บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
16. Visatinipata 385. 1. Adhimuttattheragathavannana visatinipate yannattham va dhanattham vatiadika 1- ayasmato aparassa adhimuttat- therassa gatha. Ka uppatti? ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave punnani upacinanto atthadassissa bhagavato kale vibhavasampanne kule nibbattitva vinnutam patto satthari parinibbute bhikkhusamgham upatthahanto mahadanani pavattesi. So tena punnakammena devamanussesu samsaranto imasmim buddhuppade ayasmato sankiccattherassa bhaginiya kucchimhi nibbatti, adhimuttotissa namam ahosi. So vayappatto matulat- therassa santike pabbajitva vipassanaya kammam karonto samanerabhumiyamyeva thito arahattam papuni. Tena vuttam apadane 2-:- "nibbute lokanathamhi atthadassinaruttame upatthahim bhikkhusamgham vippasannena cetasa. Nimantetva samgharatanam 3- ujubhutam samahitam ucchuna mandapam katva bhojesim samghamuttamam. Yam yam yonupapajjami devattam atha manusam sabbe satte abhibhomi 4- punnakammassidam phalam. Attharase kappasate yam danamadadim tada duggatim nabhijanami ucchudanassidam phalam. Patisambhida catasso .pe. katam buddhassa sasanan"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. yannattham vatiadika 2 khu.apa. 32/84/126 3 cha.Ma. bhikkhusamgham @4 Si.,i. atibhomi Arahattam pana patva samapattisukhena vitinamento upasampajjitukamo "mataram apucchissami"ti matu santikam gacchanto antaramagge devataya balikammakaranattham mamsapariyesanam 1- carantehi pancasatehi corehi samagacchi. Cora ca tam aggahesum "devataya bali bhavissati"ti. So corehi gahitopi abhito acchambhi vippasannamukhova atthasi. Tam disva coragamani acchariyabbhutacittajato pasamsanto:- [705] "yannattham va dhanattham va ye hanama mayam pure avase 2- tam bhayam hoti vedhanti vilapanti ca. [706] Tassa te natthi bhitattam bhiyyo vanno pasidati kasma na paridevesi evarupe mahabbhaye"ti dve gatha abhasi. Tattha yannatthanti yajanattham, devatanam balikammakaranattham va. Vasaddo vikappanattho. Dhanatthanti sapateyyaharanattham. Ye hanama mayam pureti ye satte mayam pubbe hanimha. Atitatthe hi idam vattamanavacanam. Avaseti avase aserike katva. Tanti tesam. "avasesan"tipi pathanti. Amhehi gahitesu tam ekam thapetva avasesanam, ayameva va patho. Bhayam hotiti maranabhayam hoti, yena te vedhanti vilapanti cittutrasena vedhanti "sami tumhakam idancidanca dassama, dasa bhavissama"ti- adikam vadanta vilapanti. Tassa teti yo tvam amhehi devataya balikammattham jivita voropetukamehi ukkhittasikehi santajjito, tassa te. Bhitattanti bhitabhavo, bhayanti attho. Bhiyyo vanno pasidatiti pakativannato uparipi te mukhavanno vippasidati. Therassa kira tada "sace ime maressanti, idanevaham anupadaya parinibbayissami, dukkhabharo @Footnote: 1 Ma. pasum pariyesanam 2 cha.Ma. avasesam Vigacchissati"ti ularam pitisomanassam uppajji. Evarupe mahabbhayeti edise mahati maranabhaye upatthite. Hetuatthe va etam bhummavacanam. Idani thero coragamanissa pativacanadanamukhena dhammam desento:- [707] "natthi cetasikam dukkham anapekkhassa gamani atikkanta bhaya sabbe khinasamyojanassa ve. [708] Khinaya bhavanettiya ditthe dhamme yathatathe na bhayam marane hoti bharanikkhepane yatha. [709] Sucinnam brahmacariyam me maggo 1- capi subhavito marane me bhayam natthi roganamiva sankhaye. [710] Sucinnam brahmacariyam me maggo capi