ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 32 : PALI ROMAN Thera.A.1 (paramatthadi.1)

page23.

1. Ekakanipata 1. Pathamavagga 138. 1. Subhutittheragathavannana idani channa me 1- kutikatiadinayappavattanam theragathanam atthavannana hoti. Sa panayam atthavannana yasma tasam tasam gathanam atthuppattim pakasetva vuccamana pakata hoti suvinneyya ca, tasma tattha tattha atthuppattim pakasetva atthavannanam karissamati. Tattha channa me kutikati gathaya ka uppatti? vuccate:- ito kira Kappasatasahassamatthake anuppanneyeva padumuttare bhagavati lokanathe hamsavatinamake 2- nagare annatarassa brahmanamahasalassa eko putto uppajji. Tassa "nanda- manavo"ti namam akamsu. So vayappatto tayo vede ugganhitva tattha saram apassanto attano parivarabhutehi catucattalisaya manavakasahassehi saddhim pabbata pade isipabbajkham pabbajitva attha samapattiyo panca ca abhinnayo nibbattesi. Antevasikanampi kammatthanam acikkhi. Tepi na cireneva jhanalabhino ahesum. Tena ca samayena 3- padumuttaro bhagava loke uppajjitva hamsavatinagaram upanissaya viharanto ekadivasam paccusasamaye lokam volokento nandatapasassa antevasikajatilanam arahattupanissayam nandatapasassa ca dvihangehi samannagatassa savakatthanantarassa patthanam disva patova sarirapatijagganam katva pubbanhasamaye pattacivaramadaya annam kanci anamantetva siho viya ekacaro nandatapasassa antevasikesu phalaphalatthaya gatesu "buddhabhavam me janatu"ti passantasseva @Footnote: 1 Ma. channa mesa 2 Si., Ma. hamsavatinamake 3 Si. tena ca samayena pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

Nandatapasassa akasato otaritva pathaviyam patitthasi. Nandatapaso buddha- nubhavanceva lakkhanaparipurim ca disva lakkhanamante sammasitva "imehi lakkhanehi samannagato nama agaram ajjhavasanto raja hoti cakkavatti, pabbajanto loke vivatacchado 1- sabbannu buddho hoti, ayam purisajaniyo nissamsayam buddho"ti natva paccuggamanam katva pancapatitthitena vanditva asanam pannapetva adasi. Nisidi bhagava pannatte asane. Nandatapasopi attano anucchavikam asanam gahetva ekamantam 2- nisidi. Tasmim samaye catucattalisasahassajatila panitapanitani ojavantani phalaphalani gahetva acariyassa santikam sampatta buddhananceva acariyassa ca nisinnasanam olokenta ahamsu "acariya mayam `imasmim loke tumhehi mahantataro natthi'ti vicarama, ayam pana puriso tumhehi mahantataro manne"ti. 3- Nandatapaso "tata kim vadetha, sasapena 4- saddhim atthasatthisatasahassayojanubbedham sinerum upametum icchatha, sabbannubuddhena saddhim ma mam upamittha"ti 5- aha. Atha te tapasa "sace ayam orako abhavissa, na amhakam acariyo evam upamam ahareyya, yava maha vatayam purisajaniyo"ti padesu nipatitva sirasa vandimsu. Atha te acariyo aha "tata amhakam buddhanam anucchaviko deyyadhammo natthi, bhagava ca bhikkha- caravelayam idhagato, tasma mayam yathabalam deyyadhammam dassama, tumhe yam yam panitam phalaphalam anitam, tam tam aharatha"ti vatva aharapetva hatthe dhovitva sayam tathagatassa patte patitthapesi. Satthara phalaphale patiggahitamatte devata dibbojam pakkhipimsu. Tapaso udakampi sayameva parissavetva adasi. Tato bhojanakiccam nitthapetva nisinne satthari sabbe antevasike pakkositva satthu santike @Footnote: 1 Si. vivattacchado 2 Si. ekamante 3 Ma. mahantataroti manneti @4 Ma. kim sasapena 5 Ma. saddhim upamitthati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Saraniyam katham kathento nisidi. Sattha "bhikkhusamgho agacchatu"ti cintesi. Bhikkhu satthu cittam natva satasahassamatta khinasava