ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 28 : PALI ROMAN Sutta.A.1 (paramattha.1)

Samanadhammam karissati"ti va katham datthabbo. 1- So hi pannabalena tam viharam
nitthapesi, na navakammakaranena, katakiccova so, na idani samanadhammam
karissatiti revatattheram vibhaveti. Vibhavanattho hi ettha vasaddoti.
      [215] Ekam carantanti ka uppatti? bodhimandato pabhuti yathakkamam
Kapilavatthum anuppatte bhagavati pitaputtasamagame vattamane bhagava sammodamanena
ranna suddhodanena "tumhe bhante gahatthakale gandhakarandake vasitani
kasikadini dussani nivasetva idani katham chinnakani pamsukulani dharetha"ti
evamadina vutto rajanam anunayamano:-
        "yam tvam tata vadesi        pattunnam tulakasikam 2-
         pamsukulam tato seyyam        etamme abhipatthitan"ti-
adini vatva lokadhammehi attano adhikasabhavam 3- dassento ranno dhammadesanattham
idam sattapadam gathamabhasi.
      Tassattho:- pabbajjasankhatadihi ekam, iriyapathadihi cariyahi carantam,
moneyyadhammasamannagamena munim, sabbatthanesu pamadabhavato appamattam,
akkosanagarahanadibhedaya nindaya vannanatthomanahibhedaya pasamsaya cati imasu
nindapasamsasu patighanunayavasena avedhamanam. Nindapasamsamukhena cettha atthapi
lokadhamma vuttati veditabba. Sihamva bherisaddadisu saddesu atthasu lokadhammesu
pakativikaranupagamena asantasantam, pantesu va senasanesu santasabhavena.
Vatamva suttamayadibhede jalamhi catuhi maggehi tanhaditthijale asajjamanam,
atthasu va lokadhammesu patighanunayavasena asajjamanam. Padumamva toyena loke
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. vattabbo     2 cha.Ma. yam tvam tata vade mayham, pattunnam dukulakasikam
@3 cha.Ma.,i. avikampabhavam
Jatampi yesam tanhaditthilepanam vasena satta lokena limpanti, 1- tesam lepanam
pahinatta lokena alimpamanam, 2- nibbanagamimaggam uppadetva tena maggena
netaram annesam devamanussanam, attano pana annena kenaci maggam dassetva
anetabbatta anannaneyyam tam vapi dhira muni vedayantiti attanam vibhaveti. 3-
Sesamettha vuttanayameva.
      [216] Yo ogahaneti ka uppatti? bhagavato pathamabhisambuddhassa cattari
Asankhyeyyani kappasatasahassanca puritadasaparamidasaupaparamidasaparatthaparamippabhedam
abhiniharagunam paramiyo puretva tusitabhavane abhinibbattigunam tattha nivasanagunam
mahavilokanagunam gabbhokkantim gabbhavasam gabbhabhinikkhamanam padavitiharam disavilokanam
brahmagajjanam mahabhinikkhamanam mahapadhanam abhisambodhim dhammacakkappavattanam
catubbidhamaggananam atthasu parinnasu 4- akampanananam dasabalananam [5]- pancagati-
paricchedakananam chabbidham asadharanananam atthavidham savakasadharanabuddhananam cuddasavidham
buddhananam attharasabuddhagunaparicchedakananam ekunavisatividham paccavekkhanananam
sattasattatividhananavatthuevamiccadigunasatasahasse nissaya pavattitam 6- mahalabhasakkaram
aparimanam 7- asahamanehi titthiyehi uyyojitaya cincamanavikaya "ekadhamma-
matitassa"ti imissa gathaya vatthumhi vuttanayena catuparisamajjhe bhagavato ayase
uppadite tappaccaya bhikkhu katham samutthapesum "evarupepi nama ayase uppanne
na bhagavato cittassa annathattam atthi"ti. Tam natva bhagava gandhakutito nikkhamma
tamkhananurupena patihariyena parisamajjham patva buddhasane nisiditva bhikkhu
amantesi "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna"ti. Te sabbam
@Footnote: 1 cha.Ma. lippanti   2 cha.Ma. alippamanam    3 cha.Ma. vedayanti buddhamunim vedayantiti
@  attanam vibhaveti           4 cha.Ma.,i. phalananam atthasu parisasu
@5 cha.Ma. catuyoniparicchedakananam   6 cha.Ma. pavattam   7 cha.Ma. ayam patho na dissati
Arocesum. Tato bhagava "buddha nama bhikkhave atthasu lokadhammesu tadino
honti"ti vatva tesam bhikkhunam dhammadesanatthaya imam gatham abhasi.
