ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 35 : PALI ROMAN Ja.A.1 ekanipat (1)

page1.

Khuddakanikaya jatakatthakatha pathamo bhago --------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. ------------------ Panamagatha jatikotisahassehi pamanrahitam hitam lokassa lokanathena katam yena mahesina, tassa pade namassitva katva dhammassa canjalim samghanca patimanetva sabbasammanabhajanam, namassanadino assa punnassa ratanattaye pavattassanubhavena chetva sabbe upaddave, tam tam karanamagamma desitani jutimata apannakadini pura jatakani mahesina yani yesu ciram sattha lokanittharanatthiko anante bodhisambhare paripacesi nayako tani sabbani ekajjham aropentehi sangaham jatakam nama sangitam dhammasangahakehi yam, buddhavamsassa etassa icchantena ciratthitim yacito abhigantvana therena atthadassina asamsatthaviharena sada suddhaviharina tatheva buddhamittena santacittena vinnuna mahimsasakavamsamhi sambhutena nayannuna buddhadevena ca tatha bhikkhuna suddhabuddhina mahapurisacariyanam anubhavam acintiyam tassa vijjotayantassa jatakassatthavannanam mahaviharavasinam vacanamagganissitam bhasissam bhasato tam me sadhu ganhantu sadhavoti. --------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Nidanakatha sa panayam jatakassa atthavannana durenidanam avidurenidanam santikenidananti imani tini nidanani dassetva vanniyamana ye nam sunanti, tehi samudagamato patthaya vinnatatta yasma sutthu vinnata nama hoti, tasma nam tani nidanani dassetva vannayissami. Tattha adito tava tesam nidananam paricchedo veditabbo. Dipankarapadamulasmim hi katabhiniharassa mahasattassa yava vessantarattabhava cavitva tusitapure nibbatti, tava pavatto kathamaggo durenidanam nama, tusitabhavanato pana cavitva yava bodhimande sabbannutappatti, tava pavatto kathamaggo avidurenidanam nama, santikenidanam pana tesu tesu thanesu viharato tasmim tasmimyeva thane labbhatiti. 1 Durenidanakatha tatridam durenidanam nama:- ito kira kappasatasahassadhikanam catunnam asankheyyanam matthake amaravati nama nagaram ahosi, tattha sumedho nama brahmano pativasati, ubhato sujato matito ca pitito ca samsuddhagahaniko yava sattama kulaparivatta akkhitto anupakkuttho jativadena abhirupo dassaniyo pasadiko paramaya vannapokkharataya samannagato. So annam kammam akatva brahmanasippameva ugganhi. Tassa daharakaleyeva matapitaro kalamakamsu. Athassa rasivaddhako amacco ayapotthakam aharitva suvannarajatamanimuttadibharite gabbhe vivaritva "ettakante kumara matusantakam, ettakam pitusantakam, ettakam ayyakapeyyakanan"ti yava sattama kulaparivatta dhanam acikkhitva "etam patipajjahi"ti aha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Sumedhapandito cintesi "imam dhanam samharitva mayham pitupitamahadayo paralokam gacchanta ekam kahapanampi gahetva gata nama natthi, maya pana gahetva gamanakaranam katum vattati"ti. So ranno arocetva nagare bherincarapetva mahajanassa danam datva tapasapabbajjam pabbaji. Imassa panatthassa avibhavattham imasmim thane sumedhakatha kathetabba. Sa panesa kincapi buddhavamse nirantaram agatayeva, gathasambandhena pana agatatta na sutthu pakata, tasma tam antarantara gathasambandhadipakehi vacanehi saddhim kathessama. Kappasatasahassadhikanam catunnam asankheyyanam matthake dasahi saddehi avivittam "amaravati"ti ca "amaran"ti ca laddhanamam nagaram ahosi, yam sandhaya buddhavamse vuttam:- "kappe ca satasahasse caturo ca asankhiye amaram nama nagaram dassaneyyam manoramam dasahi saddehi avivittam annapanasamayutan"ti. 1- Tattha dasahi saddehi avivittanti hatthisaddena assasaddena rathasaddena bherisaddena mudingasaddena vinasaddena sammasaddena talasaddena sankhasaddena " asatha 2- pivatha khadatha"ti dasamena saddenati imehi dasahi saddehi avivittam ahosi. Tesam pana saddanam ekadesameva gahetva "hatthisaddam assasaddam bherisankharathani ca khadatha pivatha ceva annapanena ghositan"ti. Buddhavamse imam gatham vatva @Footnote: 1 khu. buddha. 33/416 2 cha. asnatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Nagaram sabbangasampannam sabbakammamupagatam 1- sattaratanasampannam nanajanasamakulam samiddham devanagaramva avasam punnakamminam. Nagare amaravatiya sumedho nama brahmano anekakotisannicayo pahutadhanadhannava ajjhayako mantadharo tinnam vedana paragu lakkhane itihase ca sadhamme paramim gato"ti vuttam. Athekadivasam so sumedhapandito upari pasadavaratale rahogato hutva pallankam abhujitva nisinno cintesi "punabbhave pandita patisandhigahanam nama dukkham, tatha nibbattanibbattatthane sarirabhedanam, aham ca jatidhammo jaradhammo byadhidhammo maranadhammo, evambhutena maya ajatim ajaram abyadhim adukkham sukham sitalam amatamahanibbanam pariyesitum vattati, avassam bhavato muccitva nibbanagamina ekena maggena bhavitabban"ti tena vuttam:- "rahogato nisiditva evam cintesihantada 2- dukkho punabbhavo nama sarirassa pabhedanam. 3- Jatidhammo jaradhammo byadhidhammo cahantada 4- ajaram amaram 5- khemam pariyesissami nibbutim. Yannunimam putikayam nanakunapapuritam chaddayitvana gaccheyyam anapekkho anatthiko. Atthi hehiti so maggo na so sakka na hetuye pariyesissami tam maggam bhavato parimuttiya"ti. @Footnote: 1 ka. sabbakamamupagatam @2 cha. cintesaham tada 3 cha. sarirassa ca bhedanam @4 cha. byadhidhammo saham tada 5 cha. amatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Tato uttarimpi 1- evam cintesi "yatha hi loke dukkhassa patipakkhabhutam sukham nama atthi, evam bhave sati tappatipakkhena vibhavenapi bhavitabbam. Yatha ca unhe sati tassa vupasamabhutam sitampi atthi, evam ragadinam agginam vupasamena nibbanenapi bhavitabbam. Yatha ca papakassa lamakassa dhammassa patipakkhabhuto kalyano anavajjadhammopi atthiyeva, evameva kho papikaya jatiya sati sabbajatikhepanato ajatisankhatena nibbanenapi bhavitabbameva"ti. Tena vuttam:- "yathapi dukkhe vijjante sukham namapi vijjati evam bhave vijjamane vibhavo 2- icchitabbako. Yathapi unhe vijjante aparam vijjati sigalam evam tividhaggi vijjante nibbanam icchitabbakam yathapi pape vijjante kalyanampi vijjati evameva jati vijjante ajati icchitabbakan"ti 3-. Aparampi cintesi "yatha nama gutharasimhi nimuggena purisena durato pancavannapadumasanchannam mahatalakam disva "katarena nu kho maggena ettha gantabban"ti tam talakam gavesitum yuttam. Yam tassa agavesanam, na so talakassa doso, purisasseva doso, evameva kilesamaladhovane amatamahanibbanatalake vijjante yam 4- tassa agavesanam, na so 5- amatanibbanamahatalakassa doso, purisasseva doso. Yatha ca corehi samparivarito puriso palayanamagge vijjamanepi sace na palayati, na so maggassa doso, purisasseva doso, evameva kilesehi parivaretva gahitassa purisassa vijjamaneyeva nibbanagamimhi sive @Footnote: 1 cha. uttaripi. evamuparipi. 2 cha. vibhavopi @3 cha. ajatipicchitabbakam 4 cha. ayam patho natthi @5 cha. ayam patho natthi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

Magge maggassa agavesanam nama na maggassa doso, puggalasseva doso. Yatha ca byadhipilito puriso vijjamane byadhitikicchake vejje sace tam vejjam gavesitva byadhim na tikicchapeti, na so vejjassa doso, purisasseva doso, evameva yo kilesabyadhipilito puriso kilesavupasamamaggakovidam vijjamanameva acariyam na gavesati, tasseva doso, na kilesavinasakassa acariyassa"ti. Tena vuttam:- "yatha guthagato puriso talakam disvana puritam na gavesati tam talakam na doso talakassa so. Evam kilesamaladhove vijjante amatantale na gavesati tam talakam na doso amatantale. Yatha arihi pariruddho vijjante gamanampathe na palayati so puriso na doso anjasassa so, evam kilesapariruddho vijjamane sive pathe na gavesati tam maggam na doso sivamanjase. Yathapi byadhito puriso vijjamane tikicchake na tikicchapeti tam byadhim na doso so tikicchake, evam kilesabyadhihi dukkhito paripilito na gavesati tam acariyam na so doso vinayake"ti. Aparampi cintesi "yatha mandanajatiko puriso kanthe asattam kunapam chaddetva sukhi gaccheyya, 1- evam mayapi imam putikayam chaddetva anapekkhena nibbananagaram pavisitabbam. @Footnote: 1 cha. gacchati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Yatha ca naranariyo ukkarabhumiyam uccarapassavam katva na tam ucchangena va adaya dasantena va vethetva gacchanti, jigucchamana pana anapekkhava chaddetva gacchanti, evam mayapi imam putikayam anapekkhena chaddetva amatanibbananagaram pavisitum vattati. Yatha ca navika nama jajjaranavam anapekkha chaddetva gacchanti, evam ahampi imam navahi vanamukhehi paggharantam kayam chaddetva anapekkho nibbanapuram pavisissami. Yatha ca puriso nanaratanani adaya corehi saddhim maggam gacchanto attano ratananasabhayena te chaddetva khemam maggam ganhati, evam ayampi karajakayo ratanavilopakacorasadiso. Sacaham ettha tanham karissami, ariyamaggakusaladhammaratanameva 1- nassissati, tasma maya imam corasadisam kayam chaddetva nibbananagaram pavisitum vattati"ti. Tena vuttam:- "yathapi kunapam puriso kanthe baddham jigucchiyam 2- mocayitvana gaccheyya sukhi seri sayamvasi, tathevimam putikayam nanakunapasancayam chaddayitvana gaccheyyam anapekkho anatthiko. Yatha uccaratthanamhi 3- karisam naranariyo chaddayitvana gacchanti 4- anapekkha anatthika, evamevaham imam kayam nanakunapapuritam chaddayitvana gacchissam vaccam katva yatha kutim. Yathapi jajjaram navam paluggam udagahinim 5- sami chaddetva gacchanti 4- anapekkha anatthika, @Footnote: 1 cha. ariyamaggakusaladhammaratanam me. 2 cha. jigucchiya @3 ka. ussasathanamhi 4 ka. samika chaddayitvana 5 ka. udakagadinim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Evamevaham imam kayam navacchiddam dhuvassavam chaddayitvana gacchissam jinnanavamva samika. Yathapi puriso corehi gacchanto bhandamadiya bhandacchedabhayam disva chaddayitvana gacchati, evameva ayam kayo mahacorasamo viya pahayimam gamissami kusalacchedanabhaya"ti. Evam sumedhapandito nanavidhahi upamahi imam nekkhammupasamhitam attham cintetva sakanivesane aparimitabhogakkhandham hettha vuttanayena kapanaddhikadinam vissajjetva mahadanam datva vatthukame ca kilesakame ca pahaya amaranagarato nikkhamitva ekakova himavante dhammikam nama pabbatam nissaya assamam katva tattha pannasalanca cankamanca mapetva pancahi nivaranadosehi vivajjitam "evam samahite citte"ti adina nayena vuttehi atthahi karanagunehi samupetam abhinnasankhatam balam aharitum tasmim tassamapade navadosasamannagatam satakam pajahitva dvadasagunasamannagatam vakaciram nivasetva isipabbajjam pabbaji. Evam pabbajito atthadosasamakinnam tam pannasalam pahaya dasagunasamannagatam rukkhamulam upagantva sabbam dhannavikatim pahaya pavattaphalabhojano hutva nisajjatthanacankamanavasena padhanam padahanto sattahabbhantareyeva atthannam samapattinam pancannam abhinnanam labhi ahosi. Evantam yathapatthitam abhinnabalam papuni. Tena vuttam:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

