ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 29 : PALI ROMAN Sutta.A.2 (paramattha.2)

                   2. Amagandhasuttavannana
         samakacingulakacinakani cati amagandhasuttam, ka uppatti? anuppanne
bhagavati amagandho nama brahmano pancahi manavakasatehi saddhim tapasapabbajjam
pabbajitva himavantam pavisitva pabbatantare assamapadam 2- karapetva
vanamulaphalaharo hutva tattha pativasati, na kadaci macchamamsam khadati. Atha tesam
tapasanam lonambiladini aparibhunjantanam pandurogo uppajji, tato te
"lonambiladisevanatthaya manussapatham gacchama"ti paccantagamam  sampatta. Tattha
manussa te disva 3- tesu pasiditva nimantetva bhojesum, katabhattakiccanam
nesam mancapithaparibhogabhajanapadamakkhanadini upanetva "ettha bhante vasatha, ma
ukkanthittha"ti vasanatthanam dassetva pakkamimsu. Dutiyadivasepi 4- nesam danam
datva puna gharapatipatiya ekekadivasam danamadamsu. Tapasa catumasam tattha
@Footnote: 1 khu.dha. 25/290/67  2 cha.Ma.,i. assamam
@3 cha.Ma. te disvati na dissati  4 i. dutiyadivase capi
Vasitva lonambiladisevanaya thirabhavappattasarira hutva "mayam avuso gacchama"ti
manussanam arocesum. Manussa tesam telatanduladini adamsu, te tani adaya
attano  assamameva agamamsu. Tanca gamam tatheva samvacchare samsacchare agamimsu.
Manussapi tesam agamanakalam viditva danatthaya tanduladini sajjetvava
acchanti agate ca ne tatheva sammanenti.
      Atha bhagava loke uppajjitva pavattitapavaradhammacakko anupubbena
savatthim gantva tattha viharanto tesam tapasanam upanissayasampattim disva
tato  nikkhamma bhikkhusamghaparivuto carikam caramano anupubbena tam gamam
anuppatto. 1-    Manussa bhagavantam disva mahadanani adamsu, bhagava tesam dhammam
desesi. Te taya dhammadesanaya appekacce sotapanna ekacce sakadagamino
anagamino ahesum, ekacce pabbajitva arahattam papunimsu. Bhagava punadeva
savatthim paccagamasi. Atha te tapasa tam gamam agamimsu, manussa tapase
te pucchimsu "kim avuso ime manussa na pubbasadisa, kim  nu kho ayam gamo
rajadandena upadduto, udahu dubbhikkhena, udahu amhehi siladigunehi
sampannataro koci pabbajito imam gamamanuppatto"ti. Te ahamsu "na bhante
rajadandena, na dubbhikkhenayam gamo upadduto, apica buddho loke uppanno,
so bhagava bahujanahitaya dhammam desento idhagato"ti.
      Tam sutva amagandhatapaso "buddhoti gahapatayo vadetha"ti. "buddhoti
bhante vadama"ti tikkhattum vatva "ghosopi kho eso dullabho lokasmim,
yadidam buddho"ti attamano attamanavacam niccharetva pucchi "kinnu kho so
buddho amagandham bhunjati, na bhunjati"ti. Ko bhante amagandhoti. Amagandho
@Footnote: 1 i. samanuppatto
Nama macchamamsam gahapatayoti. Bhagava bhante macchamamsam paribhunjatiti. Tam sutva
tapaso vippatisari ahosi "maheva kho pana buddho siya"ti. Puna cintesi
"buddhanam patubhavo nama dullabho, gantva buddham disva 1- pucchitva
janissami"ti. Tato yena bhagava gato, tam maggam manusse pucchitva
vacchagiddhini gavi viya turitaturito sabbattha ekarattivasena savatthim
anuppatva jetavanameva pavisi saddhim sakaya parisaya. Bhagavapi tasmim samaye
dhammadesanatthaya asane nisinnova hoti, tapasa bhagavantam upasankamma 2-
tunhibhuta anabhivadetvava ekamantam nisidimsu. Bhagava "kacci vo isayo
khamaniyan"tiadina nayena tehi saddhim patisammodi, tepi "khamaniyam bho
gotama"tiadimahamsu. Tato amagandho bhagavantam pucchi "amagandham bho gotama
bhunjasi, na bhunjasi"ti. Ko so 3- brahmana amagandho namati. Macchamamsam bho
gotamati. Bhagava "na brahmana macchamamsam amagandho, apica kho amagandho
nama sabbakilesa papaka akusala dhamma"ti vatva "na brahmana idani
tvameva amagandham pucchi, atitepi tisso nama brahmano kassapam bhagavantam
pucchi, evanca so pucchi, evam so 4- bhagava  byakasi"ti tissena ca
brahmanena kassapena ca bhagavata vuttagathayo eva anetva tahi gathahi
brahmanam  sannapento aha "samakacingulakacinakani ca"ti. Ayam tava imassa
suttassa idha uppatti.
