ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 26 : PALI ROMAN U.A. (paramatthadi.)

                         3. Yasojasuttavannana
    [23] Tatiye yasojappamukhaniti ettha yasojoti tassa therassa namam,
tam pubbangamam katva pabbajitatta vicaranato ca tani panca bhikkhusatani
"yasojappamukhani"ti vuttani.
    Tesam ayam pubbayogo:- atite kira kassapadasabalassa sasane annataro
bhikkhu arannako aranne pitthipasane katapannakutiyam viharati. Tasminca samaye
pancasata cora gamaghatakadini katva corikaya jivanta corakammam katva
janapadamanussehi anubaddha palayanta arannam pavisitva tattha kinci gahanam
va patisaranam va apassanta avidure tam bhikkhum pasane nisinnam disva
vanditva tam pavattim acikkhitva "amhakam bhante patisaranam hotha"ti yacimsu.
Thero "tumhakam silasadisam patisaranam natthi, sabbe panca silani samadiyatha"ti
aha. Te "sadhu"ti sampaticchitva silani samadiyimsu. Thero "tumhe idani
silesu patitthita, attano jivitam vinassantesupi ma himsanena sankopayittha"ti 1-
kakacupamavidhim 2- acikkhi. Te "sadhu"ti sampaticchimsu. Atha te janapada tam sampatta
ito cito ca gavesanta te core disva sabbeva jivita voropesum. Te tesu
manopadosamattampi akatva akhandasila kalam katva kamavacaradevesu
nibbattimsu. Tesu jetthacoro jetthadevaputto ahosi, itare tasseva parivaRa.
    Te aparaparam samsaranta ekam buddhantaram devaloke khepetva amhakam
bhagavato kale devalokato cavitva jetthadevaputto savatthinagaradvare kevattagame
pancasatakulagamajetthakassa kevattassa putto hutva nibbatti, yasojotissa
namam akamsu. Itarepi avasesakevattanam putta hutva nibbattimsu. Te
pubbasannivasena sabbepi sahayaka hutva sahapamsukilitam kilanta anupubbena
@Footnote: 1 cha.Ma. ma manam padosayitthati  2 Ma.mu. 12/222-233/186-195
Vayappatta ahesum, yasojo tesam aggo ahosi. Te sabbeva ekato hutva
jalani gahetva naditalakadisu macche bandhanta vicaranti.
    Athekadivasam aciravatiya nadiya jale khitte suvannavanno maccho
antojale pavisi, tam disva sabbepi kevatta "amhakam putta macche
bandhanta suvannavannam maccham bandhimsu"ti hatthatuttha ahesum. Atha te
pancasatapi sahayaka maccham navaya pakkhipitva navam ukkhipitva ranno
dassesum. Raja tam disva "bhagava etassa suvannavannakaranam janissati"ti
maccham gahapetva bhagavato dassesi. Sattha "ayam kassapasammasambuddhassa
sasane osakkamane pabbajitva micchapatipajjanto sasanam osakkapetva
niraye nibbatto ekam buddhantaram niraye paccitva tato cuto aciravatiyam maccho
hutva nibbatto"ti vatva tassa matubhagininanca niraye nibbattabhavam, tassa
bhatikattherassa parinibbutabhavanca teneva kathapetva imissa atthuppattiya
kapilasuttam desesi.
    Satthu desanam sutva te pancasata kevattaputta samvegajata hutva bhagavato
santike pabbajitva upasampanna hutva vivekavasam vasanta bhagavantam dassanaya
agamimsu. Tena vuttam "tena kho pana samayena yasojappamukhani pancamattani
bhikkhusatani"tiadi.