      Tassattho:- yatha nama ogahane manussanam nhanatitthe angaghamsanatthaya
caturasse va atthamse va thambhe nikhate uccakulinopi nicakulinopi 1- angam
ghamsanti, na tena thambhassa unnati va onati va hoti, evameva 2- yo
ogahane thambhorivabhijayati, yasmim pare vacapariyantam vadantiti 3- kim vuttam hoti?
yasmim vatthusmim pare titthiya va anne va vannavasena uparimam va
avannavasena hetthimam va vacam pariyantam vadanti, tasmim vatthusmim anunayam va
patigham va anapajjamano tadibhavena yo ogahane thambhoriva bhavatiti. Tam vitaragam
susamahitindriyanti tam ittharammane ragabhavena vitaragam, anittharammane ca
dosamohabhavena susamahitindriyam, sutthu va samodhanetva thapitindriyam
rakkhitindriyam, gopitindriyanti 4- vuttam hoti. Tam vapi dhira muni vedayanti
buddhamunim vedayanti, tassa katham cittassa annathattam bhavissatiti attanam vibhaveti.
Sesam vuttanayameva.
      [217] Yo ve thitattoti ka uppatti? savatthiyam kira annatara
Setthidhita pasada oruyha hetthapasade tantavayasalam gantva tasaram
vattente disva tassa ujubhavena tappatibhaganimittam aggahesi "aho vata
sabbe satta kayavacimanovankam pahaya tasaram viya ujucitta bhaveyyun"ti. Sa
pasadam abhiruhitvapi punappunam tadeva nimittam avajjenti nisidi. Evam
patipannaya cassa  na cirasseva aniccalakkhanam pakatam ahosi, tadanusareneva ca
dukkhanattalakkhananipi. Athassa tayopi bhava aditta viya upatthahimsu. Tam tatha
vipassamanam natva bhagava gandhakutiyam nisinnova obhasam munci, sa tam disva
@Footnote: 1 cha.Ma. uccakulinapi nicakulinapi      2 cha.Ma. evamevam
@3 cha.Ma. vadanti                  4 Si. avikkhittindriyam, alolindriyanati
"kim idan"ti avajjenti bhagavantam passe nisinnamiva utthaya panjalika
atthasi, athassa bhagava sappayam viditva dhammadesanavasena imam gathamabhasi.
      Tassattho:- yo ve ekaggacittataya akuppavimuttitaya ca vuddhihaninam
abhavato nikkhinajatisamsaratta 1- bhavantarupagamanabhavato ca thitatto, pahinakayavaci-
manovankataya agatigamanabhavena va tasaramva uju, hirottappasampannatta jigucchati
kammehi papakehi, papakani kammani guthagatam viya ca jigucchati, hiriyatiti vuttam
hoti. Yogavibhagena hi upayogatthe karanavacanam saddasatthe sijjhati, vimamsamano
visamam samancati kayavisamadivisamam kayasamadisamanca pahanabhavanakiccasadhanena
maggapannaya vimamsamano upaparikkhamano. Tam vapi khinasavam dhira munim
vedayantiti. Kim vuttam hoti? yathavuttena nayena maggapannaya vimamsamano visamam
samanca yo ve thitatto hoti, so evam tasaramva uju hutva kinci vitikkamam
anapajjanto jigucchati kammehi papakehi, tam vapi dhira munim vedayanti, yato
idiso hotiti khinasavamunim dassento arahattanikutena gatham desesi.
