ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                         2. Padhanasuttavannana
      [428] Tam mam padhanapahitattanti padhanasuttam. Ka uppatti?  "padhanaya
gamissami, ettha me ranjati mano"ti ayasma anando pabbajjasuttam
nitthapesi. Bhagava gandhakutiyam nisinno cintesi "maya chabbassani padhanam
patthayamanena dukkarakarika kata, tam ajja bhikkhunam  kathessami"ti. Atha gandhakutito
@Footnote: 1 cha.Ma. ca-saddo na dissati  2 ka. uttanattham eva
Nikkhamitva buddhasane nisinno "tam mam padhanapahitattan"ti arabhitva imam
suttam abhasi.
      Tattha tam manti dvihipi vacanehi attanameva niddisati. Padhanapahitattanti
nibbanatthaya pesitacittam pariccattaattabhavam va. Nadim neranjaram patiti  lakkhanam
niddisati. Lakkhanam hi padhanapahitattaya neranjara nadi. Teneva cettha
upayogavacanam. Ayam panattho "nadiya neranjaraya"ti, neranjaraya tireti vuttam
hoti. Viparakkammati atiparakkamitva. 1- Jhayantanti appanakajjhanamanuyunjantam. 2-
Yogakkhemassa pattiyati catuhi yogehi khemassa nibbanassa adhigamattham.
      [429] Namuciti maro. So hi attano visaya nikkhamitukamadevamanusse
na muncati, antarayam nesam karoti, tasma "namuci"ti vuccati. Karunam vacanti
anuddayayuttam vacam. 3- Bhasamano upagamiti idam uttanameva. Kasma pana
upagato? mahapuriso kira ekadivasam cintesi "sabbada aharam pariyesamano
jivite sapekkho hoti, na ca sakka jivite sapekkhena amatam adhigantun"ti.
Tato aharupacchedaya patipajji, tena kiso dubbannova 4- ahosi. Atha maro
"ayam sambodhaya maggo hoti, na hotiti ajananto atighoram tapam karoti,
kadaci mama visayam atikkameyya"ti bhito "idancidanca vatva vareyyami"ti 5-
agato. Tenevaha "kiso tavamasi, dubbanno, santike maranam tava"ti.
      [430] Evanca pana vatva athassa maranasantikabhavam 6- savento aha
"sahassabhago maranassa, ekamso tava jivitan"ti. Tassattho:- sahassam bhaganam
assati sahassabhago. Ko so? maranassa paccayoti pathaseso. Eko amsoti
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. ativa parakkamitva  2 cha. appanakajjhana.....
@3 ka. karunanati anudayayuttam  4 cha.Ma..i. dubbanno ca
@5 cha.Ma.,i. varessamiti  6 ka. santikabhavam
Ekamso. Idam vuttam hoti:- ayam appanakajjhanadisahassabhago 1- tava maranassa
paccayo, yam tapasa karosi, 2- tato pana te eko eva bhago jivitam, evam
santike maranam tavati. Evam maranassa santikabhavam savetva atha nam jivite
samussahento aha "jiva bho 3- jivitam seyyo"ti. Katham seyyoti ce? jivam
punnani kahasiti.
      [431] Athattana sammatani punnani dassento aha "carato ca te
brahmacariyan"ti. Tattha brahmacariyanti kalena kalam methunaviratim sandhayaha, yam
tapasa karonti. Juhatoti juhantassa. Sesametatha pakatameva.
      [432] Duggo maggoti imam pana addhagatham padhanavicchandam janento
aha. Tattha appanakajjhanadivahatta 4- dukkhena gantabboti duggo,
dukkhitakayacittena kattabbatta dukkaro, santikamaranena tadisenapi papunitum
asakkuneyyato durabhisambhavoti evamattho veditabbo. Ito param ima gatha
bhanam maro, attha buddhassa santiketi ayam upaddhagatha sangitikarehi vutta.