      Atite pana kassapo kira bodhisatto attha asankhyeyyani kappasatasahassanca
paramiyo puretva baranasiyam brahmadattassa brahmanassa dhanavati
nama brahmani, tassa kucchimhi patisandhim aggahesi. Aggasavakopi tamdivasameva 5-
@Footnote: 1 i. buddham disvati na dissati  2 i. upagamma  3 i. eso
@4 cha.Ma. avancassa  5 cha.Ma. tam divasamyeva
Devaloka cavitva anupurohitabrahmanassa pajapatiya kucchimhi nibbatti. Evam
tesam ekadivasameva patisandhiggahananca gabbhavutthananca ahosi, ekadivasamyeva
etesam ekassa kassapo, ekassa tissoti  namam akamsu. Te sahapamsukilanaka
dve sahayaka anupubbena vuddhim agamamsu. Tissassa pita puttam anapesi
"ayam tata kassapo nikkhamma pabbajitva buddho bhavissati, tavampissa santike
pabbajitva bhavanissaranam kareyyasi"ti. So "sadhu"ti patissunitva bodhisattassa
santikam gantva "ubhopi samma pabbajissama"ti aha, bodhisatto "sadhu"ti
patissuni. Tato vuddhim anuppattakalepi tisso bodhisattam aha "ehi samma
pabbajissama"ti, bodhisatto na nikkhami. Tisso "na tavassa nanam paripakam
gatan"ti sayam nikkhamma isipabbajjam pabbajitva aranne pabbatapade assamam
karapetva vasati. Bodhisattopi aparena samayena ghare thitoyeva anapanassatim
pariggahetva cattari jhanani abhinnayo ca uppadetva pasadena
bodhimandasamipam gantva "puna pasado yathatthaneyeva patitthatu"ti adhitthasi,
so sakatthaneyeva patitthasi. Apabbajitena kira bodhimandam upagantum 1- na
sakkati so pabbajitva bodhimandam  patva nisiditva satta divase padhanayogam
katva sattahi divasehi sammasambodhim sacchakasi.
      Tada isipatane visatisahassa pabbajita pativasanti. Atha kassapo
bhagava te amantetva dhammacakkam pavattesi, suttapariyosaneyeva 2- sabbeva
arahanto ahesum, so sudam bhagava visatibhikkhusahassaparivuto tattheva
isipatane vasati, kimki 3- ca nam kasikaraja catuhi paccayehi upatthati.
Athekadivasam baranasivasi eko puriso pabbate candanasaradini gavesanto
tissassa tapasassa assamam patva tam abhivadetva ekamantam atthasi.
@Footnote: 1 i. pattum  2 cha.Ma.,i. suttapariyosane  3 cha.Ma. kiki, evamuparipi
Tapaso tam disva "kuto agatosi"ti pucchi. Baranasito bhanteti. Ka tattha
pavattiti. Tattha bhante kassapo nama sammasambuddho uppannoti. Tapaso
dullabhasavanam 1- sutva pitisomanassajato pucchi "kim so amagandham bhunjati, na
bhunjati"ti. Ko bhante amagandhoti. Macchamamsam avusoti. Bhagava bhante macchamamsam
bhunjatiti. Tam sutva tapaso vippatisari hutva puna cintesi "gantva tam
pucchissami, sace `amagandham paribhunjami'ti vakkhati, tato nam `tumhakam bhante
jatiya ca kulassa ca gottassa ca ananucchavikametan'ti nivaretva tassa
santike pabbajitva bhavanissaranam karissami"ti. Sallahukam upakaranam gahetva
sabbattha ekarattivasena sayanhasamaye baranasim patva isipatanameva pavisi.