agantva sattharam vanditva ekamantam atthamsu. Nandatapaso antevasike amantesi "tata buddhanam nisinnasanampi nicam, samanasatasahassassapi asanam natthi, tumhehi ajja ularam bhagavato bhikkhusamghassa ca sakkaram katum vattati, pabbatapadato vannagandhasampannani pupphani aharatha"ti. Acinteyyatta iddhivisayassa muhutteneva vannagandhasampannani pupphani aharitva buddhanam yojanappamanam pupphasanam pannapesum. Aggasavakanam tigavutam, sesabhikkhunam addhaynoikadibhedam, samghanavakassa usabhamattam ahosi. Evam pannattesu asanesu nandatapaso tathagatassa purato anjalim paggayha thito "bhantemayham digharattam hitaya sukhaya imam pupphasanam abhiruhatha"ti aha. Nisidi bhagava pupphasane. Evam nisinne satthari satthu akaram natva bhikkhu 1- attano attano pattasane nisidimsu. 2- Nandatapaso mahantam pupphachattam gahetva tathagatassa matthake dharento atthasi. Sattha "tapasanam ayam sakkaro mahapphalo hotu"ti nirodhasamapattim samapajji. Satthu samapannabhavam natva bhikukhupi samapajjimsu. 3- Tathagate sattaham nirodham samapajjitva nisinne antevasika bhikkhacarakale sampatte vanamulaphalaphalam 4- paribhunjitva sesakale buddhanam anjalim paggayha titthanti. Nandatapaso pana bhikkhacarampi agantva pupphachattam dharento sattaham pitisukheneva vitinameti. Sattha nirodhato vutthaya aranavihariangena dakkhineyyangena cati dvihi angehi samannagatam ekam savakam "isiganassa pupphasananumodanam karohi"ti anapesi. So cakkavattiranno santika patiladdhamahalabho mahayodho viya @Footnote: 1 Si. bhikkhusu 2 Si. nisinnesu 3 Si. samapattim samapajjimsu 4 Ma. vanamulaphalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Tutthamanaso attano visaye thatva tepitakam buddhavacanam sammasitva anumodanam akasi. Tassa desanavasane sattha sayam dhammam desesi. Desanapariyosane sabbe catucattalisasahassatapasa arahattam papunimsu. Sattha "etha bhikkhavo"ti hattham pasaresi. Tesam tavadeva kesamassu 1- antaradhayi. Atthaparikkhara kaye patimukkava ahesum. Satthivassatuthera viya sattharam parivarayimsu. Nandatapaso pana vikkhittacittataya visesam nadhigacchi. Tassa kira aranaviharittherassa santike dhammam sotum araddhakalato patthaya "aho vatahampi anagate uppajjanakabuddhassa sasane imina savakena laddhadhuram labheyyan"ti cittam udapadi. So tena parivitakkena maggaphalapativedham katum nasakkhi. Tathagatam pana vanditva sammukhe thatva aha "bhante yena bhikkhuna isiganassa pupphasananumodana kata, ko namayam tumhakam sasane"ti. Arana- vihariange dakkhineyyange ca etadaggam patto eso bhikkhuti. "bhante yvayam maya sattaham pupphachattam dharentena sakkaro kato, tena adhikarena na annam sampattim patthemi, anagate pana ekassa buddhassa sasane ayam thero viya dvihangehi samannagato savako bhaveyyan"ti patthanamakasi. Sattha "samijjhissati nu kho imassa tapasassa patthana"ti anagatamsananam pesetva olokento kappasatasahassam atikkamitva samijjhanakabhavam disva nandatapasam aha "na te ayam patthana mogha bhavissati, anagate kappasatasahassam atikkamitva gotamo nama buddho uppajjissati, tassa santike samijjhissati"ti vatva dhammakatham kathetva bhikkhusamghaparivuto akasam pakkhandi. Nandatapaso yava cakkhupathasamatikkama sattharam bhikkhusamghanca uddissa anjalim paggayha atthasi. So aparabhage kalena kalam sattharam upasankamitva dhammam sukani. Aparihinajujhanova kalankatva barhmaloke nibbatto. Tato pana cuto aparanipi panca jatisatani pabbajitva arannako @Footnote: 1 Si. kesamassum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Ahosi. Kassapasammasambuddhakalepi