Desanapariyosane setthidhita sotapattiphale patitthahi. Ettha vikappe va
samuccaye va vasaddattho 2- datthabbo.
      [218] Yo sannatattoti ka uppatti? bhagavati kira alaviyam
Viharante alavinagare annataro tantavayo sattavassikam dhitaram anapesi
"amma hiyyo avasitthatasaram pahatasaram 3- vattetva lahum tantavayasalam agaccheyyasi,
ma kho cirayi"ti. Sa "sadhu"ti sampaticchi. So salam gantva tantam cinanto 4-
atthasi. Tam divasam bhagava mahakarunasamapattito vutthaya lokam volokento
@Footnote: 1 cha.Ma. vikkhina...           2 cha.Ma. vasaddo
@3 cha.Ma. na bahu, tasaram         4 cha.Ma. vinento
Tassa darikaya sotapattiphalupanissayam desanapariyosane caturasitisahassanam ca 1-
dhammabhisamayam disva pageva sarirapatijagganam katva pattacivaramadaya nagaram pavisi.
Manussa bhagavantam disva "addha ajja koci anuggahetabbo atthi, pageva
pavittho bhagava"ti bhagavantam upagacchimsu. Bhagava yena maggena sa darika pitu
santikam gacchati, tasmim atthasi. Nagaravasino tam padesam sammajjitva paripphositva
pupphupaharam katva vitanam bandhitva asanam pannapesum. Nisidi bhagava
pannatte asane, mahajanakayo parivaretva atthasi. Sa darika tam padesam
sampatta 2- mahajanaparivutam bhagavantam disva pancapatitthitena vandi, tam bhagava
amantetva "darike kuto agatasi"ti pucchi. Na janami bhagavati. Kuhim
gamissasiti. Na janami bhagavati. Na janasiti. Janami bhagavati. Janasiti. Na
janami bhagavati.
      Tam sutva manussa ujjhayanti "passatha bho ayam darika attano ghara
agatapi bhagavata pucchiyamana `na janami'ti aha, tantavayasalam gacchanti
capi pucchiyamana `na janami'ti aha, `na janasi'ti vutta `janami'ti aha,
`janasi'ti vutta `na janami'ti aha, sabbam paccanikameva karoti"ti. Bhagava
manussanam tamattham pakatam katukamo tam pucchi "kim maya pucchitam, kintaya
vuttan"ti. Sa tam 3- aha:- na mam bhante koci na janati "gharato
agata tantavayasalam gacchati"ti, apica mam tumhe patisandhivasena pucchatha "kuto
agatasi"ti, cutivasena pucchatha "kuhim gamissasi"ti. Aham ca na janami "kuto
camhi agata niraya va devaloka va"ti, na hi janami "kuhimpi gamissami
@Footnote: 1 cha.Ma. caturasitiya panasahassananca
@2 cha.Ma. patta                   3 cha.Ma. ayam patho na dissati
Nirayam va devalokam va"ti, tasma "na janami"ti avacam. Tato mam bhagava maranam
sandhaya pucchi "na janasi"ti, aham ca janami "sabbesam maranam dhuvan"ti,
tenavocam "janami"ti. Tato mam bhagava maranakalam sandhaya pucchi "janasi"ti,
aham ca na janami "kada 1- marissami kim ajja va udahu sve"ti, 2-
tenavocam "na janami"ti. Bhagava taya vissajjitam panham "sadhu sadhu"ti
anumodi. Mahajanakayopi "yava pandita ayam darika"ti sadhukarasahassani adasi.
Atha bhagava darikaya sappayam viditva dhammam desento:-
        "andhabhuto ayam loko       tanukettha vipassati
         sakunto 3- jalamuttova    appo saggaya gacchati"ti 4-
imam gathamaha. Sa gathapariyosane sotapattiphale patitthasi. Caturasitiya
panasahassananca dhammabhisamayo ahosi.
