ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                          15. Solasakanipata
               383. 1. Annakondannattheragathavannana 1-
      solasakanipate esa bhiyyo pasidamitiadika ayasmato annakondannat-
therassa gatha. Ka uppatti?
      ayampi padumuttarassa bhagavato kale hamsavatinagare gahapatimahasalakule nibbattitva
vinnutam patva ekadivasam satthu santike dhammam sunanto sattharam ekam
bhikkhum attano sasane pathamam patividdhadhammarattannunam aggatthane thapentam disva
sayampi tam thanantaram patthento satasahassabhikkhuparivarassa satthuno sattaham mahadanam
pavattetva panidhanam akasi. Satthapissa anantarayatam disva bhavinim sampattim
byakasi. So yavajivam punnani katva satthari parinibbute cetiye patitthapiyamane
antocetiye ratanagharam karesi, cetiyam parivaretva sahassaratanagghiyani ca karesi.
      So evam punnani katva tato cavitva devamanussesu samsaranto vipassissa bhagavato
kale mahakalo nama kutumbiko hutva atthakarisamatte khette saligabbham phaletva
gahitasalitandulehi asambhinnakhirapayasam sampadetva tattha madhusappisakkaradayo
pakkhipitva buddhappamukhassa samghassa adasi. Saligabbham phaletva gahita-
gahitatthanam puna purati, puthukakale puthukaggam nama adasi. Layane 2- layanaggam,
venikarane venaggam, kalapadikarane kalapaggam, khalaggam, bhandaggam, minaggam,
kotthagganti evam ekasasse nava vare aggadanam nama adasi, tampi sassam atirekataram
sampannam ahosi.
      Evam yavajivam punnani katva tato cuto devaloke nibbattitva devesu
ca manussesu ca samsaranto amhakam bhagavato uppattito puretarameva kapilavatthunagarassa
@Footnote: 1 cha.Ma. annasi....., Si. annata.....     2 Si. layamane
Avidure donavatthunamake brahmanagame brahmanamahasalakule nibbatti, tassa
kondannoti gottato agatam namam ahosi. So vayappatto tayo vede uggahetva
lakkhanamantesu ca param agamasi. Tena samayena amhakam bodhisatto tusitapurato
cavitva kapilavatthupure suddhodanamaharajassa gehe nibbatti, tassa namaggahanadivase
atthuttarasatesu brahmanesu upanitesu ye attha brahmana lakkhanapariggahanattham
mahatalam upanita. So tesu sabbanavako hutva mahapurisassa lakkhananipphattim disva
"ekamsena ayam buddho bhavissati"ti nittham gantva mahasattassa abhinikkhamanam
udikkhanto vicarati.
      Bodhisattopi kho mahata parivarena vaddhamano anukkamena vuddhippatto
nanaparipakam gantva ekunatimsatime 1- vasse mahabhinikkhamanam nikkhamanto anomanaditire
pabbajitva anukkamena uruvelam gantva padhanam padahi. Tada kondanno manavo
mahasattassa pabbajitabhavam sutva lakkhanapariggahakabrahmananam puttehi
vappamanavadihi saddhim attapancamo pabbajitva 2- anukkamena bodhisattassa santikam
upasankamitva chabbassani tam upatthahanto tassa olarikaharaparibhogena nibbinno
apakkamitva isipatanam agamasi. Athakho bodhisatto olarikaharaparibhogena laddhakayabalo
visakhapunnamayam bodhirukkhamule aparajitapallanke nisinno tinnam maranam
matthakam madditva abhisambuddho hutva sattasattaham bodhimandeyeva vitinametva
pancavaggiyanam  nanaparipakam natva asalhipunnamayam isipatanam gantva tesam
dhammacakkapavattanasuttantam 3- desesi. Desanapariyosane kondannatthero attharasahi
brahmakotihi saddhim sotapattiphale patitthasi. Atha pancamiyam pakkhassa anattalakkhana-
suttantadesanaya 4- arahattam sacchakasi. Tena vuttam apadane 5-:-
@Footnote: 1 ka. ekunatimsatimeyeva    2 ka. pabbajitvava     3 vinaYu.maha. 4/13/13,
@sam.maha. 19/1081/367   4 vinaYu.maha. 4/20/17, sam.khandha. 17/59/55 khandhasamyutta
@5 khu.apa. 32/596/69
             "padumuttarasambuddham           lokajettham  vinayakam
              buddhabhumimanuppattam           pathamam addasam aham.
              Yavata bodhiya mule       yakkha sabbe samagata
              sambuddham parivaretva       vandanti panjalikata.
