ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                      4. Pancapubbanimittasuttavannana
      [83] Catutthe yadati yasmim kale. Devoti upapattidevo. Tayo hi
deva sammutideva upapattideva visuddhidevati. Tesu sammutideva nama rajano
khattiya. Upapattideva nama catumaharajikato patthaya taduparideva. Visuddhideva
nama khinasava. Idha pana kamavacaradevo adhippeto. Tena vuttam "devoti
upapattidevo"ti. Devakayati devasamuhato, devatthanato va, devalokatoti attho.
Samuhanivasavacako hi ayam kayasaddo. Cavanadhammoti maranadhammo, ayukkhayena va
punnakkhayena va upatthitamaranoti attho.
      Pancassa pubbanimittani patubhavantiti assa upatthitamaranassa devaputtassa
panca maranassa pubbanimittani uppajjanti, pakasani va honti. Mala
milayantiti tena pilandhitamala majjhanhikasamaye atape khitta viya milata
vihatasobha honti.
      Vatthani kilissantiti saradasamaye vigatavalahake akase abbhussakkamana-
balasuriyasadisappabhani nanaviragavannani tena nivatthaparutavatthani tamkhanamyeva
kaddame khipitva madditani viya vihatappabhani malinani honti.
      Kacchehi seda muccantiti suparisuddhajatimani viya susikkhitasippacariyaracita-
suvannapatima viya ca pubbe sedamalajallikarahitasarirassa tasmim khane ubhohi
kacchehi sedadhara sandanti paggharanti. Na kevalanca kacchehiyeva, sakalasariratopi 1-
panassa sedajalakannika muncatiyeva, yena amuttamuttajalagavacchito viya tassa
kayo hoti.
      Kaye dubbanniyam okkamatiti pubbe patisandhito patthaya yathanubhavam
ekayojanam dviyojanam yava dvadasayojanamattampi padesam abhaya pharitva
@Footnote: 1 Si., Ma. sakalasarirampi
Vijjotamano kayo hoti khandiccapaliccadivirahito, na sitam na unham upaghatakam,
devadhita solasavassuddesika viya hoti, devaputto visativassuddesika viya,
tamkhananneva nippabhe nitteje kaye virupabhavo anupavisati santhati.
      Sake devo devasane nabhiramatiti attano accharaganehi saddhim
kilanaparicaranakadibbasane na ramati, na cittassadam labhati. Tassa kira manussagananaya
sattahi divasehi maranam bhavissatiti imani pubbanimittani patubhavanti. So tesam
uppattiya "evarupaya nama sampattiya vina bhavissami"ti balavasokabhibhuto
hoti, tenassa kaye mahaparilaho uppajjati, tena sabbato gattehi seda
muncanti. Cirataram kalam aparicitadukkho tam adhivasetum asakkonto ekacco
"dayhami dayhami"ti kandanto paridevanto katthaci assadam alabhanto
vijappanto vilapanto 1- tahim tahim ahindati, ekacco satim upatthapetva
kayavacahi vikaram akarontopi piyavippayogadukkham asahanto vihannamano vicarati.
      Imani pana pubbanimittani yatha loke mahapunnanam rajarajamahamattadinamyeva
ukkapatabhumicalacandaggahadini nimittani pannayanti, na sabbesam,
evameva mahesakkhadevanamyeva pannayati. Uppannani ca tani "imani
maranassa pubbanimittani nama"ti keci deva jananti, na sabbe. Tattha yo mandena
kusalakammena nibbatto, so "idani ko janati `kuhim nibbattissami"ti
bhayati. Yo pana mahapunno, so "bahum maya danam dinnam, silam rakkhitam,
punnam upacitam, ito cutassa me sugatiyeva patikankha"ti na bhayati na vikampati.
Evam upatthitapubbanimittam pana tam gahetva devata nandanavanam pavesenti,
sabbadevalokesu nandanavanam atthiyeva.
@Footnote: 1 Si. vijambhanto vissasanto, ka. vijabbhanto vissasanto
     Tihi vacahi anumodentiti idani vuccamanehi tihi vacanehi anumodenti,
modam pamodam uppadenti, assasenti, abhivadanavasena 1- va tamkhananurupam
pamodam karonti. Keci pana "anumodanti"ti padassa "ovadanti"ti vadanti.
Itoti devalokato. Bhoti alapanam. Sugatinti sundaragatim, manussalokam sandhaya
vadanti. Gacchati patisandhiggahanavasena upehi.
