ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                       10. Kokalikasuttavannana
      evamme suttanti kokalikasuttam. Ka uppatti? imassa suttassa uppatti
atthavannanayameva 1- avibhavissati. Atthavannanaya cassa evamme sutantiadi
vuttanayameva. Atha kho kokalikoti ettha pana ko ayam kokaliko, kasma ca
upasankamiti? vuccate:- ayam kira kokalikaratthe 2- kokalikanagare
kokalikasetthissa putto pabbajitva pitara karapite vihareyeva pativasati
"culakokaliko"ti namena, na devadattasisso. So hi brahmanaputto
"mahakokaliko"ti pannayi.
      Bhagavati kira savatthiyam viharante dve aggasavaka pancamattehi bhikkhusatehi
saddhim janapadacarikam caramana upakatthaya vassupanayikaya vivekavasam vasitukama
te bhikkhu uyyojetva attano pattacivaramadaya tasmim janapade tam nagaram patva
tam viharam agamamsu. Tattha te kokalikena saddhim sammoditva tam ahamsu "avuso
mayam idha temasam vasissama, ma kassaci aroceyyasi"ti. So "sadhu"ti
patissunitva temase atite itaradivasam pageva nagaram pavisitva arocesi
"tumhe aggasavake idhagantva vasamane na janittha, na te koci paccayenapi
@Footnote: 1 ka. suttavannanayameva  2 Si.,i. kokaliratthe. sa.pa. 1/181/205-8,
@nano.pu. 3/89/362-6

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

Nimanteti"ti. Nagaravasino "kasma no bhante narocayittha"ti. Kim arocitena, kim naddasatha dve bhikkhu vasante, nanu ete aggasavakati. Te khippam sannipatitva sappigulavatthadini anetva kokalikassa purato nikkhipimsu. So cintesi "paramappiccha aggasavaka `payuttavacaya uppanno labho'ti natva na sadiyissanti, assadiyanta addha `avasikassa detha'ti bhanissanti, handaham imam labham gahapetva gacchami"ti. So tatha akasi, thera disvava payuttavacaya uppannam labham 1- natva "ime paccaya neva amhakam, na kokalikassa vattanti"ti cintetva "avasikassa detha"ti avatva patikkhipitva pakkamimsu. Tena kokaliko "katham hi nama attana agganhanta mayhampi na dapesun"ti domanassam uppadesi. Te bhagavato santikam agamamsu. Bhagava ca pavaretva sace attana janapadacarikam na gacchati, aggasavake pesesi 2- "caratha bhikkhave carikam bahujanahitaya"tiadini 3- vatva. Idamacinnam tathagatanam. Tena kho pana samayena attana agantukamo hoti. Atha kho ime punadeva uyyojesi "gacchatha bhikkhave caratha carikan"ti. Te pancamattehi bhikkhusatehi saddhim carikam caramana anupubbena tasmim ratthe tameva nagaram agamamsu. Nagara there sanjanitva saha parikkharehi danam sajjetva nagaramajjhe mandapam katva danamadamsu, therananca parikkhare upanamesum. Thera gahetva bhikkhusamghassa adamsu. Tam disva kokaliko cintesi "ime pubbe appiccha ahesum, idani lobhabhibhuta papiccha jata, pubbepi appicchasantutthapavivittasadisa manne, ime papiccha asantagunaparidipaka papabhikkhu"ti. So there upasankamitva "avuso tumhe pubbe @Footnote: 1 cha.Ma. uppanabhavam 2 cha.Ma. peseti 3 vi.maha. 4/32/27

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Appicchasantutthapavivitta viya ahuvattha, idani panattha papabhikkhu jata"ti vatva pattacivaramadaya tavadeva taramanarupo nikkhamitva gantva "bhagavato etamattham arocessami"ti savatthabhimukho gantva anupubbena bhagavantam upasankami. Ayamettha kokaliko, imina karanena upasankami. Tena vuttam "atha kho kokaliko bhikkhu yena bhagava tenupasankami"tiadi. Bhagava tam turitaturitam agacchantam disvava avajjetva annasi "aggasavake akkositukamo agato"ti. "sakka nu kho patisedhetun"ti ca avajjento "na sakka, theresu aparajjhitva 1- agato, ekamsena padumaniraye uppajjissati"ti addasa. Evam disvapi pana "sariputtamoggallanepi nama garahantam 2- sutva na nisedheti"ti parupavadamocanattham ariyupavadassa mahasavajjabhava- dassanatthanca "mahevan"tiadina nayena tikkhattum patisedheti. 