              Sabbe deva tutthamana      akase sancaranti te
              buddho ayam anuppatto       andhakaratamonudo.
              Tesam hasaparetanam         mahanado avattatha
              kilese jhapayissama        sammasambuddhasasane.
              Devanam giramannaya         vacaya samudiritam 1-
              hattho hatthena cittena      adibhikkhamadasaham.
              Mama sankappamannaya         sattha loke anuttaro
              devasanghe nisiditva        ima gatha abhasatha.
              Sattaham abhinikkhamma         bodhim ajjhagamam aham
              idam me pathamam bhattam         brahmacarissa yapanam.
              Tusita hi idhagantva       yo me bhikkham upanayi
              tamaham kittayissami          sunatha 2- mama bhasato.
              Timsamatte kappasahasse 3-    devarajjam karissati
              sabbe deve abhibhotva     tidivam avasissati.
              Devaloka cavitvana        manussattam gamissati
              sahassadha cakkavatti         tattha rajjam karissati.
              Kappasatasahassamhi           okkakakulasambhavo
              gotamo nama gottena      sattha loke bhavissati.
              Tidasa so cavitvana        manussattam gamissati
              agara pabbajitvana        chabbassani vasissati.
@Footnote: 1 cha.Ma. vacasabhimudiriham      2 cha.Ma. sunotha   3 cha.Ma. timsa kappasahassani
              Tato sattamake vasse       buddho saccam kathessati
              kondanno nama namena     pathamam sacchikahiti.
              Nikkhantenanupabbajim         padhanam sukatam maya
              kilese jhapanatthaya        pabbajim anagariyam.
              Adhigantvana 1- sabbannu     buddho loke sadevake
              isiname migaranne        amatabherimahani.
              So dani patto amatam       santipadamanuttaram
              sabbasave parinnaya        viharami anasavo.
              Patisambhida catasso .pe.    katam buddhassa sasanan"ti.
      Atha nam sattha aparabhage jetavanamahavihare bhikkhusamghamajjhe 2- pannatta-
varabuddhasane nisinno pathamam patividdhadhammabhavam dipento "etadaggam bhikkhave mama
savakanam bhikkhunam rattannunam yadidam annakondanno"ti 3- etadagge thapesi. So
dvihi aggasavakehi attani kariyamanam paramanipaccakaram gamantasenasane akinna-
viharanca pariharitukamo vivekabhiratiya viharitukamo ca attano santikam upagatanam
gahatthapabbajitanam patisantharakaranampi papancam mannamano sattharam apucchitva
himavantam pavisitva chaddantehi nagehi upatthiyamano chaddantadahatire dvadasa
vassani vasi. Evam tattha vasantam theram ekadivasam sakko devaraja upasankamitva
vanditva thito evamaha "sadhu me bhante ayyo dhammam desetu"ti. Thero tassa
catusaccagabbham  tilakkhanahatam sunnatapatisamyuttam nananayavicittam amatogadham buddhalilaya
dhammam desesi. Tam sutva sakko  attano pasadam pavedento:-
         [673] "esa bhiyyo pasidami      sutva dhammam maharasam
                virago desito dhammo    anupadaya sabbaso"ti
pathamam gathamaha.
@Footnote: 1 cha.Ma. abhigantvana   2 Si. bhikkhusamghassa majjhe
@3 an.ekaka. 20/188/23 etadaggavagga
      Tattha esa bhiyyo pasidami, sutva dhammam maharasanti yadipi anekavaram satthu
santike dhammam sutva tattha abhippasanno, idani pana tumhehi kathitam 1- nananaya-
vicittataya asecanakataya 2- ca maharasam dhammam sutva eso aham tato bhiyyo pasidami.
Virago desito dhammo, anupadaya sabbasoti sabbasankilesato sabbasankharato
ca virajjanato viragajananato virago. Tato eva rupadisu kanci dhammam anupadaya
aggahetva vimuttisadhanavasena pavattatta sabbaso anupadaya desito.
      Evam sakko devaraja therassa desanam thometva theram abhivadetva sakatthanameva
gato. Athekadivasam thero micchavitakkehi abhibhuyyamananam ekaccanam puthujjananam
cittacaram disva tappatipakkhabhutancassa anukkamam anussaritva attano ca sabbaso
tato vinivattitamanasatam avajjetva tadattham dipetva:-
         [674] "bahuni loke citrani      asmim pathavimandale
               mathenti manne sankappam     subham ragupasanhitam.
         [675] Rajamuhatanca vatena        yatha meghopasammaye
               evam sammanti sankappa     yada pannaya passati"ti
dve gatha abhasi.
