ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 31 : PALI ROMAN Peta.A. (paramatthadi.)

page1.

Paramatthadipani nama khuddakanikayatthakatha petavatthuvannana -------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Gantharambhakatha mahakarunikam natham neyyasagaraparagum vande nipunagambhira- vicitranayadesanam. Vijjacaranasampanna yena niyyanti lokato vande tamuttamam dhammam sammasambuddhapujitam. Siladigunasampanno thito maggaphalesu yo vande ariyasamgham tam punnakkhettam anuttaram. Vandanajanitam punnam iti yam ratanattaye hatantarayo sabbattha hutvaham tassa tejasa. Petehi ca 1- katam kammam yam yam purimajatisu petabhavavaham tam tam tesam hi phalabhedato. Pakasayanti buddhanam desana ya visesato samvegajanani kamma- phalapaccakkhakarini. Petavatthuti namena suparinnatavatthuka yam khuddakanikayasmim sangayimsu mahesayo. @Footnote: 1 Ma. tehi tehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Tassa sammavalambitva poranatthakathanayam tattha tattha nidanani vibhavento visesato. Suvisuddham asankinnam nipunatthavinicachayam mahaviharavasinam samayam avilomayam. Yathabalam karissami atthasamvannanam subham sakkaccam bhasato tam me nisamayatha sadhavoti. Tattha petavatthuti setthiputtadikassa tassa tassa sattassa petabhavahetubhutam kammam, tassa pana pakasanavasena pavatto "khettupama arahanto"tiadiko pariyattidhammo idha "petavatthu"ti adhippeto. Tayidam petavatthu kena bhasitam, kattha bhasitam, kada bhasitam, kasma ca bhasitanti. Vuccate:- idam hi petavatthu duvidhena pavattam atthuppattivasena pucchavissajjanavasena ca. Tattha yam atthuppattivasena pavattam, tam bhagavata 1- bhasitam, itaram naradattheradihi pucchitam tehi tehi petehi 2- bhasitam. Sattha pana yasma naradattheradihi tasmim tasmim pucchavissajjane arocite tam tam atthuppattim katva sampattaparisaya dhammam desesi, tasma sabbampetam petavatthu 3- satthara bhasitameva nama jatam. Pavattitavaradhammacakke hi satthari tattha tattha rajagahadisu viharante yebhuyyena taya taya atthuppattiya pucchavissajjanavasena sattanam kammaphalapaccakkhakaranaya tam tam petavatthu desanarulhanti ayam tavettha "kena bhasitan"tiadinam padanam sadharanato vissajjana. Asadharanato pana tassa tassa vatthussa atthavannanayameva agamissati. Tam panetam petavatthu vinayapitakam suttantapitakam abhidhammapitakanti tisu pitakesu @Footnote: 1 Si.,i. bhagavata tava 2 Ma. pucchitehi petehi 3 Si. sabbam petavatthu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Suttantapitakapariyapannam, dighanikayo majjhimanikayo samyuttanikayo anguttaranikayo khuddakanikayoti pancasu nikayesu khuddakanikayapariyapannam, suttam geyyam veyyakaranam gatha udanam itivuttakam jatakam abbhutadhammam vedallanti navasu sasanangesu gathasangaham. "dvasiti 1- buddhato ganhim dve sahassani bhikkhuto caturasiti sahassani ye me dhamma pavattino"ti 2- evam dhammabhandagarikena patinnatesu caturasitiya dhammakkhandhasahassesu katipayadhammakkhandhasangaham, bhanavarato catubhanavaramattam, vaggato uragavaggo ubbarivaggo culavaggo mahavaggoti catuvaggasangaham. Tesu pathamavagge dvadasa vatthuni, dutiyavagge terasa vatthuni, tatiyavagge dasa vatthuni, catutthavagge solasa vatthuniti vatthuto ekapannasavatthupatimanditam. Tassa 3- vaggesu uragavaggo adi, vatthusu khettupamapetavatthu adi, tassapi "khettupama arahanto"ti ayam gatha adi. -------------- @Footnote: 1 Si. dvasitim 2 khu.thera. 26/1027/399 3 Si.,i. tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

