ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 33 : PALI ROMAN Thera.A.2 (paramatthadi.2)

                 387. 3. Telakanittheragathavannana 2-
      cirarattam vatatapitiadika ayasmato telakanittherassa gatha. Ka uppatti?
      ayampi purimabuddhesu katadhikaro tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinitva imasmim buddhuppade satthu abhijatito puretaramyeva savatthiyam
annatarasmim brahmanakule nibbattitva telakaniti laddhanamo vayappatto
hetusampannataya kame jigucchanto gharavasam pahaya paribbajakapabbajjam pabbajitva
vivattajjhasayo
@Footnote: 1 cha.Ma. pancindriyani     2 ka. telukanitthera.....
"ko so parangato loke"tiadina vimokkhapariyesanam caramano te te samana-
brahmane upasankamitva panham pucchati, te na sampayanti. So tena anaradhitacitto
vicarati. Atha amhakam bhagavati loke uppajjitva pavattitavaradhammacakke lokahitam
karonte ekadivasam sattharam upasankamitva dhammam sutva patiladdhasaddho pabbajitva
vipassanaya kammam karonto na cirasseva arahatte patitthati. So ekadivasam bhikkhuhi
saddhim nisinno attana adhigatavisesam paccavekkhitva tadanusarena attano patipattim
anussaritva tam sabbam bhikkhunam acikkhanto:-
         [747] "cirarattam vatatapi        dhammam anuvicintayam
               samam cittassa nalattham       puccham samanabrahmane.
         [748] Ko so paragato loke    ko patto amatogadham
               kassa dhammam paticchami       paramatthavijananam.
         [749] Antovankagato asi       macchova ghasamamisam
               baddho mahindapasena       vepacityasuro yatha.
         [750] Anchami nam na muncami      asma sokapariddava
               ko me bandham muncam loke   sambodhim vedayissati.
         [751] Samanam brahmanam va kam      adisantam pabhangunam
               kassa dhammam paticchami       jaramaccupavahanam.
         [752] Vicikicchakankhaganthitam       sarambhabalasannutam
               kodhappattamanatthaddham        abhijappappadaranam.
         [753] Tanhadhanusamutthanam         dve ca pannarasayutam
               passa orasikam balham       bhetvana yadi titthati.
         [754] Anuditthinam appahanam        sankappaparatejitam 1-
               tena viddho pavedhami      pattamva maluteritam.
@Footnote: 1 Si. parato jitam
         [755] Ajjhattam me samutthaya      khippam paccati mamakam
               chaphassayatani kayo        yattha sarati sabbada.
         [756] Tam na passami tekiccham      yo metam sallamuddhare
               nanarajjena satthena      nannena vicikicchitam.
         [757] Ko me asattho avano     sallamabbhantarapassayam
               ahimsam sabbagattani         sallam me uddharissati.
         [758] Dhammappati hi so settho    visadosappavahako
               gambhire patitassa me       thalam paninca dassaye.
         [759] Rahadehamasmi ogalho     ahariyarajamattike
               mayausuyasarambha         thinamiddhamapatthate.
         [760] Uddhaccameghathanitam          samyojanavalahakam
               vaha vatanti kudditthim      sankappa raganissita.
         [761] Savanti sabbadhi sota       lata ubbhijja titthati
               te sote ko nivareyya   tam latam ko hi checchati.
         [762] Velam karotha bhaddante      sotanam sannivaranam
               ma te manomayo soto    rukkhamva sahasa luve.
         [763] Evam me bhayajatassa       apara paramesato
               tano pannavudho sattha    isisanghanisevito.
         [764] Sopanam sugatam suddham        dhammasaramayam dalham
               padasi vuyhamanassa       ma bhayiti ca mabravi.
         [765] Satipatthanapasadam         aruyha paccavekkhisam
               yam tam pubbe amannissam      sakkayabhiratam pajam.
         [766] Yada ca maggamaddakkhim       navaya abhiruhanam
               anadhitthaya attanam        titthamaddakkhimuttamam.
         [767] Sallam attasamutthanam        bhavanettippabhavitam
               etesam appavattaya       desesi maggamuttamam.
         [768] Digharattanusayitam           cirarattapatitthitam 1-
               buddho mepanudi gantham      visadosappavahano"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha virarattam vatati cirakalam vata. Atapiti viriyava vimokkhadhammapariyesane
araddhaviriyo. Dhammam anuvicintayanti "kidiso nu kho vimokkhadhammo, katham va
adhigantabbo"ti vimuttidhammam anuvicinanto gavesanto. Samam cittassa nalattham,
puccham samanabrahmaneti te te nanatitthiye samanabrahmane vimuttidhammam pucchanto
pakatiya anupasantasabhavassa cittassa samam vupasamabhutam vattadukkhanissaranam ariyadhammam
nalattham nadhigacchanti attho.