"evaham cintayitvana nekakotisatam dhanam nathanathanam datvana himavantam upagamim. 1- Himavantassavidure dhammiko nama pabbato assamo sukato mayham pannasala sumapita. Cankamam tattha mapesim pancadosavivajjitam atthagunasamupetam abhinnabalamaharim. Satakam pajahim tattha navadosamupagatam vakaciram nivasesim dvadasagunamupagatam. Atthadosasamakinnam pajahim pannasalakam upagamim rukkhamulam gunehi 2- dasahupagatam. Vapitam ropitam dhannam pajahim niravasesato anekagunasampannam pavattaphalamadiyim. Tatthappadhanam padahim nisajjatthanacankame abbhantaramhi sattahe abhinnabalapapunin"ti. Tattha "assamo sukato mayham pannasala sumapita"ti imaya paliya sumedhapanditena assamapannasalacankama sahattha mapita viya vutta. Ayam panettha attho:- mahasattam "himavantam ajjhogahetva ajja dhammikam pabbatam pavisissami"ti nikkhantam disva sakko devanamindo vissukammadevaputtam 3- amantesi"tata ayam sumedhapandito `pabbajissami'ti nikkhanto, etassa vasanatthanam mapehi"ti. @Footnote: 1 cha. himavantampagamim 2 cha. gune 3 cha. vissakammadevaputtam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

So tassa vacanam sampaticchitva ramaniyam assamam, sukatam pannasalam, manoramam cankamanca mapesi. Bhagava pana tada attano punnanubhavena nipphannam tam assamapadam sandhaya "sariputta tasmim dhammikapabbate assamo sukato mayham pannasala sumapita cankamam tattha mapesim pancadosavivajjitan"ti aha. Tattha sukato mayhanti sukato maya. Pannasala sumapita"ti pannacchadana salapi me sumapita ahosi. Pancadosavivajjitanti pancime cankamadosa nama thaddhavisamata antorukkhata gahanacchannata atisambadhata ativisalatati. Thaddhavisamabhumibhagasmim hi cankame cankamantassa pada rujjanti, phota utthahanti, cittam ekaggatam 1- na labhati, kammatthanam vipajjati. Mudusamatale pana phasuviharam agamma kammatthanam sampajjati. Tasma thaddhavisamabhumibhagata "eko doso"ti veditabba. Cankamassa anto va majjhe va kotiyam va rukkhe sati pamadamagamma cankamantassa nalatam va sisam va patihannatiti antorukkhata dutiyo doso. Tinalatadigahanacchanne cankame cankamanto andhakaravelayam uragadike pane akkamitva va mareti, tehi va dattho dukkham apajjatiti gahanacchannata tatiyo doso. Atisambadhe cankame vittharato ratanike va addharatanike va cankamantassa paricchede pakkhalitva nakhapi anguliyopi bhijjantiti atisambadhata catuttho doso. Ativisale cankame cankamantassa cittam vidhavati ekaggatam na labhatiti ativisalata pancamo doso. @Footnote: 1 cha. ekaggam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Puthulato pana diyaddharatanam dvisu passesu ratanamattaanucankamam dighato satthihattham mudutalam samavippakinnavalukam cankamam vattati cetiyagirimhi dipapasadakamahindattherassa cankamanam viya, tadisam tam ahosi. Tena vuttam:- "cankamam tattha mapesim pancadosavivajjitan"ti. Atthagunasamupetanti atthahi samanasukhehi upetam. Atthimani samanasukhani nama dhanadhannapariggahabhavo, anavajjapindapatapariyesanabhavo, nibbutapindapatabhunjanabhavo, rattham piletva dhanasaram va sisakahapanadini va ganhantesu rajakulesu ratthapilanakilesabhavo, upakaranesu nicchandaragabhavo, coravilope nibbhayabhavo, rajarajamahamattehi asamsatthabhavo, catusu disasu appatihatabhavoti. Idam vuttam hoti:- "yatha tasmim assame vasantena sakka honti imani atthasamanasukhani vinditum, evam atthagunasamupetam tam assamam mapesin"ti. Abhinnabalamaharinti paccha tasmim assame vasanto kasinaparikammam katva abhinnananca samapattinanca uppadanatthaya aniccato dukkhato vipassanam arabhitva thamappattam vipassanabalam aharim. "yatha tasmim vasanto tam balam aharitum sakkomi, evam tam assamam tassa abhinnatthaya vipassanabalassa anucchavikam katva mapesin"ti attho. Satakam pajahim tattha navadosamupagatanti etthayam anupubbikatha. Tada kira kutilenacankamadipatimanditam pupphupagaphalupagarukkhasanchannam ramaniyam madhurasalilasayam apagatavalamigabhimsanakananasaddasakunam 1- pavivekakkhamam assamam mapetva alankatacankamassa ubhosu antesu alambanaphalakam samvidhaya nisidanatthaya cankamavemajjhe samatalam muggavannam selam 2- mapetva @Footnote: 1 cha. apagatavalamigabhimsanakasakunam 2 cha. muggavannasilam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

Antopannasalayam jatamandalavakaciratidandakundikadike tapasaparikkhare, mandape paniyaghatapaniyasankhapaniyasaravakani, aggisalayam angarakapalladaruadiniti evam yam yam pabbajitanam upakaraya samvattati, tam tam sabbam mapetva pannasalaya bhittiyam "ye keci pabbajitukama ime parikkhare gahetva pabbajantu"ti akkharani chinditva devalokameva gate vissukammadevaputte sumedhapandito himavantapabbatapade girikandaranusarena attano nivasananurupam phasukatthanam olokento nadinivattane vissukammanimmitam 1- sakkadattiyam ramaniyam assamam disva cankamanakotim gantva padavalanjam apassanto "dhuvam pabbajita dhuragame bhikkham pariyesitva kilantarupa agantva pannasalam pavisitva nisinna bhavissanti"ti cintetva thokam agametva "ativiya cirayanti, janissami"ti pannasalakutidvaram vivaritva anto pavisitva ito cito ca olokento mahabhittiyam akkharani vacetva "mayham kappiyaparikkhara ete, ime gahetva pabbajissami"ti attana nivatthaparutam satakayugam pajahi. Tenaha "satakam pajahim tattha"ti. Evam pavittho aham sariputta tassam pannasalayam satakam pajahim. Navadosamupagatanti satakam pajahanto nava dose disva pajahinti dipeti. Tapasapabbajjam pabbajitanam hi satakasmim nava dosa upatthahanti. Tesu tassa mahagghabhavo eko doso, parapatibaddhataya uppajjanabhavo eko, paribhogena lahum kilissanabhavo eko. Kilittho hi dhovitabbo ca rajitabbo ca hoti. Paribhogena jiranabhavo eko. Jinnassa hi tunnam va aggaladanam @Footnote: 1 cha. vissakammanimmitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

Va katabbam hoti. Puna pariyesanaya durabhisambhavabhavo eko, tapasapabbajjaya asaruppabhavo eko, paccatthikanam sadharanabhavo eko. Yatha hi nam paccatthika na ganhanti, evam gopetabbo hoti. Paribhunjantassa vibhusanatthanabhavo eko, gahetva vicarantassa khandhabharamahicchabhavo ekoti. Vakaciram nivasesinti tada aham sariputta ime nava dose disva satakam pahaya vakaciram nivasesim, munjatinam hirahiram katva ganthetva katam vakaciram nivasanaparupanatthaya adiyinti attho. Dvadasagunamupagatanti dvadasahi anisamsehi samannagatam. Vakacirasmim hi dvadasa anisamsa:- appaggham sundaram kappiyanti ayam tava eko anisamso, sahattha katum sakkati ayam dutiyo, paribhogena sanikam kilissati, dhoviyamanepi papanco natthiti ayam tatiyo, paribhogena jinnepi sibbitabbabhavo catuttho, puna pariyesantassa sukhena karanabhavo pancamo, tapasapabbajjaya saruppabhavo chattho, paccatthikanam nirupabhogabhavo sattamo, paribhunjantassa vibhusanatthanabhavo atthamo, dharane sallahukabhavo navamo, civarapaccaye appicchabhavo dasamo, vakuppattiya dhammikaanavajjabhavo ekadasamo, vakacire natthepi anapekkhabhavo dvadasamoti. Atthadosasamakinnam pajahim pannasalakanti katham pajahim? so kira Varasatakayugam omuncitva civaravamse laggitam anojapupphadamasadisam rattavakaciram gahetva nivasetva tassupari aparam suvannavannam vakaciram paridahitva punnagapupphasantharasadisam sakhuram ajinacammam ekamsam katva jatamandalam patimuncitva culaya saddhim niccalabhavakaranattham sarasucim pavesetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

Muttajalasadisaya sikkaya pavalavannam kundikam odahitva tisu thanesu vankakajam adaya ekissaya kajakotiya kundikam, ekissaya ankusapacchitidandakadini olaggetva kharibharam amse katva dakkhinena hatthena kattaradandam gahetva pannasalato nikkhamitva satthihatthe mahacankame aparaparam cankamanto attano vesam oloketva "mayham manoratho matthakam patto, sobhati vata me pabbajja, buddhapaccekabuddhadihi sabbehi dhirapurisehi vannita thomita ayam pabbajja nama, pahinam me gihibandhanam, nikkhantosmi nekkhammam, laddha me uttamapabbajja, karissami samanadhammam, labhissami maggaphalasukhan"ti ussahajato kharikajam otaretva cankamavemajjhe muggavannasilapatte suvannapatima viya nisinno divasabhagam vitinametva sayanhasamayam pannasalam pavisitva vidalamancakapasse 1- katthattharikaya nipanno sariram utum gahapetva balavapaccuse pabujjhitva attano agamanam avajjesi "aham gharavase adinavam disva amitabhogam anantam yasam pahaya arannam pavisitva nekkhammagavesako hutva pabbajito, itodani patthaya pamadacaram caritum na vattati. Pavivekam hi pahaya vicarantam micchavitakkamakkhika khadanti, idani maya vivekamanubruhetum vattati. Aham hi gharavasam palibodhato disva nikkhanto, ayam ca manapa pannasala, veluvapakkavanna paribhandakata bhumi, rajatavanna setabhittiyo, kapotapadavannam pannacchadanam, vicittattharanavanno vidalamancako, 2- nivasaphasukam vasanatthanam, na etto atirekatara viya me gehasampada pannayati"ti pannasalaya dose vicinanto attha dose passi. @Footnote: 1 cha. bidalamancakapasse 2 cha. bidalamancako

