ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 34 : PALI ROMAN Theri.A. (paramatthadi.)

                    469. 3. Capatherigathavannana
      latthihattho pure asitiadika capaya theriya gatha.
      Ayampi purimabuddhesu katadhikara tattha tattha bhave vivattupanissayam kusalam
upacinanti anukkamena upacitakusalamula sambhatavimokkhasambhara hutva imasmim
buddhuppade vankaharajanapade 1- annatarasmim migaluddakagame jetthakamigaluddakassa dhita
hutva nibbatti, capatissa namam ahosi. Tena ca samayena upako ajivako
bodhimandato dhammacakkam pavattetum baranasim uddissa gacchantena satthara samagato
"vippasannani kho te avuso indriyani, parisuddho chavivanno pariyodato,
kamsi tvam avuso uddissa pabbajito, ko va te sattha, kassa va tvam
dhammam rocesi"ti 2- pucchitva:-
@Footnote: 1 cha.Ma. vangaharajanapade. evamuparipi  2 vi.maha. 4/11/11, Ma.mu. 12/285/246
                  "sabbabhibhu sabbaviduhamasmi
                   sabbesu dhammesu anupalitto
                   sabbanjaho tanhakkhaye vimutto
                   sayam abhinnaya kamuddiseyyam. 1-
              Na me acariyo atthi        sadiso me na vijjati
              sadevakasmim lokasmim          natthi me patipuggalo.
              Aham hi araha loke         aham sattha anuttaro
              ekomhi sammasambuddho      sitibhutomhi nibbuto.
              Dhammacakkam pavattetum          gacchami kasinam puram
              andhibhutasmim lokasmim          ahancham amatadundubhin"ti 2-
satthara attano sabbannubuddhabhave dhammacakkappavattane ca pavedite pasannacitto
so "hupeyyapavuso arahasi anantajino"ti 3- vatva ummaggam gahetva pakkanto
vankaharajanapadam agamasi. So tattha ekam migaluddakagamakam upanissaya vasam kappesi,
tam tattha jetthakamigaluddako upatthasi. So ekadivasam duram migavam gacchanto "mayham
arahante ma pamajji"ti attano dhitaram capam anapetva agamasi saddhim putta-
bhatukehi. Sa tassa 4- dhita abhirupa ahosi 5- dassaniya.
      Athakho upako ajivako bhikkhacaravelayam migaluddakassa gharam gato parivisitum
upagatam capam disva ragena abhibhuto bhunjitumpi asakkonto bhajanena bhattam
adaya vasanatthanam gantva bhattam ekamante nikkhipitva "sace capam labhissami,
jivami, no ce, marissami"ti niraharo nipajji. Sattame divase migaluddako
agantva dhitaram pucchi "kim mayham arahante na pamajji"ti. Sa "ekadivasameva agantva
@Footnote: 1 khu.dha. 25/353/78, vi.maha. 4/11/11, Ma.mu. 12/285/246  2 vi.maha. 4/11/11,
@Ma.mu. 12/285/246  3 vi.maha. 4/11/11, Ma.mu. 12/285/246 thokam visadisam
@4 cha.Ma. cassa  5 cha.Ma. hoti
Puna nagatapubbo"ti aha. Migaluddako ca tavadevassa vasanatthanam gantva "kim
bhante aphasukan"ti pade parimajjanto pucchi. Upako nitthunanto parivattatiyeva.
So "vadatha bhante yam maya sakka katum, sabbam tam karissami"ti aha. Upako
ekena pariyayena attano ajjhasayam arocesi. Itaro janasi pana bhante
kinci sippanti. Na janamiti. Na bhante kinci sippam ajanantena sakka gharam
avasitunti. So aha "naham kinci sippam janami, apica tumhakam mamsaharako
bhavissami, mamsanca vikkinissami"ti. Magaviko "amhakampi etadeva ruccati"ti
uttarasatakam datva attano sahayakassa gehe katipaham vasapetva tadise divase
gharam anetva dhitaram adasi.
      Atha kale gacchante tesam samvasamanvaya putto nibbatti, subhaddotissa
namam akamsu. Capa tassa rodanakale "upakassa putta, ajivakassa putta, mamsaharakassa
putta, ma rodi ma rodi"tiadina puttatosanagitena upakam uppandesi. So
"ma tvam cape mam `anatho'ti manni, atthi me sahayo anantajino nama
tassaham santikam gamissami"ti  aha. Capa "evamayam attiyati"ti natva punappunam
tatha kathesiyeva. So ekadivasam taya tatha vutto kujjhitva gantumaraddho. Taya
tam tam vatva anuniyamanopi sannattim anagacchanto pacchimadisabhimukho pakkami.
