ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 24 : PALI ROMAN Dha.A.7 mala-nagavagga

page60.

Cakkhuma tathagatova settho. Casaddo sampindanattho arupadhamme sampindeti; tasma arupadhammanampi tathagato settho uttamo. Dassanassa visuddhiyati: maggaphaladassanavisuddhattham yo maya "setthoti vutto, eseva maggo; natthanno. Etam hiti: tasma tumhe etameva patipajjatha. Marasenappamohananti: etam hi "maramohanam maravancananti vuccati. Dukkhassati sakalassapi vattadukkhassa antam paricchedam karissathati attho. Sallasatthananti: ragasalladinam satthanam nimmathanam abbahanam etam maggam maya vina anussavadihi attapaccakkhato natvava ayam maggo akkhato, idani tumhehi kilesanam atapanena "atappanti sankham gatam tassa adhigamatthaya sammappadhanaviriyam kiccam karaniyam, kevalam hi akkhataro tathagata; tasma tehi akkhatavasena ye patipanna dvihi jhanehi jhayino, te tebhumikavattasankhata marabandhana pamokkhantiti attho. Desanavasane te bhikkhu arahatte patitthahimsu. Sampattanampi satthika dhammadesana ahositi. Pancasatabhikkhuvatthu. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

2. Aparam pancasatabhikkhuvatthu. (204) "sabbe sankharati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto pancasate bhikkhu arabbha kathesi. Te kira satthu santike kammatthanam gahetva aranne ghatentapi vayamantapi arahattam appatva "visesetva kammatthanam ugganhissamati satthu santikam agamamsu. Sattha "kinnu kho imesam sappayanti vimamsanto "ime kassapabuddhakale visativassahassani aniccalakkhane anuyunjimsu: tasma aniccalakkhaneneva tesam ekam gatham desetum vattatiti cintetva "bhikkhave kamabhavadisu sabbepi sankhara hutva abhavatthena anicca evati imam gathamaha "sabbe sankhara aniccati yada pannaya passati, atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyati. Tattha sabbe sankharati: "kamabhavadisu uppanna khandha tattha tattheva nirujjhanato aniccati yada vipassanapannaya passati, atha imasmim khandhapariharanadukkhe nibbindati, nibbindanto dukkhaparijananadivasena saccani pativijjhati. Esa maggo visuddhiyati: visuddhatthaya vodanatthaya esa maggoti attho. Desanavasane te bhikkhu arahatte patitthahimsu. Sampattaparisayapi satthika desana ahositi. Aparam pancasatabhikkhuvatthu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Dutiyagathayapi evarupameva vatthu. Tada hi bhagava tesam bhikkhunam dukkhalakkhane katabhiyogabhavam natva "bhikkhave sabbepi khandha patipilanatthena dukkha evati vatva imam gathamaha "sabbe sankhara dukkhati yada pannaya passati, atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyati. Tattha "dukkhati: patipilanatthena dukkha. Sesam purimasadisameva. Tatiyagathayapi eseva nayo. Kevalam hi ettha bhagava tesam bhikkhunam pubbe anattalakkhane anuyuttabhavam natva "bhikkhave sabbepi khandha avasavattanatthena anatta evati vatva imam gathamaha "sabbe dhamma anattati yada pannaya passati, atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyati. Tattha "sabbe dhammati: pancakkhandhaeva adhippeta. Anattati: "ma jirantu ma miyantuti vase vattetum na sakkati avasavattanatthena anatta sunna assamika anissarati attho. Sesam purimasadisamevati. --------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

3. Padhanakammikatissattheravatthu. (205) "utthanakalamhiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto padhanakammikatissattheram arabbha kathesi. Savatthivasino kira pancasata kulaputta satthu santike pabbajitva kammatthanam gahetva arannam agamamsu. Tesu eko tattheva ohiyi. Avasesa aranne samanadhammam karonta arahattam patva "patiladdhagunam satthu arocessamati puna savatthim agamamsu. Te savatthito yojanamatte ekasmim gamake pindaya carante disva eko upasako yagubhattadihi patimanetva anumodanam sutva punadivasatthaya nimantesi. Te tadaheva savatthim gantva pattacivaram patisametva sayanhasamaye sattharam upasankamitva vanditva nisidimsu. Sattha tehi saddhim ativiya tutthim pavedayamano patisantharamakasi. Atha nesam tattha ohino 1- sahayabhikkhu cintesi "satthu imehi saddhim