Bhagavapi tasmim samaye dhammadesanatthaya asane nisinnoyeva ahosi. 2- Tapaso
bhagavantam upasankamma anabhivadetva tunhibhuto ekamantam atthasi, bhagava tam
disva pubbe vuttanayeneva patisammodi. Sopi "khamaniyam bho kassapa"tiadini
vatva ekamantam nisiditva bhagavantam pucchi "amagandham bho kassapa bhunjasi,
na bhunjasi"ti. Naham brahmana amagandham bhunjamiti. Sadhu sadhu bho
kassapa parakunapam akhadanto sundaramakasi, yuttametam bhoto kassapassa jatiya
ca kulassa ca gottassa cati. Tato bhagava "kilese sandhaya `amagandham na
bhunjami'ti vadami, brahmano macchamamsam pacceti, yannunaham sve gamam pindaya
apavisitva kimkiranno geha abhatam pindapatam paribhunjeyyam, evam amagandham
arabbha katha pavattissati, tato brahmanam dhammadesanaya sannapessami"ti
dutiyadivase kalasseva sariraparikammam katva gandhakutim pavisi. Bhikkhu gandhakutidvaram
pihitam disva "na bhagava ajja bhikkhuhi saddhim pavisitukamo"ti natva gandhakutim
padakkhinam katva pindaya pavisimsu.
@Footnote: 1 cha.Ma. dullabhavacanam  2 cha.Ma.,i. hoti
      Bhagavapi gandhakutito nikkhamma pannattasane nisidi, tapasopi kho
pattasakham 1- pacitva khaditva bhagavato santike nisidi. Kimki kasikaraja
bhikkhu pindaya carante disva "kuhim bhagava bhante"ti pucchitva "vihare
maharaja"ti ca sutva nanabyanjanarasamanekamamsavikatisampannam bhojanam
bhagavato pahesi. Amacca viharam netva bhagavato arocetva dakkhinodakam
datva parivisanta pathamam nanamamsavikatisampannam yagu adamsu. Tapaso disva
"khadati nu kho no"ti cintento atthasi. Bhagava tassa passatoyeva yagum
pivanto mamsakhandam mukhe pakkhipi, tapaso  disva kuddho. Puna yagupitassa
nanarasabyanjanabhojanamadamsu, tampi gahetva bhunjantam disva ativiya kuddho
"macchamamsam khadantoyeva `na khadami'ti bhanati"ti. Atha bhagavantam katabhattakiccam
hatthapade dhovitva nisinnam upasankamma "bho kassapa musa tvam bhanasi, netam
panditakiccam. Musavado hi garahito buddhanam, yepi te pabbatapade
vanamulaphaladihi yapetva 2- isayo vasanti, tepi musa na bhananti"ti
vatva puna isinam gune gathaya vannento aha "samakacingulakacinakani
ca"ti.
      [242] Tattha samakati dhunitva va sisani uccinitva va gayhupaga
tinadhannajati. Tatha cingulaka kanavirapupphasanthanasisa honti. Cinakaniti
atavipabbatapadesu aropitajata cinamugga. Pattapphalanti yam kinci haritapannam.
Mulaphalanti yam kinci kandamulam. Gavipphalanti yam kinci rukkhavalliphalam. Mulaggahanena
va kandamulam, phalaggahanena rukkhavalliphalam, gavipphalaggahanena udake jata-
singhatakakaserukadipphalam khaditabbam. Dhammena laddhanti duteyyapahinagamanadimicchajivam
@Footnote: 1 cha.Ma. pattasakam  2 cha.Ma.,i. yapenta
Pahaya vane unchacariyaya laddham. Satanti santo ariya. Assasamanati 1-
bhunjamana. Na kamakama alikam bhanantiti te evam amama apariggaha etani
samakadini bhunjamana isayo yatha tvam sadhurasadike kame patthayanto
amagandham bhunjantoyeva "naham brahmana amagandham bhunjami"ti bhananto
alikam bhanasi, tatha na kamakama alikam bhananti, kamam 2- kamayanta musa na
bhanantiti isinam pasamsaya bhagavato nindam dipeti.