3- Tattha mahevanti ma evamaha, ma hi 4- evam abhaniti attho. Pesalati piyasila. Saddhayikoti saddhagamakaro, pasadavahoti vuttam hoti. Paccayikoti paccayakaro, "evametan"ti sannitthanavahoti 5- vuttam hoti. Acirapakkantassati pakkantassa sato nacireneva. Sabbo kayo phuttho 6- ahositi kesaggamattampi okasam avajjetva sakalasariram atthini bhinditva uggatahi pilakahi ajjhotthatam ahosi. Tattha yasma buddhanubhavena tatharupam kammam buddhanam sammukhibhave vipakam na deti, dassanupacare pana vijahitamatte deti, tasma tassa acirapakkantasseva pilaka utthahimsu. Teneva ca 7- vuttam "acirapakkantassa ca kokalikassa"ti. Atha kasma na tattheva atthasiti ce? @Footnote: 1 ka. tesu aparajjhitum 2 ka. moggallananampi nama garaham @3 cha.Ma.,i. patisedhesi 4 cha.Ma. ayam saddo na dissati @5 cha.Ma.,i. sannitthavahoti 6 cha.Ma.,i. phuto 7 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Kammanubhavena. Okasakatam hi kammam avassam vipaccati, tasma 1- tassa tattha thatum na deti. So kammanubhavena codiyamano utthayasana pakkami. Kalayamattiyoti varakamattiyo. 2- Beluvasalatukamattiyoti tarunabeluvamattiyo. Pabhijjimsuti bhijjimsu. Tasu bhinnasu sakalasariram panasapakkam viya ahosi. So pakkena gattena anayabyasanam patva dukkhabhibhuto jetavanadvarakotthake sayi. Atha dhammassavanattham agatagata manussa tam disva "dhi kokalika, dhi kokalika ayuttamakasi, attanoyeva mukham nissaya anayabyasanam pattosi"ti ahamsu. Tesam sutva arakkhadevata dhikkaram akamsu. 3- Arakkhadevatanam akasadevata 4- imina upayena yava akanitthabhavana ekadhikkaro udapadi. Tada ca turu 5- nama bhikkhu kokalikassa upajjhayo anagamiphalam patva suddhavasesu nibbatto hoti, sopi samapattiya vutthito tam dhikkaram sutva agamma kokalikam ovadi sariputtamoggallanesu cittappasadajananattham. So tassapi vacanam aggahetva annadatthu tameva aparadhetva kalam katva padumaniraye uppajji. Tenaha "atha kho kokaliko bhikkhu teneva papena 6- .pe. Aghatetva"ti. Atha kho brahma sahampatiti ko ayam brahma, kasma ca bhagavantam upasankamitva etadavocati? ayam kassapassa bhagavato sasane sahako nama bhikkhu anagami hutva suddhavasesu uppanno, tattha nam "sahampati brahma"ti sanjananti. So pana "aham bhagavantam upasankamitva padumanirayam kittessami, tato bhagava bhikkhunam arocessati. Kathanusandhikusala bhikkhu tatthayuppamanam pucchissanti, bhagava tam 7- acikkhanto ariyupavade adinavam pakasessati"ti @Footnote: 1 cha.Ma.,i. tam 2 cha.Ma.,i. canakamattiyo 3 ka. ekadhikkaramakamsu @4 cha.Ma. akasatthadevatati 5 Si. tudu, ka. catudi, Ma. catudipo @6 cha.Ma.,i. tenevabadhena 7 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Imina karanena bhagavantam upasankamitva etadavoca. Bhagava tatheva akasi, annataropi bhikkhu pucchi. Tena ca puttho "seyyathapi bhikkhu"tiadimaha. Tattha visatikharikoti magadhakena patthena cattaro pattha kosalaratthe eko pattho hoti, tena patthena cattaro pattha alhakam, cattari alhakani donam, catudona manika, catumanika khari, taya khariya visatikhariko. Tilavahoti tilasakatam. Abbudo nirayoti abbudo nama koci paccekanirayo natthi, avicimhiyeva abbudagananaya paccanokaso pana "abbudo nirayo"ti vutto. Esa nayo nirabbudadisu. Tattha vassagananapi evam veditabba:- yatheva hi satam satasahassani koti hoti, evam satam satasahassakotiyo pakoti nama hoti, satam satasahassappakotiyo kotippakoti nama, satam satasahassakotippakotiyo nahutam, satam satasahassanahutani ninnahutam, satam satasahassaninnahutani ekam abbudam, tato visatigunam nirabbudam. Esa nayo sabbattha. Keci pana "tattha