ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 30 : PALI ROMAN Vimana.A. (paramatthadi.)

                     81. 7. Kanthakavimanavannana 1-
     punnamase yatha candoti kanthakavimanam. Tassa ka uppatti? bhagava
savatthiyam viharati jetavane. Tena samayena ayasma mahamoggallano hettha
vuttanayeneva devacarikam caramano tavatimsabhavanam gato, tasmim khane kanthako 2- devaputto
sakabhavanato nikkhamitva dibbayanam abhiruhitva mahantena parivarena mahatiya
deviddhiya uyyanam gacchanto ayasmantam mahamoggallanam disva sanjatagarava-
bahumano sahasa yanato oruyha theram upasankamitva pancapatitthitena vanditva
sirasmim anjalim paggayha atthasi. Atha nam thero:-
     [1171]   "punnamase yatha cando      nakkhattaparivarito
               samanta anupariyati         tarakadhipati saSi.
     [1172]    Tathupamam idam byamham          dibbam devapuramhi ca
               atirocati vannena          udayantova ramsima.
@Footnote: 1 cha.Ma. kandakavimana... evamuparipi  2 Si.,i. kanthako
     [1173]    Veluriyasuvannassa           phalika rupiyassa ca
               masaragallamuttahi          lohitangamanihi ca.
     [1174]    Citra manorama bhumi        veluriyassa santhata
               kutagara subha ramma      pasado te sumapito.
     [1175]    Ramma ca te pokkharani      puthulomanisevita
               acchodaka vippasanna       sonnavalukasanthata.
     [1176]    Nanapadumasanchanna         pundarikasamotata
               surabhim sampavayanti          manunna maluterita.
     [1177]    Tassa te ubhato passe     vanagumba sumapita
               upeta puppharukkhehi        phalarukkhehi cubhayam.
     [1178]    Sovannapade pallanke      muduke gonakatthate 1-
               nisinnam devarajamva          upatitthanti acchaRa.
     [1179]    Sabbabharanasanchanna         nanamalavibhusita
               ramenti tam mahiddhikam         vasavattiva modasi.
     [1180]    Bherisankhamudingahi          vinahi panavehi ca
               ramasi ratisampanno          naccagite suvadite.
     [1181]    Dibba te vividha rupa      dibba sadda atho rasa
               gandha ca te adhippeta     photthabba ca manorama.
@Footnote: 1 Si. colasanthate
     [1182]    Tasmim vimane pavare        devaputta mahappabho
               atirocasi vannena          udayantova bhanuma.
     [1183]    Danassa te idam phalam        atho silassa va pana
               atho anjalikammassa         tam me akkhahi pucchito"ti
adhigatasampattikittanamukhena katakammam pucchi.
     [1184]    So devaputto attamano     moggallanena pucchito
               panham puttho viyakasi       yassa kammassidam phalam.
     [1185]   "aham kapilavatthusmim           sakiyanam puruttame
               suddhodanassa puttassa        kanthako sahajo aham.
     [1186]    Yada so addharattayam       bodhayamabhinikkhami
               so mam muduhi panihi         jalitambanakhehi 1- ca.
     [1187]    Satthim akotayitvana       `vaha samma'ti ca bravi
              `aham lokam tarayissam         patto sambodhimuttamam.'
     [1188]    Tam me giram sunantassa        haso me vipulo ahu
               udaggacitto sumano         abhisisim 2- tada aham.
     [1189]    Abhirulhanca mam natva        sakyaputtam mahayasam
               udaggacitto mudito         vahissam purisuttamam.
     [1190]    Paresam vijitam gantva        uggatasmim divakare
               mamam channanca ohaya        anapekkho so apakkami.
@Footnote: 1 Si. jalatambanakhehi  2 Si. abhisisim, i. abhisisi
     [1191]    Tassa tambanakhe pade       jivhaya parilehisam
               gacchantanca mahaviram         rudamano udikkhisam.
     [1192]    Adassanenaham tassa          sakyaputtassa sirimato
               alattham garukabadham          khippam me maranam ahu.
     [1193]    Tasseva anubhavena        vimanam avasamiham
               sabbakamagunupetam           devo devapuramhiva. 1-
     [1194]    Yanca me ahuva haso      saddam sutvana bodhiya
               teneva kusalamulena         phusissam asavakkhayam.
     [1195]    Sace hi bhante gaccheyyasi   satthu buddhassa santike
               mamapi nam vacanena          sirasa vajjasi vandanam.