subhavito nirassada bhava dittha visam pitvava chadditam. [711] Paragu anupadano katakicco anasavo tuttho ayukkhaya hoti mutto aghatana yatha. [712] Uttamam dhammatam patto sabbaloke anatthiko adittava ghara mutto maranasmim na socati. [713] Yadatthi sangatam kinci bhavo va yattha labbhati sabbam anissaram etam iti vuttam mahesina. [714] Yo tam tatha pajanati yatha buddhena desitam na ganhati bhavam kinci sutattamva ayogulam. [715] Na me hoti ahosinti bhavissanti na hoti me sankhara vigamissanti tattha ka paridevana. [716] Suddham dhammasamuppadam suddham sankharasantatim passantassa yathabhutam na bhayam hoti gamani. @Footnote: 1 ka. dhammo [717] Tinakatthasamam lokam yada pannaya passati mamattam so asamvindam natthi meti na socati. [718] Ukkanthami sarirena bhavenamhi anatthiko soyam bhijjissati kayo anno ca na bhavissati. [719] Yam vo kiccam sarirena tam karotha yadicchatha na me tappaccaya tattha doso pemanca hehiti"ti ima gatha abhasi. [720] "tassa tam vacanam sutva abbhutam lomahamsanam satthani nikkhipitvana manava etadabravun"ti ayam sangitikarehi vuttagatha. Ito apara tisso coranam therassa ca vacana- pativacanagatha:- [721] "kim bhadante karitvana ko va acariyo tava kassa sasanamagamma labbhate tam asokata. [722] Sabbannu sabbadassavi jino acariyo mama mahakaruniko sattha sabbalokatikicchako. [723] Tenayam desito dhammo khayagami anuttaro tassa sasanamagamma labbhate tam asokata. [724] Sutvana cora isino subhasitam nikkhippa satthani ca avudhani ca tamha ca kamma viramimsu eke eke ca pabbajjamarocayimsu. [725] Te pabbajitva sugatassa sasane bhavetva bojjhangabalani pandita Udaggacitta sumana katindriya phusimsu nibbanapadam asankhatan"ti imapi sangitikarehi vuttagatha. Tattha natthi cetasikam dukkham, anapekkhassa gamaniti gamani apekkhaya tanhaya abhavena anapekkhassa madisassa lohitasabhavo pubbo viya cetasikam dukkham domanassam natthi, domanassabhavapadesena bhayabhavam vadati. Tenaha "atikkanta bhaya sabbe"ti. Atikkanta bhaya sabbeti khinasamyojanassa arahato pancavisati mahabhaya anne ca sabbepi bhaya ekamsena atikkanta atita, apagatati attho. Ditthe dhamme yathatatheti catusaccadhamme parinnapahanasacchikiriyabhavanavasena maggapannaya yathabhutam ditthe. Maraneti maranahetu. Bharanikkhepane yathati yatha koci puriso sise thitena mahata garubharena samsidanto tassa nikkhepane apanayane na bhayati, evam sampadamidanti attho. Vuttam hetam bhagavata:- "bhara have pancakkhandha bharaharo ca puggalo bharadanam dukham loke bharanikkhepanam sukhan"ti. 1- Sucinnanti sutthu caritam. Brahmacariyanti sikkhattayasangaham sasanabrahmacariyam. Tato eva maggo capi subhavito atthangiko ariyamaggopi sammadeva bhavito. Roganamiva sankhayeti yatha bahuhi rogehi abhibhutassa aturassa roganam sankhaye pitisomanassameva hoti, evam khandharogasankhaye marane madisassa bhayam natthi. Nirassada bhava ditthati tihi dukkhatahi abhibhuta ekadasahi aggihi aditta tayo bhava nirassada assadarahita maya dittha. Visam pitvava chadditanti @Footnote: 1 sam.khandha. 