บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
387. 3. Telakanittheragathavannana 2- cirarattam vatatapitiadika ayasmato telakanittherassa gatha. Ka uppatti? ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam upacinitva imasmim buddhuppade satthu abhijatito puretaramyeva savatthiyam annatarasmim brahmanakule nibbattitva telakaniti laddhanamo vayappatto hetusampannataya kame jigucchanto gharavasam pahaya paribbajakapabbajjam pabbajitva vivattajjhasayo @Footnote: 1 cha.Ma. pancindriyani 2 ka. telukanitthera..... "ko so parangato loke"tiadina vimokkhapariyesanam caramano te te samana- brahmane upasankamitva panham pucchati, te na sampayanti. So tena anaradhitacitto vicarati. Atha amhakam bhagavati loke uppajjitva pavattitavaradhammacakke lokahitam karonte ekadivasam sattharam upasankamitva dhammam sutva patiladdhasaddho pabbajitva vipassanaya kammam karonto na cirasseva arahatte patitthati. So ekadivasam bhikkhuhi saddhim nisinno attana adhigatavisesam paccavekkhitva tadanusarena attano patipattim anussaritva tam sabbam bhikkhunam acikkhanto:- [747] "cirarattam vatatapi dhammam anuvicintayam samam cittassa nalattham puccham samanabrahmane. [748] Ko so paragato loke ko patto amatogadham kassa dhammam paticchami paramatthavijananam. [749] Antovankagato asi macchova ghasamamisam baddho mahindapasena vepacityasuro yatha. [750] Anchami nam na muncami asma sokapariddava ko me bandham muncam loke sambodhim vedayissati. [751] Samanam brahmanam va kam adisantam pabhangunam kassa dhammam paticchami jaramaccupavahanam. [752] Vicikicchakankhaganthitam sarambhabalasannutam kodhappattamanatthaddham abhijappappadaranam. [753] Tanhadhanusamutthanam dve ca pannarasayutam passa orasikam balham bhetvana yadi titthati. [754] Anuditthinam appahanam sankappaparatejitam 1- tena viddho pavedhami pattamva maluteritam. @Footnote: 1 Si. parato jitam [755] Ajjhattam me samutthaya khippam paccati mamakam chaphassayatani kayo yattha sarati sabbada. [756] Tam na passami tekiccham yo metam sallamuddhare nanarajjena satthena nannena vicikicchitam. [757] Ko me asattho avano sallamabbhantarapassayam ahimsam sabbagattani sallam me uddharissati. [758] Dhammappati hi so settho visadosappavahako gambhire patitassa me thalam paninca dassaye. [759] Rahadehamasmi ogalho ahariyarajamattike mayausuyasarambha thinamiddhamapatthate. [760] Uddhaccameghathanitam samyojanavalahakam vaha vatanti kudditthim sankappa raganissita. [761] Savanti sabbadhi sota lata ubbhijja titthati te sote ko nivareyya tam latam ko hi checchati. [762] Velam karotha bhaddante sotanam sannivaranam ma te manomayo soto rukkhamva sahasa luve. [763] Evam me bhayajatassa apara paramesato tano pannavudho sattha isisanghanisevito. [764] Sopanam sugatam suddham dhammasaramayam dalham padasi vuyhamanassa ma bhayiti ca mabravi. [765] Satipatthanapasadam aruyha paccavekkhisam yam tam pubbe amannissam sakkayabhiratam pajam. [766] Yada ca maggamaddakkhim navaya abhiruhanam anadhitthaya attanam titthamaddakkhimuttamam. [767] Sallam attasamutthanam bhavanettippabhavitam etesam appavattaya desesi maggamuttamam. [768] Digharattanusayitam cirarattapatitthitam 1- buddho mepanudi gantham visadosappavahano"ti ima gatha abhasi. Tattha virarattam vatati cirakalam vata. Atapiti viriyava vimokkhadhammapariyesane araddhaviriyo. Dhammam anuvicintayanti "kidiso nu kho vimokkhadhammo, katham va adhigantabbo"ti vimuttidhammam anuvicinanto gavesanto. Samam cittassa nalattham, puccham samanabrahmaneti te te nanatitthiye samanabrahmane vimuttidhammam pucchanto pakatiya anupasantasabhavassa cittassa