pabbajitva arannako hutva gatapaccagata- vattam puresi. Etam kira vattam aparipuretva mahasavakabhavam papunanta nama natthi. Gatapaccagatavattam pana agamatthakathasu 1- vuttanayeneva veditabbam. So visati- vissasahassani gatapaccagatavattam puretva kalankatva kamavacaradevaloke tavatimsa- bhavane nibbatti. Vuttanhetam apadane 2-:- "himavantassavidure nisabho nama pabbato assamo sukato mayham pannasala sumapita. Kosiyo nama namena jatilo uggatapano ekayiko 3- adutiyo vasami nisabhe tada. Phalam mulanca pannanca na bhunjami aham tada pavattamva supataham 4- upajivami tavade. Naham kopemi ajivam cajamanopi jivitam aradhemi sakam cittam vivajjemi anesanam. Ragupasamhitam cittam yada uppajjate mama sayamva paccavekkhami ekako 5- tam damemaham. Rajjase rajjaniye ca dussaniye ca dussase muyhase mohaniye ca nikkhamassu vana tuvam. Visuddhanam ayam vaso nimmalanam tapassinam ma kho visuddham dusesi nikkhamassu vana tuvam. Agariko bhavitvana yada yuttam 6- labhissasi ubhopi ma viradhesi nikkhamassu vana tuvam. @Footnote: 1 su.vi. 1/214/168 satisampajannakatha, pa.su. 1/109/273,276 catusampajannapabbavannana @2 khu.apa. 32/1-51/94 subhutittherapadana 3 cha.Ma. ekakiyo, Ma. ekakiko @4 Si. pavattapandupattanam 5 cha.Ma. ekaggo 6 cha.Ma. puttam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Chavalatam yatha kattham na kvaci kiccakarakam 1- neva game aranne va na hi tam katthasammatam. Chavalatupamo tvamsi na gihi napi sannato ubhato muttako ajja nikkhamassu vana tuvam. Siya nu kho tava etam ko pajanati te idam saddhadhuram vahisi 2- me kosajjabahulaya ca. Jigucchissanti tam vinnu asucim nagariko yatha akaddhitvana isayo codayissanti tam sada. Tam vinnu pavadissanti 3- samatikkantasasanam samvasam alabhanto hi katham jivihisi tuvam. Tidhapabhinnam matangam kunjaram satthihayanam bali nago upagantva yutha niharate gajam. Yutha vinissato santo sukham satam na vindati dukkhito vimano 4- hoti pajjhayanto pavedhati. Tatheva jatila tampi niharissanti dummatim tehi tvam nissato santo sukham satam na lacchasi. Diva va yadi va rattim sokasallasamappito dayhati parilahena gajo yuthava nissato. Jatarupam yatha kutam neva jhayati 5- katthaci tatha silavihino tvam na jhayissasi 5- katthaci. Agaram vasamanopi katham jivihisi tuvam mattikam pettikancapi natthi te nihitam dhanam. Sayam kammam karitvana gatte sedam pamocayam @Footnote: 1 Si. nattheva kiccakaranam 2 pali. sigham dhuram vahisi, Si. saddhadhuram jahasi @3 Si. pavaddhissanti 4 Si. dummano 5 pali. yayati, yayissasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Evam jivihisi gehe sadhu te tam na ruccati. Evaham tattha varemi sankilesagatam manam nanadhammakatham katva papa cittam nivarayim. Evam me viharantassa appamadaviharino timsavassasahassani pavane me 1- atikkamum. Appamadaratam disva uttamattham gavesakam padumuttarasambuddho agacchi mama santikam. Timbarusakavannabho 2- appameyyo anupamo rupenasadiso buddho akase cankami tada. Suphullo salarajava vijjuvabbhaghanantare 3- nanenasadiso buddho akase cankami tada. Siharajavasambhito gajarajava dappito 4- abhito 5- byaggharajava akase cankami tada. Singinikkhasavannabho khadirangarasannibho mani yatha jotiraso akase cankami tada. Visuddhakelasanibho punnamayeva candima majjhanhikeva suriyo akase cankami tada. Disva nabhe cankamantam evam cintesaham tada devo nu kho ayam satto udahu manujo ayam. Na me suto va dittho va mahiya ediso naro api mantapadam atthi ayam sattha bhavissati. Evaham