      Ko so paragatotiadi pucchitakaradassanam. Tattha ko so paragato loketi
imasmim loke titthakarapatinnesu samanabrahmanesu ko nu kho so samsarassa
param nibbanam upagato. Ko patto amatogadhanti nibbanapatittham vimokkhamaggam
ko patto adhigatoti attho. Kassa dhammam paticchamiti kassa samanassa va brahmanassa
va ovadadhammam patigganhami patipajjami. Paramatthavijanananti paramatthassa vijananam,
aviparitappavattinivattiyo pavedentanti attho.
      Antovankagato asiti vankam vuccati ditthigatam manovankabhavato, sabbepi va
kilesa, antoti pana hadayavankassa anto, hadayabbhantaragatakilesavanko va ahositi
attho. Macchovaghasamamisanti amisam ghasanto khadanto maccho viya, gilabaliso
maccho viyati adhippayo. Baddho mahindapasena, vepacityasuro yathati mahindassa
sakkassa pasena baddho yatha vepacitti asurindo aserivihari mahadukkhappatto,
@Footnote: 1 cha.Ma. cirarattamadhitthitam
Evamaham pubbe 1- kilesapasena baddho asim, aserivihari mahadukkhappattoti
adhippayo.
      Anchamiti akaddhami. Nanti kilesapasam. Na muncamiti na mocemi. Asma
sokapariddavati imasma sokaparidevavattato. Idam vuttam hoti:- yatha pasena baddho
migo sukaro va mocanupayam ajananto paripphandamano tam avinchanto 2- bandhanam
dalham karoti, evam aham pubbe kilesapasena patimukko mocanupayam ajananto
kayasancetanadivasena paripphandamano tam na mocesim, annadatthu tam dalham karonto
sokadina param kilesam eva papuninti. Ko me bandham muncam loke, sambodhim
vedayissatiti imasmim loke etam kilesabandhanena bandham muncanto sambujjhati
etenati "sambodhi"ti laddhanamam vimokkhamaggam ko me vedayissati acikkhissatiti
attho. "bandhamuncan"tipi pathanti, bandha bandhassa va mocakam sambodhinti yojana.
      Adisantanti desentam. Pabhangunanti pabhanjanam kilesanam viddhamsanam, pabhangunam
va dhammappavattim adisantam kathentam jaraya maccuno ca pavahanam kassa dhammam paticchami.
"patipajjami"ti va patho, so evattho. Vicikicchakankhaganthitanti "ahosim nu kho
ahamatitamaddhanan"tiadinayappavattaya 3- vicikicchaya asappanaparisappanakaravuttiya
kankhaya ca ganthitam. Sarambhabalasannutanti  karanuttariyakaranalakkhanena balappattena
sarambhena yuttam. Kodhappattamanatthaddhanti sabbattha kodhena yuttamanasa
thaddhabhavam gatam abhijappappadaranam. Icchitalabhadivasena hi tanha sattanam cittam
padalenti viya pavattati. Dure thitassapi vijjhanupayataya tanhava dhanu samupatitthati
uppajjati etasmati tanhadhanusamutthanam, ditthisallam. Tam pana yasma visativatthuka
sakkayaditthi, dasavatthuka micchaditthiti timsappabhedam, tasma vuttam "dve ca
pannarasayutan"ti, dvikkhattum pannarasabhedavantanti attho. Passa orasikam balham,
bhetvana yadi titthatiti yam urasambandhaniyataya orasikam balham balavataram bhetvana
hadayam vinivijjhitva tasmimyeva hadaye titthati, tam passati attanameva alapati.
@Footnote: 1 Si. evam pubbe     2 Si. anchanto
@3 Ma.mu. 12/18/11 sabbasavasutta, sam.nidana. 16/20/26 paccayasutta
      Anuditthinam appahananti anuditthibhutanam sesaditthinam appahanakaranam. Yava
hi sakkayaditthi santanato na vigacchati, tava  sassataditthiadinam appahanamevati.