      Sa bhagavantam vanditva pitu santikam agamasi, pita tam disva
"cirenagata"ti kuddho vegena tante vemam pakkhipi, tam nikkhamitva darikaya
kucchim bhindi, sa tattheva kalamakasi. So disva "naham mama dhitaram paharim,
apica kho imam vegasa vemam nikkhamitva imissa kucchim bhindi. Jivati nu kho
nanu kho"ti vimamsanto matam disva cintesi "manussa mam `imina dhita marita'ti
natva upakkoseyyum, tena rajapi garukam dandam paneyya, handaham patikacceva
palayissami"ti. So dandabhayena palayanto bhagavato santike kammatthanam
gahetva aranne vasantanam bhikkhunam vasanokasam papuni, te ca bhikkhu
upasankamitva vanditva 5- pabbajjam yaci. Te nam pabbajetva
@Footnote: 1 ka. kadaci           2 cha.Ma. sve vati
@3 cha.Ma. sakuno         4 khu.dha. 25/174/47
@5 cha.Ma. ayam patho na dissati
Tacapancakakammatthanam adamsu, so tam uggahetva vayamanto na cirasseva arahattam papuni,
te cassa acariyupajjhaya. Atha mahapavaranaya sabbeva bhagavato santikam
agamamsu "visuddhippavaranam pavareyyama"ti. 1- Bhagava pavaretva vutthavasso
bhikkhusamghaparivuto gamanigamadisu carikam caramano anupubbena alavim agamasi.
Tattha manussa ca bhagavantam nimantetva danadini karonta tam bhikkhum disva
"dhitaram maretva idani kam maretum agatosi"tiadini vatva uppandesum.
Bhikkhu tam sutva upatthanavelaya upasankamitva bhagavato etamattham arocesum.
Bhagava "na bhikkhave ayam bhikkhu dhitaram mareti, sa attano kammena mata"ti
vatva tassa bhikkhuno manussehi dubbijanam khinasavamunibhavam pakasento bhikkhunam
dhammadesanattham imam gathamabhasi.
      Tassattho:- yo tisupi kammadvaresu silasamyamena samyatatto kayena va
vacaya va cetasa va himsadikam na karoti papam, tanca kho pana daharo va
daharavaye thito, majjhimo va majjhimavaye thito, eteneva nayena thero
pacchimavaye thitoti kadacipi na karoti. Kimkarana? yatatto, yasma anuttaraya
viratiya sabbapapehi uparatacitto vuttam hoti.
      Idani muni arosaneyyo na so roseti kanciti etesam padanam ayam
yojana ca adhippayo ca:- so khinasavamuni arosaneyyo "dhitumarako"ti va
"pesakarako"ti va evamadina nayena kayena va vacaya va rosetum
ghattetum badhetum araho na hoti. Sopi hi na roseti kanci "naham mama
dhitaram maremi, tvam maresi, tumhadiso va mareti"tiadini vatva kanci na
@Footnote: 1 cha.Ma. pavaressamati
Roseti na ghatteti na badheti, tasma sopi na rosaneyyo. Apica kho pana
"titthatu nago, ma nagam ghattesi, namo karohi nagassa"ti 1- vuttanayena
namassitabboyeva hoti. Tam vapi dhira muni vedayantiti ettha pana tampi dhirava
munim vedayantiti evam padavibhago veditabbo. Adhippayo cettha:- tam "ayam
arosaneyyo"ti ete balamanussa ajanitva rosenti. Ye pana dhira honti,
te dhirava tampi munim vedayanti, ayam khinasavamuniti janantiti.
      [219] Yadaggatoti ka uppatti? savatthiyam kira pancaggadayako
Nama brahmano ahosi. So nippajjamanesu 2- sassesu khettaggam rasaggam
kotthaggam kumbhiaggam bhojanagganti imani panca aggani deti. Tattha
pathamapakkani yo ca 3- saliyavagodhumasisani aharapetva yagupayasaputhukadini
patiyadetva "aggassa data medhavi, aggam so adhigacchati"ti evamditthiko
hutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa danam deti, idamassa khettaggadanam.