cintayitvana sakam cittam pasadayim @Footnote: 1 cha.Ma. vipine me, Si. pavane ca 2 Si. timbarupakkavannabho @3 Si. vijjuva gaganantare 4 Ma. dammito 5 Si. durasado, cha.Ma. lasito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Nanapupphanca gandhanca sannipatesaham tada. Pupphasanam pannapetva sadhucittam manoramam narasarathinam aggam idam vacanamabravim. Idam me asanam vira pannattam tavanucchavam hasayanto mamam cittam nisida kusumasane. Nisidi tattha bhagava asambhitova kesari sattarattindivam buddho pavare kusumasane. Namassamano atthasim sattarattindivam aham vutthahitva samadhimha sattha loke anuttaro. Mama kammam pakittento idam vacanamabravi bhavehi buddhanussatim bhavananamanuttaram imam satim bhavayitva purayissasi manasam. 1- Timsakappasahassani devaloke ramissasi asitikkhattum devindo devarajjam karissasi. Sahassakkhattum cakkavatti raja ratthe bhavissasi padesarajjam vipulam gananato asankhiyam anubhossasi tam sabbam buddhanussatiya phalam. Bhavabhave samsaranto mahabhogam labhissasi bhoge te unata natthi buddhanussatiya phalam. Kappasatasahassamhi okkakakulasambhavo gotamo nama gottena sattha loke bhavissati. Asitikotim chaddetva dase kammakare bahu @Footnote: 1 Si. purayassu sumanasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Gotamassa bhagavato sasane pabbajissasi. Aradhayitva sambuddham gotamam sakyapungavam subhuti nama namena hessasi satthu savako. Bhikkhusamghe nisiditva dakkhineyyagunamhi tam tatharanavihare ca dvisu agge thapessasi. Idam vatvana sambuddho jalajuttamanamako nabham 1- abbhuggami viro hamsarajava ambare. Sasito lokanathena namassitva tathagatam sada bhavemi mudito buddhanussatimuttamam. Tena kammena sukatena cetanapanidhihi ca jahitva manusam deham tavatimsam agacchaham. Asitikkhattum devindo devarajjamakarayim 2- sahassakkhattum raja ca cakkavatti ahosaham. 2- Padesarajjam vipulam gananato asankhiyam anubhomi susampattim buddhanussatiya phalam. Bhavabhave samsaranto mahabhogam labhamaham bhoge me unata natthi buddhanussatiya phalam. Satasahassito kappe yam kammamakarim tada duggatim nabhijanami buddhanussatiya phalam. Patisambhida catasso vimokkhapi ca atthime chalabhinna sacchikata katam buddhassa sasanan"ti ittham sudam ayasma subhutitthero ima gathayo abhasitthati. @Footnote: 1 Si. nabhe 2-2 Ma. sahassakkhattum cakkavatti, raja ratthe ahosaham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Evam pana so tavatimsabhavane aparaparam uppajjanavasena dibbasampattim anubhavitva tato cuto manussaloke anekasatakkhattum cakkavattiraja ca padesaraja ca hutva ularam manussasampattim anubhavitva atha 1- amhakam bhagavato kale savatthiyam sumanasetthissa gehe anathapindikassa kanittho hutva nibbatti "subhuti"tissa namam ahosi. Tena samayena amhakam bhagava loke uppajjitva pavattavaradhammacakko anupubbena rajagaham gantva tattha veluvanapatiggahanadina lokanuggaham karonto rajagaham upanissaya sitavane viharati. Tada anathapindiko setthi savatthiyam utthanakabhandam gahetva attano sahayassa rajagahasetthino gharam gato buddhuppadam sutva sattharam sitavane viharantam upasankamitva pathamadassaneneva sotapattiphale patitthaya sattharam savatthim agamanatthaya yacitva tato pancacattalisayojane magge 2- yojane yojane satasahassapariccagena vihare patitthapetva savatthiyam rajamanena atthakarisappamanam jetassa rajakumarassa uyyanabhumim kotisantharena kinitva tattha bhagavato viharam karetva adasi. Viharapatiggahanadivase ayam subhutikutumbiko anathapindikasetthina saddhim