    Tattha tedhati te idha. Nevasikehiti nibaddhavasam vasamanehi. Patisammodamanati
nevasikabhikkhuhi "kaccavuso khamaniyan"tiadina patisantharavasena sammodanaya
kataya "ama avuso khamaniyan"tiadina puna sammodamana tehi saddhim
samappavattamoda. Senasanani pannapayamanati acariyupajjhayanam attano ca
papunakani senasanani pucchitva tehi nevasikehi tesam "idam tumhakam acariyanam,
Idam tumhakam upajjhayanam, idam tumhakam papunati"ti senasanani samvidhapetva
attana ca tattha gantva dvarakavatani vivaritva mancapithakatasarakadini niharitva
papphotetva yathathanam thapanadivasena pannapenta ca.
    Pattacivarani patisamayamanati "bhante imam me pattam thapetha, idam civaram,
idam thalakam, idam udakatumbam, idam me kattarayatthin"ti evam samanaparikkharam
sangopayamana. Uccasadda mahasaddati uddham gatatthena ucco saddo yesante
uccasadda akarassa akaram katva. Samantato patthatatthena mahanto saddo
yesante mahasadda. Kevatta manne macchavilopeti kevatta viya macchavilumpane.
Yatha nama kevatta udake vattanato macchaggahanattham pavattanato "kevatta"ti
laddhanama macchabandha macchaggahanattham jale jalam pakkhipitva "pavittho na
pavittho, gahito na gahito"tiadina uccasaddamahasadda honti. Yatha ca te
macchapacchiadini thapitatthane mahajane gantva "mayham ekam maccham detha, mayham
ekam macchaphalam detha, amukassa dinno mahanto, mayham khuddako"tiadini vatva
vilumpamane tesam patisedhanadivasena uccasaddamahasadda ca honti, evamete
bhikkhuti dasseti. Teteti te ete. Kinnuti kissa nu, kimattham nuti attho.
Temeti te ime. Panamemiti niharami. Voti te tumhe. 1- Na vo mama santike
vatthabbanti tumhehi mayham santike na vasitabbam. Ye tumhe madisassa buddhassa
vasanatthanam agantva evam mahasaddam karotha, attano dhammataya vasanta kim
nama saruppam karissatha, tumhadisanam mama santike vasanakiccam natthiti dipeti.
Evam panamitesu ca bhagavata tesu ekabhikkhupi "bhagava tumhe mahasaddamattakena
amhe panametha"ti va annam va kinci pativacanam avatva buddhagaravena sabbe
@Footnote: 1 Si.,ka. teti te tumhe
Bhagavato vacanam sampaticchanta "evam bhante"ti vatva nikkhamimsu. Evam pana tesam
ahosi "mayam sattharam passissama, dhammam sossama, satthu santike vasissamati
agata, evarupassa pana garuno satthu santikam agantva mahasaddam karimha,
amhakameva dosoyam, panamitamha tato, na laddham satthu santike vatthum,
samantapasadikam suvannavannam sariram oloketum, madhurassarena desitam dhammam sotun"ti.
Te balavadomanassajata hutva pakkamimsu.
    Samsametvati suguttam katva. Vajjiti evamnamako janapado, vajji nama
janapadino rajakumara, tesam nivaso ekopi janapado rulhivasena "vajji"tveva
vuccati. Tena vuttam "vajjisu"ti. Vaggumudati evamnama lokassa punnasammata
eka nadi. "vaggamuda"tipi patho. Atthakamenati kinci payojanam anapekkhitva
atthameva icchantena. Hitesinati attham icchantena, "kinti me savaka vattadukkha
parimucceyyun"ti tassa atthasankhatassa atthassa va hetubhutassa hitassa esanasilena.
Tato eva attano sarirakhedam aganetva durepi veneyyasantikam gantva anukampanato
anukampakena. Tameva anukampam upadaya mayam panamita, na attano
veyyavaccadipaccasimsaya. Yasma dhammagaruno buddha bhagavanto sammapatipattiyava
pujetabba, ye uccasaddakaranamattepi panamenti, tasma handa mayam avuso tatha viharam
kappema sabbattha satisampajannayogena apannakappatipadam purenta yathagahitam
kammatthanam matthakam papenta catuiriyapathaviharam kappema viharama. Yatha no
viharatanti yatha amhesu viharantesu bhagava attamano assa sammapatipattipujaya
aradhito bhaveyyati. Attho.