Nipphannesu pana sassesu layitesu madditesu ca pavaradhannani gahetva
tatheva danam deti, idamassa rasaggadanam. Puna tehi dhannehi kotthagarani
purapetva pathamam kotthagaravivarane pathamanihatani dhannani gahetva tatheva
danam deti, idamassa kotthaggadanam. Yam yadeva panassa ghare randhati, 4- tato
aggam anuppattapabbajitanam adatva antamaso darakanampi na kinci deti,
idamassa kumbhiaggadanam. Puna attano bhojanakale pathamupanitam bhojanam
purebhattakale samghassa, pacchabhattakale sampattayacakanam, tadabhavena 5- antamaso
sunakhanampi adatva na bhunjati, idamassa bhojanaggadanam. Evam so
pancaggadayakotveva abhilakkhito ahosi.
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/249/211       2 cha.Ma. nipphajjamanesu    3 cha.Ma. pathamapakkaniyeva
@4 cha.Ma. randheti                                 5 cha.Ma. tadabhave
      Athekadivasam bhagava paccusasamaye buddhacakkhuna lokam volokento tassa
brahmanassa brahmaniya ca sotapattimaggaupanissayam disva sarirapatijagganam
katva anuppageyeva 1- gandhakutim pavisi. Bhikkhu pidahitadvaram 2- gandhakutim disva
"ajja bhagava ekakova gamam pavisitukamo"ti natva bhikkhacaravelaya gandhakutim
padakkhinam katva pindaya pavisimsu. Bhagavapi brahmanassa bhojanavelaya 3-
nikkhamitva savatthim pavisi. Manussa bhagavantam disvayeva "nunajja koci
satto anuggahitabbo atthi, tatha hi bhagava ekakova pavittho"ti natva
na bhagavantam upasankamimsu nimantanatthaya. Bhagavapi anupubbena brahmanassa
gharadvaram sampatva atthasi, tena ca samayena brahmano bhojanam gahetva
nisinno hoti, brahmani pasassa vijanim gahetva thita. Sa bhagavantam disva
"sacayam brahmano passeyya, pattam gahetva sabbam bhojanam dadeyya, tato
me puna pacitabbam bhaveyya"ti cintetva appasadanca maccheranca uppadetva
yatha brahmano bhagavantam na passati, evam talavantena paticchadesi. Bhagava
tam natva sarira pabham 4- munci, tam brahmano suvannobhasam disva "kimetan"ti
olokento 5- addasa bhagavantam dvare thitam. Brahmanipi "dittho tena 6-
bhagava"ti tavadeva talavantam nikkhipitva bhagavantam upasankamitva pancapatitthitena
vandi, vanditva cassa utthahantiya sappayam viditva bhagava:-
             "sabbaso namarupasmim       yassa natthi mamayitam
               asata ca na socati       sa ve bhikkhuti vuccati"ti 7-
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. atippageva               2 cha.Ma. pihitadvaram
@3 cha.Ma. bhojanavelayam                4 cha.Ma. sarirabham
@5 cha.Ma. ullokento                6 cha.Ma. dittho nena
@7 khu.dha. 25/367/81
Imam gathamabhasi. Sa gathapariyosaneyeva sotapattiphale patitthasi. Brahmanopi
bhagavantam antogharam pavesetva asane nisidapetva dakkhinodakam datva
attano upanitabhojanam upanamesi "tumhe bhante sadevake loke aggadakkhineyya,
sadhu me tam bhojanam attano patte patitthapetha"ti. Bhagava tassa anuggahattham
patiggahetva paribhunji, katabhattakicco ca brahmanassa sappayam viditva imam
gathamabhasi.
      Tassattho:- yam kumbhito pathamameva gahitatta aggato, addhavasesaya 1-
kumbhiya agantva tato gahitatta majjhato, ekadvikatacchumattavasesaya
kumbhiya agantva tato gahitatta sesato va pindam labhetha. Paradattupajiviti
pabbajito. So hi udakadantaponam thapetva avasesam pareneva dattam upajivati,
tasma "paradattupajivi"ti vuccati. Nalam thutum napi 2- nipaccavaditi aggato laddha
attanam va dayakam va thometumpi narahati pahinanunayatta, sesato laddha
"kim etam imina dinnan"tiadina nayena dayakam nipatetva appiyavacanani
vattumpi narahati 3- pahinapatighatta. Tam vapi dhira muni vedayantiti tampi
pahinanunayapatigham dhirava munim vedayantiti brahmanassa arahattanikutena gatham
desesi. Gathapariyosane brahmano sotapattiphale patitthahiti.