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Pannasalaparibhogasmim hi attha adinava:- mahasamarambhena dabbasambhare samodhanetva karanapariyesanabhavo eko adinavo, tinapannamattikasu patitasu tasam punappunam thapetabbataya nibaddhajagganabhavo dutiyo, senasanam nama mahallakassa papunati, avelaya vutthapiyamanassa cittekaggata na hotiti utthapaniyabhavo tatiyo, situnhapatighatena kayassa sukhumalakaranabhavo catuttho, geham pavitthena yankinci papam sakka katunti garahapaticchadanabhavo pancamo, "mayhan"ti pariggahakaranabhavo chattho, gehassa atthibhavo nama sadutiyakavaso 1- sattamo, ukamankunagharagolikadinam 2- sadharanataya bahusadharanabhavo atthamo. Iti ime attha adinave disva mahasatto pannasalam pajahi. Tenaha "atthadosasamakinnam pajahim pannasalakan"ti upagamim rukkhamulam gunehi dasahupagatanti channam patikkhipitva dasahi gunehi upetam rukkhamulam upagatosmiti vadati. Tatrime dasa guna:- appasamarambhata eko guno. Upagamanamattakameva hi tattha hoti. Appatijagganata dutiyo. Tam hi sammatthampi asammatthampi paribhogaphasukam hotiyeva. Anutthapaniyabhavo tatiyo. Garaham na paticchadeti. Tattha hi papam karonto lajjatiti garahaya appaticchannabhavo catuttho. Abbhokasavaso viya kayam na santhambhetiti kayassa asanthambhanabhavo pancamo, pariggahakaranabhavo chattho, gehalayapatikkhepo sattamo, bahusadharane gehe viya "patijaggissami nam, nikkhamatha"ti niharanakabhavo atthamo, vasantassa sappitikabhavo navamo, rukkhamulasenasanassa gatagatatthane sulabhataya anapekkhabhavo dasamoti ime dasa gune disva rukkhamulam upagatosmiti vadati. @Footnote: 1 cha. sadutiyakavasoti 2 cha. kamangulagharagolikadinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

Imani ettakani karanani sallakkhetva mahasatto punadivase bhikkhaya gamam pavisi. Athassa sampattagame manussa mahantena ussahena bhikkham adamsu. So bhattakiccam nitthapetva assamam agamma nisiditva cintesi "naham `aharam na labhami'ti pabbajito, siniddhaharo namesa manamadapurisamade vaddheti, aharamulakassa ca dukkhassa anto natthi, yannunaham vapitaropitadhannanibbattam aharam pajahitva pavattaphalabhojano bhaveyyan"ti. So tato patthaya tatha katva ghatento vayamanto sattahabbhantare attha samapattiyo panca abhinnayo ca nibbattesi. Tena vuttam:- "vapitam ropitam dhannam pajahim niravasesato anekagunasampannam pavattaphalamadiyim. Tatthappadhanam padahim nisajjatthanacankame abbhantaramhi sattahe abhinnabalapapunin"ti. Evam abhinnabalam patva sumedhatapase samapattisukhena vitinamente dipankaro nama sattha loke udapadi. Tassa patisandhijatisambodhidhammacakkappavattanesu sakalapi dasasahassi lokadhatu sankampi sampakampi sampavedhi, mahaviravam viravi, dvattimsa pubbanimittani paturahesum. Sumedhatapaso samapattisukhena vitinamento neva tam saddamassosi, na tanipi nimittani addasa. Tena vuttam:- "evam me siddhipattassa vasibhutassa sasane dipankaro nama jino uppajji lokanayako. Uppajjante ca jayante bujjhante dhammadesane caturo nimitte naddasam jhanaratisamappito"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

Tasmim kale dipankaradasabalo catuhi khinasavasatasahassehi parivuto anupubbena carikam caramano rammam nama nagaram patva sudassanamahavihare pativasati. Rammanagaravasino "dipankaro kira samanissaro paramabhisambodhim patva pavattitapavaradhammacakko anupubbena carikam caramano rammanagaram patva sudassanamahavihare pativasati"ti sutva sappinavanitadini ceva bhesajjani vatthacchadanani ca gahapetva gandhamaladihattha yena buddho, yena dhammo, yena samgho, tanninnatapponatappabbhara hutva sattharam upasankamitva vanditva gandhamaladihi pujetva ekamantam nisinna dhammadesanam sutva svatanaya nimantetva utthayasana pakkamimsu. Te punadivase mahadanam sajjetva nagaram alankaritva dasabalassa agamanamaggam alankaronta udakabhinnatthanesu pamsum pakkhipitva samam bhumitalam katva rajatapattavannavalukam akiranti, lajani ceva pupphani ca vikiranti, nanaviragehi vatthehi dhajapatake ussapenti, kadaliyo ceva punnaghatapantiyo ca patitthapenti. Tasmim kale sumedhatapaso attano assamapada. Uggantva tesam manussanam uparibhagena akasena gacchanto te hatthatutthe manusse disva "kim nu kho karanan"ti akasato oruyha ekamantam thito manusse pucchi "ambho kassa tumhe imam maggam alankarotha"ti. Tena vuttam:- "paccantadesavisaye nimantetva tathagatam tassa agamanam maggam sodhenti tutthamanasa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Ahantena samayena nikkhamitva sakassama dhunanto vakacirani gacchami ambare tada. Vedajatam janam disva tutthahattham pamoditam orohitvana gagana manusse pucchi tavade. `tutthahattho Pamudito vedajato mahajano kassa sodhiyati maggo anjasam vatumayanan'"ti. Manussa ahamsu "bhante sumedha na tvam janasi, dipankaradasabalo sammasambodhim patva pavattitapavaradhammacakko carikam caramano amhakam nagaram patva sudassanamahavihare pativasati, mayantam bhagavantam nimantayimha, tassetam buddhassa bhagavato agamanamaggam alankaroma"ti. Sumedhatapaso cintesi "buddho"ti kho ghosamattakampi loke dullabham, pageva buddhuppado, mayapi imehi manussehi saddhim dasabalassa maggam alankaritum vattati"ti. So te manusse aha "sace bho tumhe etam maggam buddhassa alankarotha, mayhampi ekam okasam detha, ahampi tumhehi saddhim maggam alankarissami"ti. Te "sadhu"ti sampaticchitva "sumedhatapaso iddhima"ti jananta udakabhinnokasam sallakkhetva "tvam imam thanam alankarohi"ti adamsu. Sumedhatapaso buddharammanapitim gahetva cintesi "aham imam okasam iddhiya alankaritum sakkomi, evam alankato pana mama manam na paritosessati, ajja maya kayaveyyavaccam katum vattati"ti pamsum aharitva tasmim padese pakkhipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Tassa tasmim padese analankateyeva dipankaradasabalo mahanubhavanam chalabhinnakhinasavanam catuhi satasahassehi parivuto devatasu dibbagandhamaladihi pujayantisu dibbasangitesu pavattantesu manussesu manusakagandhehi ceva maladihi ca pujayantesu anantaya buddhalilhaya manosilatale vijambhamano siho viya tam alankatapatiyattam maggam patipajji. Sumedhatapaso akkhini ummiletva alankatamaggena agacchantassa dasabalassa dvattimsamahapurisa- lakkhanapatimanditam asityanubyanjanehi anuranjitam byamappabhaya samparivaritam manivannagaganatale nanappakara vijjulata viya avelavelabhuta ceva yugalayugalabhuta ca chabbannaghanabuddharasmiyo vissajjentam rupaggappattam attabhavam oloketva "ajja maya dasabalassa jivitapariccagam katum vattati, ma bhagava kalalam akkami, maniphalakasetum pana akkamanto viya saddhim catuhi khinasavasatasahassehi mama pitthim maddamano gacchatu, tam me bhavissati digharattam hitaya sukhaya"ti kese mocetva ajinacammajatamandalavakacirani kalavanne kalale pattharitva maniphalakasetu viya kalalapitthe nipajji. Tena vuttam:- "te me puttha viyakamsu `buddho loke anuttaro dipankaro nama jino uppajji lokanayako tassa sodhiyate maggo anjasam vatumayanam'. `buddho'ti Mama sutvana piti uppajji tavade `buddho buddho'ti kathayanto somanassam pavedayim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Tattha thatva vicintesim tuttho samviggamanaso `idha bijani ropissam khano ve ma upaccaga'. Yadi buddhassa sodhetha ekokasam dadatha me ahampi sodhayissami anjasam vatumayanam. Adamsu te mamokase sodhetum anjasam tada `buddho buddho'ti cintento maggam sodhemaham tada. Anitthite mamokase dipankaro mahamuni catuhi satasahassehi chalabhinnehi tadihi khinasavehi vimalehi patipajji anjasam jino. Paccuggamana vattanti vajjanti bheriyo bahu amodita naramaru sadhukaram pavattayum. Deva manusse passanti manussa passanti devata ubhopi te panjalika anuyanti tathagatam. Deva dibbehi turiyehi manussa manusakehi ca ubhopi te vajjayanta anuyanti tathagatam. Dibbam mandaravam puppham padumam parichattakam disodisam okiranti akase nabhaga maru. 1- Campakam salalam nipam nagapunnagaketakam disodisam ukkhipanti bhumitalagata naRa. Kese muncitvaham tattha vakaciram ca cammakam kalale pattharitvana avakujjo nipajjaham. @Footnote: 1 cha. akasanabhagata maru.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Akkamitvana mam buddho saha sissehi gacchatu ma kalale akkamittha 1- hitaya me bhavissati"ti. So kalalapitthe nipannakova puna akkhini ummiletva dipankaradasabalassa buddhasirim sampassamano evam cintesi "sace aham iccheyyam, sabbakilese jhapetva samghanavako hutva rammanagaram paviseyyam, annatakavesena pana me kilese jhapetva nibbanapattiya kiccam natthi. Yannunaham dipankaradasabalo viya paramabhisambodhim patva dhammanavam aropetva mahajanam samsarasagara uttaretva paccha parinibbayeyyam, idam mayham patirupan"ti. Tato attha dhamme samodhanetva buddhabhavaya abhiniharam katva nipajji. Tena vuttam:- "pathaviyam nipannassa evam me asi cetaso `icchamano aham ajja kilese jhapaye mama. Kim me annatavesena dhammam sacchikatenidha sabbannutam papunitva mutto moce sadevake. Kim me ekena tinnena purisena thamadassina sabbannutam papunitva santaressam sadevake. Imina me adhikarena katena purisuttame sabbannutam papunami taremi janatam bahum. Samsarasotam chinditva viddhamsetva tayo bhave dhammanavam samaruyha santaressam sadevake'"ti. @Footnote: 1 cha. ma na kalale akkamittho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