gantva dhammam sunanto saddham patilabhitva pabbaji. So upasampajjitva dve matika paguna 3- katva kammatthanam kathapetva aranne samanadhammam karonto mettajjhanapadakam 4- vipassanam vaddhetva arahattam papuni. So dhammam desento yasma satthara desitaniyamena anodissakam katva dhammam deseti, tasma aranaviharinam aggo nama jato. Pindaya caranto ghare ghare mettajhanam samapajjitva vutthaya 5- bhikkham patigganhati "evam dayakanam mahapphalam bhavissati"ti. Tasma dakkhineyyanam aggo nama jato. Tenaha bhagava "etadaggam @Footnote: 1 Ma. atha-saddo na dissati 2 Si. pancacattalisayojanamatte magge 3 Si. pagunam @4 Si. mettajhanam padakam katva, chaMa. mettajhanapadakam 5 Si. samapattito vutthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Bhikkhave mama savakanam bhikkhunam aranaviharinam yadidam subhuti, dakkhineyyanam yadidam subhuti"ti. 1- Evamayam mahathero arahatte patitthaya attana 2- puritaparaminam phalassa matthakam patva loke abhinnato abhilakkhito hutva bahujanahitaya janapadacarikam caranto anupubbena rajagaham agamasi. Raja bimbisaro therassa agamanam sutva upasankamitva vanditva "idheva bhante vasatha"ti vatva "nivasanatthanam karissami"ti pakkanto vissari. Thero senasanam alabhanto abbhokase vitinamesi. Therassa anubhavena devo na vassati. Manussa avutthitaya upadduta ranno nivesanadvare ukkutthimakamsu. Raja "kena nu kho karanena devo na vassati"ti vimamsanto "therassa abbhokasavasena manne na vassati"ti cintetva 3- tassa pannakutim karapetva "imissa bhante pannakutiya vasatha"ti vatva vanditva pakkami. Thero kutikam pavisitva tinasantharake 4- pallankena nisidi. Tada pana devo thokam thokam 5- phusayati, na samma dharam anupavecchati. Atha thero lokassa avutthikabhayam visamitukamo 6- attano ajjhattika- bahiravatthukassa parissayassa abhavam pavedento:- [1] "../../bdpicture/channa me 7- kutika sukha nivata vassa deva yathasukham cittam me susamahitam vimuttam atapi viharami vassa deva"ti gathamaha. @Footnote: 1 an. ekaka. 20/201-2/24 etadaggavagga 2 Si., Ma. attano 3 sa., Ma. cintento @4 Ma. tinasantharane, cha.Ma. tinasantharake 5 Ma. thokam 6 Si. vidhamitukamo @7 Ma. channa mesa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Tattha channasaddo tava "../../bdpicture/channa sa kumarika imassa kumarakassa" 1- "nacchannam nappatirupan"tiadisu 2- patirupe agato. "../../bdpicture/channam tveva phaggunaphassayatananan"ti- adisu vacanavisitthe sankhyavisese. "../../bdpicture/channamativassati, vivatam nativassati"tiadisu 3- gahane. 4- "kyaham te nacchannopi karissami"tiadisu nivasanaparupane. "ayasma channo anacaram acarati"tiadisu 5- pannattiyam. "sabbacchannam sabba- paricchannam, 6- channa kuti ahito gini"ti 7- ca adisu tinadihi chadane. Idhapi tinadihi chadaneyeva datthabbo, tasma tinena va pannena va channa yatha na vassati vassodakapatanam na hoti na ovassati, evam sammadeva chaditati attho. Mesaddo "kicchena me adhigatam, halam dani pakasitun"tiadisu 8- karane agato, mayati attho. "tassa me bhante bhagava sankhittena dhammam desetu"tiadisu 9- sampadane, mayhanti attho. "pubbeva me bhikkhave sambodha anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato"tiadisu 10- samiatthe agato. Idhapi samiattheeva datthabbo, mamati attho. Kincapi khinasavanam mamayitabbam nama kinci natthi lokadhammehi anupalittabhavato, lokasamannavasena pana tesampi "aham mama"ti voharamattam hoti. Tenaha bhagava "kinti me savaka dhammadayada bhaveyyum, no amisadayada"ti. 11- Kutikati pana matukucchipi karajakayopi tinadicchadano patissayopi vuccati. Tathapi hi 12- :- @Footnote: 1 vinaYu. mahavi. 