ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

                           13. Visatinipata
                   467. 1. Ambapalitherigathavannana
      visatinipate kalaka bhamaravannasadisatiadika ambapaliya theriya gatha.
      Ayampi purimabuddhesu katadhikara tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinanti sikhissa bhagavato sasane pabbajitva upasampanna hutva bhikkhunisikkhapadam
samadaya viharanti ekadivasam sambahulahi bhikkhunihi saddhim cetiyam vanditva padakkhinam
karonti puretaram gacchantiya khinasavattheriya khipantiya sahasa khelapindam
cetiyangane patitam khinasavattheriya apassitva gataya 1- ayam pacchato gacchanti tam
khelapindam disva "ka nama ganika imasmim thane khelapindam patesi"ti akkosi. Sa
bhikkhunikale silam rakkhanti gabbhavasam jigucchitva opapatikattabhave cittam thapesi.
Tena pacchimattabhave 2- vesaliyam rajauyyane ambarukkhamule opapatika hutva
nibbatti. Tam disva uyyanapalo nagaram upanesi. Ambarukkhamule nibbattataya
sa ambapalitveva vohariyittha. Atha nam abhirupadassaniyam pasadikam vilasakantatadiguna-
visesasamuditam disva sambahula rajakumara attano attano pariggaham katukama
annamannam kalaham akamsu. Tesam kalahavupasamanattham 3- tassa kammasancodita voharika
"sabbesam hotu"ti ganikatthane thapesum. Sa satthari patiladdhasaddha attano uyyane
viharam katva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa niyyadetva paccha attano puttassa
vimalakondannattherassa santike dhammam sutva pabbajitva vipassanaya kammam karonti
attano sarirassa jarajinnabhavam nissaya samvegajata sankharanam aniccatam eva
vibhaventi:-
@Footnote: 1 Si. khinasavattheri apassitva gata  2 cha.Ma. carimattabhave  3 cha.Ma. kalahavupasamattham
              [252] "kalaka bhamaravannasadisa
                     vellitagga mama muddhaja ahum
                     te jaraya sanavakasadisa
                     saccavadivacanam anannatha.
              [253]  Vasitova surabhi karandako
                     pupphapura mama uttamangabhuto 1-
                     tam jarayatha salomagandhikam
                     saccavadivacanam anannatha.
              [254]  Kananamva sahitam suropitam
                     kocchasucivicitaggasobhitam
                     tam jaraya viralam tahim tahim
                     saccavadivacanam anannatha.
              [255]  Kanhakhandhakam suvannamanditam
                     sobhate suvenihilankatam
                     tam jaraya khalitam siram katam
                     saccavadivacanam anannatha.
              [256]  Cittakarasukatava lekhika
                     sobhate 2- su bhamuka pure mama
                     ta jaraya valihi palambita 3-
                     saccavadivacanam anannatha.
@Footnote: 1 cha.Ma. uttamangajo  2 cha.Ma. sobhare. evamuparipi  3 cha.Ma. valibhippalambita
              [257]  Bhassara surucira yatha mani
                     nettahesumabhinilamayata
                     te jarayabhihata na sobhate
                     saccavadivacanam anannatha.
              [258]  Sanhatungasadisi ca nasika
                     sobhate su abhiyobbanam pati
                     sa jaraya upakulita viya
                     saccavadivacanam anannatha.
              [259]  Kankanamva sukatam sunitthitam
                     sobhate su mama kannapaliyo
                     ta jaraya valibhippalambita
                     saccavadivacanam anannatha.
              [260]  Pattalimakulavannasadisa
                     sobhate su danta pure mama
                     te jaraya khandita casita
                     saccavadivacanam anannatha.
              [261]  Kananamhi vanasandacarini
                     kokilava madhuram nikujiham
                     tam jaraya khalitam tahim tahim
                     saccavadivacanam anannatha.
              [262]  Sanhakamburiva suppamajjita
                     sobhate su giva pure mama
                     Sa jaraya bhagga vinamita
                     saccavadivacanam anannatha.