Yasma pana buddhattam patthentassa manussattam lingasampatti hetu sattharadassanam pabbajja gunasampatti adhikaro ca chandata atthadhammasamodhana abhiniharo samijjhati. 1- Manussattabhavasmimyeva hi thatva buddhattam patthentassa patthana samijjhati, nagassa va supannassa va devataya va patthana no samijjhati. Manussattabhavepi purisalinge thitasseva patthana samijjhati, itthiya va pandakanapumsakaubhatobyanjanakanam va patthana no samijjhati, purisassapi tasmim attabhave arahattappattiya hetusampannasseva patthana samijjhati, no itarassa. Hetusampannassapi jivamanakabuddhasseva santike patthentassa patthana samijjhati, parinibbute buddhe cetiyasantike va bodhimule va patthentassa na samijjhati. Buddhanam santike patthentassapi pabbajjalinge thitasseva samijjhati, no gihilinge thitassa. Pabbajitassapi pancabhinnaatthasamapattilabhinoyeva samijjhati, no itarassa imaya gunasampattiya virahitassa. Gunasampannenapi yena attano jivitam buddhanam pariccattam hoti, tassa imina adhikarena adhikarasampannasseva samijjhati, na itarassa. Adhikarasampannassapi yassa buddhakarakadhammanam atthaya mahanto chando ca mahanto ussaho ca vayamo ca pariyetthi ca, tasseva samijjhati, na itarassa. @Footnote: 1 khu.buddha. 33/422.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Tatridam chandamahantataya opammam:- sace hi evamassa "yo sakalacakkavalagabbham ekodakibhutam attano bahubalena uttaritva param gantum samattho, so buddhattam papunati. Yo va pana sakalacakkavalagabbham velugumbasanchannam byuhitva madditva padasa gacchanto param gantum samattho, so buddhattam papunati. Yo va pana sakalacakkavalagabbham sattiyo akotetva nirantaram sattiphalasamakinnam padasa akkamamano param gantum samattho, so buddhattam papunati. Yo va pana sakalacakkavalagabbham vitaccitangarabharitam padehi maddamano param gantum samattho, so buddhattam papunati"ti. Yo etesu ekampi attano dukkaram na mannati, "aham etampi uttaritva va gantva va param gahessasami"ti evam mahantena chandena ca ussahena ca vayamena ca pariyetthiya ca samannagato hoti, tassa patthana samijjhati, na itarassa. Sumedhatapaso pana ime attha dhamme samodhanetva buddhabhavaya abhiniharam katva nipajji. Dipankaropi bhagava agantva sumedhatapasassa sisabhage thatva manisihapanjaram ugghatento viya pancavannapasadasampannani akkhini ummiletva kalalapitthe nipannam sumedhatapasam disva "ayam tapaso buddhattaya abhiniharam katva nipanno, samijjhissati nu kho etassa tthana, udahu no"ti anagatamsananam pesetva upadharento "ito kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani atikkamitva gotamo nama buddho bhavissasati"ti natva thitakova parisamajjhe byakasi "passatha no tumhe imam uggatapam tapasam kalalapitthe nipannan"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

"evam bhante"ti. "ayam buddhattaya abhiniharam katva nipanno, samijjhissati imassa patthana, ito kappasatasahassadhikanam catunnam asankheyyanam matthake gotamo nama buddho bhavissati. Tasmim panassa attabhave kapilavatthu nama nagaram nivaso bhavissati, maya nama devi mata, suddhodano nama raja pita, aggasavako upatisso nama thero, dutiyasavako kolito nama, buddhupatthako anando nama, aggasavika khema nama theri, dutiyasavika uppalavanna nama theri bhavissati, paripakkanano mahabhinikkhamanam katva mahapadhanam padahitva nigrodhamule payasam patiggahetva neranjaraya tire paribhunjitva bodhimandam aruyha assattharukkhamule abhisambujjhissati"ti. Tena vuttam:- "dipankaro lokavidu ahutinam patiggaho ussisake mam thatvana idam vacanamabravi `passatha imam tapasam jatilam uggatapanam aparimeyye ito kappe buddho loke bhavissati. Ahu kapilavhaya ramma nikkhamitva tathagato padhanam padahitvana katva dukkarakarikam. Ajapalarukkhamulasmim 1- nisiditva tathagato tattha payasam paggayha neranjaramupehiti. Neranjaraya tiramhi payasam adi 2- so jino patiyattavaramaggena bodhimulamhi ehiti 3- tato padakkhinam katva bodhimandam anuttaro assattharukkhamulamhi bujjhissati mahayaso. Imassa janika mata maya nama bhavissati pita suddhodano nama ayam hessati gotamo. @Footnote: 1 cha. ajapalarukkhamule 2 cha. ada. 3 cha. bodhimulamupehiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Kolito upatisso ca agga hessanti savaka anasava vitaraga santacitta samahita anando namupatthako upatthissatimam jinam. 1- Khema uppalavanna ca agga hessanti savika anasava vitaraga santacitta samahita. Bodhi tassa bhagavato `assattho'ti pavuccati'"ti. Sumedhatapaso "mayham kira patthana samijjhissati"ti somanassappatto ahosi. Mahajano dipankaradasabalassa vacanam sutva "sumedhatapaso kira buddhabijam buddhankuro"ti hatthatuttho ahosi. Evancassa ahosi "yatha nama puriso nadim taranto ujukena titthena uttaritum asakkonto hettha titthena uttarati, evameva mayampi dipankaradasabalassa sasane maggaphalam alabhamana anagate yada tvam buddho bhavissasi, tada tava sammukha maggaphalam sacchikatum samattha bhaveyyama"ti patthanam thapayimsu. Dipankaradasabalopi bodhisattam pasamsitva atthahi pupphamutthihi pujetva padakkhinam katva pakkami. Tepi catusatasahassasankhya khinasava bodhisattam gandhehi ceva malahi ca pujetva padakkhinam katva pakkamimsu. Devamanussa pana tatheva pujetva vanditva pakkanta. Bodhisatto sabbesam patikkantakale sayana vutthaya "paramiyo vicinissami"ti puppharasimatthake pallankam abhujitva nisidi. Evam nisinne bodhisatte sakala dasasahassacakkavaladevata sannipatitva @Footnote: 1 cha. upatthissati tam jinam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Sadhukaram datva "ayya sumedhatapasa poranakabodhisattanam pallankam abhujitva `paramiyo vicinissama'ti nisinnakale yani pubbanimittani nama pannayanti, tani sabbanipi ajja patubhutani, nissamsayena tvam buddho bhavissasi, mayametam janama `yassetani nimittani pannayanti, ekantena so buddho hoti' tvam attano viriyam dalham katva pagganha"ti bodhisattam nanappakarahi thutihi abhitthunimsu. Tena vuttam:- "idam sutvana vacanam asamassa mahesino amodita naramaru buddhabijankuro ayam. 1- Ukkutthisadda vattanti apphotenti hasanti ca katanjali namassanti dasasahassi sadevaka. Yadimassa lokanathassa virajjhissama sasanam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. Yatha manussa nadim taranta patitittham virajjhiya hetthatittham gahetvana uttaranti mahanadim evameva mayam sabbe yadi muncamimam jinam anagatamhi addhane hessama sammukha imam. Dipankaro lokavidu ahutinam patiggaho mama kammam pakittetva dakkhinapadamuddhari. 2- Ye tattha asum 3- jinaputta sabbe padakkhinamakamsu mam deva manussa asura yakkha 4- abhivadetvana pakkamum. Dassanam me atikkante sasamghe lokanayake sayana vutthahitvana pallankam abhujim tada. 5- Sukhena sukhito homi pamojjena pamodito pitiya ca abhissanno pallankam abhujim tada. @Footnote: 1 cha. buddhabijam kira ayam 2 cha. dakkhinam @3 cha. tatthasum 4 cha. nara naga ca gandhabba @5 cha. hatthatutthena cittena asana vutthahim tada.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Pallankena nisiditva evam cintesiham tada `vasibhuto aham jhane abhinnaparamim gato sahassiyamhi lokamhi isayo natthi me sama asamo iddhidhammesu alabhim idisam sukham'. Pallankabhujane mayham dasasahassadhivasino mahanadam pavattesum dhuvam buddho bhavissasi. Ya pubbe bodhisattanam pallankavaramabhuje nimittani padissanti tani ajja padissare. Sitam byapagatam hoti unhanca vupasammati tani ajja padissanti dhuvam buddho bhavissasi. Dasasahassi lokadhatu nissadda honti nirakula tani ajja padissanti dhuvam buddho bhavissasi. Mahavata na vayanti na sandanti savantiyo tani ajja padissanti dhuvam buddho bhavissasi. Thalaja jalaja puppha sabbe pupphanti tavade tepajja pupphita sabbe dhuvam buddho bhavissasi. Lata va yadiva rukkha phalam dharenti 1- tavade tepajja phalita sabbe dhuvam buddho bhavissasi. Akasattha ca bhummattha ratana jotanti tavade tepajja ratana jotanti dhuvam buddho bhavissasi. Manusaka ca dibba ca turiya vajjanti tavade tepajjubho abhiravanti dhuvam buddho bhavissasi. @Footnote: 1 cha. phalabhara honti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

Vicittapuppha gagana abhivassanti tavade tepi ajja padissanti 1- dhuvam buddho bhavissasi. Mahasamuddo abhujati dasasahassi pakampati tepajjubho abhiravanti dhuvam buddho bhavissasi. Nirayepi dasasahasse aggi nibbanti tavade tepajja nibbuta aggi dhuvam buddho bhavissasi. Vimalo hoti suriyo sabba dissanti taraka tepi ajja padissanti dhuvam buddho bhavissasi. Anovatthena udakam mahiya ubbhijji tavade tampajjubbhijjate mahiya dhuvam buddho bhavissasi. Taragana virocanti nakkhatta gaganamandale visakha candimayutta dhuvam buddho bhavissasi. Bilasaya darisaya nikkhamanti sakasaya tepajja asaya chuddha dhuvam buddho bhavissasi. Na hoti arati sattanam santuttha honti tavade tepajja sabbe santuttha dhuvam buddho bhavissasi. Roga tadupasammanti jighaccha ca vinassati tanipajja padissanti dhuvam buddho bhavissasi. Rago tada tanu hoti doso moho vinassati tepajja vigata sabbe dhuvam buddho bhavissasi. Bhayam tada na bhavati ajjapetam padissati tena lingena janama dhuvam buddho bhavissasi. @Footnote: 1 cha. pavassanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