Sakalagathapiti eke. Bhagavata eva pana param viya attanam niddisantena
sabbamettha evamjatikam vuttanti ayamamhakam khanti. Tattha atthati atthasi.
Sesamuttanameva.
      [433] Chatthagathaya yenatthenati ettha paresam antarayakaranena attano
atthena tvam papima agatositi ayamadhippayo. Sesamuttanameva.
      [434] "jivam punnani kahasi"ti idam pana vacanam patikkhipanto
"anumattopi"ti 5- imam gathamaha. Tattha punnenati vattagamim marena vuttam
punnam sandhaya bhanati. Sesamuttanameva.
@Footnote: 1 cha.Ma. appanakajjhana.....  2 cha.Ma.,i. yam tapasa karosi-iti patha na dissanti
@3 ka. jivato, i. jivam bho  4 cha.Ma. appanakajjhanadigahanatta, i. appana.....
@ 5 Si. anumattenapiti
      [435] Idani "ekamso tava jivitan"ti idam vacanam arabbha maram
santajjento "atthi saddha"ti imam gathamaha. Tatrayam  adhippayo:- are
mara yo anuttare santivarapade assaddho bhaveyya, saddhopi va kusito,
saddho araddhaviriyo samanopi va duppanno, tam tvam jivitamanupucchamano
bhaveyyasi, 1- mayham pana anuttare santivarapade okappanasaddha atthi, tatha
kayikacetasikamasithilaparakkamatasankhatam viriyam, vajirupama panna ca mama vijjati, so tvam
evam mam pahitattam aggajjhasayam 2- kim jivitamanupucchasi 3- kasma jivitam pucchasi.
Panna ca mamati ettha casaddena sati samadhi ca. Evam sante  yehi pancahi
indriyehi samannagata nibbanam papunanti, tesu ekenapi avirahitam evam
mam pahitattam kim jivitamanupucchasi, nanu:- ekaham jivitam seyyo, viriyamarabhato
dalham 4- pannavantassa jhayino, passato udayabbayanti. 5-
      [436-8] Evam maram santajjetva attano dehacittappavattim 6-
dassento "nadinamapi"ti  gathatyamaha. 7- Tamatthato pakatameva. Ayam pana
adhippayavannana:-  yvayam mama sarire appanakajjhanaviriyato viriyavegasamutthito 8-
vato vattati, loke gangayamunadinam nadinampi sotani ayam vato 9- visosaye,
kinca me evam pahitattassa catunalimattam lohitam na upasoseyya. Na kevalanca
me lohitameva sussati, apica kho pana tasmim lohite sussamanamhi baddhabaddhabhedam
sariranugatam pittam, asitapitadipaticchadakam catunalimattameva semhanca kinci
aparanti 10- tattakameva muttanca ojanca sussati, tesu ca sussamanesu mamsanipi
khiyanti, tassa me evam anupubbena mamsesu khiyamanesu bhiyyo cittam pasidati,
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. sobheyyasi  2 cha.Ma. uttamajjhasayam, i. muttajjhasayam
@3 cha.Ma.,i. jivamanupucchasi, evamuparipi  4 khu.dha. 25/112/36
@5 khu.dha. 25/111,113/36,37  6 Si.,ka. bhedacittappavattim  7 ka. gathadvayamaha
@8 ka. samutthito  9 cha.Ma. ayam patho na dissati  10 cha.Ma. kincaparam
Na tveva tappaccaya samsidati. So tvam idisam cittamajananto sariramattameva
disva bhanasi "kiso tvamasi dubbanno, santike maranam tava"ti. Na kevalanca
me cittameva pasidati, apica kho pana bhiyyo sati ca panna ca samadhi mama
titthati, anumattopi pamado va sammoho va cittavikkhepo va natthi. Tassa
mayham evam viharato ye keci samanabrahmana atitam va addhanam anagatam va
etarahi va opakkamika vedana vedayanti, tasam nidassanabhutam pattassa
uttamavedanam. Yatha annesam dukkhena phutthanam sukham, sitena unham unhena
sitam, khudaya bhojanam, pipasaya phutthanam udakam apekkhate cittam, evam pancasu
kamagunesu ekakamampi napekkhake cittam "aho vataham subhojanam bhunjitva
sukhaseyyam sayeyyan"ti idisenakarena mama cittam na uppannam, passa tvam mara
sattassa suddhattanti.
