ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 32 : PALI ROMAN Thera.A.1 (paramatthadi.1)

                   152. 5. Kundadhanattheragathavannana
      panca chinde panca jaheti ayasmato kundadhanattherasasa gatha. Ka
uppatti?
      so kira padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare kulagehe uppanno vayappatto
hettha vuttanayeneva bhagavantam upasankamitva dhammam sunanto satthara
ekam bhikkhum pathamam salakam ganhantanam aggatthane thapiyamanam disva tam thanantaram
patthetva tadanurupam punnam karonto vicari. So  ekadivasam padumuttarassa bhagavato
nirodhasamapattito vutthaya nisinnassa manosilacunnapinjaram mahantam kadaliphalakannikam
upanesi, tam bhagava patiggahetva paribhunji. So tena punnakammena ekadasakkhattum
devesu devarajjam karesi. Catuvisativare raja ahosi cakkavatti. Evam so
punappunam punnani katva aparaparam devamanussesu samsaranto kassapabuddhakale
bhummadevata hutva nibbatti. Dighayukabuddhanam ca nama na anvaddhamasiko uposatho
hoti. Tatha hi vipassissa bhagavato chabbassantare 1- uposatho ahosi. Kassapadasabalo
pana chatthe chatthe mase patimokkham osaresi. Tassa patimokkhassa osaranakale 2-
disavasika dve sahayaka 3- bhikkhu "uposatham karissama"ti gacchanti.
      Ayam bhummadevata cintesi "imesam dvinnam  bhikkhunam metti ativiya dalha,
kim nu kho bhedake sati bhijjeyyum na bhijjeyyun"ti, 4- sa 5- tesam okasam
olokayamana tesam avidureneva gacchati. Atheko thero ekassa hatthe pattacivaram datva
sariravalanjanattham udakaphasukatthanam gantva dhotahatthapado hutva gumbasamipato
nikkhamati.
@Footnote: 1 cha.Ma. chabbassantare chabbassantare  2 Ma. patimokkham osaradesanakale  3 Ma. sahaya
@4 cha.Ma. bhijjeyya na bhijjeyyati  5 Ma. ayam patho na dissati
Bhummadevata tassa therassa pacchato 1- gacchanti 2- uttamarupa itthi hutva kese
vidhunitva samvidhaya sambandhanti viya pitthiyam pamsum punchamana viya satakam samvidhaya
nivasayamana viya ca hutva therassa padanupadika hutva gumbato nikkhanta. Ekamante
thito sahayakatthero tam karanam disvava domanassajato "nattho dani me imina bhikkhuna
saddhim digharattanugato sineho, sacaham evam virulhabhavam 3- janeyyam, ettakam
addhanam imina saddhim vissasam na kareyyan"ti cintetva agacchantassevassa
"handavuso 4- tuyham pattacivaram, tadisena papena saddhim ekamaggam 5- nagacchami"ti
aha. Tam katham sutva tassa lajjibhikkhuno hadayam tikhinasattim gahetva viddham viya
ahosi. Tato nam aha "avuso kim nametam vadasi, aham ettakam kalam dukkatamattampi
apattim na janami. Tvam pana mam ajja' papo'ti vadasi, kim te ditthan"ti.
Kim annena ditthena, kim tvam evamvidhena alankatapatiyattena matugamena saddhim
ekatthane hutva nikkhantoti. 6- Natthetam avuso mayham, naham evarupam matugamam
passamiti. Tassa yavatatiyam kathentassapi itaro thero katham asaddahitva 7- attana
ditthakaranamyeva bhutattham 8- katva ganhanto tena saddhim ekamaggena agantva annena
maggena satthu santikam gato. Itaropi bhikkhu annena maggena satthu santikamyeva
gato.