17/22/22 bharasutta Pamadavasena visam pivitva tadisena payogena chadditam viya marane me bhayam natthiti attho. Mutto aghatana yathati yatha corehi maranattham aghatanam nito kenaci upayena tato mutto hatthatuttho hoti, evam samsaraparam nibbanam gatatta paragu catuhipi upadanehi anupadano parinnadinam solasannam kiccanam katatta katakicco kamasavadihi anasavo ayukkhaya ayukkhayahetu tuttho somanassiko hoti. Uttamanti settham. Dhammatanti dhammasabhavam, arahatte siddhe sijjhanahetu itthadisu tadibhavam. Sabbaloketi sabbalokasmimpi, dighayukasukhabahulatadivasena samyuttepi loke. Anatthikoti anapekkho. Adittava ghara mutatoti yatha koci puriso samantato adittato pajjalitato gehato nissato, tato nissarananimittam na socati, evam khinasavo marananimittam na socati. Yadatthi sangatam kinciti yankinci imasmim loke atthi vijjati upabbhati sangatam sattehi sankharehi va samagamo samodhanam. "sankhatan"tipi patho, tassa yankinci paccayehi samacca sambhuyya katam paticcasamuppannanti attho. Bhavo va yattha labbhatiti yasmim sattanikaye yo upapattibhavo labbhati. Sabbam anissaram etanti sabbametam issararahitam, na ettha kenaci "evam hotu"ti issariyam vattetum sakka. Iti vutta mahesinati "sabbe dhamma anatta"ti 1- evam vuttam mahesina sammasambuddhena. Tasma "anissaram etan"ti pajananto maranasmim na socatiti yojana. Na ganhati bhavam kinciti yo ariyasavako "sabbe sankhara anicca"ti- adina 2- yatha buddhena bhagavata desitam, tatha tam bhavattayam vipassanapannasahitaya maggapannaya pajanati. So yatha koci puriso sukhakamo divasam santattam ayogulam @Footnote: 1 Ma. sabbe sankhara avasavattataya anattati 2 khu.dhamma 25/277/64 aniccalakkhanasutta Hatthena na ganhati, evam kinci khuddakam va mahantam va bhavam na ganhati, na tattha tanham karotiti attho. Na me hoti "ahosin"ti "atitamaddhanam aham idiso ahosin"ti attaditthi- vasena na me cittappavatti atthi ditthiya sammadeva ugghatitatta dhammasabhavassa ca suditthatta. "bhavissan"ti na hoti meti tato eva "anagatamaddhanam aham ediso katham nu kho bhavissam bhaveyyan"ti evampi me na hoti. Sankhara vigamissantiti evam pana hoti "yathapaccayam pavattamana sankharava, na ettha koci atta va attaniyam va, te ca kho vigamissanti vinassissanti khane khane bhijjissanti"ti. Tattha ka paridevanati evam passantassa madisassa tattha sankharagate ka nama paridevana. Suddhanti kevalam attasarena asammissam. Dhammasamuppadanti paccayapaccayuppanna- dhammasamuppattim avijjadipaccayehi sankharadidhammamattappavattim. Sankharasantatinti kilesakammavipakappabhedasankharapabandham. Passantassa yathabhutanti saha vipassanaya maggapannaya yathavato janantassa. Tinakatthasamam lokanti yatha aranne apariggahe tinakatthe kenaci gayhamane aparassa "mayham santakam ayam ganhati"ti na hoti, evam so asamikataya tinakatthasamam sankharalokam yada pannaya passati, so tattha mamattam asamvindam asamvindanto alabhanto akaronto. Natthi meti "ahu vata soham tam me natthi"ti na socati. Ukkanthami sarirenati asarakena abhinudena dukkhena akatannuna asuciduggandha- jegucchapatikkulasabhavena imina kayena ukkanthami, imam kayam nibbindanto evam titthami. Bhavenamhi anatthikoti sabbenapi bhavena anatthiko amhi, na kinci bhavam patthemi. Soyam bhijjissati kayoti ayam mama kayo idani tumhakam payogena Annatha va annattha bhijjissati. Anno ca na bhavissatiti anno kayo mayham ayatim na bhavissati punabbhavabhavato. Yam vo kiccam sarirenati yam tumhakam imina sarirena payojanam, tam karotha yadicchatha icchatha ce. Na me tappaccayati tam nimittam imassa sarirassa tumhehi yathicchitakiccassa karanahetu. Tatthati tesu karontesu ca akarontesu ca. Doso pemanca hehititi yathakkamam patigho anunayo