AtthaPali Vol.29

3. Duṭṭhaṭṭhakasuttavaṇṇanā [787] Vadanti ve duṭṭhamanāpīti duṭṭhaṭṭhakasuttaṃ. Kā uppatti? ādigāthāya tāva uppatti:- munisuttanayena bhagavato bhikkhusaṃghassa ca uppannalābhasakkāraṃ asahamānā titthiyā sundariṃ paribbājikaṃ uyyojesuṃ. Sā kira janapadakalyāṇī setavatthaparibbājikāva ahosi. Sā sunhātā sunivatthāmālāgandha- vilepanavibhūsitā bhagavato dhammaṃ sutvā sāvatthivāsīnaṃ jetavanato nikkhamanavelāya sāvatthito nikkhamitvā jetavanābhimukhī gacchati manussehi ca "kuhiṃ gacchasī"ti pucchitā "samaṇaṃ gotamaṃ sāvake cassa ramayituṃ gacchāmī"ti vatvā @Footnote: ¹ ka. anupalitto ² ka. sativepullapattito ³ ka. nirupādāno viya jātavedo Jetavanadvārakoṭṭhake vicaritvā jetavanadvārakoṭṭhake pidahite nagaraṃ pavisitvā pabhāte puna jetavanaṃ gantvā gandhakuṭisamīpe pupphāni vicinantī ^1- viya vicarati. Buddhupaṭṭhānaṃ āgatehi ca manussehi "kimatthaṃ āgatāsī"ti pucchitā yaṃ kiñcideva bhaṇati. Evaṃ aḍḍhamāsamatte vītikkante titthiyā taṃ jīvitā voropetvā parikkhātaṭe nikkhipitvā ^2- pabhāte "sundariṃ na passāmā"ti kolāhalaṃ katvā rañño ca ārocetvā tena anuññātā jetavanaṃ pavisitvā vicinantā viya taṃ nikkhittaṭṭhānā ^3- uddharitvā mañcakaṃ āropetvā nagaraṃ abhiharitvā upakkosamakaṃsu. Sabbaṃ pāḷiyaṃ ^4- āgatanayeneva veditabbaṃ. Bhagavā taṃ divasaṃ paccūsasamaye buddhacakkhunā lokaṃ volokentova "titthiyā ajja ayasaṃ uppādessantī"ti ñatvā "tesaṃ saddahitvā mādise cittaṃ pakopetvā mahājano apāyābhimukho mā ahosī"ti gandhakuṭidvāraṃ pidahitvā antogandhakuṭiyaṃyeva acchi, na nagaraṃ piṇḍāya pāvisi. Bhikkhū pana dvāraṃ pidahitaṃ disvā pubbasadisameva pavisiṃsu. Manussā bhikkhū disvā nānappakārehi akkosiṃsu. Atha āyasmā ānando bhagavato taṃ pavattiṃ ārocetvā "titthiyehi bhante mahāayaso uppādito, na sakkā idha vasituṃ, vipulo jambudīpo, aññatra gacchāmā"ti āha. Tatrāpi ^5- ayase uṭṭhite kuhiṃ gamissasi ānandāti. Aññaṃ nagaraṃ bhagavāti. Atha bhagavā "āgamehi ānanda, sattāhamevāyaṃ saddo bhavissati, sattāhaccayena yehi ayaso kato, so ^6- tesaṃyeva upari patissatī"ti vatvā ānandattherassa dhammadesanatthaṃ "vadanti ve"ti imaṃ gāthaṃ abhāsi. Tattha vadantīti bhagavantaṃ bhikkhusaṃghañca upavadanti. Duṭṭhamanāpi eke athopi ve saccamanāti ekacce duṭṭhacittā, ekacce tathasaññinopi hutvā, titthiyā @Footnote: ¹ ka. okiranti ² Sī. nikhanitvā ³ Sī.,i. nikhātaṭṭhānā @⁴ khu.u. 25/38/152-5 ⁵ cha.Ma. tatthapi ⁶ cha.Ma.,i. ayaṃ pāṭho na dissati Duṭṭhacittā, ye tesaṃ vacanaṃ sutvā saddahiṃsu, te saccamanāti adhippāyo. Vādañca jātanti evaṃ ^1- akkosavādaṃ uppannaṃ. Muni no upetīti akārakatāya ca akuppanatāya ca buddhamuni na upeti. Tasmā munī natthi khilo kuhiñcīti tena kāraṇena ayaṃ muni rāgādikhilehi natthi khilo kuhiñcīti veditabbo. [788] Imañca gāthaṃ vatvā bhagavā ānandattheraṃ pucchi "evaṃ khuṃsetvā vambhetvā vuccamānā bhikkhū ānanda kiṃ vadantī"ti. Na kiñci bhagavāti. "na ānanda `ahaṃ sīlavā'ti sabbattha tuṇhī bhavitabbaṃ, loke hi nābhāsamānaṃ jānanti missaṃ bālehi paṇḍitan"ti vatvā "bhikkhū ānanda te manusse evaṃ paṭicodentū"ti dhammadesanatthāya "abhūtavādī