      [243] Evam isinam pasamsapadesena bhagavantam ninditva idani attana
adhippetam nindavatthum dassetva nippariyayeneva bhagavantam nindanto aha
"yadasamano"ti. 3- Tattha dakaro padasandhikaro. Ayam panattho:- yam kincideva
sasamamsam 4- va tittiramamsam va dhovanacchedanadina pubbaparikammena sukatam,
pacanavasanadina pacchaparikammena sunitthitam, na matara na pitara, apica kho
pana "dakkhineyyo  ayan"ti mannantehi 5- dhammakamehi  parehi dinnam,
sakkarakarane payatam panitam alankatam, uttamarasataya ojavantataya thamavasaharanasamatthataya 6-
ca panitam assamano 7- aharayamano, na kevalanca yam kinci
mamsameva, apica kho pana imampi salinamannam vicitakalakam  salitandulodanam
paribhunjamano so bhunjasi kassapa amagandham, so tvam yam kinci mamsam
bhunjamano idanca salinamannam paribhunjamano bhunjasi kassapa amagandhanti
bhagavantam gottena alapati.
      [244] Evam aharato bhagavantam ninditva idani musavadam
aropetva nindanto aha "na amagandho .pe. Susankhatehi"ti, tassattho:-
@Footnote: 1 cha.Ma. asnamanati  2 cha.Ma.,i. kame  3 cha.Ma. yadasnamanoti
@4 ka. lapamamsam  5 cha.Ma.,i. mannamanehi
@6 cha.Ma.,i. thamabalabharanasamatthataya  7 cha.Ma. asnamano
Pubbe maya pucchito samano "na amagandho mama kappati"ti icceva tvam
bhasasi, evam ekamseneva tvam bhasasi brahmabandhu brahmanagunavirahita
jatimattabrahmanati paribhasanto bhanati. Salinamannanti salitandulodanam.
Paribhunjamanoti bhunjamano. Sakuntamamsehi susankhatehiti tada bhagavato abhihatam
sakunamamsam niddisanto bhanati.
      Evam bhananto eva ca bhagavato hettha padatala pabhuti yava upari
kesagga sariramullokento dvattimsavaralakkhanasitianubyanjanasampadanca
byamappabhaparikkhepanca disva "evarupo mahapurisalakkhanadimandipatitakayo 1- na musa
bhanitum arahati. Ayanhissa bhavantarepi saccavacanissandeneva unna bhamukantare
jata odata mudu tulasannibha, ekekani ca lomakupesu lomani. Svayam
kathamidani musa bhanissati, addha anno imassa amagandho bhavissati, yam
sandhaya etadavoca `naham brahmana amagandham bhunjami"ti yannunaham etam
puccheyyan"ti cintetva sanjatabahumano gotteneva alapanto imam
gathasesam aha:-
             "pucchami tam kassapa etamattham
             kathampakaro tava amagandho"ti.
      [245] Athassa bhagava amagandham vissajjetum "panatipato"ti
evamadimaha. Tattha panatipatoti panavadho. Vadhachedabandhananti ettha sattanam
dandadihi akotanam vadho, hatthapadadinam chedanam chedo, rajjuadihi bandho bandhanam.
Theyyam musavadoti 2- theyyanca musavado ca. Nikatiti "dassami, karissami"ti-
adina nayena asam uppadetva nirasakaranam. 3- Vancananiti asuvannam
@Footnote: 1 ka......manditakayo
@2 i. theyyamusavadoti  3 Si.,i. nirasamkaranam
Suvannanti gahapanadini. Ajjhenakuttanti niratthakamanekaganthapariyapunanam. 1-
Paradarasevanati parapariggahitasu carittapajjanam. Esamagandho nahi mamsabhojananti
esa panatipatadiakusaladhammasamudacaro amagandho vissagandho kunapagandho.
Kimkarana? amanunnatta kilesaasucimissakatta sabbhijigucchitatta paramaduggandha-
bhavavahatta ca. Ye hi ussannakilesa 2- satta, te tehi atiduggandha
honti, nikkilesanam matasarirampi duggandham na hoti, tasma esamagandho.
Mamsabhojanam pana aditthamasutamaparisankitanca anavajjam, tasma na hi mamsabhojanam
amagandhoti.
      [246] Evam dhammadhitthanaya desanaya ekena nayena amagandham
vissajjetva idani yasma te te satta tehi tehi amagandhehi samannagata,
na eko eva sabbehi, na ca sabbe ekeneva, tasma nesam te te
amagandhe pakasetum "ye idha kamesu asannata jana"tiadina nayena
puggaladhitthanaya tava desanaya amagandhe vissajjento dve gathayo abhasi.