              [263]  Vattapalighasadisopama ubho
                     sobhate su baha pure mama
                     ta jaraya yatha patalibbalita
                     saccavadivacanam anannatha.
              [264]  Sanhamuddikasuvannamandita
                     sobhate su hattha pure mama
                     te jaraya yatha mulamulika
                     saccavadivacanam anannatha.
              [265]  Pinavattasahituggata ubho
                     sobhate su thanaka pure mama
                     thevikiva lambanti nodaka
                     saccavadivacanam anannatha.
              [266]  Kancanassa phalakamva sammattham
                     sobhate su kayo pure mama
                     so valihi sukhumahi otato
                     saccavadivacanam anannatha.
              [267]  Nagabhogasadisopama ubho
                     sobhate su uru pure mama
                     te jaraya yatha velunaliyo
                     saccavadivacanam anannatha.
              [268]  Sanhanupurasuvannamandita
                     sobhate su jangha pure mama
                     ta jaraya tiladandakariva
                     saccavadivacanam anannatha.
              [269]  Tulapunnasadisopama ubho
                     sobhate su pada pure mama
                     te jaraya phutita valimata
                     saccavadivacanam anannatha.
              [270]  Ediso ahu ayam samussayo
                     jajjaro bahudukhanamalayo
                     sopalepapatito jaragharo
                     saccavadivacanam anannatha"ti
ima gathayo abhasi.
      Tattha kalakati kalakavanna. Bhamaravannasadisati kalaka hontapi
bhamarasadisavanna, siniddhanilati attho. Vellitaggati kuncitagga, mulato patthaya
yava agga kuncita vellitati attho. Muddhajati kesa. Jarayati jarahetu
jaraya upahatasobha. Sanavakasadisati sanasadisa vakasadisa ca, sanavakasadisa
ceva makacivakasadisa catipi attho. Saccavadivacanam anannathati saccavadino
avitathavadino sammasambuddhassa "sabbam rupam aniccam jarabhibhutan"tiadivacanam anannatha
yathabhutameva, na tattha vitatham atthiti.
      Vasitova surabhi karandakoti pupphagandhavasacunnadihi vasito vasam gahapito
pasadhanasamuggo viya sugandhi. Pupphapura mama uttamangabhutoti campakasumanamallikadi-
pupphehi purito pubbe mama kesakalapo nimmaloti attho. Tanti uttamangajam. Atha
Paccha etarahi salomagandhikam pakatikalomagandhameva jatam. Atha va salomagandhikanti
mendakalomehi 1- samanagandham. "elakalomagandhikan"tipi 2- vadanti.
      Kananamva sahitam suropitanti sutthu ropitam sahitam ghanasannivesam uddhameva
utthitam ujukadighasakham upavanam viya. Kocchasuvicitaggasobhitanti pubbe kocchena
suvannasuciya ca kesajatavijatanena vicitaggam hutva sobhitam, ghanabhavena va kocchasadisam
hutva panadantasucihi 3- vicitaggataya sobhitam. Tanti uttamangajam. Viralam tahim
tahinti tattha tattha viralam vilunakesam.
      Kanhakhandhakam suvannamanditanti suvannavajiradihi vibhusitam kanhakesapunjakam.
Ye pana "sanhakandakasuvannamanditan"ti vadanti 4-, tesam sanhahi suvannasucihi
jatavijatanena manditanti attho. Sobhate suvenihilankatanti sundarehi rajarukkha-
malasadisehi 5- kesavenihi alankatam hutva pubbe virajate. Tam jaraya khalitam siram
katanti tam tatha sobhitam siram idani jaraya khalitam khanditakhanditam 6- vilunakesam
katam.
      Cittakarasukatava lekhikati cittakarena sippina nilaya vannadhatuya sutthu
kata lekha viya. Sobhate su bhamuka pure mamati sundara bhamuka pubbe mama
sobhanam gata. Valihi palambitati nalatante uppannahi valihi palambanta thita.