nirayaṃ upetī"ti imaṃ gāthamabhāsi. Thero taṃ uggahetvā bhikkhū āha "manussā tumhehi imāya gāthāya paṭicodetabbā"ti. Bhikkhū tathā akaṃsu. Paṇḍitā manussā tuṇhī ahesuṃ. Rājāpi rājapurise sabbato pesetvā yesaṃ dhuttānaṃ lañcaṃ datvā titthiyā taṃ mārāpesuṃ, te gahetvā niggayha taṃ pavattiṃ ñatvā titthiye paribhāsi. Manussāpi titthiye disvā leḍḍunā hananti, paṃsunā okiranti "bhagavato ayasaṃ uppādesun"ti. Ānandatthero taṃ disvā bhagavato ārocesi, bhagavā therassa imaṃ gāthamabhāsi "sakañhi diṭṭhiṃ .pe. Vadeyyā"ti. Tassattho:- yāyaṃ diṭṭhi titthiyajanassa "sundariṃ māretvā samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ avaṇṇaṃ pakāsetvā etenupāyena laddhasakkāraṃ sādiyissāmā"ti, ^2- so taṃ diṭṭhiṃ kathaṃ atikkameyya, atha kho so ayaso tameva titthiyajanaṃ paccāgato taṃ diṭṭhiṃ accetuṃ asakkontaṃ. Yo vā sassatādivādī ^3- sopi sakaṃ diṭṭhiṃ kathamaccayeyya tena diṭṭhicchandena anunīto tāya ca diṭṭhiruciyā niviṭṭho, @Footnote: ¹ cha.Ma.,i. etaṃ ² Ma. harissāmāti ³ ka. yassa tādi Apica kho pana sayaṃ samattāni pakubbamāno attanāva paripuṇṇāni tāni diṭṭhigatāni karonto yathā jāneyya, tatheva vadeyyāti. [789] Atha rājā sattāhaccayena taṃ kuṇapaṃ chaḍḍāpetvā sāyanhasamayaṃ vihāraṃ gantvā bhagavantaṃ abhivādetvā āha "nanu bhante īdise ayase uppanne mayhampi ārocetabbaṃ siyā"ti. Evaṃ vutte bhagavā "na mahārāja `ahaṃ sīlavā guṇasampanno'ti paresaṃ ārocetuṃ ariyānaṃ patirūpan"ti vatvā tassā aṭṭhuppattiyaṃ "yo attano sīlavatānī"ti avasesagāthāyo abhāsi. Tattha sīlavatānīti pātimokkhādīni sīlāni āraññakādīni dhutaṅgavatāni ca anānupuṭṭhoti apucchito. Pāvāti ^1- vadati anariyadhammaṃ kusalā tamāhu, yo ātumānaṃ sayameva pāvāti yo evaṃ attānaṃ sayameva vadati, tassa taṃ vādaṃ "anariyadhammo eso"ti kusalā evaṃ kathenti. [790] Santoti rāgādikilesavūpasamanato ^2- santo, tathā abhinibbutatto. Atihanti sīlesu akatthamānoti "ahamasmi sīlasampanno"tiādinā nayena iti sīlesu akatthamāno, sīlanimittaṃ attūpanāyikaṃ vācamabhāsamānoti vuttaṃ hoti. Tamariyadhammaṃ kusalā vadantīti tassa taṃ akatthanaṃ "ariyadhammo eso"ti buddhādayo khandhādikusalā vadanti. Yassussadā natthi kuhiñci loketi yassa khīṇāsavassa rāgādayo satta ussadā kuhiñci loke natthi, tassa taṃ akatthanaṃ "ariyadhammo eso"ti evaṃ kusalā vadantīti sambandho. [791] Evaṃ khīṇāsavapaṭipattiṃ dassetvā idāni diṭṭhigatikānaṃ titthiyānaṃ paṭipattiṃ rañño dassento āha "pakappitā saṅkhatā"ti. Tattha pakappitāti parikappitā. Saṅkhatāti paccayābhisaṅkhatā. Yassāti yassa kassaci @Footnote: ¹ ka. pāthāti vadati ² cha.Ma.,i. rāgādikilesavūpasamena Diṭṭhigatikassa. Dhammāti diṭṭhiyo. Purakkhatāti purato katā. Santīti saṃvijjanti. Avīvadātāti avodātā. Yadattani passati ānisaṃsaṃ, taṃ nissito kuppapaṭiccasantinti yassete diṭṭhidhammā purakkhatā avodātā santi, so evaṃvidho yasmā attani tassā diṭṭhiyā diṭṭhadhammikañca sakkārādiṃ, samparāyikañca gativisesādiānisaṃsaṃ passati, tasmā tañca ānisaṃsaṃ, tañca kuppatāya ca paṭiccasamuppannatāya ca sammutisantitāya ^1- ca kuppapaṭiccasantisaṅkhātaṃ diṭṭhiṃ nissitova hoti, so tannissitattā