      [439-41] Evam attano suddhattam dassetva "nivaressami nan"ti
agatassa marassa manorathabhanjanattham marasenam kittetva taya aparajitabhavam
dassento "kama te pathama sena"tiadika cha gathayo aha.
      Tattha yasma aditova agariyabhute 1- satte vatthukamesu kilesakama
mohayanti, te abhibhuyya anagariyabhavam 2- upagatanam pantesu va senasanesu
annatarannataresu va adhikusalesu dhammesu arati uppajjati. Vuttancetam
"pabbajitena kho avuso abhirati dukkara"ti. 3- Tato parapatibaddhajivikatta
khuppipasa badheti, taya badhitanam pariyesanatanha cittam kilamayati, atha nesam
kilantacittanampi 4- thinamiddham okkamati, tato visesamanadhigacchantanam durabhisambhavesu
arannavanapatthesu 5- pantesu senasanesu viharatam utrasasannita bhiru jayati,
@Footnote: 1 ka. agariyabhute  2 ka. anagariyabhavam  3 sam.sala. 18/512,514/320,322 (sya)
@4 cha.Ma. pi-saddo na dissati  5 ka. arannavanapatthesu
Tesam ussankitaparisankitanam digharattam vivekarasamanassadayamananam viharatam
"na siya nu kho esa maggo"ti patipattiyam vicikiccha uppajjati, tam vinodetva
viharatam appamattakena visesadhigamena manamakkhatthambha jayanti, tepi vinodetva
viharatam tato adhikataram visesadhigamam nissaya labhasakkarasiloka uppajjanti,
labhadhimucchita dhammapatirupakani pakasenta micchayasam adhigantva tattha thita
jatiadihi attanam ukkamsenti, param vambhenti, tasma kamadinam pathamasenadibhavo
veditabbo.
      [442-3] Evametam dasavidham senam uddisitva yasma sa kanhadhamma-
samannagatatta kanhassa namucino upakaraya samvattati, tasma nam tava senati
niddisanto aha "esa namuci te sena, kanhassabhippaharini"ti. Tattha
abhippahariniti samanabrahmananam ghatani nippothani, antarayakariti attho.
Na nam asuro jinati, jetva ca labhate sukhanti evam tava senam asuro kaye
ca jivite ca sapekkho puriso na jinati, suro pana jinati, jetva ca
maggasukham phalasukhanca adhigacchati. Yasma ca labhate sukham tasma sukham patthayamano 1-
ahampi esa munjam parihareyyam 2- sangamavacara anivattino purisa attano
anivattanakabhavanapanattham sise va dhaje va avudhe va munjatinam bandhanti,
tam 3- ayampi pariharaticceva mam dharehi. 4- Tava senaya parajitassa dhiratthu mama
jivitam, tasma evam dharehi:- sangame me matam seyyo, yance jive parajito,
yena jivitena parajito jive, tasma jivita taya sammapatipannanam antarayakarena
saddhim sangame matam mama seyyoti attho.
      [444] Kasma matam seyyoti ce? yasma pagalha ettha .pe.
Subbata, ettha kamadikaya 5- attukkamsanaparavambhanapariyosanaya tava senaya
@Footnote: 1 ka. patthayamano  2 cha.Ma. parihareti  3 ka. maro
@4 ka. vadehi  5  ka. vatthu kamadikaya
Pagalha nimugga anupavittha eke samanabrahmana na dissanti, siladihi
gunehi nappakasenti, 1- andhakaram pavittha viya honti, ete evam pagalha
samana sacepi kadaci karahaci 2-  ummujjitva nimujjanapuriso viya "sahu
saddha"tiadina nayena ummujjanti, tathapi taya senaya ajjhotthatatta
tanca maggam na jananti, khemam nibbanagaminam, sabbepi buddhapaccekabuddhadayo
yena gacchanti subbatati. Imam pana gatham sutva maro puna kinci avatva
evam 3- pakkami.