      Bhassarati bhasura 7-. Surucirati sutthu ruciRa. Yatha maniti manimuddika viya.
Nettahesunti sunetta ahesum. Abhinilamayatati abhinila hutva ayata. Teti
netta. Jarayabhihatati jaraya abhihata.
      Sanhatungasadisi cati sanha tunga sesamukhavayavanam anurupa ca. Sobhateti
vattetva thapitaharitalavatti viya mama nasika sobhate. Su abhiyobbanam patiti
@Footnote: 1 Si. matthakalomehi  2 cha.Ma....lomagandhantipi  3 Si.,i. phaladantasucihi
@4 cha.Ma. pathanti  5 i. rajarukkhaphala...  6 Ma. khallatikam  7 Si.,i. pabhassara
Sundare abhinavayobbanakale sa nasika idani jaraya nivaritasobhataya parisedita 1-
viya varatta viya ca jata.
      Kankanamva sukatam sunitthitanti suparikammakatam suvannakankanam viya vattulabhavam
sandhaya vadati. Sobhateti sobhante. "sobhante"ti va patho. Suiti nipatamattam.
Kannapaliyoti kannagandha 2-. Valibhippalambitati tahim tahim uppannavalihi valita
hutva vattaniya 3- panamitavatthakhandha bhassanta 4- olambanti.
      Pattalimakulavannasadisati kadalimakulasadisavannasanthana. Khanditati bhedanapatanehi
khandita khandabhavam gata. Asitati vannabhedena asitabhavam gata.
      Kananamhi vanasandacarini, kokilava madhuram nikujihanti vanasande gocaracaranena 5-
vanasandacarini kanane anusangitanivasini kokila viya madhuralapam nikujiham.
Tanti tam nikujitam alapam. Khalitam tahim tahinti khandadantadibhavena tattha tattha
pakkhalitam jatam.
      Sanhakamburiva suppamajjitati sutthu pamajjita sanha suvannasankha viya.
Sa jaraya bhagga vinamitati mamsaparikkhayena vibhutasarajalataya 6- bhagga hutva vinata.
      Vattapalighasadisopamati vattena palighadandena samasama. Tati ta ubhopi
bahayo. Yatha patalibbalitati jajjarabhavena palitapatalisakhasadisa.
      Sanhamuddikasuvannamanditati suvannamayahi matthabhasurahi 7- muddikahi
vibhusita. Yatha mulamulikati mulakakandasadisa 8-.
@Footnote: 1 Ma. patisedhika  2 Si. kannapatta, Ma. kannabandha  3 Si. vaddhaniya
@4 Si. asatta, cha.Ma. panamitavatthakhandha viya bhassanta  5 Si. gocaram caratiti
@6 cha.Ma. vibhutasirajalataya  7 Si. mattabhasurahi  8 Si. mulakakhandasadisa
      Pinavattasahituggatati pina vatta annamannam sahitava hutva uggata
uddhamukha. Sobhate su thanaka pure mamati mama ubhopi thana yathavuttarupa hutva
suvannakalasiyo viya sobhimsu. Puthutte hi idam ekavacanam, atitatthe ca vattamanavacanam.
Thevikiva lambanti nodakati te ubhopi me thana anudaka 1- galitajala venudandake
thapitaudakabhasta viya lambanti.
      Kancanassa phalakamva sammatthanti jatahingulakena 2- makkhitva ciraparimajjitam
sovannaphalakam viya sobhate. So valihi sukhumahi otatoti so mama kayo idani sukhumahi
valihi tahim tahim vitato valittacam apanno.
      Nagabhogasadisopamati hatthinagassa hatthena samupama 3-. Hattho hi idha bhunjati
etenati bhogoti vutto. Teti uruyo. Yatha velunaliyoti idani velupabbasadisa
ahesum.
      Sanhanupurasuvannamanditati siniddhamatthehi 4- suvannanupurehi vibhusita.