      Tattha bahuni  loke citraniti rupadivasena tatthapi nilapitadivasena itthi-
purisadivasena ca anekani loke cittavicittani arammanajatani. Asmim
pathavimandaleti paccakkhabhutam manussalokam sandhaya vadati. Mathenti manne sankappanti
tajjam purisavayamasahitam aranisahitam viya aggim ayonisomanasikarabhisankhatani miccha-
sankappani mathenti manne mathentani viya titthanti. 3- Kidisam? subham
ragupasanhitam, kamavitakkanti attho. So hi subhakaraggahanena "subho"ti vohariyati.
@Footnote: 1 Si. kathitaya  2 Ma. asevanakataya  3 ka. titthanti patitthahanti
      Rajamuhatanca vatenati caiti nipatamattam, yatha gimhanam pacchime mase vatena
uhatam utthitam 1- rajam mahamegho vassanto upasammaye vupasameyya. Evam sammanti
sankappa, yada pannaya passatiti yada ariyasavako tani lokacitrani samudayato
assadato adinavato nissaranato ca yathabhutam pannaya passati, atha yatha tam
rajam uhatam meghena, evam sammanti pannaya sabbepi micchasankappa. Na hi
uppannaya sammaditthiya micchasankappa patittham labhanti. Yatha pana pannaya
passati, tam dassento:-
         [676] "sabbe sankhara aniccati    yada pannaya passati
               atha nibbindati dukkhe         esa maggo visuddhiya.
         [677] Sabbe sankhara dukkhati .pe. Esa maggo visuddhiya.
         [678] Sabbe dhamma anattati       yada pannaya pasisati
               atha nibbindati dukkhe         esa maggo visuddhiya"ti
tisso gatha abhasi
      tattha sabbe sankharati chalarammanasangaha sabbe tebhumika pancakkhandha.
Aniccati "adimajjhaantavantato, aniccantikato, tavakalikato, tattha tattha bhijjanato
na nicca"ti yada vipassanapannaya passati. Atha nibbindati dukkheti atha imasmim
vattadukkhe nibbindati, nibbindanto dukkhaparijananadividhina saccani
pativijjhati. Esa maggo visuddhiyati esa yathavutto vipassanavidhi
nanadassanavisuddhiya accantavisuddhiya ca maggo adhigamupayo.
      Dukkhati sappatibhayato udayabbayasampatipilanato 2- dukkhamato sukhapatikkhepato ca
dukkha. Sesam vuttanayameva.
@Footnote: 1 ka. utthitam samutthitam   2 Si. sappatipilanato
      Sabbe dhamma anattati sabbepi catubhumika dhamma anatta. Idha pana
tebhumikadhammava gahetabba. Te hi asarato avasavattanato sunnato attapatikkhepato
ca anattati vipassitabba. Sesam purimasadisameva.
      Evam vipassanavidhim dassetva tena vidhina katakiccam attanam annam viya
katva dassento:-
         [679] "buddhanubuddho yo thero     kondanno tibbanikkamo 1-
               pahinajatimarano             brahmacariyassa kevali.
         [680] Oghapaso dalho khilo 2-    pabbato duppadalayo
               chetva khilanca pasanca       selam bhetvana 3- dubbhidam
               tinno parangato jhayi       mutto so marabandhana"ti
gathadvayamaha.
      Tattha buddhanubuddhoti buddhanam anubuddho, sammasambuddhehi bujjhitani
saccani tesam desananusarena bujjhatiti attho. Thirehi asekkhehi silasaradihi
samannagatoti thero. Kondannoti gottakittanam. Tibbanikkamoti dalhaviriyo
thiraparakkamo. Jatimarananam pahinakaranatta pahinajatimarano. Brahmacariyassa kevaliti
maggabrahmacariyassa anavasesam anavasesato va maggabrahmacariyassa paripurako, athava kevali
nama kilesehi asammissataya maggananam phalanananca, tam imasmim atthiti kevali. Yasma
pana tadubhayampi maggabrahmacariyassa vasena hoti, na annatha. Tasma "brahmacariyassa
kevali"ti vuttam.
      Oghapasoti "kamogho bhavogho ditthogho  avijjogho"ti 4- evam vutta cattaro
ogha, "antalikkhacaro paso, yvayam carati manaso"ti 5- evam vutto ragapaso
@Footnote: 1 i. tibbanikkhamo  2 cha.Ma. dalhakhilo  3 ka. chetvana
@4 abhi.sangani. 34/1156/269 oghagocchaka, abhi.vibhanga. 35/938/457
@5 vinaYu.maha. 4/33/28 marakatha, sam.saga. 15/151/135 manasasutta
Ca. Dalho khiloti "satthari kankhati, dhamme kankhati, samghe kankhati, sikkhaya kankhati,
sabrahmacarisu kupito hoti anattamano ahatacitto khilajato"ti 1- evam vutto dalho
thiro pancavidho cetokhilo ca. Pacurajanehi padaletum asakkuneyyataya duppadalayo.
