha,
sigham nikkhamissatiti tam uyyojetva "kinnu kho core varemi udahu
vanijanti cintetva "kim me corehi, vanijam nissaya pancasata
bhikkhu jivanti, vanijassa sannam dassamiti tassa santikam gantva
"kada gamissathati pucchitva, "tatiyadivaseti vutte, "mayham vacanam
karotha, ataviyam kira tumhakam atthaya pancasata cora thita,
ma tava gamitthati. "tvam katham janasiti. "tesam antare mama
sahayo atthi, tassa me kathaya natanti. "tenahi kim me etto
gatena, nivattitva gehameva gamissamiti. Tasmim cirayante puna tehi
corehi pahito puriso agantva tam sahayakam pucchitva tam pavattim
sutva "nivattitva kira gehameva gamissatiti gantva coranam
arocesi. Tam sutva cora tato nikkhamitva itarasmim magge atthamsu.
Tasmim cirayante punapi te cora sahayakassa santike purisam pesesum.
So tesam tattha thitabhavam natva puna vanijassa arocesi. Vanijo
@Footnote: 1. samvidahi.
"idhapi me vekallam natthi, evam sante neva etto gamissami,
na ito, idheva bhavissamiti bhikkhunam santikam gantva aha "bhante
cora kira mam vilumpitukama magge thatva `idani puna nivattissatiti
sutva itarasmim magge thita, aham etto va ito va agantva
thokam idheva bhavissami; bhadanta idha vasitukama vasantu, gantukama
attano ruciya gacchantuti. Bhikkhu "evam sante mayam nivattissamati
vanijam apucchitva punadivase savatthim gantva sattharam vanditva
nisidimsu. Sattha "kim bhikkhave mahadhanavanijena saddhim na gamitthati
pucchitva, "ama bhante, mahadhanavanijassa vilumpanatthaya dvisupi
maggesu cora pariyutthimsu, tena so tattheva thito, mayampana tam
apucchitva agatati vutte, "bhikkhave mahadhanavanijo coranam
atthitaya maggam parivajjeti; jivitukamopi puriso halahalam visam
parivajjeti; bhikkhunapi `tayo bhava corehi pariyutthitamaggasadisati
natva papam parivajjetum vattatiti vatva anusandhim ghatetva dhammam
desento imam gathamaha
        "vanijova bhayam maggam    appasattho mahaddhano
         visam jivitukamova      papani parivajjayeti.
     Tattha bhayanti: bhayitabbam, corehi pariyutthitatta sappatibhayanti
attho. Idam vuttam hoti "yatha mahaddhano vanijo appasattho
sappatibhayam maggam, yatha [1]- jivitukamo halahalam visam parivajjeti; evam
@Footnote: 1. Si. Yu. etthantare "cati atthi.
Pandito bhikkhu appamattakanipi papani parivajjeyyati.
     Desanavasane te bhikkhu saha patisambhidahi arahattam papunimsu.
Sampattamahajanassapi satthika dhammadesana ahositi.
                     Mahadhanavanijavatthu.
                      -----------
                 8. Kukkutamittavatthu. (102)
     "panimhi ce vano nassati imam dhammadesanam sattha veluvane
viharanto kukkutamittannama nesadam arabbha kathesi.
     Rajagahe kireka setthidhita vayappatta sattabhumikassa
pasadassa uparigabbhe arakkhanatthaya ekam paricarikam datva
matapituhi vasiyamana ekadivasam sayanhasamaye vatapanena
antaravithim olokenti panca pasasatani panca ca sulasatani adaya
mige vadhitva jivamanam ekam kukkutamittam nama nesadam panca
migasatani vadhitva tesam mamsena mahasakatam puretva sakatadhure
nisiditva mamsam vikkinanatthaya nagaram pavisantam disva tasmim
patibaddhacitta hutva paricarikaya hatthe pannakaram datva
"gaccha, etassa pannakaram datva gamanakalam natva ehiti
pesesi. Sa gantva tassa pannakaram datva pucchi "kada
gamissasiti. "ajja mamsam vikkinitva patova asukadvarena nama
nikkhamitva gamissamiti. Sa tena kathitam katham sutva agantva
Tassa arocesi. Setthidhita attana gahetabbayuttakam vatthabharanajatam
samvidahitva patova malinavattham nivasetva kutam adaya dasihi saddhim
udakatittham gacchanti viya nikkhamitva tam thanam gantva tassagamanam
olokenti atthasi. Sopi patova sakatam pajento nikkhami. Sapi
tassa pacchato payasi. So tam disva "aham tam `asukassa nama
dhitati na janami, ma mam anubandhi ammati aha. "na mam tvam
pakkosasi, aham attano dhammataya agacchami, tvam tunhi hutva
attano sakatam pajehiti. So punappunam tam nivaresiyeva. Atha nam sa
aha "sirim nama attano santikam agacchantim nivaretum na vatatatiti.
