|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
11. Paṭhamapatibbatāvimānavaṇṇanā
koñcā mayūrā diviyā ca haṃsāti paṭhamapatibbatāvimānaṃ. 3- Tassa kā
uppatti? bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tattha
aññatrā itthī patibbatā ahosi bhattu anukūlavattinī khamā padakkhiṇaggāhinī,
na kuddhāpi paṭippharati, apharusavācā saccavādinī saddhā pasannā 4- yathāvibhavaṃ
dānāni ca adāsi. Sā kenacideva rogena phuṭṭhā kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane
nibbatti. Athāyasmā mahāmoggallāno purimanayeneva devacārikaṃ caranto taṃ devadhītaraṃ
mahatiṃ sampattiṃ anubhavantiṃ disvā tassā samīpamupagato, sā accharāsahassaparivutā
saṭṭhisakaṭabhārālaṅkārapaṭimaṇḍitattabhāvā therassa pādesu sirasā vanditvā ekamantaṃ
aṭṭhāsi. Theropi tāya katapuññakammaṃ pucchanto:-
[93] "koñcā mayūrā 5- diviyā ca haṃsā
vaggussarā kokilā sampatanti
@Footnote: 1 vi.cūḷa. 7/350/146 2 dī.pā. 11/336/227, aṅ.aṭṭhaka. 23/121/240 (syā.)
@3 cha.Ma. patibbatāvimānaṃ 4 Sī. saddhāsampannā 5 ka. mayurā, evamuparipi
---------------------------------------------------------------------------------------------
page60.
Pupphābhikiṇṇaṃ rammamidaṃ vimānaṃ
anekacittaṃ naranārisevitaṃ.
[94] Tattha'cchasi devi mahānubhāve
iddhī vikubbanti anekarūpā
imā ca te accharāyo samantato
naccanti gāyanti pamodayanti ca.
[95] Deviddhipattāsi mahānubhāve
manussabhūtā kimakāsi puññaṃ
kenāsi evañjalitānubhāvā
vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī"ti
āha.
[96] Sā devatā attamanā moggallānena pucchitā
pañhaṃ puṭṭhā viyākāsi yassa kammassidaṃ phalaṃ.
[97] "ahaṃ manussesu manussabhūtā
patibbatā'naññamanā ahosiṃ
mātāva puttaṃ anurakkhamānā
kuddhāpihaṃ nappharusaṃ avocaṃ.
[98] Sacce ṭhitā mosavajjaṃ pahāya
dāne ratā saṅgahitattabhāvā
annañca pānañca pasannacittā
sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
page61.
[99] Tena me'tādiso vaṇṇo tena me idha mijjhati
uppajjanti ca me bhogā ye keci manaso piyā.
[100] Akakhāmi te bhikkhu mahānubhāva
manussabhūtā yamakāsi puññaṃ
tenamhi evañjalitānubhāvā
vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī"ti
sā devatā vissajjesi.
#[93] Tattha 1- koñcāti koñcasakuṇā, ye "sārasā"tipi vuccanti. Mayūrāti
moRā. Diviyāti dibbānubhāvā. Idaṃ hi padaṃ "diviyā koñcā, diviyā mayūrā"tiādinā
catūhipi padehi yojetabbaṃ. Haṃsāti suvaṇṇahaṃsādihaṃsā. 2- Vaggussarāti
madhurassaRā. Kokilāti kāḷakokilā ceva sukkakokilā 3- ca. Sampatantīti devatāya
abhiramanatthaṃ kīḷantā laḷantā samantato patanti vicaranti. Koñcādirūpena hi
devatāya ratijananatthaṃ parivārabhūtā devatā kīḷantā laḷantā "koñcā"tiādinā vuttā.
Pupphābhikiṇṇanti ganthitāganthitehi nānāvidharatanakusumehi okiṇṇaṃ. Rammanti
ramaṇīyaṃ, manoramanti attho. Anekacittanti anekehi uyyānakapparukkhapokkharaṇi-
ādīhi vimānesu ca anekehi bhittivisesādīhi cittaṃ. Naranārisevitanti parivāra-
bhūtehi devaputtehi devadhītāhi ca upasevitaṃ.
#[94] Iddhī vikubbanti anekarūpāti nānārūpānaṃ vidaṃsanena 4- anekarūpā
kammānubhāvasiddhā iddhī vikubbantī vikubbaniddhiyo valañjentī acchasīti yojanā.
#[97] Anaññamanāti patibbatā, patito aññasmiṃ mano etissāti aññamanā,
na aññamanāti anaññamanā, mayhaṃ sāmikato aññasmiṃ purise pāpakaṃ cittaṃ na
@Footnote: 1 Sī. tattha gāthāsu pana 2 Ma. suvaṇṇahaṃsā
@3 Sī. phussakokilā 4 ka. vidassanena
---------------------------------------------------------------------------------------------
page62.
Uppādesinti attho. Mātāva puttaṃ anurakkhamānāti yathā mātā puttaṃ, evaṃ
mayhaṃ sāmikaṃ, sabbepi vā satte hitesitāya ahitāpanayanakāmatāya ca anuddayamānā.
Kuddhāpihaṃ nappharusaṃ avocanti parena kataṃ aphāsukaṃ paṭicca kuddhāpi samānā
ahaṃ pharusavacanaṃ na kathesiṃ, aññadatthu piyavacanameva abhāsinti adhippāyo.
#[98] Sacce ṭhitāti sacce patiṭṭhitā. Yasmā musāvādā veramaṇiyā sacce
patiṭṭhitā 1- nāma hoti, na kadāci saccavacanamattenāti āha:- mosavajjaṃ
pahāyāti musāvādaṃ pahāya. Dāne ratāti dāne abhiratā, yuttappayuttāti attho.
Saṅgahitattabhāvāti saṅgahavatthūhi attānaṃ viya sabhāveneva paresaṃ saṅgaṇhanasīlā
annañca pānañca kammaphalasaddhāya pasannacittā sakkaccaṃ cittīkārena adāsiṃ,
aññañca vatthādidānaṃ vipulaṃ uḷāraṃ adāsinti yojanā. Sesaṃ vuttanayemeva.
Paṭhamapatibbatāvimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
---------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 59-62.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=1277&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=1277&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=11
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=273
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=300
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=300
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]