tattha paridevananattenapi 1- imani namani laddhani"ti vadanti, apare "sitanaraka eva ete"ti. Athaparanti tadatthavisesatthadipakam gathabandham sandhaya vuttam. Pathavasena 2- vuttavisatigathasu hi ettha "satam sahassanan"ti ayameka eva gatha vuttatthadipika, sesa visesatthadipika eva avasane gathadvayameva pana mahaatthakathayam vinicchitatthane 3- natthi tenavocumha "visatigathasu"ti. [663] Tattha kuthariti attacchedakatthena kutharisadisa pharusavaca. Chindatiti kusalamulasankhatam attano mulamyeva nikkantati. @Footnote: 1 ka. vedanananattenapi @2 ka. pakatavasena 3 cha.Ma.,i. vinicchitapatho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

[664] Nindiyanti ninditabbam. Tam va nindati yo pasamsiyoti yo uttamatthena pasamsaraho puggalo, tam va yo 1- papicchatadini aropetva garahati, vicinatiti upacinati. Kalinti aparadham. [665] Ayam kaliti ayam aparadho. Akkhesuti jutakilanaakkhesu. Sabbassapi sahapi attanati sabbena attano dhanenapi attanapi saddhim. Sugatesuti sutthugatatta, sundaranca thanam gatatta sugatanamakesu buddhapaccekabuddhasavakesu. Manam padosayeti yo manam paduseyya. Tassayam mano padoso eva mahantataro 2- kaliti vuttam hoti. [666] Kasma? yasma satam sahassanam .pe. Papakam, yasma vassagananaya Ettako so kalo, yam kalam ariyagarahi vacam mananca panidhaya papakam nirayam upeti, tattha paccatiti vuttam hoti. Idam hi sankhepena padumaniraye ayuppamanam. [667] Idani aparenapi nayena "ayameva mahantataro kali, yo sugatesu manam padusaye"ti imamattham vibhavento "abhutavadi"tiadimaha. Tattha abhutavaditi ariyupavadavasena alikavadi. Nirayanti padumadim. Pecca sama bhavantiti ito patigantva nirayupapattiya sama bhavanti. Paratthati paraloke. [668] Kinca bhiyyo:- yo appadutthassati. Ettha 3- ca dosabhavena appaduttho, avijjamalabhavena suddho, papicchabhavena ananganoti veditabbo. Appadutthatta va suddhassa, suddhatta ananganassati evamettha 4- yojetabbam. [669] Evam sugatesu manopadosassa mahantatarakalibhavam sadhetva idani varitavatthugatha 5- nama cuddasa gatha aha. Ta 6- kira kokalikam miyamanameva @Footnote: 1 cha.Ma. so 2 cha.Ma.,i. mahattaro, evamuparipi 3 cha.Ma. tattha @4 cha.Ma. evampettha 5 ka. dharitavatthugatha 6 cha.Ma.,i. ima

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Ovadantenayasmata mahamoggallanena vutta, "mahabrahmuna"ti eke. Tasam imina suttena saddhim ekasangahattham ayamuddeso "yo lobhagune anuyutto"tiadi. Tattha pathamagathaya tava "guno"ti nidditthatta anekakkhattum pavattatta va lobhoyeva lobhaguno, tanhayetam adhivacanam. Avadannuti avacanannu buddhanampi ovadam aggahanena. Macchariti pancavidhamacchariyena. Pesuniyasmim 1- anuyutto aggasavakanam bhedakamataya. Sesam pakatameva. Idam vuttam hoti:- yo avuso kokalika tumhadiso anuyuttalobhatanhaya lobhagune anuyutto assaddho kadariyo avadannu macchari pesuniyasmim anuyutto, so vacasa paribhasati annam abhasaneyyampi puggalam. Tena tam vadami "mukhadugga"ti gathattayam. [670] Tassayam anuttanapadattho:- mukhadugga mukhavisama vibhuta vigatabhuta alikavadi anariya asappurisa bhunahata 2- bhutihanaka vuddhinasaka 3- purisanta antimapurisa kali alakkhipurisa avajata buddhassa avajataputta. [671] Rajamakirasiti kilesarajam attani pakkhipasi. Papatanti sobbham. "papatan"tipi 4- patho, so evattho. "papadan"ti 5- patho, mahanirayanti attho. [672] Eti hatanti ettha haiti nipato, tanti tam kusalakusalam kammam. Athava hatanti gatam patipannam, upacitanti attho. Suvamiti sami tassa kammassa katatta. So hi tam kammam labhateva, nassa tam nassatiti vuttam hoti. Yasma ca labhati, tasma dukkham mando .pe. Kibbisakari. @Footnote: 1 cha.Ma. pesuniyam, evamuparipi @2 cha.Ma.,i. bhunahu 3 ka. hatabuddhi buddhinasaka @4 ka. papatantipi 5 ka. papattanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