patisantharam karontassa mukham nappahoti, mayham pana maggaphalabhavena maya saddhim na katheti, ajjeva arahattam patva sattharam maya saddhim kathapessamiti. Tepi bhikkhu "mayam agamanamagge ekena upasakena svatanaya nimantita patova tattha gamissamati sattharam apalokesum. Atha nesam sahayabhikkhu sabbarattim cankamanto niddavasena cankamanakotiyam ekasmim pasanaphalake pati. Urutthi @Footnote: 1. Yu. ohito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Bhijji. So mahasaddena viravi. Tassa te sahayaka bhikkhu saddam sanjanitva ito cito ca upadhavimsu. Tesam dipam jaletva tassa kattabbakiccam karontanamyeva aruno utthahi. Te tam gamam gantum okasam na labhimsu. Atha ne sattha aha "kim bhikkhave bhikkhacaragamam na gamitthati. Te "ama bhanteti tam pavattim arocesum. Sattha "na bhikkhave esa idaneva tumhakam labhantarayam karoti, pubbepi akasiyevati vatva tehi yacito atitam aharitva "yo pubbe karaniyani paccha so katumicchati, varunakattham bhanjova 1- sa paccha anutappatiti jatakam 2- vittharesi. Tada kira te bhikkhu pancasata manavaka ahesum, kusitamanavako ayam bhikkhu ahosi, acariyo pana tathagatova ahositi. Sattha imam dhammadesanam aharitva "bhikkhave yo hi utthanakale utthanam na karoti avasannasankappo hoti kusito, so jhanadibhedam visesam nadhigacchatiti vatva imam gathamaha "utthanakalamhi anutthahano yuva bali alasiyam upeto samsannasankappamano kusito pannaya maggam alaso na vindatiti. Tattha "anutthahanoti: anutthahanto: avayamanto. Yuva baliti: pathamayobbane thito balasampannopi hutva. Alasiyam @Footnote: 1. Ma. Si. Yu. varunakatthabhanjova. 2. varunajatakam. khu. ja. @eka. 27/23. tadatthakatha. 2/119.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Upetoti: alasabhavam upeto hoti bhutva bhutva sayati. Samsanna- sankappamanoti: tihi micchavitakkehi sutthuavasannasankappacitto. Kusitoti: nibbiriyo. Alasoti: so mahaalaso pannaya datthabbam ariyamaggam apassanto na vindati na labhatiti attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Padhanakammikatissattheravatthu. ----------- 4. Sukarapetavatthu. (206) "vacanurakkhiti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto sukarapetam arabbha kathesi. Ekasmim hi 1- divase mahamoggallanatthero lakkhanattherena saddhim gijjhakuta orohanto ekasmim padese sitam katva "ko nu kho avuso hetu sitassa patukammayati 2- lakkhanattherena puttho "akalo avuso imassa panhassa, satthu santike mam puccheyyasiti vatva lakkhanattherena saddhimyeva rajagahe pindaya caritva pindapatapatikkanto veluvanam gantva 3- sattharam vanditva nisidi. Atha nam lakkhanatthero tamattham pucchi. So aha "avuso aham ekam petam addasam, tassa tigavutappamanam sariram, tam manussasarirasadisam, sisam pana sukarassa viya, tassa mukhe nanguttham jatam, tato pulava @Footnote: 1. Si. so kira ekadivasam. 2. Si. Yu. patukamme. 3. Si. Yu. agantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Paggharanti; svaham `na me evarupo satto ditthapubboti tam disva sitam patvakasinti. Sattha "cakkhubhuta vata bhikkhave mama savaka viharantiti vatva "ahampetam sattam bodhimandeyeva addasam, `ye pana me na saddaheyyum, tesam ahitaya assati paresam anukampaya na kathesim, idani [1]- moggallanam sakkhim labhitva kathemi, saccam bhikkhave moggallano ahati. Tam sutva bhikkhu sattharam pucchimsu "kim pana bhante tassa pubbakammanti. Sattha "tenahi bhikkhave sunathati atitam aharitva tassa pubbakammam kathesi: kassapabuddhakale kirekasmim gamakavase dve thera samaggavasam vasimsu. Tesu eko satthivasso, eko ekunasatthivasso. So itarassa pattacivaramadaya vicari, samanero viya sabbam vattapativattam akasi. Tesam ekamatukucchiyam vutthabhatinam 2- viya samaggavasam vasantanam vasanatthanam eko dhammakathiko agami. Tada ca dhammassavanadivaso hoti. Thera tam sanganhitva "dhammakatham no kathehi sappurisati ahamsu. So dhammakatham kathesi. Thera "dhammakathiko no laddhoti tutthacitta punadivase tamadaya dhuragamam pindaya pavisitva tattha katabhattakicca "avuso hiyyo thitatthanato 3- thokam dhammakatham kathehiti manussanam dhammam kathapesum. Manussa dhammakatham sutva punadivasatthayapi nimantayimsu. Evam samanta bhikkhacaragamesu dve dve divase tamadaya pindaya carimsu. Dhammakathiko cintesi "ime dve atimuduka, maya ubhopete @Footnote: 1. Si. Yu. etthantare `meti atthi. 