      Tattha ye idha kamesu asannata janati ye keci idha loke
kamapatisevanasankhatesu kamesu matimatucchadisupi mariyadavirahena bhinnasamvarataya
asannata puthujjana.  rasesu giddhati jivhavinneyyesu rasesu giddha gadhita
mucchita ajjhosanna anadinavadassavino anissaranapanna rase paribhunjanti
asucibhavamissitati 3- taya rasagiddhiya rasapatilabhatthaya nanappakaramiccha-
jivasankhataasucibhavamissita. Natthikaditthiti "natthi dinnan"tiadidasavatthukamiccha-
ditthisamannagata. Visamati visamena kayakammadina samannagata. Durannayati duvinnapaya
@Footnote: 1 Si.,i. ajjhenakujjanti niratthakanatthajanakaganthapariyapunanam  2 ka. uppannakilesa
@ 3 Si.,ka. asucikamissitati
Sanditthiparamasiadanaggahiduppatinissaggitasamannagata. Esamagandhoti esa etaya
gathaya puggale adhitthaya niddittho "kamesu asannatata rasagiddhata
ajivavipattinatthikaditthikayaduccaritadivisamata durannayabhavata"ti 1- aparopi pubbe
vuttenatthena  2- chabbidho amagandho veditabbo. Na hi mamsabhojananti mamsabhojanam
pana yathavuttenevatthena na amagandhoti.
      [247] Dutiyagathayapi ye lukhasati 3- ye lukha nirasa, attakilamathanuyuttati
attho. Darunati kakkhala dovacassatayutta. Pitthimamsikati 4- purimam 5-
madhuram bhanitva parammukhe avanne bhasitva. 6- Ete hi abhimukham
oloketumasakkonta parammukhanam pitthimamsakhadaka viya honti, tena "pitthimamsika"ti
vuccanti. Mittaddunoti 7- mittadusaka, 8- daradhanajivitesu vissasamapannanam
mittanam tattha micchapatipajjanakati vuttam hoti. Nikkarunati karunavirahita
sattanam anatthakama. Atimaninoti "idhekacco jatiya va .pe. Annatarannatarena
vatthuna pare atimannati, yo evarupo mano  .pe. Ketukamyata
cittassa"ti 9- evam vuttena atimanena samannagata. Adanasilati adanapakatika,
adanadhimutta asamvibhagaratati attho. Na ca denti kassaciti taya ca pana
adanasilataya yacitapi santa kassaci kinci na denti, adinnapubbakakule
manussasadisa 10- nijjhamatanhikapetaparayana honti. Keci pana "adanasila"tipi
pathanti, kevalam gahanasila, kassaci pana kinci na dentiti. Esamagandho na hi
mamsabhojananti esa etaya gathaya puggale adhitthaya niddittho  "lukhata
@Footnote: 1 Si.,i. duranbodhatati  2 cha.Ma.,i. vuttenevatthena
@3 Ma. lukharasati  4 Ma. parapitthimamsikati  5 cha.Ma.,i. purato
@6 cha.Ma.,i. avannabhasino  7 ka. mittadubbhinoti  8 cha.Ma.,i. mittaduhaka
@9 abhi.vi. 35/879/434  10. Ma. manussapurisa
Darunata pitthimamsikata mittadubbhita nikkarunata atimanata 1- adanasilata
adanan"ti aparepi 2- pubbe vuttenevatthena atthavidho amagandho veditabbo,
na hi mamsabhojananti.
      [248] Evam puggaladhitthanaya desanaya dve gathayo  vatva puna
tassa tapasassa asayanuparivattanam viditva dhammadhitthanayeva desanaya ekam
gathamabhasi. Tattha kodho uragasutte vuttanayeneva veditabbo. Madoti "jatimado
gottamado arogyamado"tiadina 3- nayena vibhange vuttappabhedo cittassa
majjanabhavo. Thambhoti thaddhabhavo. Paccupatthapanati 4- paccanikatthapana 5- dhammena
nayena vuttassa pativirujjhitva thanam. Mayati  "idhekacco kayena duccaritam
caritva"tiadina 6- nayena vibhange vibhatta katapapapaticchadanata. Ussuyati 7-
paralabhasakkaradisu issayana. 8- Bhassasamussayoti samussitam bhassam, attukkamsanatati
vuttam hoti. Manatimanoti "idhekacco jatiya va .pe. Annatarannatarena
vatthuna pubbakalam parehi sadisam attanam dahati, aparakalam attanam seyyam
dahati, [parehi hinam na dahati,] 9- yo evarupo mano .pe. Ketukamyata
cittassati 10- vibhange vibhatto. Asabbhi santhavoti asappurisehi santhavo.