      [220] Munim carantanti ka uppatti? savatthiyam kira annataro
Setthiputto utuvasena tisu pasadesu sabbasampattihi paricarayamano daharova
pabbajitukamo hutva tato 4- matapitaro yacitva khaggavisanasutte "kama
hi citra"ti 5- imissa gathaya atthuppattiyam vuttanayeneva tikkhattum pabbajitva
@Footnote: 1 cha.Ma. addhavasesaya       2 cha.Ma. nopi        3 cha.Ma. vattapi na hoti
@4 cha.Ma. ayam patho na dissati                     5 khu.dha. 25/50/345
Ca uppabbajitva ca catutthavare arahattam papuni. Tam pubbaparicayena bhikkhu
bhananti "samayo avuso uppabbajitun"ti. So "abhabbodanaham avuso
vibbhamitun"ti aha. Tam sutva bhikkhu bhagavato arocesum, bhagava "evametam
bhikkhave abhabbo so dani vibbhamitun"ti tassa khinasavamunibhavam avikaronto
imam gathamaha.
      Tassattho:- moneyyadhammasamannagamena munim, ekaviharitaya, pubbe
vuttappakarasu va cariyasu yaya kayaci cariyaya carantam, pubbe viya methunadhamme
cittam akatva anuttaraya viratiya viratam methunasma. Dutiyapadassa sambandho:-
kidisam munim carantam viratam methunasmati ce? yo yobbane na upanibajjhate 1-
kvaci, yo bhadrepi yobbane vattamane kvaci itthirupe yatha pure, evam
methunaragena na upanibajjhati. Atha va kvaci attano va parassa va yobbane
"yuva tavamhi, ayam va yuvati patisevami tava kame"ti evam yo ragena na
upanibajjhatiti ayamettha attho. Na kevalam ca viratam methunasma, apica kho pana
jatimadadibheda mada, pancakamagunesu sativippavasasankhata pamadapi ca viratam,
evam madappamada viratatta evam 2- ca vippamuttam sabbakilesabandhanehi. Yatha
va eko lokikayapi viratiya virato hoti, na evam, kim pana vippamuttam viratam,
sabbakilesabandhanehi vippamuttatta lokuttaraviratiya viratantipi attho. Tam vapi
dhirati tampi dhira eva munim vedayanti, 3- tumhe pana nam na vedayatha, tena nam
evam bhanathati dasseti.
      [221] Annaya lokanti ka uppatti? bhagava kapilavatthusmim viharati.
Tena kho pana samayena 4- nandassa abharanamangalam abhisekamangalam avahamangalanti
@Footnote: 1 cha.Ma. yobbanena nopanibajjhate            2 cha.Ma. eva
@3 cha.Ma. tam vapi dhira muni vedayantiti         4 cha.Ma. tena samayena
Tini mangalani akamsu. Bhagavapi tattha nimantito pancabhikkhusatehi saddhim tattha gantva
bhattam 1- bhunjitva nikkhamanto nandassa hatthe pattam adasi. Tam nikkhamantam
disva janapadakalyani "tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasi"ti aha. So bhagavato
garavena "handa bhagava pattan"ti vattum asakkonto viharameva gato. Bhagava
gandhakutiparivene thatva "ahara nanda pattan"ti gahetva "pabbajissasi"ti
aha. So bhagavato garavena patikkhipitum asakkonto "pabbajami bhagava"ti
aha, tam bhagava pabbajesi. So pana janapadakalyaniya vacanam punappunam
saranto ukkanthi. Tam bhikkhu bhagavato arocesum, bhagava nandassa anabhiratim
vinodetukamo 2- "tavatimsabhavanam gatapubbosi nanda"ti aha, nando "naham
bhante gatapubbo"ti avoca.