2. Ma. Si. Yu. vutthabhatunam. @3. Ma. kathitatthanato va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Palapetva imasmim vihare vasitum vattatiti. So sayam therupatthanam gantva bhikkhunam 1- utthaya gatakale nivattitva mahatheram upasankamitva "bhante kinci vattabbam atthiti vatva, "kathehi avusoti vutte, thokam cintetva "bhante katha nama mahasavajjati vatva akathetvava pakkami. Anutherassapi santikam gantva tatheva akasi. So dutiyadivase tatheva katva, tatiyadivase tesam ativiya kotuhale uppanne, mahatheram upasankamitva "bhante kinci vattabbam atthi, tumhakam pana santike vattum na visahamiti vatva, therena "hotu avuso, kathehiti nippilito aha "kim pana bhante anuthero tumhehi saddhim visabhagoti. "sappurisa kim nametam kathesi, mayam ekamatukucchiyam vutthaputta viya, amhesu ekena laddham itarenapi laddhameva hoti, maya etassa ettakam kalam aguno ditthapubbo natthiti. "evam bhanteti. "ama avusoti. "bhante mam anuthero evamaha `sappurisa tvam kulaputto, `ayam mahathero lajji pesaloti etena saddhim sambhogam karonto upaparikkhitva kareyyasiti, evamesa mam agatadivasato patthaya vadetiti. Mahathero tam sutvava kuddhamanaso dandabhihatam kulalabhajanam viya bhijji. Itaropi utthaya anutherassa santikam gantva tatheva avoca. Sopi tatheva bhijji. Tesu kincapi ettakam kalam ekopi visum pindaya pavitthapubbo nama natthi, punadivase pana visum pindaya pavisitva, anuthero puretaram agantva @Footnote: 1. "tattha dveyeva thera vasimsuti pubbe dassitam viya ahosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

Upatthanasalayam atthasi, mahathero paccha agamasi. 1- Tam disva anuthero cintesi "kim nu kho imassa pattacivaram patiggahetabbam udahu noti. So "nadani patiggahessamiti cintetvapi "hotu, na maya evarupam katapubbam, maya attano vattam hapetum na vattatiti cittam mudukam katva theram upasankamitva "bhante pattacivaram dethati aha. Itaro "gaccha dubbinita, na tvam mama pattacivaram patiggahetum yuttarupoti accharam paharitva, tena "ama bhante, ahampi `tumhakam pattacivaram na patiggahessamiti cintesinti vutte, "avuso navaka kim tvam cintesi `mama imasmim vihare koci sango atthiti aha. Itaropi "tumhe pana bhante kimevam mannatha `mama imasmim vihare koci sango atthiti, eso vo viharoti vatva pattacivaramadaya nikkhami. Itaropi nikkhami. Te ekamaggenapi agantva, eko pacchimadvarena maggam ganhi, eko puratthimadvarena. Dhammakathiko "bhante ma evam karotha, ma evam karothati vatva "titthavusoti vutte, nivatti. So punadivase dhuragamam pavittho, manussehi "bhante bhadanta kuhinti vutte, "avuso ma pucchatha, tumhakam kulupaka hiyyo kalaham katva nikkhamimsu, aham yacantopi nivattetum nasakkhinti aha. Tesu bala tunhi ahesum, pandita pana "amhehi ettakam kalam bhadantanam kinci khalitam nama na ditthapubbam, tesam bhayam uppajjamanam imam nissaya uppannam bhavissatiti domanassappatta @Footnote: 1. agacchiti yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Ahesum. Tepi thera gatatthane cittasukham nama na labhimsu. Mahathero cintesi "aho navakassa bhikkhuno bhariyam kammam katam, muhuttam dittham nama agantukabhikkhum aha `mahatherena saddhim sambhogam ma akasiti. Itaropi cintesi "aho mahatherassa bhariyam kammam katam, muhuttam dittham nama agantukabhikkhum aha `imina saddhim sambhogam ma akasiti. Tesam neva sajjhayo na manasikaro ahosi. Te vassasataccayena pacchimadisaya ekam viharam agamamsu. Tesam ekameva senasanam papuni. Mahathere pavisitva mancake nisinne, itaropi pavisi. Mahathero tam disvava sanjanitva assuni sandharetum nasakkhi. Itaropi mahatheram sanjanitva assupunnehi nettehi "kathemi nu kho ma kathemiti cintetva "na tam saddheyyarupanti theram vanditva aha "bhante aham ettakam kalam tumhakam pattacivaram gahetva vicarim, api nu me kayadvaradisu tumhehi kinci asaruppam ditthapubbanti. "na ditthapubbam avusoti. "atha kasma dhammakathikam avocuttha `ma etena saddhim sambhogam akasiti. "naham avuso evam kathemi, taya kira mama antare evam vuttanti. "ahampi bhante na vadamiti. Te tasmim khane "tena amhe bhinditukamena evam vuttam bhavissatiti natva annamannam accayam desayimsu. Te vassasatam cittassadam alabhanta tam divasam samagga hutva "ayama, tam tato vihara nikkaddhissamati pakkamitva anupubbena tam viharam agamamsu. Dhammakathikopi there disva pattacivaram patiggahetum upaganchi. Thera