Janghati atthijanghayo. Tati ta janghayo. Tiladandakarivati appamamsalohitatta
kisabhavena lunavasitthavisukkhatiladandaka viya ahesum. Rakaro padasandhikaro.
      Tulapunnasadisopamati mudusiniddhabhavena simbalitulapunnapali 5- gunthitaupahana-
sadisa. Te mama pada idani phutita phalita bhijjita 6- valimata valimanto jata.
      Edisoti evaruPo. Ahu ahosi yathavuttappakaro. Ayam samussayoti ayam mama
kayo. Jajjaroti sithilabandho. Bahudukhanamalayoti jaradihetukanam bahunam dukkhanam
alayabhuto. Sopalepapatitoti so ayam samussayo apalepapatito abhisankharalepaparikkhayena
patito patabhimukhoti attho. Sopi alepapatitoti va padavibhago, so eva attho.
@Footnote: 1 cha.Ma. nodaka  2 cha.Ma. jatihingulakena  3 cha.Ma. samasama
@4 Si. siniddhamattehi  5 Si....tulapunnapali...  6 cha.Ma. ayam patho na dissati
Jaragharoti jinnagharasadiso. Jaraya va gharabhuto ahosi. Tasma saccavadino dhammanam
yathabhutam sabhavam sammadeva natva kathanato avitathavadino sammasambuddhassa mama
satthu vacanam anannatha.
      Evamayam theri attano attabhave aniccataya sallakkhanamukhena sabbesupi
tebhumakadhammesu aniccatam upadharetva tadanusarena tattha dukkhalakkhanam anattalakkhananca
aropetva vipassanam ussukkapenti maggapatipatiya arahattam papuni. Tena vuttam
apadane 1-:-
            "yo ramsiphusitavelo         phusso nama mahamuni
             tassaham bhagini asim         ajayim khattiye kule.
             Tassa dhammam sunitvaham        vippasannena cetasa
             mahadanam daditvana         patthayim rupasampadam.
             Ekatimse ito kappe       sikhi lokagganayako
             uppanno lokapajjoto      tilokasarano jino.
             Tadarunapure ramme         brahmannakulasambhava
             vimuttacittam kupita          bhikkhunim abhisapayim.
             Vesikava anacara        jinasasanadusika
             evam akkosayitvana        tena papena kammuna.
             Darunam nirayam gantva        mahadukkhasamappita
             tato cuta manussesu        upapanna tapassini.
@Footnote: 1 khu.apa. 33/204/431
             Dasajatisahassani           ganikattam akarayim
             tamha papa na muccissam     bhutva dutthavisam yatha.
             Brahmavesamasevissam 1-      kassape jinasasane
             tena kammavipakena         ajayim tidase pure.
             Pacchime bhave sampatte      ahosim opapatika
             ambasakhantare jata       ambapaliti tenaham.
             Parivuta panakotihi         pabbajim jinasasane
             pattaham acalam thanam         dhita buddhassa orasa.
             Iddhisu ca vasi homi         sotadhatuvisuddhiya
             cetopariyananassa          vasi homi mahamuni.
             Pubbenivasam janami        dibbacakkhu visodhitam
             sabbasavaparikkhina          natthi dani punabbhavo.
             Atthadhammaniruttisu           patibhane tatheva ca
             nanam me vimalam suddham        buddhasetthassa vahasa.
             Kilesa jhapita mayham       bhava sabbe samuhata
             nagiva bandhanam chetva       viharami anasava.
             Svagatam vata me asi       buddhasetthassa santike
             tisso vijja anuppatta     katam buddhassa sasanam.
@Footnote: 1 cha.Ma. brahmacariyamasevisam
             Patisambhida catasso         vimokkhapi ca atthime
             chalabhinna sacchikata         katam buddhassa sasanan"ti.
      Arahattam pana patva attano patipattim paccavekkhitva udanavasena ta
eva gatha paccudahasiti.
                    Ambapalitherigathavannana nitthita.
                       ------------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 262-272. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=5613&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=5613&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=467              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9609              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9643              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9643              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]