      Bhagava ca tena samayena savatthiyam jetavane viharanto bhikkhunam acikkhi
"yo bhikkhave ajja `kuhim anantajino'ti idhagantva pucchati, tam mama santikam
pesetha"ti. Upakopi "kuhim anantajino vasati"ti tattha tattha pucchanto anupubbena
savatthim gantva viharam pavisitva viharamajjhe thatva "kuhim anantajino"ti pucchi.
Tam bhikkhu bhagavato santikam nayimsu. So bhagavantam disva "janatha mam bhagava"ti
aha. Ama janami, kuhim pana tvam ettakam kalam vasiti. Vankaharajanapade bhanteti.
Upaka idani mahallako jato pabbajitum sakkhissasiti. Pabbajissami bhanteti. Sattha
Annataram bhikkhum anapesi "ehi tvam bhikkhu imam pabbajehi"ti. So tam pabbajesi.
So pabbajito satthu santike kammatthanam gahetva bhavanam anuyunjanto nacirasseva
anagamiphale patitthaya kalam katva avihesu nibbatto, nibbattakkhaneyeva arahattam
papuni. Avihesu nibbattamatta satta jana arahattam patta, tesam ayam annataro.
Vuttam hetam:-
            "aviham upapannase         vimutta satta bhikkhavo
             ragadosaparikkhina         tinna loke visattikam.
             Upakopalagando ca         pukkusati 1- ca te tayo
             bhaddiyo khandadevo ca      bahuraggi ca pingiyo 2-
             te hitva manusam deham     dibbayogam upaccagun"ti. 3-
      Upake pana pakkante nibbinnamanasa capa darakam ayyakassa niyyadetva
pubbe upakena gatamaggam gacchanti savatthim gantva bhikkhuninam santike pabbajitva
vipassanaya kammam karonti maggapatipatiya arahatte patitthita attano patipattim
paccavekkhitva pubbe upakena attana ca kathitagathayo udanavasena ekajjham
katva:-
      [292] "latthihattho pure asi      so dani migaluddako
             asaya palipa ghora      nasakkhi parametave.
      [293]  Sumattam mam mannamana       capa puttamatosayi
             capaya bandhanam chetva     pabbajissam punopaham.
@Footnote: 1 cha.Ma. pakkusati  2 cha.Ma. singiyo  3 sam.sa. 15/105/71
      [294]  Ma me kujjhi mahavira      ma me kujjhi mahamuni
             na hi kodhaparetassa        suddhi atthi kuto taPo.
      [295]  Pakkamissanca nalato      kodha nalaya vacchati
             bandhanti itthirupena        samane dhammajivino.
      [296]  Ehi kala nivattassu       bhunja kame yatha pure
             ahanca te vasikata        ye ca me santi nataka.
      [297]  Etto cape catubbhagam    yatha bhasasi tvanca me
             tayi rattassa posassa       ularam vata tam siya.
      [298]  Kalanginimva takkarim        pupphitam girimuddhani
             phullam dalimalatthimva         antodipeva patalim.
      [299]  Haricandanalittangim          kasikuttamadharinim
             tam mam rupavatim santim         kassa ohaya gacchasi.
      [300]  Sakunikova sakunam 1-       yatha bandhitumicchati
             aharimena rupena         na mam tvam badhayissasi.
      [301]  Imanca me puttaphalam        kala uppaditam taya
             tam mam puttavatim santim        kassa ohaya gacchasi.
      [302]  Jahanti putte sappanna     tato nati tato dhanam
             pabbajanti mahavira        nago chetvava bandhanam.
      [303]  Idani te imam puttam       dandena churikaya va
             bhumiyamva nisumbheyyam 2-      puttasoka na gacchasi.
@Footnote: 1 cha.Ma. sakuntikova sakunim  2 cha.Ma. bhumiyam va nisumbhissam
      [304]  Sace puttam sigalanam 1-    kukkuranam padahisi
             na mam puttakatte jammi      punaravattayissasi.
      [305]  Handa kho dani bhadante     kuhim kala gamissasi
             katamam gamanigamam           nagaram rajadhaniyo.
      [306]  Ahumha pubbe ganino       assamana samanamanino
             gamena gamam vicarimha      nagare rajadhaniyo.
      [307]  Eso hi bhagava buddho     nadim neranjaram pati
             sabbadukkhappahanaya        dhammam desesi paninam
             tassaham santike gaccham      so me sattha bhavissati.
      [308]  Vandanam dani me vajjasi    lokanatham anuttaram
             padakkhinanca katvana        adiseyyasi dakkhinam.
