|
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
434. 5. Ubbirītherīgāthāvaṇṇanā
amma jīvātiādikā ubbiriyā theriyā gāthā.
Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ
upacinantī padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ
pattā ekadivasaṃ mātāpitūsu maṅgalaṃ anubhavituṃ gehantaragatesu adutiyā sayaṃ gehe
ohīnā upakaṭṭhāya velāya bhagavato sāvakaṃ ekaṃ khīṇāsavattheraṃ gehadvārasamīpena
gacchantaṃ disvā bhikkhaṃ dātukāmā "bhante idha pavisathā"ti vatvā there gehaṃ
paviṭṭhe pañcapatiṭṭhitena theraṃ vanditvā gonakādīhi āsanaṃ paññāpetvā adāsi.
Nisīdi thero paññatte āsane. Sā pattaṃ gahetvā piṇḍapātassa pūretvā
therassa hatthe ṭhapesi. Thero anumodanaṃ katvā pakkāmi. Sā tena puññakammena
tāvatiṃsesu nibbattitvā tattha yāvatāyukaṃ uḷāradibbasampattiṃ anubhavitvā tato
cutā sugatīsuyeva saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ gahapatimahāsālakule
nibbattitvā ubbirīti laddhanāmā abhirūpā dassanīyā pāsādikā ahosi. Sā
Vayappattakāle kosalaraññā attano gehaṃ nītā katipayasaṃvaccharātikkamena ekaṃ dhītaraṃ
labhi, tassā jīvantīti nāmaṃ akaṃsu. Rājā tassā dhītaraṃ disvā tuṭṭhamānaso
ubbiriyā abhisekaṃ adāsi. Dhītā panassā ādhāvitvā paridhāvitvā vicaraṇakāle
kālamakāsi. Mātā yattha tassā sarīranikkhepo kato, taṃ susānaṃ gantvā divase
divase paridevati. Ekadivasaṃ satthu santikaṃ gantvā vanditvā thokaṃ nisīditvā gatā
aciravatīnadiyā tīre ṭhatvā dhītaraṃ ārabbha paridevati. Satthā taṃ disvā gandhakuṭiyaṃ
yathānisinnova attānaṃ dassetvā "kasmā vippalapasī"ti pucchi. Mama dhītaraṃ ārabbha
vippalapāmi bhagavāti. Imasmiṃ susāne jhāpitā tava dhītaro caturāsītisahassamattā,
tāsaṃ kataraṃ sandhāya vippalapasīti. Tāsaṃ taṃ taṃ āḷāhanaṭṭhānaṃ dassetvā:-
[51] "amma jīvāti vanamhi kandasi attānaṃ adhigaccha ubbiri
cullāsītisahassāni sabbā jīvasanāmikā
etamhāḷāhane daḍḍhā tāsaṃ kamanusocasī"ti
upaḍḍhagāthamāha. 1-
Tattha amma jīvāti mātupacāranāmena dhītuyā ālapanaṃ, idañcassā
vippalapanākāradassanaṃ. Vanamhi kandasīti vanamajjhe paridevasi. Attānaṃ adhigaccha
ubbirīti ubbiri tava attānameva tāva bujjhassu yāthāvato jānāhi.
Cullāsītisahassānīti caturāsītisahassāni. Sabbā jīvasanāmikāti tā sabbāpi jīvanti,
yā samānanāmikā. 2- Etamhāḷāhane daḍḍhāti etamhi susāne jhāpitā. Tāsaṃ
kamanusocasīti tāsu jīvantīnāmāsu caturāsītisahassamattāsu kaṃ sandhāya tvaṃ anusocasi
anusokaṃ āpajjasīti evaṃ satthārā dhamme desite desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā
vipassanaṃ ārabhitvā satthu desanāvilāsena attano ca hetusampattiyā yathāṭhitāva 3-
vipassanaṃ ussukkāpetvā maggapaṭipāṭiyā aggaphale arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ
apadāne 4-:-
@Footnote: 1 Sī. diyaḍḍhgāthamāha, cha.Ma. saupaḍḍhagāthamāha 2 Sī. ekanāmikā
@3 cha.Ma. yathāṭhātāva 4 khu.apa. 33/37/302
"nagare haṃsavatiyā ahosiṃ mālikā 1- tadā
mātā ca me pitā ceva kammantaṃ agamaṃsu te.
Majjhantikamhi sūriye addasaṃ samaṇaṃ ahaṃ
vīthiyā anugacchantaṃ āsanaṃ paññapesahaṃ.
Gonakacittakādīhi 2- paññāpetvāhamāsanaṃ 3-
pasannacittā sumanā idaṃ vacanamabraviṃ.
Santattā kuthitā 4- bhūmi sūro majjhantike ṭhito
mālutā ca na vāyanti kālo cevatthamehiti. 5-
Paññattamāsanamidaṃ tavatthāya mahāmuni
anukampaṃ upādāya nisīda mama āsane.
Nisīdi tattha samaṇo sudanto suddhamānaso
tassa pattaṃ gahetvāna yathārandhaṃ adāsahaṃ.
Tena kammena sukatena cetanāpaṇidhīhi ca
jahitvā mānusaṃ dehaṃ tāvatiṃsaṃ agañchahaṃ.
Tattha me sukataṃ byamhaṃ āsanena sunimmitaṃ
saṭṭhiyojanamubbedhaṃ tiṃsayojanavitthataṃ.