      Tato bhikkhusamghassa uposathagaram pavisanavelaya so bhikkhu tam bhikkhum uposathagge
sanjanitva "imasmim uposathagge evarupo nama bhikkhu 9- atthi, naham tena saddhim
uposatham karissami"ti nikkhamitva bahi atthasi. Atha bhummadevata "bhariyam maya
kammam katan"ti mahallakaupasakavannena tassa santikam gantva "kasma bhante
ayyo imasmim thane thito"ti aha. "upasaka imam uposathaggam eko papabhikkhu
@Footnote: 1 Si. pacchato pacchato gacchanti   2 cha.Ma. ayam patho na dissati  3 cha.Ma. evamvidhabhavam,
@  Ma. evam viraddhabhavam  4 Si. ganhavuso  5 Si. ekamaggena  6 Si. na nikkhantoti
@7 Si. na tassa katham saddahi  8 cha.Ma. bhutattam, Si. bhutatthikam  9 cha.Ma. papabhikkhu
Pavittho, aham tena saddhim uposatham na karomi"ti bahi 1- thitomhiti. Bhante ma
evam ganhatha, parisuddhasilo esa bhikkhu. Tumhehi ditthamatugamo nama aham, 2- maya
tumhakam vimamsanatthaya "dalhaka 3- nu kho imesam theranam metti, no dalhaka"ti
lajjibhavam 4- olokentena tam kammam katanti. Ko pana tvam sappurisati. Aham eka
bhummadevata bhanteti. Devaputto kathento 5- dibbanubhave na thatva therassa padesu
nipatitva 6- "mayham bhante khamatha, etam dosam thero na janati, uposatham karotha"ti
theram yacitva uposathaggam pavesesi. So thero uposatham tava ekatthane akasi,
mittasanthavavasena pana puna tena saddhim na ekatthane ahositi. 7- Imassa therassa
kammam na kathiyati, cuditakatthero pana aparaparam vipassanaya kammam karonto arahattam
papuni.
Bhummadevata tassa kammassa nissandena ekam buddhantaram apayabhayato nimuncittha. 8-
Sace pana kisminci kale manussattam agacchati, annena yena kenaci kato doso
tasseva upari patati. So amhakam bhagavato kale savatthiyam brahmanakule nibbatti.
"dhanamanavo"tissa namam akamsu. So vayappatto tayo vede ugganhitva mahallaka-
kale satthu dhammadesanam sutva patiladdhasaddho pabbaji, tassa upasampannadivasato 9-
patthaya eka alankatapatiyatta itthi tasmim gamam pavisante saddhimyeva gamam pavisati,
nikkhamante nikkhamati. Viharam pavisantepi saddhim pavisati, titthantepi titthatiti
evam niccanubandha pannayati. Thero tam na passati. Tassa pana purimakammanissandena
sa annesam upatthati. Game yagum bhikkhanca dadamana itthiyo "bhante ayam
eko yaguulunko tumhakam, eko imissa amhakam sahayikaya"ti parihasam
karonti. Therassa mahati vihesa hoti. Viharagatampi nam samanera ceva dahara
@Footnote: 1 Si. karomiti vatva nikkhamitva bahi   2 Si. nanno ahameva   3 cha.Ma. dalha
@4 cha.Ma. bhijjanabhijjanabhavam, Si. udahu no dalhati lajjialajjibhavam
@5 Si. kathento kathentova  6 Ma. patitva  7 Si. ekatthane vasiti
@8 cha.Ma. na muccittha  9 Si. patiladdhasaddho sasane pabbajitva upasampanno ahosi
Bhikkhu ca parivaretva "dhano kundo 1- jato"ti parihasam karonti. Athassa
teneva karanena kundadhanattheroti namam jatam. So utthaya samutthaya tehi
kayiramanam kelim sahitum asakkonto ummadam gahetva "tumhe konda, tumhakam
upajjhayo kondo, acariyo kondo"ti vadati. Atha nam satthu arocesum
"kondadhano bhante daharasamanerehi saddhim evam pharusavacam vadati"ti. Sattha tam
pakkosapetva "saccam kira tvam dhana samanerehi saddhim pharusavacam vadasi"ti
vatva tena "saccam bhagava"ti vutte "kasma evam vadasi"ti 2- aha. Bhante nibaddham
vihesam asahanto 3- evam kathemiti. "tvam pubbe katakammam yavajjadivasa jirapetum
na sakkosi, puna evarupam pharusam mavadi 4- bhikkhu"ti vatva aha:-
          "mavoca pharusam kanci      vutta pativadeyyu tam
           dukkha hi sarambhakatha    patidanda phuseyyu tam.