Esamagandho na hi mamsabhojananti esa kodhadi navavidho akusalarasi pubbe
vuttenevatthena amagandhoti veditabbo, na hi mamsabhojananti.
      [249] Evam dhammadhitthanaya desanaya navavidham amagandham dassetva
punapi pubbe vuttanayeneva puggaladhitthanaya desanaya amagandhe vissajjento
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. atimanita  2 ka. aparo
@3 abhi.vi. 35/832/421  4 Si. paccutthapanati  5 Ma. paccanikupatthana
@6 abhi.vi. 35/894/438  7 cha.Ma. usuyati  8 cha.Ma.,i. issa
@9 pali. ime patha na dissanti, cha.Ma. pare hine dahati  10 abhi.vi. 35/880/434
Tisso gathayo abhasi. Tattha ye papasilati ye papasamacarataya "papasila"ti
loke pakata. Inaghatasucakati vasalasutte vuttanayena inam gahetva tassa
appadanena inaghata, pesunnena sucaka ca. Voharakuta idha patirupikati
dhammatthatthane 1- thita lancam 2- gahetva samike parajenta kutena voharena
samannagatatta voharakuta, dhammatthapatirupakatta patirupika. Atha va idhati
sasane. Patirupikati dussila. Te hi yasma nesam iriyapathasampadadi 3-
silavantapatirupam 4- atthi, tasma patirupa, patirupa eva patirupika. Naradhama
yedha karonti kibbisanti ye idha loke naradhama  matapitusu buddhapaccekabuddhadisu
ca miccha patipattisannitam kibbisam karontiti. 5- Esamagandho na hi
mamsabhojananti esa etaya gathaya puggale adhitthaya niddittho "papasilata
inaghatata sucakata voharakutata patirupikata kibbisakarita"ti aparopi pubbe
vuttenevatthena chabbidho amagandho veditabbo, na hi mamsabhojananti.
      [250] Ye idha panesu asannata janati ye jana idha loke
panesu yathakamacaritaya satampi sahassampi maretva anudayamattassapi
akaranena asamyata. Paresamadaya vihesamuyyutati paresam santakam adaya dhanam
va jivitam va tato "ma evam karotha"ti yacantanam va nivarentanam va
panileddudandadihi vihesam uyyuta, pare va satte samadaya "ajja dasa, ajja
visan"ti evam samadiyitva nesam 6- vadhabandhadihi vihesamuyyuta. Dussilaluddati
dussila ca duracaratta, ludda ca kururakammanta lohitapanitaya,
macchaghatakamigabandhakasakunikadayo idhadhippeta. Pharusati pharusavaca. Anadarati "idani
@Footnote: 1 cha.Ma. dhammattatthane  2 cha.Ma. lanjam
@3 cha.Ma. iriyapathasampadadihi  4 Si. silavantapatirupata, i. silabattam patirupam
@5 cha.Ma.,i. karonti  6 cha.Ma.,i. tesam
Na karissama, viramissama evamrupa"ti evam adaravirahita. Esamagandho na hi
mamsabhojananti esa etaya gathaya puggale adhitthaya niddittho "panatipato
vadhacchedabandhanan"tiadina nayena pubbe vutto ca avutto ca 1- "panesu
asamyatata paresam vihesata dussilata luddata pharusata anadarata"ti 2- chabbidho
amagandho veditabbo, na hi mamsabhojananti. Pubbe vuttampi 3- hetam na
sotukamataya 3- avadharanataya dalhikaranatayati 4- evamadihi karanehi puna
vuccati. Teneva ca parato vakkhati "iccetamattham bhagava punappunam, akkhasi nam
vedayi mantaparagu"ti.