1. Uragavagga 86. 1. Khettupamapetavatthuvannana tam panetam vatthum bhagava rajagahe viharanto veluvane kalandakanivape annataram setthiputtapetam arabbha kathesi. Rajagahe kira annataro addho mahaddhano mahabhogo pahutavittupakarano anekakotidhanasannicayo setthi ahosi, tassa mahadhanasampannataya "mahadhanasetthi"tveva samanna ahosi. Ekova putto 1- ahosi piyo manaPo. Tasmim vinnutam patte matapitaro evam cintesum "amhakam puttassa divase sahassam sahassam paribbayam karontassa vassasatenapi ayam dhanasannicayo parikkhayam na gamissati, kim imassa sippuggahanaparissamena, akilantakayacitto yathasukham bhoge paribhunjatu"ti sippam na sikkhapesum. Vayappatte 2- pana kularupayobbanavilasasampannam kamabhimukham dhammasannabhimukham kannam anesum. So taya saddhim abhiramanto dhamme cittamattampi anuppadetva samanabrahmanagurujanesu anadaro 3- hutva dhuttajanaparivuto rajjamano pancakamagune rato giddho mohena andho hutva kalam vitinametva matapitusu kalakatesu natanatakagayakadinam yathicchitam dento dhanam vinasetva nacirasseva parijunnappatto hutva inam gahetva jivikam kappento puna inampi alabhitva inayikehi codiyamano tesam attano khettavatthugharadini datva kapalahattho bhikkham caritva bhunjanto tasmimyeva nagare anathasalayam vasati. Atha nam ekadivasam cora samagata evamahamsu "ambho purisa kim tuyham imina dujjivitena, taruno tvamasi thamajavabalasampanno, kasma hatthapadavikalo viya acchasi, ehi amhehi saha corikaya paresam santikam gahetva sukhena jivikam @Footnote: 1 Ma. athassa ekaputto 2 Si.,i. vayappattassa 3 Ma. agaravo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Kappehi"ti. So "naham corikam katum janami"ti aha. Cora "mayam tam sikkhapema, kevalam tvam amhakam vacanam karohi"ti ahamsu. So "sadhu"ti sampaticchitva tehi saddhim agamasi. Atha te cora tassa hatthe mahantam muggaram datva sandhim chinditva gharam pavisanta tam sandhimukhe thapetva ahamsu "sace idha anno koci agacchati, tam imina muggarena paharitva ekappahareneva marehi"ti. So andhabalo hitahitam ajananto paresam agamanameva olokento tattha atthasi, cora pana gharam pavisitva gayhupagam bhandam gahetva gharamanussehi natamattava ito cito ca palayimsu. Gharamanussa utthahitva sigham sigham dhavanta ito cito ca olokenta tam purisam sandhidvare thitam disva "hare dutthacora"ti gahetva hatthapade muggaradihi pothetva 1- ranno dassesum "ayam deva coro sandhimukhe gahito"ti. Raja "imassa sisam chindapehi"ti nagaraguttikam anapesi. "sadhu deva"ti nagaraguttiko tam gahapetva pacchabaham galhabandhanam bandhapetva rattavannaviralamalabandhakantham 2- itthakacunnamakkhitasisam vajjhapahatabheridesitamaggam rathikaya rathikam singhatakena singhatakam vicarapetva kasahi talento aghatanabhimukham neti, "ayam imasmim nagare vilumpamanakacoro gahito"ti kolahalam ahosi. Tena ca samayena tasmim nagare sulasa nama nagarasobhini pasade thita vatapanantarena olokenti tam tatha piyamanam disva pubbe tena kataparicaya "ayam puriso imasmimyeva nagare mahatim sampattim anubhavitva idani evarupam anattham anayabyasanam patto"ti tassa karunnam 3- uppadetva cattaro modake paniyanca pesesi, nagaraguttikassa ca arocapesi "tava ayyo agametu, yavayam puriso ime modake khaditva paniyam pivissati"ti. Athetasmim antare ayasma mahamoggallano dibbena cakkhuna olokento tassa byasanapattim 4- disva karunaya sancoditamanaso "ayam puriso akatapunno @Footnote: 1 Si.,i. uppothetva 2 Ma....malagandhakannam 3 Si.,i. karunnatam @4 Ma. tassa tam pavattim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Katapapo, tenayam niraye nibbattissati, mayi pana gate modake ca paniyanca datva bhummadevesu uppajjissati, yannunaham imassa avassayo bhaveyyan"ti cintetva paniyamodakesu upaniyamanesu tassa purisassa purato paturahosi. So theram disva pasannamanaso "kim me idaneva imehi mariyamanassa modakehi khaditehi, idam pana paralokam gacchantassa patheyyam bhavissati"ti cintetva modake ca paniyanca therassa dapesi. Thero tassa pasadasamvaddhanattham tassa passantasseva tatharupe thane nisiditva modake paribhunjitva paniyanca pivitva utthayasana pakkami. So pana puriso coraghatakehi aghatanam netva sisacchedam papito anuttare punnakkhette mahamoggallanatthere katena punnena ulare devaloke