    Tenevantaravassenati tasmimyeva antaravasse mahapavaranam anatikkamitvava.
Sabbeyeva tisso vijja sacchakamsuti sabbeyeva te pancasata bhikkhu
Pubbenivasanussatinanam dibbacakkhunanam asavakkhayanananti ima tisso
pubbenivutthakkhandhapaticchadakamohakkhandhadinam vinivijjhanatthena vijja attapaccakkha
akamsu. Lokiyabhinnasu imayeva dve abhinna asavakkhayananassa bahupakara, na tatha
dibbasotacetopariyaiddhividhanananiti dassanattham vijjattayamettha tesam bhikkhunam
adhigamadassanavasena uddhatam. Tatha hi veranjasutte 1- bhagava veranjabrahmanassa
attano adhigamam dassento vijjattayameva desesi, na dibbasotananadinam
abhavato. Evam tesampi bhikkhunam vijjamananipi dibbasotananadini na uddhatani.
Chalabhinna hi te bhikkhu. Evanca katva "vaggumudaya nadiya tire antarahita
mahavane kutagarasalayam bhagavato sammukhe paturahesun"ti tesam bhikkhunam iddhivalanjanam
vakkhati.
    Yathabhirantanti yathabhiratim yathajjhasayam. Buddhanam hi ekasmim thane vasantanam
chayudakavipattim va aphasukasenasanam va manussanam assaddhadibhavam va agamma anabhirati
nama natthi. Tesam sampattiya "phasum viharama"ti ciraviharopi natthi. Yattha pana
bhagavati viharante manussa saranesu va patitthahanti, silani va samadiyanti
pabbajanti, sotapattimaggadini va papunanti, sattha tasu sampattisu tesam
patitthapanattham vasati, tadabhave pakkamati. Tada hi savatthiyam kattabbabuddhakiccam
nahosi. Tena vuttam "atha kho bhagava savatthiyam yathabhirantam viharitva yena vesali
tena carikam pakkami"ti.
    Carikancaramanoti addhanagamanam gacchanto. Carika ca namesa bhagavato
duvidha turitacarika aturitacarikati. Tattha thurepi bodhaneyyapuggalam disva tassa
bodhanattham sahasa gamanam turitacarika nama, sa mahakassapapaccuggamanadisu datthabba.
Ya pana gamanigamarajadhanipatipatiya devasikam yojanaddhayojanavasena
@Footnote: 1 ana. atthaka. 23/11/174 (sya)
Pindapatacariyadihi lokam anugganhanto gacchati, ayam aturitacarika nama, ayameva
idhadhippeta. Tadavasariti tena avasari, tam va avasari. Tattha avasari, pavisiti attho.
    Tatrati tassam. Sudanti nipatamattam. Vesaliyanti tikkhattum visalibhutatta 1-
"vesali"ti laddhaname licchavirajunam nagare. Mahavaneti mahavanam nama sayamjatam
aropimam saparicchedam mahantam vanam. Kapilavatthusamanta pana mahavanam himavantena
saha ekabaddham aparicchedam hutva mahasamuddam ahacca thitam. Idam tadisam na
hoti, saparicchedam mahantam vananti mahavanam. Kutagarasalayanti tasmim mahavane
bhagavanatam uddissa kate arame kutagaram anto katva hamsavattakacchannena
kata sabbakarasampanna buddhassa bhagavato gandhakuti kutagarasala nama, tassam
kutagarasalayam. Vaggumudatiriyananti vaggumudatiravasinam. Cetasa ceto paricca
manasikaritvati attano cittena tesam cittam paricchijja manasikaritva, cetopariyananena
va sabbannutananena va tehi adhigatavisesam janitvati attho.
    Alokajata viyati sanjataloka viya, itaram tasseva vevacanam.