So tassa nissamsayena attano agamanam natva tam sakatam aropetva
agamasi. Tassa 1- matapitaro itocito ca pariyesapetva apassanta
"mata bhavissatiti matakabhattam karimsu. Sapi tena saddhim samvasamanvaya
patipatiya satta putte vijayitva te vayappatte gharabandhanena bandhi.
     Ekadivasam 2- sattha paccusasamaye lokam volokento kukkutamittam
saputtam sasunisam attano nanajalassa anto pavittham disva
"kinnu kho etanti upadharento tesam [3]- sotapattimaggassa upanissayam
disva patova pattacivaramadaya tassa pasatthanam agamasi.
Tamdivasam pase bandho ekamigopi nahosi. Sattha tassa pasamule
padavalanjam dassetva purato ekassa gumbassa hetthachayaya nisidi.
Kukkutamitto patova dhanum adaya pasatthanam gantva adito
@Footnote: 1. Si. Yu. tassapi. 2. Si. Yu. athekadivasam. 3. Si. Yu. etthantare
@"pannarasannampiti atthi.
Patthaya pase olokayamano pase baddham ekampi migam adisva
satthu padavalanjam addasa. Athassa etadahosi "ko mayham baddhamige
mocento vicaratiti. So satthari aghatam bandhitva gacchanto gumbamule
nisinnam sattharam disva "imina mama miga mocita, maressami
nanti dhanum akaddhi. Sattha dhanum akaddhitum datva vissajjetum
nadasi. So saram vissajjetumpi oropetumpi asakkonto phasukahi
bhijjantihi viya mukhato khelena paggharantena kilantarupo atthasi.
Athassa putta geham gantva "pita no cirayati kim nukhoti vatva
"gacchatha tata pitu santikanti matara pesita dhanuni adaya
gantva pitaram tathathitam disva "ayam no pitu paccamitto
bhavissatiti sattapi jana dhanuni akaddhitva buddhanubhavena, yatha
nesam pita thito, tatheva atthamsu. Atha nesam mata "kim nu kho
pita putta cirayantiti sattahi sunisahi saddhim gantva te
tathathite disva "kassa nu kho ime dhanuni akaddhitva thitati
olokenti sattharam disva baha paggayha "ma me pitaram nasetha,
ma me pitaram nasethati mahasaddamakasi. Kukkutamitto tam saddam
sutva cintesi "nattho vatamhi, sasuro kira me esa, aho maya
bhariyam kammam katanti. Puttapissa "ayyako kira no esa, aho
bhariyam kammanti cintayimsu. Kukkutamitto "ayam sasuro meti mettacittam
upatthapesi. Puttapissa "ayyako noti mettacittam upatthapesum.
Atha nesam mata setthidhita "khippam dhanuni chaddetva pitaram me
Khamapethati aha. Sattha tesam muducittam 1- natva dhanum otaretum
adasi. Te sabbe sattharam vanditva "khamatha no bhanteti khamapetva
ekamantam nisidimsu. Atha nesam sattha anupubbikatham kathesi. Desanavasane
kukkutamitto saddhim puttehi ceva sunisahi ca attapancadasamo
sotapattiphale patitthahi. Sattha pindaya caritva pacchabhattam viharam
agamasi. Atha nam anandatthero pucchi "ajja bhante kaham gamitthati.
"kukkutamittassa santikam anandati. "panatipatakammassa vo bhante
akarako katoti. "ama ananda, so attapancadasamo acalasaddhaya
patitthaya tisu ratanesu nikkankho hutva panatipatakammassa akarako
jatoti. Bhikkhu ahamsu "nanu bhante bhariyapissa atthiti. "ama bhikkhave,
sa kulagehe kumarikava hutva sotapattiphalam pattati. Bhikkhu
katham samutthapesum "kukkutamittassa kira bhariya kumarikakaleyeva
sotapattiphalam patva tassa geham gantva satta putte labhi, sa
ettakam kalam samikena `dhanum ahara sare ahara sattim ahara
sulam ahara jalam aharati vuccamana tani adasi, so taya
dinnani adaya gantva panatipatam karoti, 2- kim nu kho
sotapannapi panatipatam karontiti. Sattha agantva "kaya nuttha
bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati
vutte, "na bhikkhave sotapanna panatipatam karonti, sa pana
"samikassa vacanam karomiti tatha akasi, `idam gahetva esa gantva
@Footnote: 1. muducittatanti padena bhavitabbam.  2. akasiti. yuttataram.