na bhavissati attano bhave apekkhaya sabbaso pahinattati adhippayo. Annapaccaya annattha ca patighanunayesu asantesupi tappaccaya, "tattha"ti vacanam yathadhigatavasena vuttam. Tassati adhimuttattherassa. Tam vacananti "natthi cetasikam dukkhan"tiadikam marane bhayabhavadidipakam, tato eva abbhutam lomahamsanam vacanam sutva. Manavati coRa. Cora hi "manava"ti vuccanti "manavehipi samagacchanti 1- katakammehipi akatakammehipi"tiadisu 2- viya. Kim bhadante karitvanati bhante kim nama tapokammam katva. Ko va tava acariyo kassa sasanam ovadam nissaya ayam asokata maranakale sokabhavo labbhatiti etam attham abravum pucchavasena kathesum bhasimsu. Tam sutva thero tesam pativacanam dento "sabbannu"tiadimaha. Tattha sabbannuti paropadesena vina sabbapakarena sabbadhammavabodhanasamatthassa 3- akankhapatibaddha- vuttino anavaranananassa adhigamena atitadibhedam sabbam janatiti sabbannu. Teneva samantacakkhuna sabbassa dassanato sabbadassavi. Yamhi anavaranananam, tadeva sabbannutannanam, nattheva asadharanananapaliya virodho visayuppattimukhena annehi asadharanabhavadassanattham ekasseva nanassa dvidha vuttatta. Yam panettha @Footnote: 1 cha.Ma. manavehi saha gacchanti 2 Ma.Ma. 13/149/122 latukikopamasutta @3 udana.ttha. 128 pitthe (cha.Ma.) akankhamattappatibandham (cha.Ma. 134 pitthe) Vattabbam, tam itivuttakavannanayam 1- vittharato vuttamevati tattha vuttanayeneva veditab pancannampi maranam vijayato jino, hinadivibhagabhinne sabbasmim sattanikaye adhi muttavuttitaya mahatiya karunaya samannagatatta mahakaruniko, ditthadhammikasamparayikaparamatthehi yatharaham veneyyanam 2- anusasanato sattha, tato eva sabbalokassa kilesarogatikicchanato sabbalokatikicchako, sammasambuddho acariyo mamati yojana. Khayagamiti nibbanagami. Evam therena satthu sasanassa ca gune pakasite patiladdhasaddha ekacce cora pabbajimsu, ekacce upasakattam pavedesum, tamattham dipento dhammasangahaka "sutvana cora"tiadina dve gatha abhasimsu. Tattha isinoti adhisilasikkhadinam esanatthena isino adhimuttattherassa. Nikkhippati pahaya. Satthani ca avudhani cati asiadisatthani ceva dhanukalapadiavudhani ca. Tamha ca kammati tato corakammato. Te pabbajitva sugatassa sasaneti te cora sobhanagamanatadihi sugatassa bhagavato sasane pabbajjam upagantva. Bhavanavisesadhigataya odagyalakkhanaya pitiya samannagamena udaggacitta. Sumanati somanassappatta. Katindriyati bhavitindriya. Phusimsuti aggamaggadhigamena asankhatam nibbanam adhigacchimsu. Adhimutto kira core nibbasevane katva te tattheva thapetva matu santikam gantva mataram apucchitva paccagantva tehi saddhim upajjhayassa santikam gantva pabbajetva upasampadam akasi. Atha tesam kammatthanam acikkhi, te na cirasseva arahatte patitthahimsu. Tena vuttam "pabbajitva .pe. Asankhatan"ti. Adhimuttattheragathavannana nitthita. @Footnote: 1 itivuttaka.A. 183 dutiyavagga. vitakkasuttavannana 2 Si. vineyyanamThe Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 292-300. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=6695&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=6695&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=385 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7366 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7509 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7509 Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]