      Tato nam bhagava attano anubhavena tavatimsabhavanam netva
vejayantapasadadvare atthasi. Bhagavato agamanam viditva sakko accharaganaparivuto
pasada orohi. Ta sabbapi kassapassa bhagavato savakanam padamakkhanatelam
datva kakutapadiniyo ahesum. Atha bhagava nandam amantesi "passasi no tvam
nanda imani panca accharasatani kakutapadani"ti sabbam vittharetabbam.
Matugamassa nama nimittanubyanjanam gahetabbanti sakalepi buddhavacane etam
natthi, atha ca panettha bhagava upayakusalataya aturassa dose uggiletva
niharitukamo bhisakko viya 3- nandassa ragam uggiletva niharitukamo
nimittanubyanjanaggahanam anunnasi yatha tam anuttaro purisadammasarathiti. Tato
bhagava accharahetu nandassa brahmacariye abhiratim viditva bhikkhu anapesi
"bhatakavadena nandam codetha"ti. So tehi codiyamano lajjito yoniso
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati      2 ka. vinetukamo
@3 cha.Ma. vejjo subhojanam viya
Manasikaronto patipajjitva na cirasseva arahattam sacchakasi. Tassa cankamanakotiyam
rukkhe adhivattha devata bhagavato etamattham arocesi, bhagavatopi nanam udapadi.
Bhikkhu ajananta tathevayasmantam codenti, bhagava "na bhikkhave idani nando
evam codetabbo"ti tassa khinasavamunibhavam dipento tesam bhikkhunam dhammadesanattham
imam gathamabhasi.
      Tassattho:- dukkhasaccavavatthanakaranena 1- khandhadilokam annaya janitva
vavatthapetva nirodhasaccasacchikiriyaya paramatthadassim samudayappahanena ca catubbidham
ogham pahinasamudayatta rupamadadivegasahanena cakkhvadiayatanasamuddam ca 2- atitariya
atitaritva atikkamitva maggabhavanaya, "tanniddeso tadin"ti 3- imaya
tadilakkhanappattiya tadim. Yo cayam kamaragadikilesarasiyeva avahananatthena
ogho, kucchitagatipariyayena samuddanatthena samuddo, tam samudayappahanena 4-
ogham samuddam ca atitariya atitinnoghatta idani tumhehi evam vuccamanepi
vikaramanapajjanataya tadinti evamettha 5- attho ca adhippayo ca veditabbo.
Tam chinnagantham asitam anasavanti idam panassa thutivacanameva, imaya catusaccabhavanaya
catunnam ganthanam chinnatta chinnagantham, ditthiya va tanhaya va katthaci
anissitatta asitam, catunnam asavanam abhavena anasavanti vuttam hoti. Tam vapi
dhira muni vedayantiti tampi dhira va khinasavamunim vedayanti, tumhe pana
avedayamana evam bhanathati dasseti.
      [222] Asama ubhoti ka uppatti? annataro bhikkhu kosalaratthe
Paccantagamam nissaya aranne viharati, tasmim ca game migaluddako tassa
@Footnote: 1 cha.Ma. dukkhasaccavavatthanatharanena         2 cha.Ma. cakkhadiayatanasamuddanca
@3 cha.Ma. tanniddesa taditi             4 cha.Ma. samudayappahaneneva
@5 cha.Ma. evampettha
Bhikkhuno vasanokasam gantva mige bandhati. So arannam pavisanto theram gamam
pindaya pavisantampi passati, aranna agacchanto gamato nikkhamantampi
passati. Evam abhinhadassanena there jatasineho ahosi. So yada bahumamsam
labhati, tada therassapi rasapindapatam deti. Manussa ujjhayanti "ayam bhikkhu
`amukasmim padese miga titthanti caranti paniyam pivanti'ti luddakassa aroceti,
tato luddako mige mareti, tena ubho sangamma jivikam kappenti"ti. Atha
bhagava janapadacarikam caramano tam janapadam agamasi, bhikkhu gamam pindaya
pavisanta tam pavattim sutva bhagavato arocesum. Bhagava luddakena saddhim
samanajivikabhavasadhakam tassa bhikkhuno khinasavamunibhavam dipento tesam bhikkhunam
dhammadesanattham imam gathamabhasi.