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

"na tvam imasmim vihare vasitum yuttarupoti accharam paharimsu. So santhatum asakkonto tavadeva nikkhamitva palayi. Atha nam visati vassa sahassani kato samanadhammo sandharetum nasakkhi. Tato cavitva avicimhi nibbatto ekam buddhantaram pacitva idani gijjhakute vuttappakarena attabhavena dukkham anubhoti. Sattha idam tassa pubbakammam aharitva "bhikkhave bhikkhuna nama kayadihi upasantarupena bhavitabbanti vatva imam gathamaha "vacanurakkhi manasa susamvuto kayena ca akusalam na kayira ete tayo kammapathe visodhaye aradhaye maggamisippaveditanti. Tassattho "catunnam vaciduccaritanam vajjanena vacanurakkhi, abhijjhadinam anuppadanena manasa sutthu samvuto, panatipatadayo pajahanto kayena ca akusalam na kayira, evam 1- ete tayo kammapathe visodhaye; evam visodhento hi silakkhandhadinam esakehi buddhadihi isihi paveditam atthangikam maggam aradheyyati. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Sukarapetavatthu. ----- @Footnote: 1. Si. Yu. "evanti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

5. Pothilattheravatthu. (207) "yoga veti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto pothilam nama theram arabbha kathesi. So kira sattannam buddhanam sasane tepitako pancannam bhikkhusatanam dhammam vacesi. Sattha cintesi "imassa bhikkhuno `attano dukkhanissaranam karissamiti cittampi natthi, samvejessami nanti. Tato patthaya tam theram attano upatthanam agatakale "ehi tucchapothila, nisida tucchapothila, yahi tucchapothilati vadeti, utthaya gatakalepi "tucchapothilo gatoti vadeti. So cintesi "aham satthakathani tini pitakani dharemi, pancannam bhikkhusatanam attharasa mahagane dhammam vacemi, atha ca pana mam sattha abhikkhanam `tucchapothilati vadeti, addha mam sattha jhanadinam abhavena evam vadetiti. So uppannasamvego "arannam idani pavisitva samanadhammam karissamiti sayameva pattacivaram samvidahitva paccusakale sabbapaccha dhammam ugganhitva 1- nikkhamantena bhikkhuna saddhim nikkhami. Parivene nisiditva sajjhayanta tam "acariyoti na sallakkhesum. So visam yojanasatam gantva, ekasmim arannavase timsa bhikkhu vasanti, te upasankamitva sanghattheram vanditva "bhante avassayo me hothati aha. "avuso tvam dhammakathiko, amhehi nama tam nissaya kinci @Footnote: 1. Si. Yu. pagganhitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Janitabbam bhaveyya, kasma evam vadesiti. "ma bhante evam karotha, avassayo me hothati. Te pana sabbe khinasavava. Atha nam mahathero "imassa uggaham nissaya mano atthiyevati anutherassa santikam pahini. Sopi tam tathevaha. Imina niharena sabbepi tam pesenta divatthane nisiditva sucikammam karontassa sabbanavakassa sattavassika- samanerassa santikam pahinimsu. Evamassa manam niharimsu. So nihatamano samanerassa santike anjalim paggahetva "avassayo me hohi sappurisati aha. "aho acariya kim nametam kathetha, tumhe mahallaka bahussuta, tumhakam santike maya kinci karanam janitabbam bhaveyyati. "ma evam kari sappurisa, hohiyeva me avassayoti. "bhante sace ovadakkhama bhavissatha, bhavissami vo avassayoti. "homi sappurisa, aham `aggim pavisati vutte, aggimpi pavisissami evati. Atha nam so avidure ekam saram dassetva "bhante yatha nivatthaparutava imam saram pavisathati aha. So hissa mahagghanam dupattacivaranam nivatthaparutabhavam natvapi "ovadakkhamo nu kho noti vimamsanto evamaha. Theropi ekavacaneneva otari. Atha nam civarakannanam temanakale "etha bhanteti vatva, ekavacaneneva agantva thitam aha "bhante ekasmim vammike cha chiddani, tattha ekena chiddena godha anto pavittha, tam ganhitukamo itarani panca chiddani thaketva chattham bhinditva pavitthacchiddeneva ganhati;