Panatipatam karotuti tassa cittam natthi; panitalasmim hi vane
asati visam ganhantassa tam visam anudahitum na sakkoti; evameva
akusalacetanaya abhavena papam akarontassa dhanuadini niharitva
dadatopi papam nama na hotiti vatva anusandhim ghatetva dhammam
desento imam gathamaha
        "panimhi ce vano nassa,   hareyya panina visam,
         nabbanam visamanveti        natthi papam akubbatoti.
     Tattha nassati: na bhaveyya. Hareyyati: haritum sakkuneyya.
Kimkarana? yasma nabbanam visamanveti. Abbanam hi panim
Visam anvetum na sakkoti; evameva dhanuadini niharitva dentassapi
akusalacetanaya abhavena papam akubbato papam nama natthi, abbanam
hi panim visam viya nassa cittam papam anugacchatiti.
       Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu.
     Aparena samayena bhikkhu katham samutthapesum "ko nu kho
kukkutamittassa saputtassa sasunisassa sotapattimaggassa upanissayo,
kena karanena esa nesadakule nibbattoti. Sattha agantva
"kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya
namati vutte, "bhikkhave atite kassapadasabalassa dhatucetiyam
samvidahanta evamahamsu `kim nu kho imassa cetiyassa mattika bhavissati,
kim udakanti. Atha nesam etadahosi `haritalamanosila mattika bhavissati,
tilatelam udakanti. Te haritalamanosila kottetva tilatelena
Samsanditva itthakaya ghatetva suvannena khacitva anto cinimsu. Bahimukhe
pana ekaghanasuvannitthakava ahesum. Ekeka satasahassagghanika
ahosi. Te, yava dhatunidhana cetiye nitthite, cintayimsu
`dhatunidhanakale bahuna dhanena attho, kannu kho jetthakam
karomati. Atheko gamavasi setthi `aham jetthako bhavissamiti
dhatunidhanatthane ekam hirannakotim pakkhipi. Tam disva ratthavasino
`ayam nagarasetthi dhanameva samharati, evarupe cetiye jetthako bhavitum
na sakkoti, gamavasi pana kotidhanam pakkhipitva jetthakova jatoti
ujjhayimsu. So tesam katham sutva `aham dve kotiyo datva jetthako
bhavissamiti dve kotiyo adasi. Itaro `ahameva jetthako bhavissamiti
tisso kotiyo adasi. Evam vaddhetva, nagaravasi attha kotiyo
adasi. Gamavasino pana gehe navakotidhanameva atthi, nagaravasino
cattalisakotidhanam; tasma gamavasi cintesi `sacaham nava kotiyo
dassami, ayam `dasa kotiyo dassamiti vakkhati, atha me niddhanabhavo
pannayissatiti. So evamaha `aham ettakam dhanam dassami, saputtadaro ca
cetiyassa daso bhavissamiti satta putte satta sunisayo bhariyanca
gahetva attana saddhim cetiyassa niyyadesi. Ratthavasino `dhanam
nama sakka uppadetum, ayampana saputtadaro attanam niyyadesi,
ayameva jetthako hotuti tam jetthakam karimsu. Iti te solasapi jana
cetiyassa dasa ahesum. Ratthavasino pana te bhujisse karimsu. 1- Evam
@Footnote: 1. Si. Yu. akamsu.
Santepi cetiyameva patijaggitva yavatayukam thatva tato cuta
devaloke nibbattimsu. Tesu ekam buddhantaram devaloke vasantesu
imasmim buddhuppade bhariya tato cavitva rajagahe setthino dhita
hutva nibbatti. Sa kumarikava hutva sotapattiphalam papuni.
Aditthasaccassa pana patisandhi nama bhariyati tassa samiko
samparivattamano gantva nesadakule nibbatti. Tassa saha dassaneneva
setthidhitaram pubbasineho ajjhotthari. Vuttampi cetam
        "pubbeva sannivasena     paccuppannahitena va
         evantam jayate pemam    uppalamva yathodaketi.
     Sa pubbasinehena nesadakulam agamasi. Puttapissa devaloka
cavitva tassaeva kucchimhi patisandhim ganhimsu. Sunisayopissa
tattha tattha nibbattitva vayappatta tesamyeva geham agamamsu. Evam
te sabbepi tada cetiyam patijaggitva tassa kammassanubhavena
sotapattiphalam pattati.
                      Kukkutamittavatthu.