Rajo nuddhamsati uddham ajjapetam padissati tena lingena janama dhuvam buddho bhavissasi. Anitthagandho pakkamati dibbagandho pavayati sopajja vayati gandho dhuvam buddho bhavissasi. Sabbe deva padissanti thapetva ca arupino 1- tepajja sabbe dissanti dhuvam buddho bhavissasi. Yavata niraya nama sabbe dissanti tavade tepajja sabbe dissanti dhuvam buddho bhavissasi. Kuta 2- kavata sela ca na hontavarana tada akasabhuta tepajja dhuvam buddho bhavissasi. Cuti ca upapatti ca khane tasmim na vijjati tani ajja padissanti dhuvam buddho bhavissasi. Dalham pagganha viriyam ma nivatta abhikkama mayampetam vijanama dhuvam buddho bhavissasi"ti. Bodhisatto dipankaradasabalassa ca dasasahassacakkavaladevatanam ca vacanam sutva bhiyyoso mattaya sanjatussaho hutva cintesi "buddha nama amoghavacana, natthi buddhanam kathaya annathattam. Yatha hi akase khittaleddussa patanam, jatassa maranam, arune uggate suriyassa utthanam, asaya nikkhantasihassa sihanadanadanam, garugabbhaya itthiya bharamocanam dhuvam avassambhavi, evameva buddhanam vacanam nama dhuvam amogham, addha aham buddho bhavissami"ti. Tena vuttam:- "buddhassa vacanam sutva dasasahassina cubhayam tutthahattho pamodito evam cintesihantada. Advejjhavacana buddha amoghavacana jina @Footnote: 1 cha. thapayitva arupino 2 cha. kutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Vitatham natthi buddhanam dhuvam buddho bhavamiham. Yatha khittam nabhe leddu dhuvam patati bhumiyam tatheva buddhasetthanam vacanam dhuvasassatam vitatham natthi buddhanam dhuvam buddho bhavamiham. Yathapi sabbasattanam maranam dhuvasassatam tatheva buddhasetthanam vacanam dhuvasassatam. Yatha rattikkhaye patte suriyassuggamanam dhuvam tatheva buddhasetthanam vacanam dhuvasassatam. Yatha nikkhantasayanassa sihassa nadanam dhuvam tatheva buddhasetthanam vacanam dhuvasassatam. Yatha apannasattanam bharamoropanam dhuvam tatheva buddhasetthanam vacanam dhuvasassatan"ti. So "dhuvaham buddho bhavissami"ti evam katasannitthano buddhakarake dhamme upadharetum "kaham nu kho buddhakaraka dhamma kim uddham, udahu adho, disasu, vidisasu"ti anukkamena sakalam dhammadhatum vicinanto poranakabodhisattehi asevitanisevitam pathamam danaparamim disva evam attanam ovadi "sumedhapandita tvam ito patthaya pathamam danaparamim pureyyasi. Yatha hi nikkujjito udakakumbho nissesam katva udakam vamatiyeva, na puna paccaharati, evameva tvampi dhanam va yasam va puttam va daram va angapaccangam va anoloketva sampattayacakanam sabbam icchiticchitam nissesam katva dadamano bodhirukkhamule nisiditva buddho bhavissasi"ti. Pathamam danaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

"handa buddhakare dhamme vicinami itocito uddham adho dasa disa yavata dhammadhatuya. Vicinanto tadadakkhim pathamam danaparamim pubbakehi mahesihi anucinnam mahapatham. Imam tvam pathamam tava dalham katva samadiya danaparamitam gaccha yadi bodhim pattumicchasi. Yathapi kumbho sampunno yassa kassaci adhokato vamate udakam nissesam na tattha parirakkhati tatheva yacake disva hinamukkatthamajjhime dadahi danam nissesam kumbho viya adhokato"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi 1- upadharayato dutiyam silaparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya silaparamimpi pureyyasi. Yatha hi camarimigo nama jivitampi anoloketva attano valameva rakkhati, evam tvampi ito patthaya jivitampi anoloketva silameva rakkhanto buddho bhavissasi"ti. Dutiyam silaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim dutiyam silaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam dutiyam tava dalham katva samadiya silaparamitam gaccha yadi bodhim pattumicchasi. @Footnote: 1 cha. uttaripi. evam sabbattha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Yathapi camari valam kisminci patilaggitam upeti maranam tattha na vikopeti valadhim tatheva catusu bhumisu silani paripuraya parirakkha sabbada silam camari viya valadhin"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato tatiyam nekkhammaparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya nekkhammaparamimpi pureyyasi. Yatha hi ciram bandhanagare vasamano puriso na tattha sineham karoti, atha kho ukkanthitoyeva avasitukamo hoti, evameva tvampi sabbabhave bandhanagarasadise katva sabbabhavehi ukkanthito muccitukamo hutva nekkhammabhimukhova hohi, evam buddho bhavissasi"ti. Tatiyam nekkhammaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim tatiyam nekkhammaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam tatiyam tava dalham katva samadiya nekkhammaparamitam gaccha yadi bodhim pattumicchasi. Yatha attaghare 1- puriso ciram vuttho dukkhaddito 2- na tattha ragam janeti muttimyeva gavesati. Tatheva tvam sabbabhave passa attaghare 3- viya nekkhammabhimukho hohi bhavato parimuttiya"ti. @Footnote: 1 cha. andughare 2 cha. dukhattito. 3 cha. andughare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato catuttham panna paramim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya pannaparamimpi pureyyasi, hinamajjhimukkatthesu kanci avajjetva sabbepi pandite upasankamitva panham puccheyyasi. Yatha hi pindapatacariko bhikkhu hinadibhedesu kulesu kinci avajjetva patipatiya pindaya caranto khippam yapanam labhati, evam tvampi sabbapandite upasankamitva panham pucchanto buddho bhavissasi"ti. Catuttham pannaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim catuttham pannaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam catuttham tava dalham katva samadiya pannaparamitam gaccha yadi bodhim pattumicchasi. Yathapi bhikkhu bhikkhanto hinamukkatthamajjhime kulani na vivajjento evam labhati yapanam, tatheva tvam sabbakalam paripucchanto budham janam pannaparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato pancamam viriyaparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya viriyaparamimpi pureyyasi. Yatha hi siho migaraja sabbairiyapathesu dalhaviriyo hoti, evam tvampi sabbabhavesu sabbairiyapathesu dalhaviriyo anolinaviriyo samano buddho bhavissasi"ti. Pancamam viriyaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

"na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim pancamam viriyaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam pancamam tava dalham katva samadiya viriyaparamitam gaccha yadi bodhim pattumicchasi. Yathapi siho migaraja nisajjatthanacankame alinaviriyo hoti paggahitamano sada tatheva tvam sabbabhave pagganha 1- viriyam dalham viriyaparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato chattham khantiparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya khantiparamimpi pureyyasi, sammananepi avamananepi khamova bhaveyyasi, yatha hi pathaviyam nama sucimpi pakkhipanti, asucimpi, na tena pathavi sineham, na patigham karoti, jamati sahati adhivasetiyeva, evameva tvampi sammananepi avamananepi khamova samano buddho bhavissasi"ti. Chattham khantiparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim chatthamam khantiparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. @Footnote: 1 ka. paggayha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Imam tvam chatthamam tava dalham katva samadiya tattha advejjhamanaso sambodhim papunissasi. Yathapi pathavi nama sucimpi asucimpi ca sabbam sahati nikkhepam na karoti patighaddayam 1- tatheva tvampi sabbesam sammanavamanakkhamo khantiparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato sattamam saccaparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya saccaparamimpi pureyyasi, asaniya matthake patamanayapi dhanadinam atthaya chandadivasena sampajanamusavadam nama ma akasi, yatha hi osadhitaraka nama sabbautusu attano gamanavithim jahitva annaya vithiya na gacchati, sakavithiyava gacchati, evameva tvampi saccam pahaya musavadam nama akarontoyeva buddho bhavissasi"ti sattamam saccaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim sattamam saccaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam sattamam tava dalham katva samadiya tattha advejjhavacano sambodhim papunissasi. @Footnote: 1 cha. patigham taya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Yathapi osadhi nama tulabhuta sadevake samaye utuvasse va na vokkamati vithito tatheva tvampi saccesu ma vokkamasi vithito saccaparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato atthamam adhitthanaparamimpi disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya adhitthanaparamimpi pureyyasi, yam adhitthasi, tasmim adhitthane niccalo bhaveyyasi. Yatha hi pabbato nama sabbadisasu vatesu paharantesu 1- na kampati na calati, attano thaneyeva titthati, evameva tvampi attano adhitthane niccalo hontova buddho bhavissasi"ti. Atthamam adhitthanaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim atthamam adhitthanaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam atthamam tava dalham katva samadiya tattha tvam acalo hutva sambodhim papunissasi. Yathapi pabbato selo acalo supatitthito na kampati bhusavatehi sakatthaneva titthati tatheva tvam adhitthane sabbada acalo bhava adhitthanaparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Athassa "na ettakeheva buddhakarakadhammehi bhavitabban"ti uttarimpi upadharayato navamam mettaparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya navamam mettaparamimpi pureyyasi, @Footnote: 1 cha. vatehi pahatopi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Ahitesupi hitesupi ekacitto bhaveyyasi. Yatha hi udakannama papajanassapi kalyanajanassapi sitabhavam 1- ekasadisam katva pharati, evameva tvampi sabbasattesu mettacittena ekacittova honto buddho bhavissasi"ti. Navamam mettaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim navamam mettaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. Imam tvam navamam tava dalham katva samadiya mettaya asamo hohi yadi bodhim pattumicchasi. Yathapi udakam nama kalyane papake jane samam pharati sitena pavaheti rajomalam tatheva tvampi hitahite 2- samam mettaya bhavaya mettaparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Uttarimpi upadharayato dasamam upekkhaparamim disva etadahosi "sumedhapandita tvam ito patthaya upekkhaparamimpi pureyyasi, sukhepi dukkhepi majjhattova bhaveyyasi. Yatha hi pathavi nama sucimpi asucimpi pakkhipamane majjhattava hoti, evameva tvampi sukhadukkhesu majjhattova honto buddho bhavissasi"ti. Dasamam upekkhaparamim dalham katva adhitthasi. Tena vuttam:- "na hete ettakayeva buddhadhamma bhavissare annepi vicinissami ye dhamma bodhipacana. Vicinanto tadadakkhim dasamam upekkhaparamim pubbakehi mahesihi asevitanisevitam. @Footnote: 1 cha. sitibhavam 2 cha. ahitahite

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

Imam tvam dasamam tava dalham katva samadiya tulabhuto dalho hutva sambodhim papunissasi. Yathapi pathavi nama nikkhittam asucim sucim upekkhati ubhopete kodhanunayavajjita 1- tatheva tvam sukhadukkhe tulabhuto sada bhava upekkhaparamitam gantva sambodhim papunissasi"ti. Tato cintesi "imasmim loke bodhisattehi puretabba bodhiparipacana buddhakarakadhamma ettakayeva, dasa paramiyo thapetva anne natthi, imapi dasa paramiyo uddham akasepi natthi, hettha pathaviyampi, puratthimadisu disasupi natthi, mayhamyeva pana hadayamamsabbhantare patitthita"ti. Evam tasam hadaye patitthitabhavam disva sabbapi ta dalham katva adhitthaya punappunam sammasanto anulomapatilomam sammasati, pariyante gahetva adim papeti, adimhi gahetva pariyante thapeti, majjhe gahetva ubhato osapeti, ubhato kotisu gahetva majjhe osapeti. Bahirakabhandapariccago danaparami nama, angapariccago danaupaparami nama, jivitapariccago danaparamatthaparami namati dasa paramiyo dasa upaparamiyo dasa paramatthaparamiyo yantatelam vinivattento viya mahamerum mattham 2- katva cakkavalamahasamuddam alulento viya ca sammasi. Tassevam dasa paramiyo sammasantassa dhammatejena catunahutadhikadviyojanasatasahassabahala ayam mahapathavi hatthina akkantanalakalapo viya, piliyamanam ucchuyantam viya ca mahaviravam viravamana sankampi sampakampi sampavedhi, kulalacakkam viya telayantacakkam viya ca paribbhami. Tena vuttam:- @Footnote: 1 cha. kopanunayavajjita 2 ka. mahasinerumatthakam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