[673] Idani yam dukkham mando passati, tam pakasento "ayosanku- samahatatthanan"tiadimaha. Tattha purimaupaddhagathaya tava attho:- yam tam ayosankusamahatatthanam sandhaya bhagavata "tamenam bhikkhave nirayapala pancavidhabandhanam nama kammakaranam karontiti 1- vuttam, tam upeti, evam upento 2- ca tattheva adittaya lohapathaviya nipajjapetva nirayapalehi pancasu thanesu akotiyamanam tattam khilasankhatam tinhadharam ayasulamupeti, yam sandhaya bhagavata vuttam "tattam ayokhilam hatthe gamenti"tiadi. 3- Tato para upaddhagatha anekani vassasahassani tattha pacitva pakkavasesanubhavanattham anupubbena kharodakanaditiram gatassa yantam "tattam ayogulam mukhe pakkhipanti, tattam tambaloham mukhe asincanti"ti vuttam, tam sandhaya vuttam. Tattha ayoti loham. Gulasannibhanti beluvakasanthanam. Ayogahanena cettha tambaloham, itarena ayogulam veditabbam. Patirupanti katakammanurupam. [674] Tato aparasu gathasu na hi vagguti "ganhatha paharatha"ti adini vadanta nirayapala madhuram vacam na vadanti. Nabhijavantiti na sumukhabhavena abhimukha javanti, na sumukha upasankamanti, anayabyasanamavahanta eva upasankamantiti vuttam hoti. Na tanamupentiti tanam lenam patisaranam hutva na upagacchanti, ganhanta hananta eva upentiti vuttam hoti. Angare santhate sentiti 4- angarapabbatam aropita samana anekani vassasahassani santhate angare senti. Ginisampajjalitanti 5- samantato jalitam sabbadisasu ca sampajjalitam aggim. Pavisantiti mahaniraye pakkhitta samana ogahanti. @Footnote: 1 Ma.u. 14/250/217, an.tika. 20/36/135 2 si, upeto @3 Ma.u. 14/250/217, an.tika. 20/36/135 @4 cha.Ma. sayantiti 5 ka. agginisamam pajjalitanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Mahanirayo nama yo so "catukkanno"ti 1- vutto, yam yojanasate thatva passatam akkhini bhijjanti. [675] Jalena ca onahiyanati ayojalena parivethetva migaluddaka migam viya hananti. Idam devadatte avuttakammakaranam. 2- Andhamva timisamayantiti andhakaranena andhameva bahalandhakaratta "timisan"ti sannitam dhumaroruvam nama narakam gacchanti. Tatra kira tesam kharadhumam ghayitva akkhini bhijjanti. Tena "andhamva"ti vuttam. Tam vitatam hi yatha mahikayoti tanca andhatimisam mahikayo viya vitatam 3- hotiti attho. "vitthatan"tipi patho. 4- Idampi devadute avuttakammakaranameva. [676] Atha lohamayanti ayam pana lohakumbhi pathavipariyantika catunahutadhikani dveyojanasatasahassani gambhira samatittika tattalohapura hoti. Paccanti hi tasu cirarattanti tasu kumbhisu digharattam paccanti. Agginisamasuti aggisamasu. Samuppilavateti 5- samuppalavanta, sakimpi uddham sakimpi adho gacchamana phenuddehakam paccantiti vuttam hoti. Devadute vuttanayeneva tam veditabbam. [677] Pubbalohitamisseti pubbalohitamissaya lohakumbhiya. Tattha kinti tattha. Yam yandisatanti disam vidisam. 6- Adhisetiti gacchati. "abhiseti"tipi patho. Tattha yam yam disam alliyati apassayatiti attho. Kilissatiti badhiyati. "kilijjati"tipi patho, puti hotiti attho. Samphusamanoti tena pubbalohitena phuttho samano. Idampi devadute avuttakammakaranam. @Footnote: 1 Ma.u. 14/250/217, an.tika. 20/36/136 2 cha.Ma...karanam @3 ka. vitthatam 4 ka. jati ca rupiyato @5 ka. samuppilavasati, Si. samuppilavasoti 6 cha.Ma. yam yam disakanti disam vidisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