1/296/229 sancarittasikkhapada 2 vinaYu. mahavi. 1/383/290 @pathamadutthadosasikkhapada 3 khu.udana. 25/45/170 uposathasutta, vinaYu.cula. 7/385/210 @4 Ma. gagane 5 vinaYu.mahavi. 1/424/317 dubbacasikkhapada 6 vinaYu.mahavi. 2/52/133 @7 khu.sutta. 25/18/338 8 vinaYu.maha. 4/7/7, di.maha. 10/65/32, Ma.mu. 12/281 /242, @Ma.Ma. 13/337/319, sam.saga. 15/172/164 brahmayacanasutta 9 sam.khandha. 17/182/161, @an.catukka. 21/257/276 10 Ma.mu. 12/206/176, sam.sala. 18/13/8 @pathamapubbesambodhasutta (sya) 11 Ma.mu. 12/29/17 dhammadayadasutta 12 cha.Ma. tatha hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

"mataram kutikam brusi 1- bhariyam brusi 1- kulavakam putte santanake brusi 1- tanha me brusi bandhanan"ti 2- adisu matukucchi "kutika"ti vutta. "atthikankalakutike mamsanharupasibbite 3- dhiratthu pure duggandhe paragatte 4- mamayase"ti 5- adisu kesadisamuhabhuto karajakayo. "kassapassa bhagavato bhagini kuti ovassati "6- "kuti nama ullitta va hoti avalitta va"tiadisu 7- tinachadanapatissayo. Idhapi soeva veditabbo pannasalaya adhippetatta. Kutieva hi kutika, apakatakuti "kutika"ti vutta. 8- Sukhasaddo pana "vipitthikatvana sukham dukkhanca, pubbeva ca somanassadomanassan"ti- adisu 9- sukhavedanayam agato. "sukho buddhanamuppado, 10- sukha saddhammadesana"ti- adisu 11- sukhamule. "sukhassetam bhikkhave adhivacanam yadidam punnani"tiadisu 12- sukhahetumhi. "yasma ca kho mahali rupam sukham sukhanupatitam sukhavakkantan"tiadisu 13- sukharammane, "ditthadhammasukhavihara ete cunda ariyassa vinaye"tiadisu 14- abyapajje. "nibbanam paramam sukhan"tiadisu 15- nibbane. "yavancidam bhikkhave na sukaram akkhanena papunitum yava sukha sagga"tiadisu 16- sukhappaccayatthane. "sovaggikam sukhavipakam saggasamvattanikan"tiadisu 17- itthe, piyamanapeti attho. Idhapi @Footnote: 1 Ma. brumi 2 sam.saga. 15/19/9 kutikasutta 3 Si. nharuparisibbite @4 Si. parabhatte 5 khu.thera. 26/1153/416 mahamoggallanattheragatha @6 Ma.Ma. 13/291/266 ghatikarasutta 7 vinaYu.mahavi. 1/349/263 samghadisesakanda @8 Si.,Ma. kutieva hi kutikati vutta 9 khu.sutta. 25/67/348 khaggavisanasutta @10 ka. buddhanam uppado 11 khu.dhamMa. 25/194/51 sambahulabhikkhuvatthu @12 an.sattaka. 23/159/90 (sya), khu.iti. 25/22/245 mettasutta @13 sam.khandha. 17/60/57 mahalisutta 14 Ma.mu. 12/82/54 sallekhasutta @15 Ma.Ma. 13/216/191, khu.dhamMa. 25/203/52 annataraupasakavattha @16 Ma.upari. 14/255/223 balapanditutta 17 di.sila. 9/163/51 samannaphalasutta, @ sam.saga. 15/130/107 pathamaaputtakasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Itthe sukhappaccaye va datthabbo. Sa hi kuti anto bahi ca manapabhavena sampadika 1- nivasanaphasutaya "sukha"ti vutta. Tatha natisitanatiunhataya utusukhasampattiyogena kayikacetasikasukhassa paccayabhavato. Nivatati avata, phusitaggalapihitavatapanatta vataparissayarahitati attho. Idam tassa kutiya sukhabhavavibhavanam. Savate hi senasane utusappayo na labbhati, nivate so labbhatiti. vassati pavassa samma dharam anuppaveccha. Devati ayam deva- saddo "imani te deva caturasitinagarasahassani kusavatirajadhanippamukhani, ettha deva chandam janehi jivite apekkhan"tiadisu 2- sammutideve khattiye agato. "catu- maharajika deva vannavanto sukhabahula"tiadisu 3- upapattidevesu. "tassa devati devassa, sasanam sabbadassino"tiadisu visuddhidevesu. Visuddhidevanam hi bhagavato atidevabhave vutte itaresam vuttoeva hoti. "viddhe vigatavalahake deve"tiadisu 