"ettakayeva te loke ye dhamma bodhipacana taduddham 1- natthi annatra dalham tattha patitthaha. Ime dhamme sammasato sabhavasarasalakkhane dhammatejena vasudha dasasahassi pakampatha. Calati ravati pathavi ucchuyantamva pilitam telayante yatha cakkam evam kampati medani"ti. Mahapathaviya kampamanaya rammanagaravasino santhatum asakkonta yugantavatabbhahata mahasala viya mucchitamucchitava papatimsu. Ghatadini kulalabhajanani pavattantani annamannam paharantani cunnavicunnani ahesum. Mahajano bhitatasito sattharam upasankamitva "kinnu kho bhagava `nagavatto ayam, bhutayakkhadevatasu annataravatto'ti na hi mayam etam janama, apica kho sabbopi ayam mahajano upadduto, kinnu kho imassa lokassa papakam bhavissati, udahu kalyanam, kathetha no etam karanan"ti aha. Atha sattha tesam katham sutva "tumhe ma kho bhayittha, ma cintayittha, natthi vo itonidanam bhayam, yo so maya ajja sumedhapandito `anagate gotamo nama buddho bhavissati'ti byakato, so idani dasa paramiyo sammasati, tassa dasa paramiyo sammasantassa vilokentassa 2- dhammatejena sakaladasasahassi lokadhatu ekappaharena kampati ceva ravati ca"ti aha. Tena vuttam:- "yavata parisa asi buddhassa parivesane pavedhamana sa tattha mucchita sesi bhumiyam. Ghatanekasahassani kumbhinanca sata bahu sancunnamathita tattha annamannam paghattita. @Footnote: 1 cha. tatuddham 2 cha. vilolentassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Ubbigga tasita bhita bhanta byathitamanasa mahajana samagamma dipankaramupagamum. Kim bhavissati lokassa kalyanam atha papakam sabbo upadduto loko tam vinodehi cakkhuma. Tesam taha sannapesi dipankaro mahamuni vissattha 1- hotha ma bhatha imasmim pathavikampane. Yamaham ajja byakasim buddho loke bhavissati eso sammasati dhammam buddhabhumimasesato tenayam kampita pathavi dasasahassi sadevake"ti. Mahajano tathagatassa vacanam sutva hatthatuttho malagandhavilepanam adaya rammanagara nikkhamitva bodhisattam upasankamitva maladihi pujetva vanditva padakkhinam katva rammanagarameva pavisi. Bodhisattopi dasa paramiyo sammasitva viriyam dalham katva adhitthaya nisinnasana vutthasi. Tena vuttam:- "buddhassa vacanam sutva mano nibbayi tavade sabbe mam upasankamma punapi abhivandisum. Samadiyitva buddhagunam dalham katvana manasam dipankaram namassitva asana vutthahim tada"ti. Atha bodhisattam asana vutthahantam sakaladasasahassacakkavaladevata sannipatitva dibbehi malagandhehi pujetva vanditva "ayya sumedhatapasa taya ajja dipankaradasabalassa padamule mahati patthana patthita, sa te anantarayena samijjhatu, ma te bhayam va chambhitattam va ahosi, sarire appamattakopi rogo ma @Footnote: 1 cha. vissattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Uppajji, khippam paramiyo puretva sammasambodhim patibujjha 1-, yatha pupphupaga phalupaga rukkha samaye pupphanti ceva phalanti ca, tatheva tvampi tam samayam anatikkamitva khippam sambodhimuttamam phusassu"ti adini thutimangalani payirudahamsu, evam payirudahitva attano attano devatthanameva agamamsu. Bodhisattopi devatahi abhitthuto "aham dasa paramiyo puretva kappasatasahassadhikanam catunnam asankheyyanam matthake buddho bhavissami"ti viriyam dalham katva adhitthaya nabham abbhuggantva himavantameva agamasi. Tena vuttam:- "dibbam manusakam puppham deva manusaka ubho samokiranti pupphehi vutthahantassa asana. Vedayanti ca te tutthim deva manusaka ubho mahantam patthitam tuyham tam labhassu yathicchitam. Sabbitiyo vivajjantu soko rogo vinassatu ma te bhavatvantarayo 2- phusa khippam bodhimuttamam. Yatha samaye sampatte 3- pupphanti pupphino duma tatheva tvam mahavira buddhananena pupphasu. Yatha ye keci sambuddha purayum dasa parami tatheva tvam mahavira puraya dasaparami. Yatha ye keci sambuddha bodhimandamhi bujjhare tatheva tvam mahavira bujjhassu jinabodhiyam. @Footnote: 1 cha. pativijjha 2 cha. bhavanatvantaraya @3 cha. yathapi samaye patte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Yatha ye keci sambuddha dhammacakkam pavattayum tatheva tvam mahavira dhammacakkam pavattaya. Punnamaye yatha cando paripunno 1- virocati tatheva tvam punnamano viroca dasasahassiyam. Rahumutto yatha suriyo tapena atirocati tatheva loka muccitva viroca siriya tuvam. Yatha ya kaci nadiyo osaranti mahodadhim evam sadevaka loka osarantu tavantike tehi thutappasattho so dasa dhamme samadiya te dhamme paripurento pavanam pavisi tada"ti. Rammanagaravasinopi kho nagaram pavisitva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam adamsu. Sattha tesam dhammam desetva mahajanam saranadisu patitthapetva rammanagaramha nikkhamitva tato uddhampi yavatayukam titthanto sabbam buddhakiccam katva anukkamena anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi. Tattha yam vattabbam, tam sabbam buddhavamse vuttanayeneva veditabbam. Vuttam hi tattha:- "tada te bhojayitvana sasamgham lokanayakam upaganchum 2- saranam tassa dipankarassa satthuno. Saranagamane kanci niveseti tathagato kanci pancasu silesu sile dasavidhe param. Kassaci deti samannam caturo phalamuttame kassaci asame dhamme deti so patisambhida. @Footnote: 1 cha. parisuddho. 2 cha. upagacchu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Kassaci varasamapattiyo attha deti narasabho tisso kassaci vijjayo chalabhinna pavecchati. Tena yogena janakayam ovadati mahamuni tena vittharikam asi lokanathassa sasanam. Mahahanusabhakkhandho 1- dipankarasanamako bahu jane tarayati parimoceti duggatim. Bodhaneyyam janam disva satasahassepi yojane khanena upagantvana bodheti tam mahamuni. Pathamabhisamaye buddho kotisatamabodhayi dutiyabhisamaye natho navutikotimabodhayi. Yada ca devabhavanamhi buddho dhammamadesayi navutikotisahassanam tatiyabhisamayo ahu. Sannipata tayo asum dipankarassa satthuno kotisatasahassanam pathamo asi samagamo. Puna naradakutamhi pavivekagate jine khinasava vitamala samimsu satakotiyo. Yamhi kale mahaviro sudassanasiluccaye navutikotisahassehi pavaresi mahamuni. Aham tena samayena jatilo uggatapano antalikkhamhi carano pancabhinnasu paragu. @Footnote: 1 ka. mahahan usabhakkhandho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Dasavisasahassanam dhammabhisamayo ahu ekadvinnam abhisamayo gananato asankhiyo 1- vittharikam bahujannam iddham phitam ahu tada dipankarassa bhagavato sasanam suvisodhitam. Cattari satasahassani chalabhinna mahiddhika dipankaram lokavidum parivarenti sabbada. Ye keci tena samayena jahanti manusambhavam appattamanasa sekha garahita bhavanti te. Supupphitam pavacanam arahantehi tadihi khinasavehi vimalehi upasobhati sadevake. Nagaram rammavati nama sudevo nama khattiyo sumedha nama janika dipankarassa satthuno. Dasa vassasahassani agaram ajjhavasi jino hamsa konca mayura kkhya 2- tayo pasadamuttama. Tini satasahassani nariyo samalankata paduma nama sa nari usabhakkhandho ca atrajo. Nimitte caturo disva hatthiyanena nikkhami anunadasamasani padhanam padahi jino. Padhanacaram caritvana abujjhi manasa muni brahmuna yacito santo dipankaro mahamuni. @Footnote: 1 cha. asankhiya 2 cha. mayurakhya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Vattacakko mahaviro nandarame vasi jino nisinno sirisamulamhi akasi titthiyamaddanam. Sumangalo ca tisso ca ahesum aggasavaka sagato namupatthako dipankarassa satthuno. Nanda ceva sunanda ca ahesum aggasavika bodhi tassa bhagavato pipphaliti pavuccati. Asitihatthamubbedho dipankaro mahamuni sobhati diparukkhova salarajava phullito. Satasahassavassani ayu tassa mahesino tava titthamano so taresi janatam bahum. Jotayitvana saddhammam santaretva mahajanam jalitva aggikkhandhova nibbuto so sasavako. Sa ca iddhi so ca yaso tani ca padesu cakkaratanani sabbam tamantarahitam nanu ritta sabbasankhara"ti. Dipankarassa pana bhagavato aparabhage ekam asankheyyam atikkamitva kondanno nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate kotisatasahassam, dutiye kotisahassam, tatiye navutikotiyo. Tada bodhisatto vijitaci nama cakkavatti hutva kotisatasahassasankhassa buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam adasi. Sattha bodhisattam "buddho bhavissasi"ti byakaritva dhammam desesi. So satthu dhammakatham sutva rajjam niyyadetva pabbaji. So tini pitakani uggahetva attha samapattiyo panca abhinnayo ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Uppadetva aparihinajjhano brahmaloke nibbatti. Kondannabuddhassa pana rammavati nama nagaram, sunando nama khattiyo pita, sujata nama devi mata, bhaddo ca subhaddo ca dve aggasavaka, anuruddho nama upatthako, tissa ca upatissa ca dve aggasavika, salakalyani bodhi, atthasitihatthubbedham sariram, vassasatasahassam ayuppamanam ahosi. Dipankarassa aparena kondanno nama nayako anantatejo amitayaso appameyyo durasadoti. Tassa aparabhage ekam asankheyyam atikkamitva ekasmimyeva kappe cattaro buddha nibbattimsu mangalo sumano revato sobhitoti. Mangalassa bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Tesu pathamasannipate kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye kotisahassam, tatiye navutikotiyo. Vematikabhata kirassa anandakumaro nama navutikotisankhaya parisaya saddhim dhammassavanatthaya satthu santikam agamasi. Sattha tassa anupubbikatham kathesi. So saddhim parisaya saha patisambhidahi arahattam papuni. Sattha tesam kulaputtanam pubbacaritam olokento iddhimayapattacivarassa upanissayam disva dakkhinahattham pasaretva "etha bhikkhavo"ti aha. Sabbe tam khanamyeva 1- iddhimayapattacivaradhara satthivassikatthera viya akappasampanna hutva sattharam vanditva parivarayimsu. Ayamassa tatiyo savakasannipato ahosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Yatha pana annesam buddhanam samanta asitihatthappamanayeva sarirappabha ahosi, na evam tassa. Tassa pana bhagavato sarirappabha niccakalam dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. Rukkhapathavi- pabbatasamuddadayo antamaso ukkhalikadini upadaya suvannapatta- pariyonaddha viya ahesum. Ayuppamanam panassa navutivassasahassani ahosi. Ettakam kalam candimasuriyadayo attano pabhaya virocitum nasakkhimsu. Rattindivassa paricchedo na pannayittha. Diva suriyalokena viya satta niccam buddhalokeneva vicarimsu. Sayam pupphitakusumanam pato ravanakasakunadinanca vasena loko rattindivaparicchedam sallakkhesi. Kim pana annesam buddhanam ayamanubhavo natthiti? no natthiti. Tepi hi akankhamana dasasahassim va lokadhatum tato va bhiyyo abhaya phareyyum. Mangalassa pana bhagavato pubbapatthanavasena annesam byamappabha viya sarirappabha niccakalameva dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. So kira bodhisattacariyakale vessantarasadise attabhave thito saputtadaro vankapabbatasadise pabbate vasi. Atheko kharadathiko nama yakkho mahapurisassa danajjhasayatam sutva brahmanavannena upasankamitva mahasattam dve darake yaci. Mahasatto "dadami brahmanassa puttake"ti hatthapahattho udakapariyantam pathavim kampento dvepi darake adasi. Yakkho cankamanakotiyam @Footnote: 1 cha. tankhanamyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Alambanaphalakam nissaya thatva passantasseva mahasattassa mulakalape viya dve darake khadi. Mahapurisassa yakkham oloketva mukhe vivatamatte aggijalam viya lohitadharam uggiramanam tassa mukham disvapi kesaggamattampi domanassam na uppajji. "sudinnam vata me danan"ti cintayamanassa panassa sarire mahantam pitisomanassam udapadi. So "imassa me nissandena anagate iminava niharena rasmiyo nikkhamantu"ti patthanam akasi. Tassa tam patthanam nissaya buddhabhutassa sarirato rasmiyo nikkhamitva ettakam thanam pharimsu. Aparampissa pubbacaritam atthi. So kira bodhisattakale ekassa buddhassa cetiyam disva "imassa buddhassa maya jivitam pariccajitum vattati"ti dandadipikavethananiyamena sakalasariram parivethetva ratanamattamakulam satasahassagghanikam suvannapatim sappissa purapetva tattha sahassavattiyo jaletva tam sisenadaya sakalasariram jalapetva cetiyam padakkhinam karonto sakalarattim vitinamesi. Evam yava arunuggamana vayamantassapissa lomakupamattampi usumam na ganhi. Padumagabbham pavitthakalo viya ahosi. Dhammo hi namesa attanam rakkhantam rakkhati. Tenaha bhagava "dhammo have rakkhati dhammacarim dhammo sucinno sukhamavahati esanisamso dhamme sucinne na duggatim gacchati dhammacari"ti 1-. Imassapi kammassa nissandena tassa bhagavato sarirobhaso dasasahassilokadhatum pharitva atthasi. @Footnote: 1 khu. thera. 26/314. khu. ja. 27/290.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Tada amhakam bodhisatto suruci nama brahmano hutva "sattharam nimantessami"ti upasankamitva madhuradhammakatham sutva "sve mayham bhikkham ganhatha bhante"ti aha. "brahmana kittakehi te bhikkhuhi attho"ti. "kittaka pana vo bhante parivara bhikkhu"ti aha. Tada pana satthu pathamasannipatoyeva hoti, tasma "kotisatasahassan"ti aha. "bhante sabbehipi saddhim mayham gehe bhikkham ganhatha"ti. Sattha adhivasesi. Brahmano svatanaya nimantetva geham gacchanto cintesi "aham ettakanam bhikkhunam yagubhattavatthadini datum sakkomi, nisidanatthanam pana katham bhavissati"ti. Tassa sa cinta caturasitiyojanasahassamatthake thitassa devaranno pandukambalasilasanassa unhabhavam janesi. Sakko "ko nu kho mam imasma thana cavetukamo"ti dibbacakkhuna olokento mahapurisam disva "suruci nama brahmano buddhappamukham bhikkhusamgham nimantetva nisidanatthanatthaya cintesi, mayapi tattha gantva punnakotthasam gahetum vattati"ti vaddhakivannam nimminitva vasipharasuhattho mahapurisassa purato paturahosi. So "atthi nu kho kassaci bhatiya kattabban"ti aha. Mahapuriso tam disva "kim kammam karissasi"ti aha. "mama ajananasippam nama natthi, geham va mandapam va yo yam kareti, tassa tam katum janami"ti. "tenahi mayham kammam atthi"ti. "kim ayya"ti. "svatanaya me kotisatasahassabhikkhu nimantita, tesam nisidanamandapam karissasi"ti. "aham nama kareyyam, sace me bhatim datum sakkhissatha"ti. "sakkhissami tata"ti. "sadhu karissami"ti gantva ekam padesam olokesi. Dvadasaterasayojanappamano padeso kasinamandalam viya samatalo ahosi. So "ettake thane sattaratanamayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Mandapo utthahatu"ti cintetva olokesi, tavadeva pathavim bhinditva mandapo utthahi, tassa sovannamayesu thambhesu rajatamaya ghataka ahesum, rajatamayesu sovannamaya, manitthambhesu pavalamaya, pavalamayesu thambhesu manimaya, sattaratanamayesu sattaratanamayava ghataka ahesum. Tato "mandapassa antarantarena kinkinikajalam olambatu"ti olokesi, saha olokaneneva kinkinikajalam olambi, yassa mandavateritassa pancangikasseva turiyassa madhurasaddo niggacchati, dibbasangitappavattanakalo viya hoti. "antarantara gandhadamamaladamani olambantu"ti cintesi, gandhadamamaladamani olambimsu. "kotisatasahassasankhanam bhikkhunam asanani ca adharakani ca pathavim bhinditva utthahantu"ti cintesi, tavadeva utthahimsu. "kone kone ekeka udakacatiyo utthahantu"ti cintesi, udakacatiyo utthahimsu. Ettakam mapetva brahmanassa santikam gantva "ehi ayya, tava mandapam oloketva mayham bhatim dehi"ti aha. Mahapuriso gantva mandapam olokesi, olokentassevassa sakalasariram pancavannaya pitiya nirantaram phuttham ahosi. Athassa mandapam olokayato etadahosi "nayam mandapo manussabhutena kato, mayham pana ajjhasayam mayham gunam agamma addha sakkassa bhavanam unham ahosi, tato sakkena devaranna ayam mandapo kato bhavissati"ti. "na kho pana me yuttam evarupe mandape ekadivasamyeva danam datum, sattaham dassami"ti cintesi. Bahirakadanam hi kittakampi samanam bodhisattanam tutthim katum na sakkoti, alankatasisam pana chinditva anjitaakkhini uppatetva hadayamamsam va ubbattetva dinnakale bodhisattanam cagam nissaya tutthi nama hoti. Amhakampi hi bodhisattassa sivirajajatake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Devasikam pancasatasahassakahapanani vissajjetva catusu dvaresu nagaramajjhe ca danam dentassa tam danam cagatutthim uppadetum nasakkhi. Yada panassa brahmanavannena agantva sakko devaraja akkhini yaci, tada tani uppatetva dadamanasseva haso uppajji, kesaggamattampi cittassa annathattam nahosi. Evam dinnadanam nissaya bodhisattanam titti nama natthi. Tasma sopi mahapuriso "sattaham maya kotisatasahassasankhanam bhikkhunam danam datum vattati"ti cintetva tasmim mandape buddhappamukham bhikkhusamgham nisidapetva sattaham gavapanannama danam adasi. Gavapananti mahante mahante kolambe khirassa puretva uddhanesu aropetva ghanapakapakke khire thoke tandule pakkhipitva pakkamadhusakkaracunnasappihi abhisankhatam bhojanam vuccati. Manussayeva pana parivisitum nasakkhimsu, devapi ekantarika hutva parivisimsu. Dvadasaterasayojanappamanatthanampi bhikkhu ganhitum nappahosiyeva, te pana bhikkhu attano attano anubhavena nisidimsu. Pariyosanadivase sabbabhikkhunam patte dhovapetva bhesajjatthaya sappinavanitamadhuphanitadini puretva ticivarehi saddhim adasi, sanghanavakabhikkhuna laddhacivarasataka satasahassagghanaka adasi. Sattha anumodanam karonto "ayam puriso evarupam mahadanam adasi. Ko nu kho bhavissati"ti upadharento "anagate kappasatasahassadhikanam dvinnam asankheyyanam matthake gotamo nama buddho bhavissati"ti disva mahapurisam amantetva "tvam ettakam nama kalam atikkamitva gotamo nama buddho bhavissasi"ti byakasi. Mahapuriso byakaranam sutva "aham kira buddho bhavissami, ko me gharavasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Attho, pabbajissami"ti cintetva tatharupam sampattim khelapindam viya chaddetva satthu santike pabbaji, pabbajitva buddhavacanam ugganhitva abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva ayupariyosane brahmaloke nibbatti. Mangalassa pana bhagavato nagaram uttaram nama ahosi, matapi uttara nama devi, pitapi uttaro nama khattiyo, sudevo ca dhammaseno ca dve aggasavaka, palito nama upatthako, sivali ca asoka ca dve aggasavika, nagarukkho nama bodhi, atthasitihatthubbedham sariram ahosi. Navutivassasahassani thatva parinibbayi. Parinibbute pana tasmim bhagavati ekappahareneva dasacakkavalasahassani ekandhakarani ahesum, sabbacakkavalesu manussanam mahantam arodanaparidevanam ahosi. Kondannassa aparena mangalo nama nayako tamam loke nihantvana dhammokkamabhidharayiti. Evam dasasahassilokadhatum andhakaram katva parinibbutassa tassa bhagavato aparabhage sumano nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye kancanapabbatamhi navutikotisahassani, tatiye asitikotisahassani. Tada mahasatto atulo nama nagaraja ahosi mahiddhiko mahanubhavo. So "buddho uppanno"ti sutva natisamghaparivuto nagabhavana nikkhamitva kotisatasahassabhikkhuparivarassa tassa bhagavato dibbaturiyehi upaharam karetva mahadanam pavattetva paccekam dussayugani datva saranesu patitthasi. Sopi nam sattha "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato nagaram khemam nama ahosi, sudatto nama raja pita, sirima nama mata, sarano ca bhavitatto ca dve