Candasahassasuriyasahassehi obhasita viyati attho. Yasma te yasojappamukha pancasata
bhikkhu sabbaso avijjandhakaravidhamanena alokabhuta obhasabhuta hutva viharanti,
tasma bhagava tehi thitadisaya "alokajata viya me ananda esa disa"tiadina
vannabhananapadesena te bhikkhu pasamsati. Tena vuttam "yassam disayam vaggumudatiriya
bhikkhu viharanti"ti. Appatikulati na patikula, manapa manoharati attho. Yasmim
hi padese siladigunasampanna mahesino viharanti, tam kincapi
ukkulavikulavisamaduggakaram, 2- atha kho manunnam ramaniyameva. Vuttanhetam:-
               "game va yadi varanne     ninne va yadi va thale
                yattha arahanto viharanti      tam bhumiramaneyyakan"ti. 3-
@Footnote: 1 Si. visalikatta  2 Ma. ukkulavikulavisamanadividuggam 3 khu.dha. 25/98/34
    Pahineyyasiti peseyyasi. Sattha ayasmantanam dassanakamoti tesam
bhikkhunam santike pahenakaradassanam iti bhagava yadattham te bhikkhu panamesi,
tamattham matthakappattam disva araddhacitto tesam dassanakamatam therassa arocesi.
Evam kirassa ahosi "aham ime uccasaddamahasaddakarane panamessami, atha te
bhadro assajaniyo viya kasabhighatena, tena codita samvegappatta mamaradhanattham 1-
arannam pavisitva ghatenta vayamanta khippameva arahattam sacchikarissanti"ti.
Idani te aggaphalappatte disva taya arahattappattiya aradhitacitto tesam
dassanakamo hutva evam dhammabhandagarikam anapesi.
   So bhikkhuti anandattherena tatha anatto chalabhinno eko bhikkhu.
Pamukheti sammukhe. Anenjasamadhinati catutthajjhanapadakena aggaphalasamadhina,
"arupajjhanapadakena"tipi vadanti. "anenjena samadhina"tipi patho.
Kasma pana bhagava tesam bhikkhunam agamanam jananto patisantharam akatva
samapattimyeva samapajji? tesam attana samapannasamapattim janitva
samapajjanattham, tesam pubbe panamitanam idani attana samanasambhogadassanattham,
anubhavadipanattham, vina vacibhedena annabyakaranadipanatthanca. Apare panahu
"pubbe panamitanam idani attano santikam agatanam anuttarasukhuppadanena
anannasadharanapatisantharakaranatthan"ti. Tepi ayasmanto bhagavato ajjhasayam
natva tamyeva samapattim samapajjimsu. Tena vuttam "katamena nu kho bhagava
viharena etarahi viharati"tiadi. Ettha ca rupavacaracatutthajjhanam kosajjadinam
paripantikadhammanam suvidurabhavato iddhiya mulabhutehi anonamanadihi solasahi
vodanadhammehi  samannagamanato anenjappattam sayam aninjatthena anenjanti
vuccati. Vuttanhetam:-
@Footnote: 1 Ma. sammapatipajjanattham
           "anonatam cittam kosajje na injatiti anenjam, anunnatam
        cittam uddhacce na injatiti anenjam, anabhiratam cittam rage na
        injatiti anenjam, anapanatam cittam byapade na injatiti anenjam,
        anissitam cittam ditthiya na injatiti anenjam, appatibaddham cittam
        chandarage na injatiti anenjam, vippamuttam cittam kamarage na
        injatiti anenjam, visamyuttam cittam kilese na injatiti anenjam,
        vimariyadikatam cittam kilesamariyadaya na injatiti anenjam, ekattagatam
        cittam nanattakilese na injatiti anenjam, saddhaya pariggahitam
        cittam assaddhiye na injatiti anenjam, viriyena pariggahitam cittam
        kosajje na injatiti anenjam, satiya pariggahitam cittam pamade
        na injatiti anenjam, samadhina pariggahitam cittam uddhacce na injatiti
        anenjam, pannaya pariggahitam cittam avijjaya na injatiti
        anenjam, obhasagatam cittam avijjandhakare na injatiti anenjan"ti. 1-
    Rupavacaracatutthajjhanameva ca rupaviragabhavanavasena pavattitam, arammanavibhagena
catubbidham arupavacarajjhananti etesam pancannam jhananam anenjavoharo,
tesam yankinci padakam katva samapanna arahattaphalasamapatti anenjasamadhiti
porana.