nibbattanarahopi yasma "sulasam agamma maya ayam deyyadhammo laddho"ti sulasaya gatena sinehena maranakale cittam upakkilittham ahosi, tasma hinakayam upapajjanto pabbatagahanasambhute sandacchaye 1- mahanigrodharukkhe rukkhadevata hutva nibbatti. So kira sace pathamavaye kulavamsatthapane ussukkam akarissa, tasmimyeva nagare setthinam aggo abhavissa. Majjhimavaye majjhimo, pacchimavaye pacchimo. Sace pana pathamavaye pabbajito abhavissa, araha abhavissa, majjhimavaye sakadagami anagami va abhavissa, pacchimavaye sotapanno abhavissa. Papamittasamsaggena pana itthidhutto suradhutto duccaritanirato anadariko 2- hutva anukkamena sabbasampattito parihayitva mahabyasanam pattoti vadanti. Atha so aparena samayena sulasam uyyanagatam disva sanjatakamarago andhakaram mapetva tam attano 3- bhavanam netva sattaham taya saddhim samvasam kappesi, attanancassa arocesi. Tassa mata tam apassanti rodamana ito cito ca paribbhamati, tam disva mahajano "ayyo mahamoggallano mahiddhiko mahanubhavo @Footnote: 1 Ma. santacchaye 2 Si.,i. anadariyako 3 Si. tam tattha attano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Tassa gatim janeyya, tam upasankamitva puccheyyasi"ti aha. Sa "sadhu ayyo"ti theram upasankamitva tamattham pucchi. Thero "ito sattame divase veluvanamahavihare bhagavati dhammam desente parisapariyante passissasi"ti aha. Atha sulasa tam devaputtam avoca "ayuttam mayham tava bhavane vasantiya, ajja sattamo divaso, mama mata mam apassanti paridevasokasamapanna bhavissati, sadhu mam deva tattheva nehi"ti. So tam netva veluvane bhagavati dhammam desente parisapariyante thapetva adissamanarupo atthasi. Tato mahajano sulasam disva evamaha "amma sulase tvam ettakam divasam kuhim gata, tava mata tvam apassanti paridevasokasamapanna ummadapatta viya jata"ti. Sa tam pavattim mahajanassa acikkhi. Mahajanena ca "katham so puriso tathapapapasuto 1- akatakusalo devupapattim patilabhati"ti vutte sulasa "maya dapite modake paniyanca ayyassa mahamoggallanattherassa datva tena punnena devupapattim patilabhati"ti aha. Tam sutva mahajano acchariyabbhutacittajato ahosi, "arahanto nama anuttaram punnakkhettam lokassa, yesu appakopi kato karo sattanam devupapattim avahati"ti ularam pitisomanassam patisamvedesi. Bhikkhu tamattham bhagavato arocesum. Tato bhagava imissa atthuppattiya:- [1] "khettupama arahanto dayaka kassakupama bijupamam deyyadhammam etto nibbattate phalam. [2] Etam bijam kasi khettam petanam dayakassa ca tam peta paribhunjanti data punnena vaddhati. @Footnote: 1 Ma. katapapapasuto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

[3] Idheva kusalam katva pete ca patipujiya 1- sagganca kamatitthanam 2- kammam katvana bhaddakan"ti ima gatha abhasi. #[1] Tattha khettupamati khittam vuttam bijam tayati mahapphalabhavakaranena rakkhatiti khettam, salibijadinam viruhanatthanam. Tam upama etesanti khettupama, kedarasadisati attho. Arahantoti khinasava. Te hi kilesarinam samsaracakkassa arananca hatatta, tato eva arakatta, paccayadinam arahatta, papakarane rahabhava ca "arahanto"ti vuccanti. Tattha yatha khettam hi tinadidosarahitam svabhisankhatabijamhi vutte utusaliladipaccayantarupetam kassakassa mahapphalam hoti, evam khinasavasantano lobhadidosarahito svabhisankhate deyyadhammabije vutte kaladipaccayantarasahito dayakassa mahapphalo hoti. Tenaha bhagava "khettupama arahanto"ti. Ukkatthaniddeso ayam tassa sekhadinampi khettabhavapatikkhepato. 