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Aggasavaka, udeno nama upatthako, sona ca upasona ca dve aggasavika, nagarukkho ca bodhi, navutihatthubbedham sariram, navutiyeva vassasahassani ayuppamanam ahosi. Mangalassa aparena sumano nama nayako sabbadhammehi asamo sabbasattanamuttamoti. Tassa aparabhage revato nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate ganana nama natthi, dutiye kotisatasahassabhikkhu ahesum, tatha tatiye. Tada bodhisatto atidevo nama brahmano hutva satthu dhammadesanam sutva saranesu patitthaya sirasi anjalim thapetva tassa satthuno kilesappahane vannam vatva uttarasangena pujam akasi. Sopi tam "buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa pana bhagavato nagaram sudhannavati nama ahosi, pitapi vipulo nama khattiyo, mata vipula nama devi, varuno ca brahmadevo ca dve aggasavaka, sambhavo namupatthako, bhadda ca subhadda ca dve aggasavika, nagarukkhova bodhi, sariram asitihatthubbedham ahosi, ayu satthi vassasahassaniti. Sumanassa aparena revato nama nayako anupamo asadiso atulo uttamo jinoti. Tassa aparabhage sobhito nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate kotisatabhikkhu ahesum, dutiye navutikotiyo, tatiye asitikotiyo. Tada bodhisatto ajito nama brahmano hutva satthu dhammadesanam sutva saranesu patitthaya buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam adasi. Sopi nam "buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa pana bhagavato nagaram sudhammannama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Ahosi, pitapi sudhammo nama raja, matapi sudhamma nama devi, asamo ca sunetto ca dve aggasavaka, anomo namupatthako, nakula ca sujata ca dve aggasavika, nagarukkhova bodhi, atthapannasahatthubbedham sariram ahosi, navuti vassasahassani ayuppamananti. Revatassa aparena sobhito nama nayako samahito santacitto asamo appatipuggaloti. Tassa aparabhage ekam asankheyyam atikkamitva ekasmimyeva kappe tayo buddha nibbattimsu anomadassi padumo naradoti. Anomadassissa bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate atthabhikkhusatasahassani ahesum, dutiye satta, tatiye cha. Tada bodhisatto eko yakkhasenapati ahosi mahiddhiko mahanubhavo anekakotisatasahassanam yakkhanam adhipati. So "buddho uppanno"ti sutva agantva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam adasi. Satthapi nam "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Anomadassissa pana bhagavato candavati nama nagaram ahosi, yasava nama raja pita, yasodhara nama mata, nisabho ca anomo ca dve aggasavaka, varuno namupatthako, sundari ca sumana ca dve aggasavika, ajjunarukkho bodhi, sariram atthapannasahatthubbedham ahosi, vassasatasahassam ayuti. Sobhitassa aparena sambuddho dipaduttamo anomadassi amitayaso tejasi duratikkamoti. Tassa aparabhage padumo nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye tini satasahassani, tatiye agamake aranne mahavanasandavasinam bhikkhunam dve satasahassani. Tada tathagate