Sankappaparatejitanti sankappena micchavitakkena pare parajane nissayalakkhanam patipatite 1-
tejitam ussahitam. Tena viddho pavedhamiti tena ditthisallena yatha hadayam ahacca
titthati, evam viddho pavedhami sankappami sassatucchedadivasena ito cito ca
parivattami. 2- Pattamva maluteritanti malutena vayuna eritam vantato muttam
dumapattam viya.
      Ajjhattam me samutthayati yatha loke sallam nama bahirato utthaya ajjhattam
nimmathetva badhati, na evamidam. Idam pana ajjhattam me mama attabhave samutthaya
so attabhavasannito chaphassayatanakayo yatha khippam sigham paccati dayhati, yatha
kim? aggi viya sanissayadahako tamyeva mamakam mama santakam attabhavam dahanto
yattha uppanno, tattheva sarati pavattati.
      Tam na passami tekicchanti tadisaya tikicchaya niyuttataya tekiccham sallakattam
bhisakkam tam na passami. Yo metam sallamuddhareti yo bhisakko etam ditthisallam
kilesasallanca uddhareyya, uddharanto ca nanarajjena rajjusadisasankhataya
esanisalakaya pavesetvana satthena kantitva nannena mantagadappayogena
vicikicchitam sallam tikicchitum sakkati aharitva yojetabbam. Vicikicchitanti ca
nidassanamattametam. Sabbassapi kilesasallassa vasena attho veditabbo.
      Asatthoti sattharahito. Avanoti vanena vina. Abbhantarapassayanti
abbhantarasankhatam hadayam nissaya thitam. Ahimsanti apilento. "ahimsa"ti ca patho,
ahimsaya apilanenati attho. Ayam hettha sankhepattho:- ko nu kho kinci sattham
aggahetva vananca akaronto tato eva sabbagattani abadhento mama
@Footnote: 1 Ma. paroparajane nissayalakkhanapatipatane       2 Si. parivattami
Hadayabbhantaragatam pilajananato anto tudanato anto ruddhanato ca paramattheneva sallabhutam
kilesasallam uddharissatiti.
      Evam dasahi gathahi pubbe attana cintitakaram dassetva punapi tam
pakarantarena dassetum "dhammappati hi so settho"tiadimaha. Tattha dhammappatiti
dhammanimittam dhammahetu. Hiti nipatamattam. So setthoti so puggalo uttamo.
Visadosappavahakoti yo mayham ragadikilesassa pavahako ucchinnako. Gambhire patitassa
me, thalam paninca dassayeti ko nu kho atigambhire samsaramahoghe patitassa mayham
"ma bhayi"ti assasento nibbanathalam tamsampapakam ariyamaggahatthanca dasseyya.
      Rahadehamasmi ogalhoti mahati samsararahade ahamasmi sasisam nimujjanavasena 1-
otinno anupavittho. Ahariyarajamattiketi apanetum asakkuneyyo ragadirajo mattika
kaddamo etassati ahariyarajamattiko, rahado. Tasmim rahadasmim. "ahariyarajamantike"ti
va patho, antike thitaragadisu dunniharaniyaragadirajeti attho. Santadosa-
paticchadanalakkhana maya, parasampattiasahanalakkhana usuya, karanuttariyakaranalakkhano 2-
sarambho, cittalasiyalakkhanam thinam, kayalasiyalakkhanam middhanti ime papadhamma
patthata yam rahadam, tasmim mayausuyasarambhathinamiddhamapatthate, makaro cettha padasandhikaro
vutto. Yathavuttehi imehi papadhammehi patthateti attho.
      Uddhaccameghathanitam, samyojanavalahakanti vacanavipallasena vuttam, bhantasabhavam
uddhaccam meghathanitam medhagajjitam etesanti uddhaccameghathanita. Dasavidha samyojana eva
valahaka etesanti samyojanavalahaka. Vaha mahaudakavahasadisa raganissita
micchasankappa asubhadisu thita kudditthim mam vahanti apayasamuddameva uddissa
kaddhantiti 3- attho.
@Footnote: 1 Si. sannimujjanavasena   2 Ma. karanuttariyalakkhano  3 Si. akaddhanti
      Savanti sabbadhi sotati tanhasoto, ditthisoto, manasoto, avijjasoto,
kilesasototi ime pancapi sota cakkhudvaradinam vasena sabbesu rupadisu arammanesu
savanato "rupatanha .pe. Dhammatanha"tiadina 1- sabbabhagehi va savanato sabbadhi
savanti. Latati palivethanatthena samsibbanatthena lata viyati lata, tanha. Ubbhijja
titthatiti chahi dvarehi ubbhijjitva rupadisu arammanesu titthati. Te soteti
tanhadike sote mama santane sandante maggasetubandhanena ko purisaviseso
nivareyya, tam latanti tanhalatam, maggasatthena ko checchati chindissati.