      [309]  Etam kho labbham amhehi     yatha bhasasi tvanca me
             vandanam dani te vajjam      lokanatham anuttaram
             padakkhinanca katvana        adisissami dakkhinam.
      [310]  Tato ca kalo pakkami     nadim neranjaram pati
             so addasasi sambuddham      desentam amatam padam.
      [311]  Dukkham dukkhasamuppadam        dukkhassa ca atikkamam
             ariyatthangikam maggam         dukkhupasamagaminam.
@Footnote: 1 cha.Ma. singalanam
      [312]  Tassa padani vanditva     katvana nam padakkhinam
             capaya adisitvana       pabbaji 1- anagariyam
             tisso vijja anuppatta    katam buddhassa sasanan"ti
ima gatha abhasi.
      Tattha latthihatthoti dandahattho. Pureti pubbe paribbajakakale candagona-
kukkuradinam pariharanattham dandam hatthena gahetva vicaranako ahosi. So dani
migaluddakoti so 2- idani migaluddakehi saddhim sambhogasamvasehi migaluddo magaviko
jato. Asayati tanhaya. "asaya"tipi patho, ajjhasayahetuti attho. Palipati
kamapankato ditthipankato ca. Ghorati aviditavipulanatthavahatta darunato ghoRa.
Nasakkhi parametaveti tasseva palipassa parabhutam nibbanam etum gantum nasakkhi
na abhisambhuniti attanameva sandhaya upako evam vadati.
      Sumattam mam mannamanati attani sutthu mattam madappattam kamagedhavasena laggam
va 3- pamattam va katva mam sallakkhanti. Capa puttamatosayiti migaluddassa dhita
capa "upakajivakassa 4- putta"tiadina mam ghattenti puttam tosesi kelayasi. 5-
"supati mam mannamana"ti ca pathanti, supatiti mam mannamanati attho. Capaya
bandhanam chetvati capaya tayi uppannam kilesabandhanam chinditva. Pabbajissam
punopahanti puna dutiyavarampi aham pabbajissami.
      Idani tassa "mayham attho natthi"ti vadati, tam sutva capa khamapenti
"ma me kujjhi"ti gathamaha. Tattha ma me kujjhiti kelikaranamattena ma mayham
kujjhi. Mahavira mahamuniti upakam alapati. Tam hi sa "pubbepi pabbajito, idanipi
pabbajitukamo"ti katva khantinca paccasimsanti  "mahamuni"ti aha. Tenevaha "na
hi kodhaparetassa, suddhi atthi kuto tapo"ti, tvam ettakampi asahanto katham
cittam damessasi, katham va tapam carissasiti adhippayo.
@Footnote: 1 cha.Ma. pabbajim 2 Si. so eso 3 cha.Ma. va-saddo na dissati 4 cha.Ma. ajivakassa
@5 Si. kelapayi
      Atha nalam gantva jivitukamositi capaya vutto aha "pakkamissanca
nalato, kodha nalaya vacchati"ti ko idha nalaya vasissati, nalatova aham
pakkamissameva. So hi tassa jatagamo, tato nikkhamitva pabbaji, so ca
magadharatthe bodhimandassa asannapadese, tam sandhaya vuttam. Bandhanti itthirupena,
samane dhammajivinoti cape tvam dhammena jivante dhammike pabbajite attano itthi-
rupena itthikuttakappehi bandhanti titthasi. Yenaham idani idiso jato, tasma
tam pariccajamiti adhippayo.
      Evam vutte capa tam nivattetukama "ehi kala"ti gathamaha. Tassattho:-
kalavannataya kala upaka ehi nivattassu ma pakkami, pubbe viya kame
paribhunja, aham ca ye ca me santi nataka, te sabbeva tuyham ma 1- pakkamitukamataya
vasikata vasavattino katati.
      Tam sutva upako "etto cape"ti gathamaha. Tattha capeti alapanam. 2-
Capasadisaangalatthitaya 3- hi sa capati namam labhi, tasma capati vuccati. Tvam
cape yatha bhasasi, idani yadisam kathesi, ito catubbhagameva piyasamudacaram
kareyyasi. Tayi rattassa ragabhibhutassa purisassa olaram vata tam siya, aham
panetarahi tayi kamesu ca viratto, tasma capaya vacane na titthamiti adhippayo.
      Puna capa attani tassa asattim uppadetukama "kalanginin"tiadimaha.
Tattha kalati tassalapanam. Angininti angalatthisampannam. Ivati upamaya nipato.
Takkarim pupphitam girimuddhaniti pabbatamuddhani thitam supupphitadalimalatthim 4- viya.