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Evam tumhepi chadvarikesu arammanesu 1- sesani panca dvarani pidhaya manodvare kammam patthapethati. Bahussutassa bhikkhuno ettakeneva padipujjalanam viya ahosi. So "ettakameva hotu sappurisati karajakaye nanam otaretva samanadhammam arabhi. Sattha visayojanasata matthake nisinnova tam bhikkhum oloketva "yathevayam bhikkhu bhuripanno; evameva tena attanam patitthapetum vattatiti cintetva tena saddhim kathento viya obhasam pharitva imam gathamaha "yoga ve jayate bhuri, ayoga bhurisankhayo,' etam dvedhapatham natva bhavaya vibhavaya ca tathattanam niveseyya; yatha bhuri pavaddhatiti. Tattha "yogati: atthattimsaya arammanesu yoniso manasikaRa. Bhuriti: pathavisamaya vitthataya pannayetam namam. Sankhayoti: vinaso. Etam dvedhapathanti: etam yoganca ayoganca. Bhavaya vibhavaya cati: vaddhiya ca avaddhiya ca. Tathattananti: yatha ayam bhurisankhata panna pavaddhati; evam attanam niveseyyati attho. Gathavasane pothilatthero arahatte patitthahiti. Pothilattheravatthu. -------- @Footnote: 1. "../../bdpicture/chasu dvaresuti bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

6. Mahallakattheravatthu. (208) "vanam chindathati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sambahule mahallake bhikkhu arabbha kathesi. Te kira gihikale savatthiyam kutumbika addha mahaddhana annamannam sahayaka ekato punnani karonta satthu dhammadesanam sutva "mayam mahallaka, kim no gharavasenati sattharam pabbajjam yacitva pabbajimsu, mahallakabhavena pana dhammam pariyapunitum asakkonta viharapariyante pannasalam karetva ekato vasimsu, pindaya carantapi yebhuyyena puttadarasseva geham gantva bhunjimsu. Tesu ekassa puranadutiyika madhurapanika nama. Sa tesam sabbesampi upakarika ahosi; tasma sabbepi attana laddham aharam gahetva tassaeva gehe nisiditva bhunjanti. Sapi nesam yathasannihitam supabyanjanam deti. Sa annatarena abadhena phuttha kalamakasi. Atha te mahallakatthera sahayakattherassa pannasalayam sannipatitva annamannam givasu gahetva "madhurahattharasa upasika kalakatati vilapanta rodimsu, bhikkhuhi ca samantato upadhavitva "kimidam avusoti puttha "bhante sahayassa no puranadutiyika kalakata, sa amhakam ativiya upakarika, idani kuto tatharupam labhissama, imina karanena rodamati ahamsu. Bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave idaneva, pubbepete, tassa kakayoniyam nibbattitva samuddatire caramanaya samuddaumiya samuddam pavesetva maritaya, kaka hutva roditva paridevitva, `tam niharissamati mukhatundakehi mahasamuddam ussincanta kilamimsuti vatva atitam aharitva "api nu hanuka santa, mukhanca parisussati, oramama na parema, purateva mahodadhiti imam kakajatakam 1- vittharetva te bhikkhu amantetva "bhikkhave ragadosamohavanam nissaya tumhehi idam dukkham pattam, tam vanam chinditum vattati, evam niddukkha bhavissathati vatva ima gatha abhasi "vanam chindatha ma rukkham, vanato jayate bhayam, chetva vanam vanatthanca nibbana hotha bhikkhavo; yavanhi vanattho na chijjati anumattopi narassa narisu patibaddhamanova tava so vaccho khirapakova matariti. Tattha "ma rukkhanti: satthara hi "vanam chindathati vutte, tesam acirappabbajitanam "sattha amhe vasiadini gahetva vanam chindapetiti rukkham chinditukamatacittam 2- uppajjati; atha ne "maya ragadikilesavanam sandhayetam vuttam, na rukkheti patisedhento "ma @Footnote: 1. kakajatakam. khu. ja. eka. 27/42. tadatthakatha. 