    Abhikkantayati atitaya. Nikkhanteti niggate, apagateti attho. Tunhi
ahositi bhagava ariyena tunhibhavena tunhi ahosi. Uddhaste aruneti uggate
arune, aruno nama puratthimadisaya suriyodayato puretarameva utthitobhaso.
Nandimukhiyati rattiya arunassa uggatatta eva arunappabhaya suriyalokupajivino
satte nandapanamukhiya viya rattiya jataya, vibhayamanayati attho.
@Footnote: 1 khu.pati. 31/9/418
    Tamha samadhimha vutthahitvati yathaparicchedam tato anenjasamadhito
arahattaphalasamapattito utthaya. Sace kho tvam ananda janeyyasiti bhagava
"ime ca bhikkhu ettakam kalam imina nama samapattisukhena vitinamenti"ti
ananda yadi tvam janeyyasi. Ettakampi te nappatibhaseyyati lokiyapatisammodanam
sandhaya yadidam te "abhikkanta bhante ratti"tiadina tikkhattum patibhanam
upatthitam, tayidam ettakampi te na upatthaheyya. Yasma ca kho tvam ananda sekkho
asekkham samapattiviharam na janasi, tasma mam imesam bhikkhunam lokiyapatisammodanam
karetum ussukkam apajji. Aham pana imehi bhikkhuhi saddhim lokuttarapatisammodaneneva
tiyamarattim vitinamesinti dassento bhagava aha "ahancananda
imani ca panca bhikkhusatani sabbeva anenjasamadhina nisinnamha"ti. 1-
    Etamattham viditvati etam bhikkhunam attana samam anenjasamadhisamapajja-
samatthatasankhatam vasibhavattham sabbakarato viditva. Imam udananti imam tesam
bhikkhunam anavasesaragadippahanasamsiddhitadisabhavadipanam 2- udanesi.
    Tattha yassa jito kamakantakoti kusalapakkhavijjhanatthena kantakabhuto
kilesakamo yena ariyapuggalena anavasesam jito pahino, etenassa anunayabhavam
dasseti. "gamakantako"tipi patho. Tassattho:- game kantako kantakatthaniyo
sakalo vatthukamo yassa jitoti. Jayo cassa tappatibaddhacchandaragappahaneneva
veditabbo, tena tesam anagamimaggo vutto hoti. Akkoso ca jitoti
sambandho. Vadho ca bandhanancati etthapi eseva nayo. Tesu akkosajayena
vaciduccaritabhavo, itarena kayaduccaritabhavo dassito. Tena tannimittakassa
byapadassa anavasesappahanena tatiyamaggo vutto hoti. Athava akkosadijayavacanena
@Footnote: 1 cha.Ma. nisidimhati  2 Si.....pahanasamiddhi....
Tatiyamaggo vutto hoti,  akkosadinam accantakhamanam tattha pakasitam hoti,
ubhayathapi nesam virodhabhavam dasseti. Pabbato viya so thito anejoti eja
vuccati calanakilesaparipantho, ejahetunam avasesakilesanam abhavena anejo,
anejattayeva sabbakilesehi paravadavatehi ca akampaniyatta thito ekagghanapabbatasadiso.
Sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhuti so bhinnakileso bhikkhu sukhadukkhanimittam
na kampatiti hettha vuttanayeneva attho veditabbo.
    Iti bhagava tesam pancasatanam bhikkhunam arahattadhigamena tadibhavappattim
ekajjham katva ekapuggaladhitthanam udanam udanesiti.
                       Tatiyasuttavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 26 page 189-198. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=26&A=4234&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=26&A=4234&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=71              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=2162              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=2175              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=2175              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]