                     ------------
                9. Kokasunakhaluddakavatthu. (103)
       "yo appadutthassa narassa dussatiti imam dhammadesanam sattha
jetavane viharanto kokannama sunakhaluddakam arabbha kathesi.
     So kira ekadivasam pubbanhasamaye dhanum adaya sunakhaparivuto
arannam gacchanto antaramagge ekam pindacarikam bhikkhum pindaya
carantam disva kujjhitva "kalakanni me dittho, ajja kinci
na labhissamiti cintento pakkami. Theropi game pindaya caritva
katabhattakicco puna viharam payasi. 1- Itaropi aranne vicaritva
kinci alabhitva paccagacchanto puna theram disva "ajjaham imam
kalakannim disva arannam gato kinci na labhim, idani me punapi
abhimukho jato, sunakhehi nam khadapessamiti sannam datva sunakhe
vissajjesi. Thero "ma evam kari upasakati yaci. So "ajjaham
tava sammukhibhutatta kinci nalattham, punapi me sammukhibhavam agatosi,
khadapessami tanti vatva sunakhe uyyojesi. Thero vegena ekam
rukkham abhiruhitva purisappamane thane nisidi. Sunakha rukkham parivarayimsu.
Koko gantva "rukkham abhiruhatopi te mokkho natthiti saratundena
therassa padatale vijjhi. Thero "ma evam karohiti yaciyeva. Itaro tassa
yacanam anadayitva punappunam vijjhiyeva. Thero, ekasmim padatale
vijjhiyamane, tam ukkhipitva dutiyam olambeti. Tasmimpi vijjhiyamane tam
ukkhipati. Evamassa so yacanam anadayitva dvepi padatalani
@Footnote: 1. Si. Yu. pavisi.
Vijjhiyeva. Therassa sariram ukkahi adittam viya ahosi. So
vedananuvatti hutva satim paccupatthapetum nasakkhi; parutacivaram
bhassantampi na sallakkhesi. Tam patamanam kokam sisato patthaya
parikkhipantameva pati. Sunakha "thero patitoti sannaya civarantaram
pavisitva attano samikam luncitva khadanta atthimattavasesam karimsu.
Sunakha civarantarato nikkhamitva bahi atthamsu. Atha nesam thero ekam
sukkhadandakam bhanjitva khipi. Sunakha theram disva "samikova amhehi
khaditoti natva arannam pavisimsu. Thero kukkuccam uppadesi "mama
civarantaram pavisitva esa nattho, arogam nu kho me silanti. So rukkha
otaritva satthu santikam gantva adito patthaya tam pavattim arocetva
"bhante mama civaram nissaya so upasako nattho, kacci me arogam silam,
kacci me atthi samanabhavoti pucchi. Sattha tassa vacanam sutva
"bhikkhu arogam tava silam, atthi te samanabhavo: so appadutthassa
padussitva vinasam patto, na kevalanca idaneva, atitepi appadutthanam
padussitva vinasam pattoyevati vatva tamattham pakasento atitam
ahari:
     "atite kira eko vejjo vejjakammatthaya gamam vicaritva
kinci kammam alabhitva chatajjhatto nikkhamitva gamadvare sambahule
kumarake kilante disva `ime sappena damsapetva tikicchitva
aharam labhissamiti ekasmim rukkhabile sisam niharitva nipannam
sappam dassetva `ambho kumaraka esa salikapotako, ganhatha
Nanti aha. Atheko kumarako sappam givayam dalham gahetva niharitva
tassa sappabhavam natva viravanto avidure thitassa vejjassa matthake
khipi. Sappo vejjassa khandhatthikam parikkhipitva dalham damsitva
tattheva jivitakkhayam papesi. Evamesa [koko sunakhaluddako] pubbepi
appadutthassa padussitva vinasam pattoyevati.
     Sattha imam atitam aharitva anusandhim ghatetva dhammam desento
imam gathamaha
             "yo appadutthassa narassa dussati
              suddhassa posassa ananganassa,
              tameva balam pacceti papam
              sukhumo rajo pativatamva khittoti.
     Tattha appadutthassati attano va sabbasattanam va
appadutthassa. Narassati: sattassa. Dussatiti: aparajjhati. Suddhassati:
niraparadhasseva. Posassati idampi aparenakarena sattadhivacanameva.
Ananganassati: nikkilesassa. Paccetiti: patieti. Pativatanti:
yatha ekena purisena pativate thitam paharitukamataya khitto sukhumo
rajo tameva purisam pacceti tasseva upari patati; evameva yo puggalo
appadutthassa purisassa panippaharadini dadanto padussati tameva
balam dittheva dhamme samparaye va nirayadisu vipaccamanam tam papam
vipakadukkhavasena paccetiti attho.