           Sace neresi attanam    kamso upahato yatha
           esa pattosi nibbanam    sarambho te na vijjati"ti. 5-
      Imanca pana tassa therassa matugamena saddhim vicaranabhavam kosalarannopi
kathayimsu. Raja "gacchatha bhane vimamsatha"ti pesetva sayampi mandeneva parivarena
therassa vasanatthanam gantva ekamante olokento atthasi. Tasmim khane thero
sucikammam karonto nisinno hoti, sapi itthi avidure thane thita viya pannayati.
Raja disva "atthidam karanan"ti tassa thitatthanam agamasi. Sa tasmim
agacchante 6- therassa vasanapannasalam pavittha viya ahosi. Rajapi taya saddhim
tameva pannasalam pavisitva sabbattha olokento adisva "nayam matugamo,
therassa eko 7- kammavipako"ti sannam katva pathamam therassa samipena gacchantopi
@Footnote: 1 cha.Ma. kondo   2 cha.Ma. vadesiti   3 Si. vihesam sahitum asahanto
@4 Ma. ma vadasi   5 khu.dhamMa. 25/133-4/40 kondadhanattheravatthu
@6 Si. agacchante agacchante   7 Ma. eso
Theram avanditva tassa karanassa abhutabhavam natva agamma theram vanditva ekamantam
nisinno "kacci bhante pindakena na kilamatha"ti pucchi. Thero "vattati maharaja"ti
aha. "janamaham bhante 1- ayyassa katham, 2- evarupena parikkilesena saddhim
carantanam tumhakam ke nama pasidissanti, ito patthaya vo bhikkhu 3- gamanakiccam
natthi, aham catuhi paccayehi tumhe upatthahissami, tumhe  yoniso manasikare ma
pamajjatha"ti 4- nibaddham bhikkham patthapesi. Thero rajanam upatthamthakam labhitva bhojana-
sappayena ekaggacitto hutva vipassanam vaddhetva arahattam papuni. Tato
patthaya sa itthi antaradhayi.
      Tada mahasubhadda ugganagare micchaditthikakule vasamana "sattha mam
anukampatu"ti uposatham adhitthaya niramagandha hutva uparipasadatale thita "imani
pupphani antare athatva dasabalassa matthake vitanam hutva titthantu, dasabalo
imaya sannaya sve pancahi bhikkhusatehi saddhim mayham bhikkham ganhatu"ti saccakiriyam
katva attha sumanapupphamutthiyo vissajjesi. Pupphani gantva dhammadesanavelaya
satthu matthake vitanam hutva atthamsu. Sattha tam sumanapupphavitanam disva citteneva
subhaddaya bhikkham adhivasetva  punadivase arune utthite anandattheram aha
"ananda mayam ajja duram bhikkhacaram gamissama, puthujjananam adatva ariyanamyeva
salakam dehi"ti. Thero bhikkhunam  arocesi "avuso sattha ajja duram bhikkhacaram
gamissati, puthujjana ma ganhantu, ariyava salakam ganhantu"ti. Kundadhanatthero
"ahara 5- avuso salakan"ti pathamamyeva hattham pasaresi. Anando 6- "sattha
tadisanam bhikkhunam salakam na dapeti, ariyanamyeva dapehi"ti vitakkam uppadetva
gantva satthu arocesi. Sattha "aharapentassa salakam dehi"ti aha. Thero cintesi
@Footnote: 1 Ma. janama bhante   2 Si. ayyakanam  3 cha.Ma. katthaci
@4 cha.Ma. pamajjitthati  5 Si. aha ahara   6 Si. avuso
"sace kundadhanassa salaka datum na yutta, 1- atha sattha patibaheyya, bhavissati
ettha karanan"ti "kundadhanassa salakam dassami"ti gamanam abhinihari. Kundadhano
tassa pure agamanaeva abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva iddhiya
akase thatva "aharavuso ananda sattha mam janati, madisam bhikkhum pathamam
salakam ganhantam na sattha nivareti"ti hattham pasaretva salakam ganhi. Sattha
tam atthuppattim katva theram imasmim sasane pathamam salakam ganhantanam aggatthane
thapesi. Yasma ayam thero rajanam upatthambhakam labhitva sappayaharalabhena
samahitacitto vipassanaya kammam karonto upanissayasampannataya chalabhinno
ahosi. Tena vuttam apadane 2-:-
          "sattaham patisallinam          sayambhum aggapuggalam
           pasannacitto sumano         buddhasettham upatthahim.