      Evam vutteti evam tada tehi devehi tassa "ito bho sugatim gaccha"tiadina
vattabbavacane bhagavata vutte annataro namagottena apakato tassam
parisayam nisinno anusandhikusalo eko bhikkhu "ete sugatiadayo bhagavata
avisesato vutta avibhuta, handa ne vibhutatare karapessami"ti etam "kinnu
kho bhante"tiadivacanam avoca. Saddhadigunavisesapatilabhakaranato devupapattihetuto
ca manussattam devanam abhisammatanti aha "manussattam kho bhikkhu devanam
sugatigamanasankhatan"ti.
      Sugatigamanasankhatanti "sugatigamanan"ti samma kathitam, vannitam thomitanti
attho. Yam manussabhutoti ettha yanti kiriyaparamasanam, tena patilabhatiti ettha
patilabhanakiriya amasiyati, yo saddhapatilabhoti attho. Manussabhutoti manussesu
uppanno, manussabhavam va patto. Yasma devaloke uppannanam tathagatassa
dhammadesana yebhuyyena dullabha savanaya, na tatha manussanam, tasma vuttam
"manussabhuto"ti. Tathagatappavedite dhammavinayeti tathagatena bhagavata desite
sikkhattayasangahe sasane. Tam hi dhammato anapetatta dhammo ca, asayanurupam
vineyyanam vinayanato vinayo cati dhammavinayo, upanissayasampattiya va dhammato
anapetatta dhammam apparajakkhajatikam vinetiti dhammavinayo. Dhammeneva va vinayo,
@Footnote: 1 Si.,ka. asitavasena
Na dandasatthehiti dhammavinayo, dhammayutto va vinayoti dhammavinayo, dhammaya
va yatha maggaphalanibbanaya vinayoti dhammavinayo, mahakarunasabbannutannanadidhammato
va pavatto vinayoti dhammavinayo, dhammo va bhagava dhammabhuto dhammakayo
dhammassami, tassa dhammassa vinayo, na takkiyananti 1- dhammavinayo, dhamme va
maggaphale nipphadetabbavisayabhute va pavatto vinayoti dhammavinayoti vuccati. Tasmim
dhammavinaye.
      Saddham patilabhatiti "svakkhato bhagavata dhammo"tiadina saddham uppadeti.
Saddho hi imasmim dhammavinaye yathanusittham patipajjamano ditthadhammikasamparayika-
paramatthe aradhessati. Suladdhalabhasankhatanti ettha yatha hirannasuvannakhetta-
vatthadilabho sattanam upabhogasukham avahati, khuppipasadidukkham patibahati,
dhanadaliddiyam vupasameti, muttadiratanapatilabhahetu hoti, lokasantatinca avahati.
Evam lokiyalokuttara saddhapi yathasambhavam lokiyalokuttaram vipakasukham avahati,
saddhadhurena patipannanam jatijaradidukkham patibahati, gunadaliddiyam vupasameti,
satisambojjhangadiratanapatilabhahetu hoti, lokasantatinca avahati. Vuttanhetam:-
            "saddho silena sampanno      yasobhogasamappito
             yam yam padesam bhajati          tattha tattheva pujito"ti. 2-
      Evam saddhapatilabhassa suladdhalabhata veditabba. Yasma panayam
saddhapatilabho anugamiko anannasadharano sabbasampattihetu, lokiyassa ca
hirannasuvannadidhanalabhassa karanam. Saddhoyeva hi danadini punnani katva
ularularani vittupakaranani adhigacchati, tehi ca attano paresanca atthameva
sampadeti. Assaddhassa pana tani anatthavahani honti idha ceva samparaye
cati evampi saddhaya suladdhalabhata veditabba. Tatha hi:-
@Footnote: 1 Ma. titthayanti     2 khu.dha. 25/303/68
              "saddha bandhati patheyyam ", 1-
              "saddha dutiya purisassa hoti"ti ca,
              "saddhidha vittam purisassa setthan"ti 2- ca,
              "saddhahattho mahanago"ti 3- ca,
              "saddha bijam tapo vutthi"ti 4- ca,
              "saddhesiko bhikkhave ariyasavako"ti 5- ca,
              "saddhaya tarati oghan"ti 6- ca
anekesu thanesu anekehi karanehi saddha samvannita.