samam vupasamabhutam vattadukkhanissaranam ariyadhammam nalattham nadhigacchanti attho. Ko so paragatotiadi pucchitakaradassanam. Tattha ko so paragato loketi imasmim loke titthakarapatinnesu samanabrahmanesu ko nu kho so samsarassa param nibbanam upagato. Ko patto amatogadhanti nibbanapatittham vimokkhamaggam ko patto adhigatoti attho. Kassa dhammam paticchamiti kassa samanassa va brahmanassa va ovadadhammam patigganhami patipajjami. Paramatthavijanananti paramatthassa vijananam, aviparitappavattinivattiyo pavedentanti attho. Antovankagato asiti vankam vuccati ditthigatam manovankabhavato, sabbepi va kilesa, antoti pana hadayavankassa anto, hadayabbhantaragatakilesavanko va ahositi attho. Macchovaghasamamisanti amisam ghasanto khadanto maccho viya, gilabaliso maccho viyati adhippayo. Baddho mahindapasena, vepacityasuro yathati mahindassa sakkassa pasena baddho yatha vepacitti asurindo aserivihari mahadukkhappatto, @Footnote: 1 cha.Ma. cirarattamadhitthitam Evamaham pubbe 1- kilesapasena baddho asim, aserivihari mahadukkhappattoti adhippayo. Anchamiti akaddhami. Nanti kilesapasam. Na muncamiti na mocemi. Asma sokapariddavati imasma sokaparidevavattato. Idam vuttam hoti:- yatha pasena baddho migo sukaro va mocanupayam ajananto paripphandamano tam avinchanto 2- bandhanam dalham karoti, evam aham pubbe kilesapasena patimukko mocanupayam ajananto kayasancetanadivasena paripphandamano tam na mocesim, annadatthu tam dalham karonto sokadina param kilesam eva papuninti. Ko me bandham muncam loke, sambodhim vedayissatiti imasmim loke etam kilesabandhanena bandham muncanto sambujjhati etenati "sambodhi"ti laddhanamam vimokkhamaggam ko me vedayissati acikkhissatiti attho. "bandhamuncan"tipi pathanti, bandha bandhassa va mocakam sambodhinti yojana. Adisantanti desentam. Pabhangunanti pabhanjanam kilesanam viddhamsanam, pabhangunam va dhammappavattim adisantam kathentam jaraya maccuno ca pavahanam kassa dhammam paticchami. "patipajjami"ti va patho, so evattho. Vicikicchakankhaganthitanti "ahosim nu kho ahamatitamaddhanan"tiadinayappavattaya 3- vicikicchaya asappanaparisappanakaravuttiya kankhaya ca ganthitam. Sarambhabalasannutanti karanuttariyakaranalakkhanena balappattena sarambhena yuttam. Kodhappattamanatthaddhanti sabbattha kodhena yuttamanasa thaddhabhavam gatam abhijappappadaranam. Icchitalabhadivasena hi tanha sattanam cittam padalenti viya pavattati. Dure thitassapi vijjhanupayataya tanhava dhanu samupatitthati uppajjati etasmati tanhadhanusamutthanam, ditthisallam. Tam pana yasma visativatthuka sakkayaditthi, dasavatthuka micchaditthiti timsappabhedam, tasma vuttam "dve ca pannarasayutan"ti, dvikkhattum pannarasabhedavantanti attho. Passa orasikam balham, bhetvana yadi titthatiti yam urasambandhaniyataya orasikam balham balavataram bhetvana hadayam vinivijjhitva tasmimyeva hadaye titthati, tam passati attanameva alapati. @Footnote: 1 Si. evam pubbe 2 Si. anchanto @3 Ma.mu. 12/18/11 sabbasavasutta, sam.nidana. 16/20/26 paccayasutta Anuditthinam appahananti anuditthibhutanam sesaditthinam appahanakaranam. Yava hi sakkayaditthi santanato na vigacchati, tava sassataditthiadinam appahanamevati. Sankappaparatejitanti sankappena micchavitakkena pare parajane nissayalakkhanam patipatite 1- tejitam ussahitam. Tena viddho pavedhamiti tena ditthisallena yatha hadayam ahacca titthati, evam viddho pavedhami sankappami sassatucchedadivasena ito cito ca parivattami. 