     [1196]    Ahampi datthum gacchissam        jinam appatipuggalam
               dullabham dassanam hoti         lokanathana tadinan"ti
sopi attana katakammam kathesi. Ayam hi anantare attabhave amhakam bodhisattena
sahajato kanthako assaraja ahosi. So abhinikkhamanasamaye abhirulho teneva
rattavasesena tini rajjani mahapurisam atikkamapetva anomanaditiram sampapesi.
Atha so mahasattena suriye uggate ghatikaramahabrahmuna 2- upanitani pattacivarani
gahetva pabbajitva channena saddhim kapilavatthum uddissa vissajjito sinehabharikena
hadayena mahapurisassa pade attano jivhaya lehitva pasadasommani akkhini
ummiletva yava dassanapatha olokento dassanupacaram pana atikkante lokanathe
"evam vidham nama lokagganayakam mahapurisam aham vahim, saphalam vata me sariram ahosi"ti
@Footnote: 1 Ma. dibbam devapuramhi ca  2 Si. ghatikaramahabrahmuna
Pasannamanaso hutva puna cirakalam sangatassa pemassa vasena viyogadukkham asahanto
bhaviniya dibbasampattiya vasena dhammataya codiyamano kalam katva tavatimsa-
bhavane nibbatti. Tam sandhaya vuttam "punnamase yatha cando .pe. Aham
kapilavatthusmin"tiadi.
    #[1171]  Tattha punnamaseti punnamasiyam sukkapakkhe pannarasiyam.
Tarakadhipatiti tarakanam adhipati. Sasiti sasalanchanava. "tarakadhipa dissati"ti keci
pathanti, tesam tarakadhipati avibhattiko niddeso, tarakanam adhipo hutva dissati
anupariyati cati yojana katabba.
    #[1172]  Dibbam devapuramhi cati devapurasmimpi dibbam. Yatha manussanam
thanato devapuram uttamam, evam devapurato capi idam tava vimanam uttamanti dasseti.
Tenaha "atirocati vannena, udayantova ramsima"ti, uggacchanto suriyo viyati
attho.
    #[1173]  Veluriyasuvannassati veluriyena suvannena ca idam byamham nimmitanti
vacanasesena yojana. Phalikati phalikamanina.
    #[1175]  Pokkharaniti pokkharaniyo.
    #[1177-8]  Tassati tassa pokkharaniya. Vanagumbati uyyane supupphagacche
sandhaya vadati. Devarajamvati sakkam viya. Upatitthantiti upatthanam karonti.
    #[1179] Sabbabharanasanchannati sabbehi itthalankarehi paticchadita,
sabbaso vibhusitasarirati attho. Vasavattivati vasavattidevaraja viya.
    #[1180]  Bherisankhamudingahiti lingavipallasena vuttam, bherihi ca sankhehi ca
mudingehi cati yojana. Ratisampannoti dibbaya ratiya samangibhuto. Naccagite
Suvaditeti nacce ca gite ca sundare vadite ca, naccane ca gayane ca sundare
vadite ca hetubhute. Nimittatthe hi etam bhummam, pavattiteti va vacanaseso.
    #[1181]  Dibba te vividha rupati devalokapariyapanna nanappakara
cakkhuvinneyya rupa tuyham adhippeta yathadhippeta manorama vijjantiti kiriyapadam
anetva yojetabbam. Dibba saddatiadisupi eseva nayo.
    #[1185]  Kanthako sahajo ahanti ettha ahanti nipatamattam. "ahu"ti 1- keci
pathanti, kanthako nama assaraja mahasattena saha ekasmimyeva divase jatatta
sahajo ahosinti attho.
    #[1186]  Addharattayanti addharattiyam, majjhimayamasamayeti attho.
Bodhayamabhinikkhamiti makaro padasandhikaro, abhisambodhiattham mahabhinikkhamanam nikkhamiti
attho. Muduhi panihiti muduhatthatam mahapurisalakkhanam vadati. Jalitambanakhehiti
jalavantehi 2- abhilohitanakhehi. Tena jalahatthatam mahapurisalakkhanam tambanakhatam
anubyanjananca dasseti.    #[1187]  satthi nama jangha, idha pana satthino
asannatthanabhuto uruppadeso "satthi"ti vutto. Akotayitvanati appothetva.