           Vutthitam 3- kalamannaya      padumuttaram mahamunim
           mahantim kadalikannim           gahetva upagacchaham.
           Patiggahetva bhagava        sabbannu lokanayako
           mama cittam pasadento       paribhunji mahamuni.
           Paribhunjitva sambuddho       satthavaho anuttaro
           sakasane nisiditva         ima gatha abhasatha.
           Ye ca santi samitaro 4-    yakkha imamhi pabbate
           aranne bhutagana sabbe 5-   sunantu vacanam mama.
           Yo so buddham upatthasi      migarajamva kesarim
           tamaham kittayissami          sunatha mama bhasato.
@Footnote: 1 na yutta assa, mano.pu. 1/211 kundadhanattheravatthuvannanayam samsandetabbam
@2 khu.apa. 32/1/116 kundadhanattherapadana  3 Si. utthitam
@4 i. ye vasanti sametaro   5 cha.Ma., i. aranne bhutabhabyani
           Ekadasancakkhattum so       devaraja bhavissati
           catuttimsatikkhattunca 1-       cakkavatti bhavissati.
           Kappasatasahassamhi           okkakakulasambhavo
           gotamo nama gottena      sattha loke bhavissati.
           Akkositvana samane        silavante anasave
           papakammavipakena          namadheyyam labhissati. 2-
           Tassa dhamme sudayado      oraso dhammanimmito
           kundadhanoti namena        savako so bhavissati.
           Pavivekam anuyutto          jhayi jhanarato aham
           tosayitvana sattharam        viharami anasavo.
           Savakehi 3- parivuto       bhikkhusamghapurakkhato
           bhikkhusamghe nisiditva         salakam gahayi jino.
           Ekamsam civaram katva         vanditva lokanayakam
           vadatam varassa purato         pathamam aggahesaham.
           Tena kammena bhagava        dasasahassikampako
           bhikkhusamghe nisiditva         aggatthane thapesi mam.
           Viriyam me dhuradhorayham        yogakkhemadhivahanam
           dharemi antimam deham        sammasambuddhasasane.
           Kilesa jhapita mayham .pe.  katam buddhassa sasanan"ti.
      Evambhutassapi imassa therassa gune 4- ajananta ye puthujjana bhikkhu tada
pathamam salakaggahane "kim nu kho etan"ti samacintesum. Tesam vimatividhamanattham thero
akasam abbhuggantva iddhipatihariyam dassetva annapadesena annam
@Footnote: 1 cha.Ma. catuvisatikkhattunca   2 Ma. bhavissati   3 Si., i. savakaggehi  4 Si. gunam
Byakaronto:-
       1- "panca chinde panca jahe      panca cuttari bhavaye
           pancasangatigo bhikkhu        oghatinnoti vuccati"ti
gatham abhasi. 1-
      [15] Tattha panca chindeti apayupapattinibbattanakani 2- pancorambhagiyani
sanyojanani pade bandhanarajjukam 3- viya puriso satthena hetthimamaggattayena chindeyya
pajaheyya. Panca jaheti uparidevalokupapattihetubhutani 4- pancuddhambhagiyasanyojanani
puriso givaya bandhanarajjukam viya arahattamaggena jaheyya, chindeyya vati attho.
Panca cuttari bhavayeti tesamyeva uddhambhagiyasanyojananam pahanaya saddhadini
pancindriyani uttari anagamimaggadhigamato upari 5- bhaveyya aggamaggadhigamavasena
vaddheyya. Pancasangatigoti evambhuto pana pancannam ragadosamohamanaditthisanganam
atikkamena pahanena pancasangatigo hutva. Bhikkhu oghatinnoti vuccatiti
sabbatha bhinnakilesataya bhikkhuti, kamabhavaditthiavijjoghe taritva tesam parabhute
nibbane thitoti ca 6- vuccatiti attho.
                   Kundadhanattheragathavannana nitthita.
                          -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 93-100. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=2097&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=2097&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=152              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5068              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5369              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5369              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]