      [251] Etesu giddha viruddhatipatinoti etesu panesu gedhena giddha,
dosena viruddha, mohena adinavam apassanta punappunam  ajjhacarappattiya
atipatino ca, 5- etesu va "panatipato vadhacchedabandhanan"tiadina nayena
vuttesu papakammesu yathasabhavam  ye gedhavirodhatipatasankhata ragadosamoha,
heti giddha viruddha atipatino ca. Niccuyyutati akusale 6- niccam uyyutta,
kadaci patisankhaya appativirata. Peccati asma loka param lokam 7- gantva.
Tamam vajanti ye, patanti satta nirayam avamsirati ye lokantarikandhakarasankhatam
nicakulinatadibhedam 8- va tamam vajanti, ye ca patanti satta aviciadibhedam nirayam
avamsira adhogatasisa. Esamagandhoti tesam sattanam tamavajananirayapatanahetu esa
gedhavirodhatipatabhedo sabbamagandhamulabhuto yathavuttenatthena tividho amagandho.
Na hi mamsabhojananti mamsabhojanam pana na amagandhoti.
@Footnote: 1 Si. pubbe vutto va  2 cha.Ma.,i. anadharo"ti
@3-3 cha.Ma.,i. vuttampi hi sotunam sotukamataya  4 Si. dalhikaranatthayati
@5 cha.Ma.,i. casaddo na dissati  6 cha.Ma.,i. akusalakarane
@7 cha.Ma.,i. lokanti na dissati  8 cha.Ma. nicakulatadibhedam
      [252] Evam bhagava paramatthato amagandham vissajjetva duggatimaggabhavancassa
pakasetva idani yasmim macchamamsabhojane tapaso amagandhasanni
duggatimaggasanni ca hutva tassa abhojanena suddhikamo hutva tam na bhunjati,
tassa ca annassa ca tathavidhassa visodhetum 1- asamatthabhavam dassento "na
macchamamsan"ti imam chappadam gathamaha. Tattha sabbapadani antimapadena
yojetabbani:- na macchamamsam sodheti maccam avitinnakankham, na ahutiyannamutupasevana
sodhenti maccam avitinnakankhanti evam. Ettha ca macchamamsanti akhadiyamanam
macchamamsam na sodheti, tatha anasakattanti evam porana vadanti. 2- Evam pana
sundarataram siya "na macchamamsanam anasakattam na macchamamsananasakattam,
macchamamsanam 3- anasakattam na sodheti maccan"ti. Athapi 4- siya, evam sante
anasakattam ohiyatiti? tam ca na, amaratapena sangahitatta. "ye vapi
loke amara bahu tapa"ti ettha hi sabbopi vuttavaseso attakilamatho
sangaham gacchatiti. Na naggiyanti acelakattam. Mundiyanti mundabhavo. Jatajallanti
jata ca rajojallanca. Kharajinaniti kharani ajinacammani. Aggihutassupasevanati
aggiparicariya. Amarati amarabhavapatthataya pavatta kayakilesa.
Bahuti ukkutikappadhanadibhedato aneke. Tapati sarirasantapa. Mantati veda.
Ahutiti aggihomakammam. Yannamutupasevanati assamedhadiyanna ca utupasevana
ca. Utupasevana nama gimhe atapatthanasevana, vasse rukkhamulasevana, hemante
jalappavesasevana. Na sodheti 5- maccam avitinnakankhanti kilesasuddhiya va
@Footnote: 1 cha.Ma. sodhetum, evamuparipi
@2 cha.Ma.,i. vannenti  3 Si.,i. na macchamamsanam
@4 ka. pathopi  5 cha.Ma. na sodhenti
Bhavasuddhiya va avitinnavicikiccham maccam na sodheti. Kankhamale hi sati na
visuddho hoti, tvanca sakankho yevati. Ettha ca "avitinnakankhan"ti etam
"na macchamamsan"tiadini sutva "kim nu kho macchamamsanam abhojanadina na 1-
siya visuddhimaggo"ti tapasassa kankhaya uppannaya bhagavata vuttam siyati no
[ti] adhippayo. Ya cassa "so macchamamsam bhunjati"ti sutvava buddhe kankha
uppanna. Tam sandhayetam vuttanti veditabbam.
      [253] Evam macchamamsanasakattadinam visodhetum asamatthabhavam dassetva
idani visodhetum samatthe dhamme dassento "sotesu gutto"ti imam gathamaha.
Tattha sotesuti chasu indriyesu. Guttoti indriyasamvaraguttiya samannagato.