Soṇṇamayā maṇimayā athopi phalikāmayā
lohitaṅkamayā ceva pallaṅkā vividhā mama.
Tūlikāvikatikāhi kaṭṭhissacittakāhi ca 6-
uddhaṃ ekantalomi ca pallaṅkā me susaṇṭhitā.
@Footnote: 1 cha.Ma. bālikā 2 cha.Ma. gonakāvikatikāhi 3 cha.Ma. paññāpetvā mamāsanaṃ
@4 ka. kaṭhitā 5 cha.Ma. cevetthamehiti 6 kaṭissācittakāhi ca (syā)
Yadā icchāmi gamanaṃ hāsakhiḍḍāsamappitā
saha pallaṅkaseṭṭhena gacchāmi mama patthitaṃ.
Asītidevarājūnaṃ mahesittamakārayiṃ
sattaticakkavattīnaṃ mahesittamakārayiṃ.
Bhavābhave saṃsarantī mahābhogaṃ labhāmahaṃ
bhoge me ūnatā natthi ekāsanaphalaṃ idaṃ. 1-
Duve bhave saṃsarāmi devatte atha mānuse
aññe bhave na jānāmi ekāsanaphalaṃ idaṃ.
Duve kule pajāyāmi khattiye cāpi brāhmaṇe
uccākulikā 2- sabbattha ekāsanaphalaṃ idaṃ.
Domanassaṃ na jānāmi cittasantāpanaṃ mama
vevaṇṇiyaṃ na jānāmi ekāsanaphalaṃ idaṃ.
Dhātiyo maṃ upaṭṭhanti khujjā celāvakā 3- bahū
aṅkena aṅkaṃ gacchāmi ekāsanaphalaṃ idaṃ.
4- Aññā mameva nhāpenti aññā bhojenti bhojanaṃ
aññā maṃ alaṅkaronti aññā ramenti maṃ sadā
aññā gandhaṃ vilimpanti ekāsanaphalaṃ idaṃ. 4-
Maṇḍape rukkhamūle vā suññāgāre vasantiyā
mama saṅkappamaññāya pallaṅko upatiṭṭhati.
@Footnote: 1 cha.Ma. ekāsanassidaṃ phalaṃ. evamuparipi 2 cha.Ma. uccākulīnā 3 cha.Ma. celāpikā
@4-4 cha.Ma. aññā nhāpenti bhojenti aññā ramenti maṃ sadā
@aññā gandhaṃ vilimpanti ekāsanassidaṃ phalaṃ
Ayaṃ pacchimako mayhaṃ carimo vattate bhavo
ajjāpi rajjaṃ chaḍḍetvā pabbajiṃ anagāriyaṃ.
Satasahassito kappe yaṃ dānamadadiṃ tadā
duggatiṃ nābhijānāmi ekāsanaphalaṃ idaṃ.
Kilesā jhāpitā mayhaṃ bhavā sabbe samūhatā
nāgīva bandhanaṃ chetvā viharāmi anāsavā.
Svāgataṃ vata me āsi buddhaseṭṭhassa santike
tisso vijjā anuppattā kataṃ buddhassa sāsanaṃ.
Paṭisambhidā catasso vimokkhāpi ca aṭṭhime
chaḷabhiññā sacchikatā kataṃ buddhassa sāsanan"ti.
Arahatte pana patiṭṭhāya attanā adhigatavisesaṃ pakāsentī:-
[52] "abbuhi 1- vata me sallaṃ duddasaṃ hadayassitaṃ
yaṃ me sokaparetāya dhītusokaṃ byapānudi.
[53] Sājja abbūḷhasallāhaṃ nicchātā parinibbutā
buddhaṃ dhammañca saṃghañca upemi saraṇaṃ munin"ti
imā dve gāthā abhāsi.
Tattha abbuhi vata me sallaṃ, duddasaṃ hadayassitanti anupacitakusalasambhārehi
yāthāvato duddasaṃ mama cittasannissitaṃ pīḷājananato dunnissaraṇato 2- anto tudanato
ca "sallan"ti laddhanāmaṃ sokañca taṇhañca abbuhi vata nīhari vata. Yaṃ me
@Footnote: 1 cha.Ma. abbahī 2 cha.Ma. dunnīharaṇato
Sokaparetāyāti yasmā sokena abhibhūtāya mayhaṃ dhītusokaṃ byapānudi anavasesato
nīhari, tasmā abbuhi vata me sallanti yojanā.
Sājja abbūḷhasallāhanti sā ahaṃ ajja sabbaso uddhaṭataṇhāsallā tato eva
nicchātā parinibbutā. Muninti sabbaññubuddhaṃ taduppadesitaṃ maggaphalanibbānapabhedaṃ
navavidhalokuttaradhammañca tattha patiṭṭhitaṃ aṭṭhaariyapuggalasamūhasaṅkhātaṃ saṃghañca anutta-
rehi tehi yojanato sakalavaṭṭadukkhavināsanato ca saraṇaṃ tāṇaṃ leṇaṃ parāyananti upemi
upagacchāmi bujjhāmi sevāmi cāti attho.
Ubbirītherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
-----------------
The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 67-72.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=1428
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=1428
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=434
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9079
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9137
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9137
Contents of The Tipitaka Volume 26
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
        |
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]