4- akase. "devo ca kalena kalam na samma dharam anuppavecchati"tiadisu 5- meghe pajjunne va. Idhapi meghe pajjunne va datthabbo. Vassati hi te anapento thero alapati. Yathasukhanti yatharucim. Tava vassanena mayham bahiro parissayo natthi, tasma yathakamam vassati vassupajivisatte anugganhanto vadati. Idani abbhantare parissayabhavam 6- dassento "cittan"tiadimaha. Tattha cittam me susamahitanti mama cittam sutthu ativiya samma sammadeva ekaggabhavena arammane thapitam. Tanca kho na nivaranadivikkhambhanamattena, apica kho vimuttam orambhagiyauddhambhagiyasangahehi sabbasamyojanehi sabbakilesadhammato ca visesena vimuttam, samucchedappahanavasena patipassaddhippahanavasena te pajahitva thitanti attho. @Footnote: 1 cha.Ma. sampadita 2 di. maha. 10/226/165 mahasudassanasutta @3 di. pati. 11/337/228 sangitisutta 4 Ma. mu. 12/486/430 mahadhammasamadanasutta, @sam saga. 15/110/78 susimasutta, khu. iti. 25/27/250 mettabhavanasutta @5 an. catukka. 21/70/85 adhammikasutta 6 Si. parissayassapi abhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Atapiti viriyava. Phalasamapattiattham vipassanarambhavasena ditthadhammasukhaviharatthanca araddhaviriyo hutva viharami, dibbaviharadihi attabhavam vattemi, na pana kilesap- pahanattham, pahatabbasseva abhavatoti adhippayo. "yatha pana bahiraparissayabhavena deva maya tvam vassane niyojito, evam abbhantaraparissayabhavenapi"ti 1- dassento punapi "vassa deva"ti aha. Aparo nayo:- channati chadita pihita. Kutikati attabhavo. So hi "anekavayavassa samudayassa avijjanivaranassa bhikkhave puggalassa tanhasamyuttassa ayanceva kayo samudagato, bahiddha ca namarupan"tiadisu 2- kayoti agato. "sinca bhikkhu imam navam, sitta te lahumessati"tiadisu 3- navati agato. "gahakaraka ditthosi, gahakutam visankhatan"ti 4- ca adisu gahanti agato. "satto guhayam bahunabhichanno, tittham naro mohanasmim pagalho"tiadisu 5- guhati agato. "nelango setapacchado, ekaro vattati ratho"tiadisu 6- rathoti agato. "puna geham na kahasi"tiadisu 4- gehanti agato. "vivata kuti nibbuto gini"tiadisu 7- kutiti agato. Tasma idhapi so "kutika"ti vutto. Attabhavo hi katthadini paticca labbhamana gehasamikahi kutika viya atthiadisannite pathavidhatuadike phassadike ca paticca labbhamano "kutika"ti vutto, cittamakkatassa nivasabhavato ca. Yathaha:- atthikankalakutivesa makkatavasatho iti makkato pancadvaraya kutikaya pasakkiya dvarenanupariyati ghattayanto punappunanti ca. @Footnote: 1 Si. parissayabhavena pitim 2 sam. nidana. 16/19/24 balapanditasutta (thokam visadisam) @3 khu. dhamMa. 25/369/81 sambahulabhikkhuvatthu 4 khu. dhamMa. 25/154/44 pathamabodhivatthu @5 khu. sutt 25/779/486 guhatthakasutta 6 khu. udana. 25/65/206 @ aparalakundakabhaddiyasutta 7 khu. sutta. 25/19/339 dhaniyasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Sa panesa attabhavakutika therassa tinnam channam atthannanca asamvara- dvaranam vasena samati 1- vijjhanakassa ragadiavassutassa pannaya samvutatta sammadeva pihitatta "../../bdpicture/channa"ti vutta. Tenaha bhagava "sotanam samvaram brumi, pannayete pithiyyare"ti. 2- Vuttanayena channattaeva 3- kilesadukkhabhavato niramisasukhasamangitaya ca sukha sukhappatta, tatoeva ca nivata nihatamanamadathambhasarambhataya 4- nivatavuttika. Ayanca nayo "mayham na sankilesadhammanam samvaranamattena siddho, atha kho aggamagga- samadhina sutthusamahitacittataya ceva aggamaggapannaya sabbasamyojanehi vippamutta- cittataya ca"ti dassento aha "cittam me susamahitam vimuttan"ti. Evambhuto ca "idanaham