Ettavata indriyasamvaraparivaram silam dasseti. Viditindriyo careti nataparinnaya
chalindriyani viditva pakatani katva careyya, vihareyyati vuttam. Ettavata
visuddhasilassa namarupaparicchedam dasseti. Dhamme thitoti ariyamaggena abhisametabba-
catusaccadhamme thito. Etena sotapattibhumim dasseti. Ajjavamaddave ratoti
ujubhave ca mudubhave ca rato. Etena sakadagamibhumim dasseti. Sakadagami hi
kayavankadikaranam cittatthaddhabhavakarananca ragadosanam patanubhavaya 2- ajjavamaddave
rato hoti. Sangatigoti ragadosasangatigo. Etena anagamibhumi dasseti.
Sabbadukkhappahinoti sabbassa vattadukkhassa  hetuppahanena pahinasabbadukkho.
Etena arahattabhumim dasseti. Na limpati ditthasutesu dhiroti so evam anupubbena
arahattam patto dhitisampadaya dhiro ditthasutesu  dhammesu kenaci lepena 3- na
limpati. Na kevalanca puggaladhitthanaya 4- ditthasutesu, mutavinnatesu ca na
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. nasaddo na dissati  2 cha.Ma. tanubhavaya
@3 cha.Ma. kilesena  4 cha.Ma.,i. puggaladhitthanayati
Limpati, annadatthu paramavisuddhappatto hotiti arahattanikuteneva 1- desanam
nitthapesi.
      [254-255] Ito param "iccetamatthan"ti dve gatha sangitikarehi
vutta. Tasam attho:- iti bhagava kassapo etamattham punappunam anekahi
dhammadhitthanaya puggaladhitthanaya ca desanaya yava tapaso annasi, tava
so akkhasi kathesi vittharesi, nam vedayi mantaparaguti tanca attham sopi
mantaparagu vedaparagu tisso brahmano vedayi  annasi. Kimkarana? yasma
atthato ca padato ca desananusarato 2- ca citrahi gathahi muni pakasayi.
Kidiso? niramagandho asito durannayo, amagandhakilesabhava niramagandho,
Tanhaditthinissayabhava asito, bahiraditthivasena "idam seyyo idam varan"ti
kenaci netum asakkuneyyatta  durannayo. Evam pakasitavato cassa sutvana
buddhassa  subhasitam padam sukathitam dhammadesanam sutva niramagandham nikkilesayogam,
sabbadukkhappanudam 3- sabbavattadukkhappanudam, 4- nicamano nicacitto hutva vandi
tathagatassa, tisso brahmano tathagatassa pade pancapatitthitam katva vandi.
Tattheva pabbajjamarocayitthati tattheva ca nam asane nisinnam kassapam bhagavantam
tisso tapaso pabbajjamarocayittha, ayaciti vuttam hoti. Tam bhagava "ehi
bhikkhu"ti aha, so tamkhananneva atthaparikkharayutto hutva akasenagantva
vassasatikatthero viya bhagavantam vanditva katipaheneva savakaparaminanam
pativijjhitva  tisso nama aggasavako ahosi. Puna dutiyo bharadvajo nama
evam tassa bhagavato tissabharadvajam nama savakayugam ahosi.
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. evasaddo na dissati  2 cha.Ma.,i. desananayato
@3 cha.Ma. sabbadukkhappanudanam  4 cha.Ma.....panudanam
      Amhakam pana bhagava ya ca tissena brahmanena adito tisso
gatha vutta, ya ca kassapena bhagavata majjhe nava,  ya ca tada sangitikarehi
ante dve gatha, ta sabbapi cuddasa gatha anetva paripunnam
katva imam amagandhasuttam acariyappamukhanam pancannam tapasasatanam amagandham
byakasi. Tam sutva so brahmano tatheva nicamano hutva bhagavato pade
vanditva pabbajjam yaci saddhim parisaya, "etha bhikkhavo"ti bhagava avoca. Te
tatheva ehibhikkhubhavam patva akasenagantva bhagavantam vanditva katipahena 1-
sabbeva aggaphale arahatte patitthahimsuti.
                     Paramatthajotikaya khuddakatthakathaya
                          suttanipatatthakathaya
                      amagandhasuttavannana nitthita.
                         ---------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 29 page 44-60. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=985&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=29&A=985&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=315              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=7747              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=7715              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=7715              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]