      [445-6] Pakkante pana tasmim mahasatto taya dukkarakarikaya
kinci 4- visesam anadhigacchanto anukkamena "siya nu kho anno maggo
bodhaya"tiadini cintetva olarikaharam aharetva balam gahetva
visakhapunnamadivase 5- pageva sujataya payasam paribhunjitva bhadravanasandeva 6-
divaviharam nisiditva tattha attha samapattiyo nibbattento divasam vitinametva
sayanhasamaye mahabodhimandabhimukho gantva sotthiyena dinna attha tinamutthiyo
bodhimule vikkiritva dasasahassalokadhatudevatahi katasakkarabahumano:-
      "kamam taco ca naharu ca          atthi ca avasissatu
      upasussatu nissesam               sarire mamsalohitan"ti
caturangaviriyam adhitthahitva "na dani buddhattam apapunitva pallankam
bhindissami"ti patinnam katva aparajitapallanke 7- nisidi. Tam natva maro papima
"ajja siddhattho patinnam katva nisinno, ajjeva danissa sa patinna
patibahitabba"ti bodhimandato yava cakkavalapariyantam ayatam 8-
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. nappakasanti  2 cha.Ma. ayam patho na dissati  3 cha.Ma.,i. avatva eva
@4 cha.Ma.,i. kincipi  5 ka....punnamidivase  6 cha.Ma.,i....sande
@7 Si.,i. aparajitapallankena  8 cha. cakkavalamayatam, i. cakkavalam ayatam
Dvadasayojanavittharam uddham navayojanamuggatam marasenam, samutthapetva diyaddhayojana-
satappamanam girimekhalam hatthirajanam aruyha bahusahassam mapetva nanavudhani gahetva
"ganhatha, hanatha, paharatha"ti bhananto alavakasutte vuttappakara vutthiyo
mapesi, ta mahapurisam patva tattha vuttappakara eva sampajjimsu. Tato
vajirankusena hatthim kumbhe 1- paharitva mahapurisasamipam netva "utthehi bho
siddhattha pallanka"ti aha. Mahapuriso "na utthahami mara"ti vatva tam dhajinim
samanta vilokento ima gathayo abhasi "samanta dhajinin"ti.
      Tattha dhajininti senam. Yuttanti uyyuttam. Savahananti girimekhalanaga-
rajasahitam. Paccuggacchamiti abhimukho upari gamissami, so ca kho tejeneva, na
kayena. 2- Kasma? ma mam thana acavayi, mam etasma thana aparajitapallanka
maro ma calesiti vuttam hoti. Nappasahatiti sahitam na sakkoti, nabhibhavati va. 3-
Amam pattanti kacajatam mattikabhajanam. 4- Amhanati 5- pasanena. Sesamettha
pakatameva.
      [447-8] Idani "etante marasenam bhinditva tato param vijitasangamo
sampattadhammarajabhiseko 6- idam karissami"ti dassento aha "vasi karitva"ti.
Tattha vasim karitva 7- sankappanti maggabhavanaya sabbam micchasankappam pahaya
sammasankappasseva pavattanena vasim karitva 7- sankappam. Satinca supatthitanti
kayadisu catusu thanesu attano satinca sutthu upatthitam karitva evam
vasikatasankappo supatitthitassati rattha rattham vicarissami devamanussabhede
puthusavake vinayanto. Atha maya viniyamana te appamatta .pe. Na socare,
tam nibbanamatamevati 8- adhippayo.