2- Pattamva maluteritanti malutena vayuna eritam vantato muttam dumapattam viya. Ajjhattam me samutthayati yatha loke sallam nama bahirato utthaya ajjhattam nimmathetva badhati, na evamidam. Idam pana ajjhattam me mama attabhave samutthaya so attabhavasannito chaphassayatanakayo yatha khippam sigham paccati dayhati, yatha kim? aggi viya sanissayadahako tamyeva mamakam mama santakam attabhavam dahanto yattha uppanno, tattheva sarati pavattati. Tam na passami tekicchanti tadisaya tikicchaya niyuttataya tekiccham sallakattam bhisakkam tam na passami. Yo metam sallamuddhareti yo bhisakko etam ditthisallam kilesasallanca uddhareyya, uddharanto ca nanarajjena rajjusadisasankhataya esanisalakaya pavesetvana satthena kantitva nannena mantagadappayogena vicikicchitam sallam tikicchitum sakkati aharitva yojetabbam. Vicikicchitanti ca nidassanamattametam. Sabbassapi kilesasallassa vasena attho veditabbo. Asatthoti sattharahito. Avanoti vanena vina. Abbhantarapassayanti abbhantarasankhatam hadayam nissaya thitam. Ahimsanti apilento. "ahimsa"ti ca patho, ahimsaya apilanenati attho. Ayam hettha sankhepattho:- ko nu kho kinci sattham aggahetva vananca akaronto tato eva sabbagattani abadhento mama @Footnote: 1 Ma. paroparajane nissayalakkhanapatipatane 2 Si. parivattami Hadayabbhantaragatam pilajananato anto tudanato anto ruddhanato ca paramattheneva sallabhutam kilesasallam uddharissatiti. Evam dasahi gathahi pubbe attana cintitakaram dassetva punapi tam pakarantarena dassetum "dhammappati hi so settho"tiadimaha. Tattha dhammappatiti dhammanimittam dhammahetu. Hiti nipatamattam. So setthoti so puggalo uttamo. Visadosappavahakoti yo mayham ragadikilesassa pavahako ucchinnako. Gambhire patitassa me, thalam paninca dassayeti ko nu kho atigambhire samsaramahoghe patitassa mayham "ma bhayi"ti assasento nibbanathalam tamsampapakam ariyamaggahatthanca dasseyya. Rahadehamasmi ogalhoti mahati samsararahade ahamasmi sasisam nimujjanavasena 1- otinno anupavittho. Ahariyarajamattiketi apanetum asakkuneyyo ragadirajo mattika kaddamo etassati ahariyarajamattiko, rahado. Tasmim rahadasmim. "ahariyarajamantike"ti va patho, antike thitaragadisu dunniharaniyaragadirajeti attho. Santadosa- paticchadanalakkhana maya, parasampattiasahanalakkhana usuya, karanuttariyakaranalakkhano 2- sarambho, cittalasiyalakkhanam thinam, kayalasiyalakkhanam middhanti ime papadhamma patthata yam rahadam, tasmim mayausuyasarambhathinamiddhamapatthate, makaro cettha padasandhikaro vutto. Yathavuttehi imehi papadhammehi patthateti attho. Uddhaccameghathanitam, samyojanavalahakanti vacanavipallasena vuttam, bhantasabhavam uddhaccam meghathanitam medhagajjitam etesanti uddhaccameghathanita. Dasavidha samyojana eva valahaka etesanti samyojanavalahaka. Vaha mahaudakavahasadisa raganissita micchasankappa asubhadisu thita kudditthim mam vahanti apayasamuddameva uddissa kaddhantiti 3- attho. @Footnote: 1 Si. sannimujjanavasena 2 Ma. karanuttariyalakkhano 3 Si. akaddhanti Savanti sabbadhi sotati tanhasoto, ditthisoto, manasoto, avijjasoto, kilesasototi ime pancapi sota cakkhudvaradinam vasena sabbesu rupadisu arammanesu savanato "rupatanha .pe. Dhammatanha"tiadina 1- sabbabhagehi va savanato sabbadhi savanti. Latati palivethanatthena samsibbanatthena lata viyati lata, tanha. Ubbhijja titthatiti chahi dvarehi ubbhijjitva rupadisu arammanesu titthati. Te soteti tanhadike sote mama santane sandante maggasetubandhanena ko purisaviseso nivareyya, tam latanti tanhalatam, maggasatthena ko checchati chindissati. Velam karothati tesam sotanam velam setum karotha sannivaranam. Bhaddanteti alapanakaradassanam. Ma te manomayo sototi udakasoto olariko, tassa balamahajanenapi setum katva nivaranam sakka. Ayam pana manomayo soto sukhumo dunnivarano, so