     Desanavasane so bhikkhu arahatte patitthahi. Sampattaparisayapi
satthika dhammadesana ahositi.
                    Kokasunakhaluddakavatthu.
                     ------------
            10. Manikarakulupakatissattheravatthu. (104)
       "gabbhameke uppajjantiti imam dhammadesanam sattha jetavane
viharanto manikarakulupakam tissattheram arabbha kathesi.
     So kira thero ekassa manikarassa kule dvadasa vassani
bhunji. Tasmim kule jayapatika matapitutthane thatva theram patijaggimsu.
Athekadivasam [so] manikaro therassa purato mamsam chindanto nisinno
hoti. Tasmim khane raja pasenadikosalo ekam maniratanam "imam
dhovitva vijjhitva pahinatuti pesesi. Manikaro salohiteneva
hatthena tam patiggahetva pelaya upari thapetva hatthadhovanattham
anto pavisi. Tasmim pana gehe posavaniyakoncasakuno atthi.
So lohitagandhena mamsasannaya tam manim, therassa passantasseva, gili
manikaro agantva manim apassanto "mani vo gahitoti bhariyanca
dhitaranca puttanca patipatiya pucchitva, tehi "na ganhamati.
Vutte, "therena gahito bhavissatiti cintetva bhariyaya saddhim mantesi
"therena gahito bhavissatiti. "sami ma evam avaca, ettakam kalam
Maya therassa kinci vajjam na ditthapubbam, na so manim ganhatiti.
Manikaro theram pucchi "bhante imasmim thane maniratanam tumhehi
gahitanti. "na ganhami upasakati. "bhante idha anno natthi,
tumhehiyeva gahito bhavissati, detha me maniratananti. So, tasmim
asampaticchante, puna bhariyam aha "thereneva mani gahito, piletva
nam pucchissamiti. "sami ma no nasehi, varam amhehi dasabyam 1-
upagantum, na ca evarupam theram vattunti. So "sabbeva mayam dasabyam
upagacchanta manim na agghamati rajjum gahetva therassa sisam
vethetva dandakena ghattesi. Therassa sisato ca kannanasahi ca lohitam
pagghari. Akkhini nikkhamanakarappattani ahesum. So vedanappatto
bhumiyam pati. Konco lohitagandhena agantva lohitam pivati. 2-
Atha nam manikaro there uppannakodhavegena "tvam kim karositi padena
paharitva khipi. So ekappahareneva maritva parivattamano pati.
Thero tam disva "upasaka sisavethanam tava me sithilam katva imam
koncam olokehi, mato va no vati. Atha nam so aha "eso
viya tvampi marissasiti. 3- "upasaka imina [so] mani gilito, sace
ayam na marissati, na te aham marantopi manim acikkhissanti. So
tassa udaram phaletva manim disva pavedhanto samviggamanaso therassa
padamule nipajjitva "khamatha me bhante, ajanantena maya katanti
@Footnote: 1. Si. Yu. dasattam.  2. Si. Yu. pivi.  3. Si. Yu. marahiti.
Aha. "upasaka neva tuyham doso atthi, na mayham, vattasseva 1-
doso, khamami teti. "bhante sace me khamatha, pakatiniyameneva me
gehe nisiditva bhikkham ganhathati. "upasaka nadanaham ito patthaya
paresam gehassa antochadanam pavisissami, antogehappavesanasseva
hi ayam doso, ito patthaya padesu vahantesu gehadvare thitova
bhikkham ganhissamiti vatva dhutangam samadaya imam gathamaha
        "paccati munino bhattam    thokam thokam kule kule,
         pindikaya carissami,   atthi janghabalam mamati. 2-
Imanca pana vatva thero teneva byadhina nacirasseva parinibbayi.
Konco manikarassa bhariyaya kucchismim patisandhim ganhi. Manikaro
kalam katva niraye nibbatti. Manikarassa bhariya there muducittataya
kalam katva devaloke nibbatti. Bhikkhu sattharam tesam abhisamparayam
pucchimsu. Sattha "bhikkhave idhekacce gabbhe nibbattanti, ekacce
papakarino niraye nibbattanti, ekacce katakalyana devaloke
nibbattanti, anasava pana parinibbayantiti vatva anusandhim ghatetva
dhammam desento imam gathamaha
        "gabbhameke uppajjanti,   nirayam papakammino,
         saggam sugatino yanti,     parinibbanti anasavati.
     Tattha gabbhanti: idha manussagabbhova adhippeto. Sesamettha
uttanatthamevati.