@Footnote: 1 ka. hatthikumbhe  2 Si.,i. so ca kho teneva kayena  3 ka. abhibhavitum va
@ 4 Si.,i. amam pattanti amam mattikabhajanam, ka. amapakkanti amamattika bhajanam
@5 cha.Ma.,i. asmanati  6 Si. sampattadhammarajjabhiseko
@7 cha.Ma. vasikaritva  8 Si. nibbanamatameva sacchikatvati
      [449-51] Atha maro ima gathayo sutva aha "mam 1- evarupam
yakkham disva na bhayasi bhikkhu"ti. Ama mara na bhayamiti. Kasma na bhayasiti.
Danadinam paramipunnanam katattati. Ko etam janati "danadini tvam akasi"ti.
Kim ettha papima sakkhikiccena, apica ekasmimyeva bhave vessantaro hutva yam
danamadasim, tassanubhavena sattakkhattum chahi pakarehi sanjatakampa ayam
mahapathaviyeva sakkhiti evam vutte udakapariyantam katva mahapathavi kampi
bheravasaddam muncamana, yam sutva maro asaninipato viya 2- bhito dhajam
panametva palayi saddhim parisaya. Atha mahapuriso  tihi yamehi tisso vijja
sacchikaritva 3- arunuggamane "anekajatisamsaram .pe. Tanhanam khayamajjhaga"ti 4-
imam udanam udanesi. Maro udanasaddena agantva "ayam `buddho ahan'ti
patijanati, handaham 5- anubandhami abhisamacarikam passitum. Sacassa kinci kayena
va vacaya va khalitam bhavissati, vihethessami nan"ti pubbe bodhisattabhumiyam
chabbassani anubandhitva buddhattappattam ekam vassam anubandhi. Tato bhagavato
kinci khalitam apassanto "satta vassani"ti ima nibbejaniyagathayo abhasi.
      Tattha otaranti randham vivaram. Nadhigacchissanti nadhigamim. Medavannanti
medapindasadisam. Anupuriyagati parito parito agamasi. Mudunti mudukam. Vindemati
adhigacchama. 6- Assadanati sadhubhavo. Vayasettoti vayaso etto. Sesamettha
pakatameva.
      Ayam pana yojana:- satta vassani bhagavantam otarapekkho anubandhim
katthaci avijahanto padapadam, evam anubandhitvapi ca otaram nadhigamim. Soham
yatha nama medavannam pasanam medasanni vayaso ekasmim passe mukhatundakena
@Footnote: 1 cha.Ma. mam-iti patho na dissati  2 cha.Ma.,i. asanihato viya  3 cha.Ma.,i. sacchikatva
@4 khu.dha. 25/153-4/44  5 cha.Ma.,i. handa nam  6 cha.Ma.,i. adhigaccheyyama
Vijjhitva assadam avindamano "appeva nama ettha mudum 1- vindema, api
ito assadana siya"ti samanta tatheva vijjhanto anupariyayitva katthaci
assadam aladdha "pasanovayan"ti nibbijja pakkameyya, evamevaham bhagavantam
kayakammadisu attano parittapannamukhatundakena 2- vijjhanto samanta anupariyaga
"appeva nama katthaci aparisuddhakayasamacaradimudubhavam vindema, kutoci
assadana siya"ti, te dani mayam assadam alabhamana kakova selam asajja
nibbijjapema gotamam asajja tato gotama nibbijja apemati. Evam vadato
kira marassa satta vassani nipphalaparissamam nissaya balavasoko udapadi,
tenassa visidamanangapaccangassa beluvapandu nama vina kacchato patita, ya
hi sakim kusalehi 3- vadita cattaro mase madhurassaram muncati, yam gahetva
sakko pancasikhassa adasi. Tam so patamanampi na bujjhi. Tenaha bhagava:-
      [452] "tassa sokaparetassa      vina kaccha abhassatha
            tato so dummano yakkho tatthevantaradhayatha"ti.
Sangitikaraka ahamsuti eke, amhakam panetam na khamatiti.
                     Paramatthajotikaya  khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                       padhanasuttavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 206-215. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=4647&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=4647&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=355              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=8436              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=8455              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=8455              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]