      Tassattho:- yo ca bhikkhave bhikkhu, yo ca luddako, ete asama
ubho. Yam manussa bhananti "samanajivika"ti, tam miccha. Kimkarana?
duraviharavuttino, dure viharo ca vutti ca nesanti duraviharavuttino. Viharoti
vasanokaso, so ca bhikkhuno aranne, luddakassa ca game. Vuttiti jivika,
sa ca bhikkhuno game sapadanabhikkhacariya, luddakassa ca aranne migasakunamarana
puna caparam gihi daraposi, so luddako tena kammena puttadaram poseti,
amamo ca subbato, puttadaresu tanhaditthimamattavirahito sucivatatta sundaravatatta
ca subbato khinasavo bhikkhu. Puna caparam parapanarodhaya gihi asannato, so
luddako gihi parapanarodhaya tesam pananam jivitindriyupacchedaya kayavacacittehi
asamyato. Niccam muni rakkhati panine yato, itaro pana khinasavamuni
kayavacacittehi niccam yato samyato panino rakkhati. Evam sante te katham
samanajivika bhavissantiti.
      [223] Sikhi yathati ka uppatti? bhagavati kapilavatthusmim viharante
sakiyanam katha udapadi "pathamasotapanno 1- paccha sotapattim pattassa
dhammena vuddhataro hoti, tasma paccha sotapannena bhikkhuna pathamasotapannassa
gihino abhivadanadini kattabbani"ti. Tam katham annataro pindapatacariko 2-
bhikkhu sutva bhagavato arocesi. Bhagava "anna eva hi ayam jati, pujaneyyavatthu
lingan"ti sandhaya "anagamipi ce bhikkhave gihi hoti, tena tadahupabbajitassapi
samanerassa abhivadanadini kattabbaneva"ti vatva puna paccha sotapannassapi
bhikkhuno pathamasotapannagahatthato atimahantam visesam dassento bhikkhunam
dhammadesanattham imam gathamabhasi.
      Tassattho:- yvayam matthake jataya sikhaya sabbhavena sikhi, manidandasadisaya
givaya nilagivoti ca mayuro vihangamo vuccati, so yatha haritahamsatambahamsakhirahamsakala-
hamsapakahamsasuvannahamsesu yvayam suvannahamso, tassa hamsassa javena
solasimpi kalam na upeti. Suvannahamsopi 3- muhuttakena yojanasahassampi gacchati,
yojanampi asamattho itaro dissati. 4- Dassaniyatta 5- pana ubhopi dassaniya
honti, evam gihi pathamasotapannopi kincapi maggadassanena dassaniyo hoti,
atha kho so paccha sotapannassapi maggadassanena tulyadassaniyabhavassapi
bhikkhuno javena nanukaroti. Katamena javena? uparimaggavipassanananajavena.
Gihino hi tam nanam dandham hoti puttadaradijatitaya 6- jatitatta, bhikkhuno
pana tikkham hoti tassa jataya vijatitatta. Svayamattho bhagavata "munino
@Footnote: 1 cha.Ma. pathamakasotapanno            2 cha.Ma. pindacariko
@3 cha.Ma. suvannahamso hi               4 cha.Ma. ayam patho na dissati
@5 cha.Ma. dassaniyataya                6 cha.Ma. puttadaradijataya
Vivittassa vanasmim jhayato"ti imina padena desito. 1- Ayam hi sekkhamuni
bhikkhu kayacittavivekena ca vivitto hoti, lakkhanarammanupanijjhanena ca niccam
vanasmim jhayati, kuto gihino evarupo viveko ca jhanam cati ayam hi ettha
adhippayoti.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                        munisuttavannana nitthita.
                 Nitathito ca pathamo vaggo atthavannananayato.
                         Namena uragavaggoti.
                        ----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 28 page 295-310. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=28&A=6935&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=28&A=6935&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=313              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7600              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7543              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7543              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]