@Footnote: 1. Si. Yu. vattassevesa.  2. khu. thera. 26/307.
          Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
                 Manikarakulupakatissattheravatthu.
                    --------------
                  11. Tayojanavatthu. (105)
       "na antalikkhe na samuddamajjheti imam dhammadesanam sattha
jetavane viharanto tayo jane arabbha kathesi.
     Satthari kira jetavane viharante sambahula bhikkhu satthu
dassanatthaya agacchanta ekam gamam pindaya pavisimsu. Gamavasino
tesam patte adaya asanasalayam nisidapetva yagukhajjakam datva
pindapatavelam agamayamana dhammam sunanta nisidimsu. Tasmim khane
bhattam pacitva supabyanjane pacamanaya 1- ekissa itthiya uddhanato
aggijala utthahitva chadanam ganhi. Tato ekam tinakaralam utthahitva
jhayamanam akasam pakkhandi. Tasmim khane eko kako akasena
gacchanto tattha givam pavesetva tinavallipalivethito jhayitva
gamamajjhe pati. Bhikkhu tam disva "aho bhariyam kammam, passathavuso
kakena pattam vippakaram, imina katakammam annatra satthara ko
janissati, sattharamassa kammam pucchissamati cintetva pakkamimsu.
     Aparesam 2- bhikkhunam satthu dassanatthaya navam abhiruyha gacchantanam
@Footnote: 1. Si. Yu. supabyanjanam dhupayamanaYu. 2. Si. Yu. aparesampi.
Nava samuddamajjhe niccala va atthasi. Manussa "kalakannina ettha
bhavitabbanti salakam vicaresum. Navikassa ca bhariya pathamavaye thita
dassaniya, salaka tassa papuni. "salakam puna vicarethati vatva
yavatatiyam vicarayimsu. Tikkhattumpi tassayeva papuni. Manussa "kim
samiti navikassa mukham olokesum. Naviko "na sakka etissa
atthaya mahajanam nasetum, udake nam khipathati aha. Sa gahetva
udake khipiyamana maranabhayatajjita mahaviravamakasi. Tam sutva
naviko "ko attho imissa abharanehi natthehi, sabbabharanani
omuncitva ekam pilotikam nivasapetva chaddetha nam, ahampanetam
udakapitthe palvamanam 1- datthum na sakkhissami; tasma yatha nam aham
na passami; evam valukakutam givayam bandhitva samudde khipathati.
Te tatha karimsu. Tampi patitatthaneyeva macchakacchapa vilumpimsu. Bhikkhu
tam pavattim sutva "sattharam thapetva ko anno etissa itthiya
kammam janissati, sattharamassa kammam pucchissamati icchitatthanam
patva navato oruyha pakkamimsu.
     Aparepi satta bhikkhu paccantato sattharam dassanatthaya gacchanta
sayam ekam viharam pavisitva vasanatthanam pucchimsu. Ekasminca lene
satta manca honti, tesam tadeva labhitva tattha nipannanam,
rattibhage kutagaramatto pasano pavattamano agantva
lenadvaram pidahi. Nevasika bhikkhu "mayam imam lenam agantukabhikkhunam
@Footnote: 1. Yu. maramanam.
Papayimha, ayanca mahapasano lenadvaram pidahanto atthasi,
apanessama nanti samanta sattahi gamehi manusse sannipatetva
tam vayamantapi thana caletum nasakkhimsu. Anto pavitthabhikkhupi
vayamimsuyeva. Evam santepi sattaham pasanam caletum nasakkhimsu.
Agantuka bhikkhu sattaham chatajjhatta mahadukkham anubhavimsu. Sattame
divase pasano sayameva pavattitva apagato. Bhikkhu nikkhamitva
"amhakam imam papam annatra satthara ko janissati, sattharam
pucchissamati cintetva pakkamimsu. Te purimehi saddhim antaramagge
samagantva sabbe ekatova sattharam upasankamitva vanditva
ekamantam nisinna satthara katapatisanthara attana ditthanubhutani
karanani patipatiya pucchimsu. Satthapi tesam patipatiya evam
byakasi:
     "bhikkhave so tava kako attana katakammameva anubhosi.
Atite hi baranasiyam eko kasako attana gonam damento dametum
nasakkhi. So hissa gono thokam gantva nipajji, pothetva
utthapitopi thokam gantva punapi tatheva nipajji. So vayamitvapi
tam dametum asakkonto kodhabhibhuto hutva `itodani patthaya sukham
nipajjissasiti tam palalapindam viya karonto palalena tassa givam
palivethetva aggim adasi. Gono tattheva jhayitva mato. Tada
bhikkhave tena kakena tam papakammam katam, so tassa vipakena
digharattam niraye pacitva vipakavasesena sattakkhattum kakayoniyam
Nibbattitva evameva akase jhayitva matoti.