2/393. @2. Ma. Si. Yu. "cittanti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Rukkhanti aha. Vanatoti: yatha pakativanato sihadibhayam jayati; evam jatiadibhayampi kilesavanato jayatiti attho. Vanam vanatthancati ettha mahanta rukkha vanam nama, khuddaka tasmim vane thita vanattha nama; pubbuppattika rukkha va vanam nama, aparaparuppattika vanattha nama; evameva mahantamahanta bhavakaddhanaka kilesa vanam nama, pavattiyam vipakadayaka vanattha nama; pubbuppattika va vanam nama, aparaparuppattika vanattha nama. Tam pana ubhayampi catutthamaggananena chinditabbam, tenaha "../../bdpicture/chetva vanam vanatthancati. Nibbana hothati: nikkilesa hotha. Yavanhi vanatthoti: yava esa anumattopi kilesavanattho narassa narisu na chijjati; tava so khirapako vaccho matari viya patibaddhamano laggacitto va hotiti attho. Desanavasane te mahallakatthera sotapattiphale patitthahimsu. Sampattanampi satthika desana ahositi. Mahallakattheravatthu. ---------- 7. Sariputtattherassasaddhiviharikavatthu. 1- (209) "ucchindati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sariputtattherassa saddhiviharikam arabbha kathesi. Eko kira suvannakarakaputto abhirupo therassa santike @Footnote: 1. Ma. Si. Yu. suvannakarattherassa vatthu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Pabbaji. Thero "tarunanam rago ussanno hotiti cintetva tassa ragapatighataya asubhakammatthanam adasi. Tassa pana tam asappayam; tasma arannam pavisitva temasam vayamanto cittekaggatamattampi alabhitva puna therassa santikam agantva, therena "upatthitam te avuso kammatthananti vutte, tam pavattim arocesi. Athassa thero "kammatthanam na sampajjatiti vosanam apajjitum na vattatiti vatva puna tadeva kammatthanam sadhukam kathetva adasi. So dutiyavarepi kanci visesam nibbattetum asakkonto agantva therassa arocesi. [1]- Theropi sakaranam saupamam katva tadeva kammatthanam acikkhi. So punapi agantva kammatthanassa asampajjanabhavam kathesi. Thero cintesi "karako bhikkhu attani vijjamane kamachandadayo `vijjamanati avijjamane `avijjamanati ca janati; ayancapi bhikkhu karako no akarako, patipanno no appatipanno; aham panetassa ajjhasayam na janami, buddhaveneyyo eso bhavissatiti tam adaya sayanhasamaye sattharam upasankamitva "ayam bhante mama saddhivihariko, imassa maya imina karanena idam nama kammatthanam dinnanti sabbam tam pavattim arocesi. Atha nam sattha "asayanusayananam nametam paramiyo puretva dasasahassalokadhatum unnadetva sabbannutam pattanam buddhanamyeva hotiti vatva "katarakula nu kho esa pabbajitoti avajjanto @Footnote: 1. Ma. Si. Yu. etthantare "athassati atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

"suvannakarakulati natva atite attabhave olokento tassa suvannakarakuleyeva patipatiya nibbattani panca attabhavasatani disva "imina daharena digharattam suvannakarakammam karontena `kannikarapupphapadumapupphadini karissamiti rattasuvannameva samparivattitam, imassa asubhapatikulakammatthanam na vattati, manapamevassa kammatthanasappayanti cintetva "sariputta taya kammatthanam datva cattaro mase kilamitam bhikkhum ajja pacchabhatteyeva arahattam pattam passissasi, gaccha tvanti theram uyyojetva iddhiya cakkamattam suvannapadumam mapetva pattehi ceva nalena ca udakabinduni muncantam viya katva "handa bhikkhu imam padumam adaya viharapaccante valukarasimhi thapetva sammukhatthane pallankena nisiditva `lohitakam lohitakanti parikammam karohiti adasi. Tassa satthu hatthato padumam ganhantasseva cittam pasidi. So viharapaccantam gantva valukam ussapetva, tattha padumanalam pavesetva sammukhe pallankena nisinno "lohitakam lohitakanti parikammam arabhi. Athassa tam khanamyeva nivaranani vikkhambhimsu, upacarajjhanam uppajji. Tadanantaram pathamajjhanam nibbattetva pancahakarehi vasibhavam papetva yathanisinnova dutiyajjhanadini patva vasibhute catutthajjhane jhanakilam kilanto nisidi. Sattha tassa jhananam uppannabhavam natva "sakkhissati nu kho esa attano dhammataya uttarim visesam nibbattetunti olokento "na sakkhissatiti natva "tam padumam milayatuti adhitthahi. Tam hatthehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Madditapadumam viya milayantam kalavannam ahosi. So jhana vutthaya tam oloketva "kim nu kho idam padumam jaraya pahatam pannayati, anupadinnakepi evam jaraya abhibhuyyamane, upadinnake katha nama natthi, idampi hi jara abhibhavissatiti aniccalakkhanam passi. Tasmim pana ditthe, dukkhalakkhanam anattalakkhananca ditthameva hoti. Tassa tayo