[678] Pulavavasatheti pulavanam avase. Ayampi lohakumbhiyeva devadute "guthanirayo"ti vutta, tattha patitassa sucimukhapana chaviadini chinditva atthiminjam khadanti. Gantum na hi tiramapatthiti avagantum 1- na hi tiramatthi. "tiravamatthi"tipi patho, soyevattho. Tirameva ettha "tiravan"ti vuttam. Sabbasma hi samantakapallati yasma tassa kumbhiya uparibhagepi nikujjitatta sabbattha sama samantato kataha, tasma avagantum 1- tiram natthiti vuttam hoti. [679] Asipattavanam devadute vuttanayameva. Tam hi durato ramaniyam ambavanam viya dissati, athettha lobhena nerayika pavisanti, tato nesam vateritani pattani patitva angapaccangani chindanti. Tenaha "tam pavisanti samucchinnagatta"ti. 2- Tam pavisanti tato sutthu chinnagatta hontiti. Jivham balisena gahetva aracayaracaya 3- vihanantiti tattha asipattavane vegena vidhavitva 4- patitanam musavadinam nerayikanam nirayapala jivham balisena nikkaddhitva yatha manussa allacammam bhumiyam pattharitva khilehi akotenti, evam akotetva pharasuhi phaletva phaletva ekamekam kotim chindanta 5- vihananti, chinnachinna koti punappunam samutthati. "arajayarajaya"tipi patho, avinchitva avinchitvati 6- attho. Etampi devadute avuttakammakaranam. [680] Vettaraninti devadute "mahati kharodaka nadi"ti vuttanadim. Sa kira ganga viya udakabharita dissati, athettha nhayissama pivissamati nerayika patanti. Tinhadharam khuradharanti 7- tinhapharam khurapharam, tikkhadharakhuradharavatinti 8- vuttam hoti. Tassa kira nadiya uddhamadho ubhayatiresu ca tinhadhara @Footnote: 1 cha.Ma. apagantum 2 cha.Ma. samucchidagattati @3 cha.Ma.,i. arajayarajaya 4 cha.Ma.,i. dhavitva 5 cha.Ma. chindetva @6 ka. avadhitva avadhitvati 7 i. tinhadhara khuradharavatim 8 ka. papatantiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Khuradhara 1- patipatiya thapita viya titthati, 2- tena sa "tinhadhara khuradhara"ti vuccati. Tam tinhadharakhuradharam udakasaya upenti alliyantiti attho. Evam upenta ca papakammena codita tattha manda papatanti balati attho. [681] Sama sabalati etam parato "sona"ti imina yojetabbam. Samavanna kammasavanna ca sona khadantiti vuttam hoti. Kakolaganati kanhakakagana. Patigiddhati sutthu sanjatagedha hutva, "mahagijjha"ti eke. Kulalati kulalapakkhino, "senanametam naman"ti eke. Vayasati akanha kaka. Idampi devadute avuttakammakaranam. Tattha vuttanipi pana kanici 3- idha na vuttani, tani etesam purimapacchimabhagatta vuttaneva hontiti veditabbani. [682] Idani sabbamevetam narakavuttim dassetva ovadanto "kiccha vatayan"ti gathamaha. Tassattho:- kiccha vata idha narake nanappakarakammakaranabheda vutti, yam jano passati 4- kibbisakari. Tasma idha jivitasese jivitasantatiya vijjamanaya idha loke thitoyeva samano saranagamanadikusaladhammanutthanena kiccakaro naro siya bhaveyya. Kiccakaro bhavantopi ca sataccakaritavaseneva bhaveyya, na pamajjeyyam, 5- muhuttampi na pamadamapajjeyyati ayamettha samuccayavannana. Yasma pana vuttavasesani padani pubbe vuttanayatta uttanatthatta ca suvinneyyaneva, tasma anupadavannana na katati. Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya suttanipatatthakathaya kokalikasuttavannana nitthita. ------------------ @Footnote: 1 cha.Ma. khura 2 cha.Ma. titthanti 3 ka. panetani @4 cha.Ma. phusati 5 cha.Ma.,i. na pamajje


             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 303-313. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=6830&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=6830&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=384              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=9435              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=9512              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=9512              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]