      Velam karothati tesam sotanam velam setum karotha sannivaranam. Bhaddanteti
alapanakaradassanam. Ma te manomayo sototi udakasoto olariko, tassa
balamahajanenapi setum katva nivaranam sakka. Ayam pana manomayo soto sukhumo
dunnivarano, so yatha udakasoto vaddhanto kule thitam rukkham patetvava naseti,
evam tumhe apayatire thite tattha sahasa patetva  apayasamuddam papento
ma luve ma vinaseyya ma anayabyasanam papeyyati attho.
      Evam ayam thero purimattabhave parimadditasankharatta nanaparipakam gatatta
pavattidukkham upadharento yatha vicikicchadike sankilesadhamme parigganhi, tamakaram
dassetva idani jatasamvego kim kusalagavesi satthu santikam gato yam visesam adhimucci,
tam dassento "evam me bhayajatassa"tiadimaha. Tattha evam me bhayajatassati
evam vuttappakarena samsare jatabhayassa apara orimatirato sappatibhayato samsaravattato
"katham nu kho munceyyan"ti param nibbanam esato gavesato tano sadevakassa
lokassa tanabhuto kilesasamucchedani panna avudho etassati pannavudho, dittha-
dhammikadiatthena sattanam yatharaham anusasanato sattha, isisanghena aggasavakadi-
ariyapuggalasamuhena nisevito payirupasito isisanghanisevito, sopananti desanananena
@Footnote: 1 abhi.vibhanga. 35/204/124 nirodhasacca, 232/161 paticcasamuppadavibhanga
Sutthu katatta abhisankhatatta sukatam, upakkilesavirahitato suddham,
saddhapannadisarabhutam dhammasaramayam, patipakkhehi acalaniyato dalham, vipassanasankhatam
sopanam mahoghena vuyhamanassa mayham sattha padasi, dadanto ca "imina te sotthi
bhavissati"ti samassasento ma bhayiti ca abravi kathesi.
      Satipatthanapasadanti tena vipassanasopanena kayanupassanadina laddhabbacatubbidha-
samannaphalavisesena catubhumisampannam satipatthanapasadam aruhitva paccavekkhisam
catusaccadhammam maggananena patiavekkhim pativijjhim. Yam tam pubbe amannissam,
sakkayabhiratam pajanti evam patividdhasacco yam sakkaye "aham mama"ti abhiratam pajam
titthiyajanam tena parikappitaattananca pubbe sarato amannissam. Yada ca maggamaddakkhim,
navaya abhiruhananti ariyamagganavaya abhiruhanupayabhutam yada vipassanamaggam yathavato
addakkhim. Tato patthaya tam titthiyajanam attananca anadhitthaya citte atthapetva
aggahetva tittham nibbanasankhatassa amatamahaparassa titthabhutam ariyamaggadassanam
sabbehi maggehi sabbehi kusaladhammehi ukkattham addakkhim. Yathavato apassinti
attho.
      Evam attano anuttaram maggadhigamam pakasetva idani tassa desakam
sammasambuddham thomento "sallam attasamutthanan"tiadimaha. Tattha sallanti
ditthimanadikilesasallam. Attasamutthananti "ahan"ti manatthanataya 1- "atta"ti
ca laddhaname attabhave sambhutam. Bhavanettippabhavitanti bhavatanhasamutthitam
bhavatanhasannissayam. Sa hi ditthimanadinam sambhavo. Etesam appavattayati
yathavuttanam papadhammanam appavattiya anuppadaya. Desesi maggamuttamanti uttamam
settham ariyam atthangikam maggam tadupayanca vipassanamaggam kathesi.
@Footnote: 1 Si. ahanti manatthataya
      Digharattanusayitanti anamatagge samsare cirakalam santane anu anu sayitam
karanalabhena uppajjanarahabhavena thamagatam tato ca cirarattam patitthitam santanam
paccaruyha thitam. Ganthanti abhijjhakayaganthadim mama santane ganthabhutam kilesavisadosam
pavahano buddho bhagava attano desananubhavena apanudi parijahapesi, ganthesu
hi anavasesato pahinesu appahino nama kileso natthiti.
                   Telakanittheragathavannana nitthita.
                       ------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 33 page 310-319. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=7126&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=33&A=7126&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=387              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=7461              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=7605              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=7605              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]