bhava aditta viya kanthe baddhakunapam viya ca khayimsu. Tasmim khane tassa avidure kumaraka ekam saram otaritva kumudani bhanjitva thale rasim karonti. So thale ca jale ca kumudani olokesi. Athassa jale kumudani abhirupani udakam paggharantani viya upatthahimsu, itarani aggaggesu parimilatani. So "anupadinnakam jara evam paharati, upadinnakam kim na paharissatiti sutthutaram aniccalakkhanadini addasa. Sattha "pakatibhutam idani imassa bhikkhuno kammatthananti natva gandhakutiyam nisinnakova obhasam munci. So tassa mukham pahari. Athassa "kinnu kho etanti olokentassa, sattha agantva sammukhe thito viya ahosi. So utthaya anjalim pagganhi. Athassa sattha sappayam sallakkhetva imam gathamaha "ucchinda sinehamattano kumudam saradikamva panina santimaggameva bruhaya, nibbanam sugatena desitanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Tattha "ucchindati: arahattamaggena chinda. Saradikanti: saradakale nibbattam. Santimagganti: nibbanagamim atthangikam maggam. Bruhayati: vaddhaya. Nibbananti nibbanam hi sugatena desitam; tasma tassa maggam bhavehiti attho. Desanavasane so bhikkhu arahatte patitthahiti. Sariputtattherassasaddhiviharikavatthu. ----------- 8. Mahadhanavanijavatthu. (210) "idha vassanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto mahadhanavanijam nama arabbha kathesi. So kira baranasito kusumbharattanam vatthanam panca sakatasatani puretva vanijjaya savatthim agato. So naditiram patva "sve nadim uttarissamiti tattheva sakatani mocetva vasi. Rattim mahamegho utthahitva vassi. Nadi sattaham udakassa pura atthasi. Nagarepi sattaham nakkhattam kilimsu. Kusumbharattehi kiccam natthi. Vanijo cintesi "aham duramagato, sace puna gamissami, papanco bhavissati, idheva vassanca hemantanca gimhanca mama kammam karonto vasitva imani vikkinissamiti. Sattha nagare pindaya caranto tassa cittam natva sitam patukaritva anandattherena sitakaranam puttho aha "dittho te ananda mahadhanavanijoti. "ama bhanteti. "so attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Jivitantarayam ajanitva imam samvaccharam idheva vasitva bhandam vikkinitum cittam akasiti. "kim panassa bhante antarayo bhavissatiti. Sattha "ama ananda sattahameva jivitva so maccumukhe patitthahissatiti vatva ima gatha abhasi "ajjeva kiccam atappam, ko janna `maranam suve,' na hi no sangarantena mahasenena maccuna; evam viharim atapim ahorattamatanditam tam ve `bhaddekarattoti santo acikkhate muniti. "gacchamissa bhante arocessamiti. "vissattho gaccha anandati. Thero sakatatthanam 1- gantva bhikkhaya cari. Vanijo theram aharena patimanesi. Atha nam thero aha "kittakam kalam idha vasissasiti. "bhante aham durato agato, sace puna gamissami, papanco bhavissati; imam samvaccharam idha vasitva bhandam vikkinitva gamissamiti. "upasaka dujjano jivitantarayo, appamadam katum vattatiti. "kim pana bhante antarayo bhavissatiti. "ama upasaka, sattahameva te jivitam pavattissatiti. So samviggamanaso hutva buddhappamukham bhikkhusangham nimantetva sattaham mahadanam datva anumodanatthaya pattam ganhi. Athassa sattha anumodanam karonto "upasaka panditena nama `idheva vassadini vasissami, idancidanca kammam payojessamiti cintetum na vattati, attano [2]- jivitantarayameva @Footnote: 1. Si. Yu. sakatavaram. 2. Si. Yu. etthantare "panati atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Cintetum vattatiti vatva imam gathamaha "idha vassam vasissami idha hemantagimhisu' iti balo vicinteti antarayam na bujjhatiti. Tattha "idha vassanti: imasmim thane idancidanca kammam karonto catummasam vassam vasissami. Hemantagimhisuti: "hemantagimhesupi cattaro 1- mase idancidanca kammam karonto idheva vasissamiti evam ditthadhammikasamparayikam attham ajananto balo vicinteti. Antarayanti: "asukasmim nama kale va dese va vaye va marissamiti attano jivitantarayam na bujjhatiti. Desanavasane so vanijo sotapatatiphale patitthahi, sampattanampi satthika desana ahosi. Vanijopi sattharam anugantva nivattitva "sisarogo viya me uppannoti sayane nipajji, tathanipannova kalam katva tusitavimane nibbattiti. Mahadhanavanijavatthu. ------- @Footnote: 1. amenditena bhavitabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