yatha udakasoto vaddhanto kule thitam rukkham patetvava naseti, evam tumhe apayatire thite tattha sahasa patetva apayasamuddam papento ma luve ma vinaseyya ma anayabyasanam papeyyati attho. Evam ayam thero purimattabhave parimadditasankharatta nanaparipakam gatatta pavattidukkham upadharento yatha vicikicchadike sankilesadhamme parigganhi, tamakaram dassetva idani jatasamvego kim kusalagavesi satthu santikam gato yam visesam adhimucci, tam dassento "evam me bhayajatassa"tiadimaha. Tattha evam me bhayajatassati evam vuttappakarena samsare jatabhayassa apara orimatirato sappatibhayato samsaravattato "katham nu kho munceyyan"ti param nibbanam esato gavesato tano sadevakassa lokassa tanabhuto kilesasamucchedani panna avudho etassati pannavudho, dittha- dhammikadiatthena sattanam yatharaham anusasanato sattha, isisanghena aggasavakadi- ariyapuggalasamuhena nisevito payirupasito isisanghanisevito, sopananti desanananena @Footnote: 1 abhi.vibhanga. 35/204/124 nirodhasacca, 232/161 paticcasamuppadavibhanga Sutthu katatta abhisankhatatta sukatam, upakkilesavirahitato suddham, saddhapannadisarabhutam dhammasaramayam, patipakkhehi acalaniyato dalham, vipassanasankhatam sopanam mahoghena vuyhamanassa mayham sattha padasi, dadanto ca "imina te sotthi bhavissati"ti samassasento ma bhayiti ca abravi kathesi. Satipatthanapasadanti tena vipassanasopanena kayanupassanadina laddhabbacatubbidha- samannaphalavisesena catubhumisampannam satipatthanapasadam aruhitva paccavekkhisam catusaccadhammam maggananena patiavekkhim pativijjhim. Yam tam pubbe amannissam, sakkayabhiratam pajanti evam patividdhasacco yam sakkaye "aham mama"ti abhiratam pajam titthiyajanam tena parikappitaattananca pubbe sarato amannissam. Yada ca maggamaddakkhim, navaya abhiruhananti ariyamagganavaya abhiruhanupayabhutam yada vipassanamaggam yathavato addakkhim. Tato patthaya tam titthiyajanam attananca anadhitthaya citte atthapetva aggahetva tittham nibbanasankhatassa amatamahaparassa titthabhutam ariyamaggadassanam sabbehi maggehi sabbehi kusaladhammehi ukkattham addakkhim. Yathavato apassinti attho. Evam attano anuttaram maggadhigamam pakasetva idani tassa desakam sammasambuddham thomento "sallam attasamutthanan"tiadimaha. Tattha sallanti ditthimanadikilesasallam. Attasamutthananti "ahan"ti manatthanataya 1- "atta"ti ca laddhaname attabhave sambhutam. Bhavanettippabhavitanti bhavatanhasamutthitam bhavatanhasannissayam. Sa hi ditthimanadinam sambhavo. Etesam appavattayati yathavuttanam papadhammanam appavattiya anuppadaya. Desesi maggamuttamanti uttamam settham ariyam atthangikam maggam tadupayanca vipassanamaggam kathesi. @Footnote: 1 Si. ahanti manatthataya Digharattanusayitanti anamatagge samsare cirakalam santane anu anu sayitam karanalabhena uppajjanarahabhavena thamagatam tato ca cirarattam patitthitam santanam paccaruyha thitam. Ganthanti abhijjhakayaganthadim mama santane ganthabhutam kilesavisadosam pavahano buddho bhagava attano desananubhavena apanudi parijahapesi, ganthesu hi anavasesato pahinesu appahino nama kileso natthiti. Telakanittheragathavannana nitthita. ------------------The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 310-319. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=7126&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=7126&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=387 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7461 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7605 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7605 Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]