Tato eva pabbatasadisataya pabbatoti ca sankham gato. "dukkhe annanan"tiadina 2-
va nayena vutto annanappabhedo ca. Iti etam sabbam chetva khilanca pasancati
etesu catubbidhesu sankilesadhammesu yo khilanca pasanca ariyamaggananasina
chinditva. Selam bhetvana dubbidanti yena kenaci nanena chinditum asakkuneyyam
annanaselam vajirupamananena chinditva cattaropi oghe taritva tesam paratire
nibbane thitatta tinno parangato. Arammanupanijjhanalakkhanena lakkhanupanijjhana-
lakkhanenati duvidhenapi jhayi. Mutto so marabandhanati so evarupo khinasavo
sabbasmapi kilesamarabandhana mutto vippamutto visamyuttoti attanameva sandhaya
thero vadati.
      Athekadivasam thero attano saddhiviharikam ekam bhikkhum akalyanamittasamsaggena
kusitam hinaviriyam uddhatam unnalam viharantam disva iddhiya tattha gantva tam "ma
avuso evam kari, akalyanamitte pahaya kalyanamitte sevanto samanadhammam karohi"ti
ovadi. So therassa vacanam nadiyi. Thero tassa anadiyanena dhammasamvegappatto
puggaladhitthanaya kathaya micchapatipattim garahanto sammapatipattim vivekavasanca
pasamsanto:-
         [681] "uddhato capalo bhikkhu     mitte agamma papake
               samsidati mahoghasmim         umiya patikujjito.
         [682] Anuddhato acapalo        nipako samvutindriyo
               kalyanamitto medhavi     dukkhassantakaro siya.
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/185/156-7 cetokhilasutta, an. pancaka. 22/205/277 (sya)
@2 abhi.vibhanga. 35/226/161, sam.ni. 16/2/4 vibhangasutta
         [683] Kalapabbangasankaso      kiso dhamanisanthato 1-
               mattannu annapanasmim      adinamanaso naro.
         [684] Phuttho damsehi makasehi     arannasmim brahavane
               nago sangamasiseva      sato tatradhivasaye.
         [685-6] Nabhinandami maranam .pe. Sampajano patissato.
         [687] Paricinno maya sattha .pe. Bhavanetti samuhata.
         [688] Yassa catthaya pabbajito    agarasmanagariyam
               so me attho anuppatto  kim me saddhiviharina"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha uddhatoti uddhaccayutto asamahito vikkhittacitto. Capaloti pattacivara-
mandanadina capalyena samannagato lolapakatiko. Mitte agamma papaketi akalyana-
mitte nissaya samanadhammam akaronto. Samsidati mahoghasmim, umiya patikujjitoti
yatha mahasamudde patitapuriso samuddavicihi otthato sisam ukkhipitum alabhanto tattheva
samsidati, evam samsaramahoghasmim paribbhamanto kodhupayasaumiya patikujjito otthato
vipassanavasena pannasisam ukkhipitum alabhanto tattheva samsidati.
      Nipakoti nipuno attatthaparatthesu kusalo. Samvutindriyoti manacchatthanam in
driyanam samvaranena pihitindriyo. Kalyanamittoti kalyanehi mittehi samannaga
to. Medhaviti dhammojapannaya samangibhuto. Dukkhassantakaro siyati so tadiso
sakalassapi vattadukkhassa antakaro bhaveyya.
      Kalapabbangasankasotiadi vivekabhiratikittanam. Nabhinandamitiadi pana katakicca-
bhavadassanam. Tam sabbam hettha 2- vuttatthameva. Osane pana kim me saddhiviharinati
@Footnote: 1 pali. dhamanisanthito
@2 thera.A. 2/377/308 sankiccattheragatha. (thera.ttha. 2/217 cha.Ma.)
Attano saddhiviharikam sandhaya vuttam. Tasma edisena dubbacena anadarena
saddhiviharina kim me payojanam, ekaviharoyeva mayham ruccatiti attho.
      Evam pana vatva chaddantadahameva gato. Tattha dvadasa vassani vasitva
upakatthe parinibbane sattharam upasankamitva parinibbanam anujanapetva tattheva
gantva parinibbayi.
                 Annakondannattheragathavannana nitthita.
                       ------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 277-286. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=6346&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=6346&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=383              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7278              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7431              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7431              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]