9. Kisagotamivatthu. (211) "tam puttapasusammattanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto kisagotamim arabbha kathesi. Vatthu sahassavagge "yo ca vassasatam jive apassam amatam padam, ekaham jivitam seyyo passato amatam padanti gathavannanaya vittharetva kathitam. Tada hi sattha "kisagotami laddha te ekaccharamatta siddhatthakati aha. "na laddha bhante, sakalagame jivantehi matakava bahutarati. Atha nam sattha "tvam `mameva putto matoti sallakkhesi, dhuvadhammo esa sabbasattanam, maccuraja hi sabbasatte aparipunnajjhasayeeva mahogho viya parikaddhamano apayasamudde pakkhipatiti vatva dhammam desento imam gathamaha "tam puttapasusammattam byasattamanasam naram suttam gamam mahoghova maccu adaya gacchatiti. Tattha "tam puttapasusammattanti: tam rupabaladisampanne putte ca pasu ca labhitva "mama putta abhirupa balasampanna pandita sabbakiccasamattha, mama gono abhirupo arogo mahabharasaho, mama gavi bahukhirati evam puttehi ca pasuhi ca sammattam pamattam naram. Byasattamanasanti: hirannasuvannadisu va pattacivaradisu va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Kincideva labhitva tato uttaritaram patthanataya asattamanasam. Cakkhuvinneyyadisu arammanesu vuttappakaresu va parikkharesu yam yam laddham hoti tattha tattheva lagganataya byasattamanasam va. Suttam gamanti: niddam upagatam sattanikayam. Mahoghovati: yatha evarupam gamam gambhiravitthato mahanto mahanadiogho antamaso sunakhampi asesetva sabbam adaya gacchati; evam vuttappakaram naram maccu adaya gacchatiti attho. Desanavasane kisagotami sotapattiphale patitthahi, sampattanampi satthika desana ahositi. Kisagotamivatthu. ----------- 10. Patacaravatthu. (212) "na santi puttati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto patacaram arabbha kathesi. Vatthu sahassavagge "yo ca vassasatam jive apassam udayabbayam, ekaham jivitam seyyo passato udayabbayanti gathavannanaya vittharetva kathitam. Tada hi sattha patacaram tanubhutasokam natva "patacare puttadayo nama paralokam gacchantassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Tanam va lenam 1- va bhavitum na sakkonti; tasma vijjamanapi te na santiyeva; panditena pana silam visodhetva attano nibbanagamimaggameva sodhetum vattatiti vatva dhammam desento ima gatha abhasi "na santi putta tanaya, na pita, napi bandhava, antakenadhipannassa natthi natisu tanata' etamatthavasam natva pandito silasamvuto nibbanagamanam maggam khippameva visodhayeti. Tattha "tanayati: tanabhavaya patitthanatthaya. Bandhavati: putte ca matapitaro ca thapetva avasesa natisuhajja. Antakenadhipannassati: maranena abhibhutassa. Pavattiyam hi puttadayo annapanadidanena ceva uppannakiccanittharanena ca tanam hutvapi maranakale kenaci upayena maranam patibahitum asamatthataya tanatthaya lenatthaya na santi nama; teneva vuttam "natthi natisu tanatati. Etamatthavasanti: etam tesam annamannassa tanam bhavitum asamattha- bhavasankhatam karanam janitva pandito catuparisuddhisilena samvuto rakkhito gopito hutva nibbanagamanam atthangikam maggam sigham sigham visodheyyati attho. @Footnote: 1. Si. lenam va saranam. Yu. saranam va lenam va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Desanavasane patacara sotapattiphale patitthahi, annepi bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Patacaravatthu. Maggavaggavannananitthita. Visatimo vaggo. --------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 24 page 60-86. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=24&A=1195&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=24&A=1195&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=30              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=986              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=987              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=987              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]