3- Dayakati civaradinam paccayanam dataro pariccajanaka, tesam 4- pariccagena attano santane lobhadinam pariccajanaka chedanaka, tato va attano santanassa sodhaka, rakkhaka cati attho. Kassakupamati kassakasadisa. Yatha kassako salikhettadini kasitva yathakalanca vuttudakadananiharananidhanarakkhanadihi 5- appamajjanto ularam vipulanca sassaphalam patilabhati, evam dayakopi arahantesu deyyadhammapariccagena paricariyaya ca appamajjanto ularam vipulanca danaphalam patilabhati. Tena vuttam "dayaka kassakupama"ti. Bijupamam deyyadhammanti lingavipallasena vuttam, bijasadiso deyyadhammoti attho. Annapanadikassa hi dasavidhassa databbavatthuno etam namam. Etto nibbattate phalanti etasma dayakapatiggahakadeyyadhammapariccagato danaphalam nibbattati ceva @Footnote: 1 Si.,i. patipujayam 2 Ma. gamatitthanam 3 Si.,i. khettassa va patikkhepato @4 Ma. te tam 5 Si....rakkhanadisu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Uppajjati ca, ciratarapabandhavasena pavattati cati attho. Ettha ca yasma pariccagacetanabhisankhatassa annapanadivatthuno bhavo, na itarassa, tasma "bijupamam deyyadhamman"ti deyyadhammaggahanam katam. Tena deyyadhammapadesena deyyadhammavatthuvisayaya pariccagacetanayayeva bijabhavo datthabbo. Sa hi patisandhiadippabhedassa tassa nissayarammanappabhedassa ca phalassa nipphadika, na deyyadhammoti. #[2] Etam bijam kasi khettanti yathavuttam bijam, yathavuttanca khettam, tassa bijassa tasmim khette vapanapayogasankhata 1- kasi cati attho. Etam tayam kesam icchitabbanti aha "petanam dayakassa ca"ti. Yadi dayako pete uddissa danamdeti, petananca dayakassa ca, yadi na pete uddissa danam deti, dayakassa eva etam bijam esa kasi etam khettam upakaraya hotiti adhippayo. Idani tam upakaram dassetum "tam peta paribhunjanti data punnena vaddhati"ti vuttam. Tattha tam peta paribhunjantiti dayakena pete uddissa dane dinne yathavuttakhettakasibijasampattiya anumodanaya ca yam petanam upakappati, tam danaphalam peta paribhunjanti. Data punnena vaddhatiti data pana attano danamayapunnanimittam devamanussesu bhogasampattiadina punnaphalena abhivaddhati. Punnaphalampi hi "kusalanam bhikkhave dhammanam samadanahetu evamidam punnam pavaddhati"tiadisu 2- punnanti vuccati. #[3] Idheva kusalam katvati anavajjasukhavipakatthena kusalam petanam uddisanavasena danamayam punnam upacinitva idheva imasmimyeva attabhave. Pete ca patipujiyati pete uddissa danena sammanetva anubhuyyamanadukkhato te mocetva. Pete hi uddissa diyyamanam danam tesam puja nama hoti. Tenaha "amhakanca kata puja"ti, 3- "petanam puja ca kata ulara"ti 4- ca. "pete ca"ti casaddena "piyo ca hoti manapo, abhigamaniyo 5- ca hoti vissasaniyo, bhavaniyo ca hoti garukatabbo, @Footnote: 1 Ma. vapanapayogakayavacipayogasankhata 2 di.pa. 11/80/49 3 khu.peta. 26/18/153 @4 khu.peta. 26/25/154 5 Ma. sabbhi sambhavaniyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Pasamso ca hoti kittaniyo vinnunan"ti evamadike ditthadhammike dananisamse sanganhati. Sagganca kamatitthanam, kammam katvana bhaddakanti kalyanam kusalakammam katva dibbehi ayukadihi dasahi thanehi sutthu aggatta "saggan"ti laddhanamam katapunnanam nibbattanatthanam devalokam kamati upapajjanavasena upagacchati 1-. Ettha ca "kusalam katva"ti vatva puna "kammam katvana bhaddakan"ti vacanam "deyyadhammapariccago viya pattidanavasena danadhammapariccagopi danamayakusala- kammameva"ti dassanatthanti datthabbam. Keci panettha "petati arahanto adhippeta"ti vadanti, tam tesam matimattam "peta"ti khinasavanam agatatthanasseva abhavato, bijadibhavassa ca dayakassa viya tesam ayujjamanatta, petayonikanam yujjamanatta ca. Desanapariyosane devaputtam sulasanca adim katva caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahositi. Khettupamapetavatthuvannana nitthita. ------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 31 page 1-10. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=31&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=31&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=86              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=2972              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=3162              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=3162              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]