attānaṃ vā ukkaṃseyya pare vā vambheyya abhūtehipi guṇadosehi. [792] Evaṃ nissitena ca diṭṭhīnivesā .pe. Ādiyatī ca dhammanti. Tattha diṭṭhīnivesāti idaṃsaccābhinivesasaṅkhātāni diṭṭhinivesanāni. Na hi svātivattāti sukhena ativattitabbā na honti. Dhammesu niccheyya samuggahītanti dvāsaṭṭhidiṭṭhidhammesu taṃ taṃ samuggahitaṃ abhiniviṭṭhaṃ dhammaṃ nicchinitvā pavattattā diṭṭhinivesā na hi svātivattāti vuttaṃ hoti. Tasmā naro tesu nivesanesu, nirassatī ādiyatī ca dhammanti yasmā na hi svātivattā, tasmā naro tesuyeva diṭṭhinivesanesu ajasīlagosīlakukkurasīlapañcātapamaruppapātaukkuṭikappadhāna- kaṇṭakāpasyādibhedaṃ satthāradhammakkhānagaṇādibhedañca taṃ taṃ dhammaṃ nirassati ca ādiyati ca bhajati ca gaṇhāti ca vanamakkaṭo viya taṃ taṃ sākhanti vuttaṃ hoti. Evaṃ nirassanto ca ādiyanto ca anavaṭṭhitacittattā asantehipi guṇadosehi attano vā parassa vā yasāyasaṃ uppādeyya. [793] Yo panāyaṃ sabbadiṭṭhigatādidosadhunanāya paññāya samannāgatattā dhono, tassa dhonassa hi .pe. Anūpayo so. Kiṃ vuttaṃ hoti? dhonadhammasamannāgamā dhonassa dhutasabbapāpassa arahato katthaci loke tesu tesu @Footnote: ¹ cha.Ma. sammutisantatāya Bhavesu pakappitā diṭṭhi natthi, so tassā diṭṭhiyā abhāvena, yāya ca attanā kataṃ pāpakammaṃ paṭicchādentā titthiyā māyāya mānena vā etaṃ agatiṃ gacchanti, tampi māyañca mānañca pahāya dhono rāgādidosānaṃ kena gaccheyya, diṭṭhadhamme samparāye vā nirayādīsu gativisesesu kena saṅkhaṃ gaccheyya, anūpayo so, so hi taṇhādiṭṭhiupayānaṃ dvinnaṃ abhāvena anūpayoti. [794] Yo vā ^1- pana tesaṃ dvinnaṃ bhāvena upayo hoti, so upayo hi .pe. Diṭṭhimidheva sabbanti. Tattha upayoti taṇhādiṭṭhinissito. Dhammesu upeti vādanti "ratto"ti vā "duṭṭho"ti vā evaṃ tesu tesu dhammesu upeti vādaṃ. Anūpayaṃ kena kathaṃ vadeyyāti taṇhādiṭṭhipahānena anūpayaṃ khīṇāsavaṃ kena rāgena vā dosena vā kathaṃ "ratto"ti vā "duṭṭho"ti vā vadeyya, evaṃ anupavādova ^2- so kiṃ titthiyā viya katapaṭicchādako bhavissatīti adhippāyo, attaṃ nirattaṃ ^3- na hi tassa atthīti tassa hi attadiṭṭhi vā ucchedadiṭṭhi vā natthi, gahaṇaṃ muñcanaṃ vāpi attanirattasaññitaṃ natthi. Kiṃkāraṇaṃ natthīti ce? adhosi so diṭṭhimidheva sabbaṃ, yasmā so idheva attabhāve ñāṇavātena sabbaṃ diṭṭhigataṃ adhosi pajahi vinodesīti arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesi. Taṃ sutvā rājā attamano bhagavantaṃ abhivādetvā pakkāmīti. Paramatthajotikāya khuddakaṭṭhakathāya suttanipātaṭṭhakathāya duṭṭhaṭṭhakasuttavaṇṇanā niṭṭhitā. -------------------- @Footnote: ¹ vā-saddo na dissati ² cha.Ma.,i. anupavajjo ca ³ cha.Ma. attā nirattā

The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 353-358. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=7958 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=7958 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=410 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=10003 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=10118 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=10118 Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25