"ukkagarin"ti 5- ca keci pathanti, angatthilatthim 6- viyati attho.
Girimuddhaniti ca idam kenaci anupahatasobhatadassanattham vuttam. Keci "kalinginin"ti
patham 7- vatva tassa kumbhandalatasadisanti attham vadanti. Phullam dalimalatthimvati
pupphitam bijapuralatam viya.
@Footnote: 1 Si. imaya  2 cha.Ma. cape  3 Si. ankalatthitaya, Ma. angasanditaya
@4 Si. supupphitaganikalikalatthim  5 Si. ukkaharinti  6 Si. aggilatthim
@7 Si. kakkarinti
Antodipeva patalinti dipakabbhantare 1- pupphitapatalirukkham viya, dipaggahanancettha
sobhapatihariyadassanatthameva.
      Haricandanalittanginti lohitacandanena anulittasabbangim. Kasikuttamadharininti
uttamakasikavatthadharam. Tam manti tadisam mam. Rupavatim santinti rupasampannam samanam.
Kassa ohaya gacchasiti kassa nama sattassa, kassa va hetuno kena karanena
ohaya pahaya pariccajitva gacchasi.
      Ito parampi tesam vacanapativacanagathava thapetva pariyosane tisso gatha.
Tattha sakunikovati sakunaluddo viya. Aharimena rupenati kesamandanadina
sarirajagganena ceva vatthabharanadina ca abhisankharikena rupena vannena kittimena
caturiyenati attho. Na mam tvam badhayissasiti pubbe viya idani mam tvam badhitum
na sakkhissasi.
      Puttaphalanti puttasankhatam phalam puttapasavo. Sappannati pannavanto, samsare
adinavavibhaviniya pannaya samannagatati adhippayo. Te hi appam va mahantam
va natiparivattam bhogakkhandham va pahaya pabbajanti. Tenaha "pabbajanti mahavira,
nago chetvava bandhanan"ti, ayabandhanam viya hatthinago gihibandhanam chinditva
mahaviriyava pabbajanti, na nihinaviriyati attho.
      Dandenati yena kenaci dandena. Churikayati khurena. 2- Bhumiyamva nisumbheyyanti
pathaviyam patetva pothanavijjanadina vibadhissami. Puttasoka na gacchasiti
puttasokanimittam na gacchissasi.
      Padahisiti dassasi. Puttakatteti puttakarana. Jammiti tassa alapanam, lamaketi
attho.
@Footnote: 1 Si. dipakassantare  2 Si. khuriya
      Idani tassa gamanam anujanitva gamanatthanam janitum "handa kho"ti gathamaha.
      Itaro pubbe aham aniyyanikam sasanam paggayha atthasim, idani pana niyyanike
anantajinassa sasane thatukamo, tasma tassa santikam gamissamiti dassento
"ahumha"tiadimaha. Tattha ganinoti ganadhaRa. Assamanati na samitapapa. Samana-
maninoti samitapapati evam sannino. Vicarimhati puranadisu attanam pakkhipitva
vadati.
      Neranjaram patiti neranjaraya nadiya samipe tassa tire. Buddhoti abhisambodhim
patto, abhisambodhim patva dhammam desento sabbakalam bhagava tattheva vasiti
adhippayena vadati.
      Vandanam dani me vajjasiti mama vandanam vadeyyasi, mama vacanena lokanatham
anuttaram vadeyyasiti attho. Padakkhinanca katvana, adiseyyasi dakkhinanti buddham
bhagavantam tikkhattum padakkhinam katvapi catusu disasu 1- vanditva tato punnato mayham
pattidanam dento padakkhinam adiseyyasi buddhagunanam sutapubbatta hetusampannataya
ca evam vadati. Etam kho labbham amhehiti etam padakkhinakaranam punnam amhehi
tava datum sakka, na nivattanam, pubbe viya kamupabhogo ca na sakkati adhippayo. 2-
Te vajjanti tava vandanam vajjam vakkhami.
      Soti kalo. Addasasiti adakkhi.
      Satthudesanayam saccakathaya padhanatta tabbinimuttaya abhavato "dukkhan"tiadi
vuttam. Sesam vuttanayameva.
                     Capatherigathavannana nitthita.
@Footnote: 1 cha.Ma. thanesu  2 Ma. adhippayo. tvanca meti tvam cape



             The Pali Atthakatha in Roman Book 34 page 279-288. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=34&A=5985&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=34&A=5985&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=469              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=9721              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=9771              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=9771              Contents of The Tipitaka Volume 26 http://84000.org/tipitaka/read/?index_26

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]