`vaha Samma'ti cabraviti "samma kanthaka ajjekarattim mam vaha, mayham opavuyham hohi"ti ca
kathesi. Vahane pana payojanam tada mahasattena dassitam vadanto "aham lokam tarayissam,
patto sambodhimuttaman"ti aha. Tena "aham uttamam anuttaram sammasambodhim patto
adhigato hutva sadevakam lokam samsaramahoghato tarayissami, tasma nayidam gamanam
yam kinciti cinteyyasi"ti gamane payojanassa anuttarabhavam dasseti.
@Footnote: 1 ka. ahunti  2 Si. jalavannehi
    #[1188-9]  Hasoti tutthi. Vipuloti mahaularo. Abhisisinti asisim icchim
sampaticchim. Abhirulhanca mam natva, sakyaputtam mahayasanti patthatavipulayasam sakya-
rajaputtam mahasattam mam abhiruyha nisinnam janitva. Vahissanti vahim nesim.
    #[1190-91]  Paresanti pararajunam. Vijitanti desam pararajjam. Ohayati
vissajjitva. Apakkamiti apakkamitum arabhi. "paribbaji"ti ca pathanti. Parilehisanti
parito lehim. Udikkhisanti olokesim.
    #[1192-3]  Garukabadhanti garukam balham abadham, maranantikam dukkhanti
attho. Tenaha "khippam me maranam ahu"ti. So hi anekasu jatisu mahasattena
dalhabhattiko hutva agato, tasma viyogadukkham sahitum nasakkhi, "sammasambodhim
adhigantum nikkhanto"ti pana sutva niramisam ularam pitisomanassanca uppajji, tena
marananantaram tavatimsesu nibbatti, ulara cassa dibbasampattiyo paturahesum. Tena
vuttam "tasseva anubhavena"ti, thanagatassa pasadamayapunnassa balena. Devo
devapuramhivati tavatimsabhavane sakko devaraja viya.
    #[1194]  Yanca me ahuva haso, saddam sutvana bodhiyati "patto
sambodhimuttaman"ti pathamataram bodhisaddam sutva tada mayham haso ahu, yam hasassa
bhavanam tussanam, teneva kusalamulena teneva kusalabijena phusissanti phusissami
papunissami.
    #[1195]  Evam devaputto yathadhigataya anagataya bhavasampattiya karanabhutam
attano kusalakammam kathento idani attana bhagavato santikam gantukamopi puretaram
therena satthu vandanam pesento "sace"ti gathamaha. Tattha sace gaccheyyasiti
yadi gamissasi. "sace gacchasi"ti keci pathanti, so evattho. Mamapi nam
Vacanenati na kevalam tava sabhaveneva, atha kho mamapi vacanena bhagavantam. Vajjasiti
vadeyyasi mamapi sirasa vandananti yojana.
    #[1196]  Yadipi dani vandananca pesemi, pesetva eva pana na titthamiti
dassento aha "ahampi datthum gacchissam, jinam appatipuggalan"ti. Gamane pana
dalhataram karanam dassetum "dullabham dassanam hoti, lokanathana tadinan"ti aha.
     [1197]  "so katannu katavedi       sattharam upasankami
              sutva giram cakkhumato      dhammacakkhum visodhayi.
     [1198]   Visodhetva 1- ditthigatam   vicikiccham vatani ca
              vanditva satthuno pade   tatthevantaradhayatha"ti
ima dve gatha sangitikarehi thapita.
    #[1197]  Tattha sutva giram cakkhumatoti pancahi cakkhuhi cakkhumato samma-
sambuddhassa vacanam sutva. Dhammacakkhunti sotapattimaggam. Visodhayiti adhigacchi.
Adhigamoyeva hi tassa visodhanam.
    #[1198]  Visodhetva ditthigatanti ditthigatam samugghatetva. Vicikiccham vatani
cati solasavatthukam atthavatthukanca vicikicchanca "silabbatehi suddhi"ti pavattanaka-
silabbataparamase ca visodhayiti yojana. Tattha hi 2- saha pariyayehi tatha pavatta
paramasa "vatani"ti vuttam. Sesam vuttanayameva.
                      Kanthakavimanavannana  nitthita.
                        -----------------
@Footnote: 1 ka. visodhayitva  2 i. vatassa hi



             The Pali Atthakatha in Roman Book 30 page 367-374. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=30&A=7732&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=30&A=7732&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=81              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=2622              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=2722              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=2722              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]