      Idani yaya saddhaya sasane kusaladhammesu suppatitthito nama hoti
niyamokkantiya, tam saddham dassetum "sa kho panassa"tiadi vuttam. Tattha
assati imassa bhaveyyati attho. Nivitthati abhinivittha cittasantanam
anupavittha. Mulajatati jatamula. Kim pana saddhaya mulam nama? saddheyyavatthusmim
okappanahetubhuto upayamanasikaro. Apica sappurisasevana saddhammassavanam
yonisomanasikaro dhammanudhammapatipattiti cattari sotapattiyangani mulani
veditabbani. Patitthitati ariyamaggadhigamanena kenaci akampaniyabhavena avatthita.
Tenevaha "dalha asamhariya"ti. Dalhati thiRa. Asamhariyati kenaci
samharitum va hapetum va apanetum va asakkuneyya. Iti te deva
tassa sotapattimaggasamadhigamam asimsanta evam vadanti. Attano devaloke
kamasukhupabhogarahameva hi ariyapuggalam te icchanti. Tenaha "ehi deva
punappunan"ti.
@Footnote: 1 sam.sa. 15/79/50         2 sam.sa. 15/73/47
@3 an.chakka. 22/314/387, khu.thera. 26/694/366
@4 sam.sa. 15/197/207, khu.su. 25/77/350
@5 an.sattaka. 23/64/110    6 sam.sa. 15/246/258
      Gathasu punnakkhayamaranampi jivitindriyupacchedeneva hotiti aha "cavati 1-
ayukkhaya"ti. Anumodatanti anumodantanam. Manussanam sahabyatanti manussehi
sahabhavam. Sahabyatiti sahabyo, sahapavattanako, tassa bhavo sahabyata.
Nivitthassati nivittha bhaveyya. Yavajivanti yava jivitappavattiya, yava
parinibbanati attho.
      Appamananti sakkaccam bahum ularam bahukkhattum ca karanavasena
pamanarahitam. Nirupadhinti kilesupadhirahitam, suvisuddham nimmalanti attho. Yasma
pana te deva mahaggatakusalam na icchanti kamalokassa samatikkamanato,
kamavacarapunnameva icchanti, tasma evamettha attho veditabbo:- "ito
devalokato cuto manussesu uppajjitva vinnutam patto kayaduccaritadim sabbam
duccaritam pahaya kayasucaritadim sabbam sucaritam ularam vipulam upacinitva
ariyamaggena agatasaddho bhavahi"ti. Yasma pana lokuttaresu pathamamaggam
dutiyamaggampi va icchanti attano devalokupapattiya anativattanato, tasma
tesampi vasena "appamanam nirupadhin"ti padanam attho veditabbo:-
pamanakaranam ditthekatthaolarikakamaragadikilesanam upacchedena appamanam,
sattamabhavato va uppajjanarahassa khandhupadhissa tannibbattakaabhisankharupadhissa
tamtammaggavajjhakilesupadhissa ca pahanena ca tesam anibbattanato nirupadhisankhatam
nibbanam sannissitatta ca nirupadhiti.
      Evam accantameva apayadvarapidhayakakammam dassetva idani
saggasampattinibbattakakammam 2- dassetum "tato opadhikan"tiadi vuttam.
      Tattha opadhikanti upadhivepakkam, attabhavasampattiya ceva bhogasampattiya
ca nibbattakanti attho. Upadhiti attabhavo vuccati. Yathaha "santekaccani
@Footnote: 1 Si.,ka. cavanti          2 Si. sabbasampatti...
Papakani kammasamadanani upadhisampattipatibahitani na vipaccanti"ti 1-
kamagunapi. Yathaha "upadhihi narassa socana"ti. 2- Tatrayam vacanattho:-
upadhiyati ettha sukhadukkhanti upadhi, attabhavo kamaguna ca. Upadhikaranam silam
etassa, upadhim va arahatiti opadhikam, punnam, tam bahum ularam katva. Katham?
danena. Danam hi itarehi sukaranti evam vuttam. Danenati va padena
abhayadanampi vuttam, na amisadanamevati silassapi sangaho datthabbo.
      Yasma pana te deva asurakayahanim ekanteneva devakayaparipurinca
icchanti, tasma tassa upayam dassento "annepi macce saddhamme, brahmacariye
nivesaya"ti dhammadane niyojenti.
      Yada viduti yasmim kale deva devam cavantam vidu vijaneyyum, tada
imaya yathavuttaya anukampaya dukkhapanayanakamyataya "deva ime devakaye
punappunam uppajjanavasena ehi agacchahi"ti ca anumodentiti.
                       Catutthasuttavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 290-296. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=27&A=6393&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=6393&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=261              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6074              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=5985              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=5985              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]