katakaraniyo"ti na appossukko homi, atha kho atapi viharami, sadevakassa lokassa hitasukhupasamhare ussahajato bhikkhacarakalepi anugharam brahmavihareneva viharami. Tasma tvampi deva pajjunna mayham piyam katukamatayapi vassupajivinam sattanam anukampayapi vassa samma dharam anuppavecchati evamettha attho datthabbo. Ettha ca thero "../../bdpicture/channa me kutika sukha nivata"ti imina lokiyalokuttarabhedaya 5- attano adhisilasikkham dasseti. "cittam me susamahitan"ti imina adhicittasikkham. "vimuttan"ti imina adhipannasikkham. "atapi viharami"ti imina ditthadhammasukha- viharam. Athava "../../bdpicture/channa me kutika sukha nivata"ti imina animittaviharam dasseti kilesavassapidhanamukhena niccadinimittugghatanadipanato. "cittam me susamahitan"ti imina appanihitaviharam. "vimuttan"ti imina sunnataviharam. "atapi viharami"ti imina tesam tinnam viharanam adhigamupayam. Pathamena va dosappahanam, dutiyena ragappahanam, tatiyena mohappahanam. Tatha dutiyena pathamadutiyehi va dhammavihara- sampattiyo dasseti, tatiyena vimuttisampattiyo. "atapi viharami"ti imina parahitapatipattiyam atanditabhavam dassetiti datthabbam. @Footnote: 1 Ma. samatha.... 2 cha.Ma. pidhiyyare, khu. sutta. 25/1042/532 ajitamanavakapanha @3 Ma. evam 4 Ma. nihatamanadabba... 5 cha.Ma. lokiyalokuttarabhedam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Evam "yathanama"ti gathaya vuttanam dhammaviharadinam imaya gathaya dassitatta tattha adassitesu namagottesu namam dassetum "ittham sudan"tiadi vuttam. Ye hi thera namamattena pakata, te namena, ye gottamattena pakata, te gottena, ye ubhayatha pakata, te ubhayenapi dassissanti. Ayam pana thero namena abhilakkhito, na tatha gottenati "ittham sudam 1- ayasma subhuti"ti vuttam. Tattha itthanti idam pakaram, imina akarenati attho. Sudanti 2- su idam, sandhivasena ikaraloPo. Suti ca nipatamattam, idam gathanti yojana. Ayasmati piyavacanametam garugaravasappatissa vacanametam. 3- Subhutiti namakittanam. So hi sarirasampattiyapi dassaniyo pasadiko, gunasampattiyapi. Iti sundaraya sariravayavavibhutiya silasampattiyadivibhutiya ca 4- samannagatatta subhutiti pannayittha. Silasaradithiragunayogato thero. Abhasitthati kathesi. Kasma panete mahathera attano gune pakasentiti? imina dighena addhuna anadhigatapubbam paramagambhiram ativiya santam panitam attana adhigatam lokuttaradhammam paccavekkhitva pitivegasamussahitaudanavasena sasanassa niyyanikabhavavibhavanavasena 5- ca paramappiccha ariya attano gune pakasenti, yatha tam lokanatho bodhaneyyaajjhasaya- vasena dasabalasamannagato bhikkhave tathagato catuvesarajjavisarado"tiadina 6- attano gune pakaseti, 7- evamayam therassa annabyakaranagatha hotiti. Paramatthadipaniya theragathasamvannanaya subhutittheragathavannana nitthita. -------------- @Footnote: 1 Ma. sumam 2 Ma. sumanti 3 Si. sappatissavavacanametam 4 Si. silasampattivibhutiya ca @5 Ma. niyyanikavibhavanavasena 6 Ma.mu. 12/148/107 mahasihanadasutta (atthato samanam) @7 Si. pakasetiti


             The Pali Atthakatha in Roman Book 32 page 23-39. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=495&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=32&A=495&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=138              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=4974              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5294              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5294              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]