     "sapi bhikkhave itthi attana katakammameva anubhosi. Sa hi atite
baranasiyam ekassa gahapatikassa bhariya udakaharanakottanapacanadini
sabbakiccani sahattheneva akasi. Tassa eko sunakho tam gehe
sabbakiccani kurumanamolokento nisidi. Khette bhattam harantiya
darupannadinam va atthaya arannam gacchantiya so taya saddhimyeva
gacchati. Tam disva daharamanussa `ambho nikkhanto sunakhaluddako,
ajja mayam mamsena bhunjissamati upphandenti. Sa tesam kathaya
manku hutva sunakham leddudandadihi paharitva palapesi. Sunakho
nivattitva puna anubandhi. So kira tassa tatiye attabhave
samiko ahosi; tasma sineham chinditum na sakkoti. Kincapi hi
anamatagge samsare jaya va pati va abhutapubbo nama natthi,
avidure pana attabhave natakesu adhimatto sineho hoti; tasma
so tam vijahitum na sakkoti. Sa tassa kujjhitva khette samikassa
yagum haramana rajjum ucchange thapetva agamasi. Sunakho tayeva
saddhim gato. Sa samikassa yagum datva tucchakutam adaya ekam
udakatthanam gantva kutam valukaya puretva samipe oloketva
thitassa sunakhassa saddamakasi. Sunakho `cirassam vata me ajja madhurakatha
laddhati nanguttham calento tam upasankami. Sa tam givayam dalham
gahetva ekaya rajjukotiya kutam bandhitva ekam rajjakotim sunakhassa
givayam bandhitva kutam udakabhimukham pavattesi. Sunakho kutam anubandhanto
Udake patitva tattheva kalamakasi. Sa tassa kammassa vipakena
digharattam niraye pacitva vipakavasesena attabhavasate valukaya
kutam givayam bandhitva udake pakkhitta kalamakasiti.
     "tumhehipi bhikkhave attana katakammameva anubhutam. Atitasmim
hi baranasivasino satta gopaladaraka ekasmim atavippadese
sattahavarena gaviyo vicarenta ekadivasam gaviyo vicaretva
agacchanta ekam mahagodham disva anubandhimsu. Godha palayitva
ekam vammikam pavisi. Tassa pana vammikassa satta chiddani. Daraka
"mayam idani gahetum na sakkhissama, sve agantva ganhissamati
ekekoekekam sakhabhangamutthimadaya sattapi jana satta chiddani
pidahitva pakkamimsu. Te punadivase tam godham amanasikaritva annasmim
padese gaviyo vicaretva sattame divase gaviyo adaya gacchanta
tam vammikam disva satim patilabhitva "ka nu kho tassa godhaya
pavattiti attana attana pidahitani chiddani vivarimsu. Godha jivite
niralaya hutva atthicammavasesa pavedhamana nikkhami. Te tam
disva anukampam katva `ma nam maretha, sattaham chinnabhatta
jatati tassa pitthim parimajjitva `sukhena gacchahiti vissajjesum.
Te godhaya amaritatta niraye tava na paccimsu. Te pana satta
jana ekato hutva cuddasasu attabhavesu satta satta divasani
chinnabhatta ahesum. Tada bhikkhave tumhehi sattahi gopalakehi
hutva tam kammam katanti. Evam sattha tehi putthaputtham panham byakasi. 1-
@Footnote: 1. Si. Yu. evam vatva tehi putthapanhe byakasi.
     Atheko bhikkhu sattharam aha "kim pana bhante papakammam
katva akase uppatitassapi samuddam pakkhantassapi pabbatantaram
pavitthassapi 1- mokkho natthiti. Sattha "evameva bhikkhave, akasadisupi
ekapadesopi natthi, yatra thito papakammato mucceyyati vatva
anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
              "na antalikkhe, na samuddamajjhe,
               na pabbatanam vivaram pavissa,
               na vijjate so jagatippadeso,
               yatratthito mucceyya papakammati.
    Tassattho "sace hi koci `imina upayena papakammato
muccissamiti antalikkhe va nisideyya, caturasitiyojanasahassagambhiram
mahasamuddam va paviseyya, pabbatantare va nisideyya, neva pakakammato
mucceyya. Puratthimadisu hi jagatippadesesu pathavibhagesu na so
valaggamattopi okaso atthi, yattha thito papakammato muccitum
sakkuneyyati.
     Desanavasane te bhikkhu sotapattiphaladini papunimsu.
Sampattamahajanassapi satthika dhammadesana ahositi.
                       Tayojanavatthu.
                       --------
@Footnote: 1. Si. Yu. pavisantassapi.
                12. Suppabuddhasakkavatthu. (106)
      "na antalikkhe na samuddamajjheti imam dhammadesanam sattha
nigrodharame viharanto suppabuddham sakkam arabbha kathesi.
     So kira "ayam mama dhitaram chaddetva nikkhanto mama puttam
pabbajetva tassa veritthane thito cati imehi dvihi karanehi
satthari aghatam bandhitva ekadivasam "nadanissa nimantanatthanam gantva
bhunjitum dassamiti gamanamaggam pidahitva antaravithiyam suram pivanto
nisidi. Athassa, satthari bhikkhusanghaparivute tam thanam agate, "sattha
agatoti arocesum. So aha "purato gacchatha, tassa vadetha `nayam
maya mahallakataroti nassa maggam dassamiti, punappunam vuccamanopi
tatheva vatva nisidi. Sattha matulassa santika maggam alabhitva tato
nivatti. Sopi ekam carapurisam pesesi "gaccha, tassa katham sutva
ehiti. Satthapi nivattanto sitam katva anandattherena "ko nu kho
bhante sitapatukammassa 1- paccayoti puttho aha "passasi ananda
suppabuddhanti. "passami bhanteti. "bhariyam tena kammam katam madisassa
buddhassa maggam adentena, ito sattame divase hetthapasade
sopanapadamule pathavim pavisissatiti. Carapuriso tam katham sutva
suppabuddhassa santikam gantva "kim me bhagineyyena nivattantena
vuttanti puttho yathasutam arocesi. So tassa vacanam sutva
"nadani mama bhagineyyassa kathadoso atthi, addha yam so vadati
@Footnote: 1. Si. Yu. kamme.
Tam tatheva hoti, evam santepi nam idani musavadena nigganhissami,
so hi mam `sattame divase pathavim pavisissatiti aniyamena avatva
`hetthapasade sopanapadamule pathavim pavisissatiti aha itodani
patthayaham tam thanam na gamissami, atha nam tasmim thane pathavim
apavisitva musavadena nigganhissamiti. So attano upabhogajatam
sabbam sattabhumikassa pasadassa upari aropetva sopanam
harapetva dvaram pidahapetva ekekasmim dvare dve dve
malle thapetva "sacaham pamadena hettha orohitukamo homi;
nivareyyatha manti vatva sattame pasadatale sirigabbhe nisidi.
Sattha tam pavattim sutva "bhikkhave suppabuddho na kevalam pasadatale 1-,
vehasam uppatitva akase va nisidatu, navaya va samuddam
pakkhandatu, pabbatantaram va pavisatu; buddhanam kathaya dvidhabhavo
nama natthi, maya vuttatthaneyeva so pathavim pavisissatiti vatva
anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha
              "na antalikkhe, na samuddamajjhe,
               na pabbatanam vivaram pavissa,
               na vijjate so jagatippadeso,
               yatratthitam nappasaheyya maccuti.
     Tattha nappasaheyya maccuti: yasmim padese thitam maranam
nappasaheyya nabhibhaveyya, kesaggamattopi so pathavippadeso natthi.
@Footnote: 1. Si. Yu. pasadatalam.
Sesam purimasadisamevati.
     Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti.
     Sattame divase satthu bhikkhacaramaggassa niruddhavelaya
hetthapasade suppabuddhassa mangalasso uddamo hutva tam tam
bhittim pahari. So upari nisinnovassa saddam sutva "kim etanti
pucchi. "mangalasso uddamoti. So panasso suppabuddham disvava
sannisidati. Atha nam so ganhitukamo hutva nisinnatthana utthaya
dvarabhimukho ahosi. Dvarani sayameva vivatani, sopanam sakatthaneyeva
thitam. Dvare thita malla tam givayam gahetva hetthabhimukham khipimsu.
Etenupayena sattasupi talesu dvarani sayameva vivatani,
sopanani yathathanesu thitani. Tattha tattha malla tam givayameva
gahetva hetthabhimukham khipimsu. Atha nam hetthapasade sopanapadamulam
sampattameva mahapathavi vivaramana bhijjitva sampaticchi. So gantva
avicimhi nibbattiti.
                     Suppabuddhasakkavatthu.
                  Papavaggavannana nitthita.
                       Navamo vaggo
                       ---------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 22 page 1-43. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=22&A=1&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=22&A=1&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=19              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=587              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=572              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=572              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

previous bookdispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]