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Tasmim vanasande vasante bodhisatto siho hutva sattharam nirodhasamapattim samapannam disva pasannacitto vanditva padakkhinam katva pitisomanassajato tikkhattum sihanadam naditva sattaham buddharammanapitim avijahitva pitisukheneva gocaraya apakkamitva jivitapariccagam katva payirupasamano atthasi. Sattha sattahaccayena nirodha vutthito siham oloketva "bhikkhusamghepi cittam pasadetva samgham vandissati"ti "bhikkhusamgho agacchatu"ti cintesi. Bhikkhu tavadeva agamimsu. Siho samghe cittam pasadesi. Sattha tassa manam oloketva "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Padumassa pana bhagavato campakannama nagaram ahosi, asamo nama raja pita, asama nama devi mata, salo ca upasalo ca dve aggasavaka, varuno namupatthako, rama ca surama ca dve aggasavika, sonarukkho nama bodhi, atthapannasahatthubbedham sariram ahosi, ayu vassasatasahassanti. Anomadassissa aparena sambuddho dipaduttamo padumo nama namena asamo appatipuggaloti. Tassa aparabhage narado nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye navutikotisahassani, tatiye asitikotisahassani. Tada bodhisatto isipabbajjam pabbajitva pancasu abhinnasu atthasu ca samapattisu cinnavasi hutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva lohitacandanena pujam akasi. Sopi tam "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Tassa bhagavato dhannavati nama nagaram ahosi, sudevo nama khattiyo pita, anoma nama mata, bhaddapalo ca jitamitto ca dve aggasavaka, vasettho namupatthako, uttara ca phagguni ca dve aggasavika, mahasonarukkho nama bodhi, sariram atthasitihatthubbedham ahosi, navutivassasahassani ayuti. Padumassa aparena sambuddho dipaduttamo narado nama namena asamo appatipuggaloti. Naradabuddhassa aparabhage ekam asankheyyam atikkamitva ito satasahassakappamatthake ekasmim kappe ekova padumuttarabuddho nama udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathame kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye vebharapabbate navutikotisahassani, tatiye asitikotisahassani. Tada bodhisatto jatilo nama maharatthiyo hutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa sacivaram danam adasi. Sopi nam "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Padumuttarassa pana bhagvato kale titthiya nama nahesum, sabbe devamanussa buddhameva saranam agamamsu. Tassa nagaram hamsavati nama ahosi, pita anando nama khattiyo, mata sujata nama devi, devalo ca sujato ca dve aggasavaka, sumano namupatthako, amita ca asama ca dve aggasavika, salalarukkho bodhi, sariram atthapannasahatthubbedham ahosi, sarirappabha samantato dvadasa yojanani ganhi, vassasatasahassam ayuti. Naradassa aparena sambuddho dipaduttamo padumuttaro nama jino akkhobho sagarupamoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Tassa aparabhage sattati kappasahassani atikkamitva sumedho ca sujato cati ekasmim kappe dve buddha nibbattimsu. Sumedhassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate sudassananagare kotisatakhinasava ahesum, dutiye pana navutikotiyo, tatiye asitikotiyo. Tada bodhisatto uttaro nama manavo hutva nidahitva thapitamyeva asitikotidhanam vissajjetva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam datva dhammam sutva saranesu patitthaya nikkhamitva pabbaji. Sopi nam "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Sumedhassa bhagavato sudassanannama nagaram ahosi, sudatto nama raja pita, matapi sudatta nama, sarano ca sabbakamo ca dve aggasavaka, sagaro namupatthako, rama ca surama ca dve aggasavika, mahanimbarukkho bodhi, sariram atthasitihatthubbedham ahosi, ayu navuti vassasahassaniti. Padumuttarassa aparena sumedho nama nayako durasado uggatejo sabbalokuttamo muniti. Tassa aparabhage sujato nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate satthi bhikkhusatasahassani ahesum, dutiye pannasam, tatiye cattalisam. Tada bodhisatto cakkavattiraja hutva "buddho uppanno"ti sutva upasankamitva dhammam sutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa saddhim sattahi ratanehi catumahadiparajjam datva satthu santike pabbaji. Sakalaratthavasino ratthuppadam gahetva aramikakiccam sadhenta buddhappamukhassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Bhikkhusamghassa niccam mahadanam adamsu. Sopi nam sattha "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato nagaram sumangasam nama ahosi, uggato nama raja pita, pabhavati nama mata, sudassano ca sudevo ca dve aggasavaka, narado namupatthako, naga ca nagasamala ca dve aggasavika, mahavelurukkho bodhi. So kira mandacchiddo ghanakkhandho upari niggatahi mahasakhahi morapinchakalapo viya virocittha. Tassa bhagavato sariram pannasahatthubbedham ahosi, ayu navuti vassasahassaniti. Tattheva mandakappamhi sujato nama nayako sihahanusabhakkhandho 1- appameyyo durasadoti. Tassa aparabhage ito attharasakappasatamatthake ekasmim kappe piyadassi atthadassi dhammadassiti tayo buddha nibbattimsu. Piyadassissapi tayo savakasannipata ahesum. Pathame kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye navutikotiyo, tatiye asitikotiyo. Tada bodhisatto kassapo nama manavo tinnam vedanam parangato hutva satthu dhammadesanam sutva kotisatasahassadhanapariccagena samgharamam karetva saranesu ca silesu ca patitthasi. Atha nam sattha "attharasakappasataccayena buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato anomannama nagaram ahosi, pita sudinno nama raja, mata canda nama devi, palito ca sabbadassi ca dve aggasavaka, sobhito namupatthako, sujata ca dhammadinna ca dve aggasavika, kakudharukkho bodhi, sariram asitihatthubbedham ahosi, navuti vassasahassani ayuti. @Footnote: 1 ka. sihahanu usabhakkhandho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Sujatassa aparena sayambhu lokanayako durasado asamasamo piyadassi mahayasoti. Tassa aparabhage atthadassi nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathame atthanavuti bhikkhusatasahassani ahesum, dutiye atthasitisatasahassani, tatha tatiye. Tada bodhisatto susimo nama mahiddhikatapaso hutva devalokato mandaravapupphacchattam aharitva sattharam pujesi. Sopi nam "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato sobhitam nama nagaram ahosi, sagaro nama raja pita, sudassana nama mata, santo ca upasanto ca dve aggasavaka, abhayo namupatthako, dhamma ca sudhamma ca dve aggasavika, campakarukkho bodhi, sariram asitihatthubbedham ahosi, sarirappabha samantato sabbakalam yojanamattam pharitva atthasi, ayu vassasatasahassanti. Tattheva mandakappamhi atthadassi narasabho mahatamam nihantvana patto sambodhimuttamanti. Tassa aparabhage dhammadassi nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathame kotisatabhikkhu ahesum, dutiye sattatikotiyo, tatiye asitikotiyo. Tada bodhisatto sakko devaraja hutva dibbagandhapupphehi ca dibbaturiyehi ca pujam akasi. Sopi nam "anagate buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato saranannama nagaram ahosi, pita sarano nama raja, mata sunanda nama, padumo ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Phussadevo ca dve aggasavaka, sunetto namupatthako, khema ca sabbanama ca dve aggasavika, timbajalarukkho 1- bodhi, "bimbijalotipi vuccati, sariram panassa asitihatthubbedham ahosi, vassasatasahassam ayuti. Tattheva mandakappamhi dhammadassi mahayaso tamandhakaram vidhamitva atirocati sadevaketi. Tassa aparabhage ito catunavutikappamatthake ekasmim kappe ekova siddhattho nama buddho udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate kotisatasahassabhikkhu ahesum, dutiye navutikotiyo, tatiye asitikotiyo. Tada bodhisatto uggatejo abhinnabalasampanno mangalo nama tapaso hutva mahajambuphalam aharitva tathagatassa adasi. Satthapi tam phalam paribhunjitva "catunavutikappamatthake tvam buddho bhavissasi"ti bodhisattam byakasi. Tassa bhagavato nagaram vebharannama ahosi, pita jayaseno nama raja, mata suphassa nama, sambalo ca sumitto ca dve aggasavaka, revato namupatthako, sivala ca surama ca dve aggasavika, kannikararukkho bodhi, sariram satthihatthubbedham ahosi, vassasatasahassam ayuti. @Footnote: 1 cha. rattankurarukkho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

Dhammadassissa aparena siddhattho lokanayako nihantvana tamam sabbam suriyo abbhuggato yathati. Tassa aparabhage ito dvanavutikappamatthake tisso pussoti ekasmim kappe dve buddha nibbattimsu. Tissassa bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate bhikkhunam kotisatam ahosi, dutiye navutikotiyo, tatiye asitikotiyo. Tada bodhisatto mahabhogo mahayaso sujato nama khattiyo hutva isipabbajjam pabbajitva mahiddhikabhavam patva "buddho uppanno"ti sutva dibbamandaravapadumaparicchattakapupphani adaya catupparisamajjhe gacchantam tathagatam pujesi, akase pupphavitanam akasi. Sopi nam sattha "ito dvanavutikappe buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato khemannama nagaram ahosi, pita janasandho nama khattiyo, mata paduma nama, brahmadevo ca udayo ca dve aggasavaka, samango nama upatthako, phussa ca sudatta ca dve aggasavika, asanarukkho bodhi, sariram satthihatthubbedham ahosi, vassasatasahassam ayuti. Siddhatthassa aparena asamo appatipuggalo anantasilo amitayaso tisso lokagganayakoti. Tassa aparabhage pusso nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate satthi bhikkhusatasahassani ahesum, dutiye pannasa, tatiye dvattimsa. Tada bodhisatto vijitavi nama khattiyo hutva maharajjam pahaya satthu santike pabbajitva tini

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Pitkani uggahetva mahajanassa dhammakatham kathesi, silaparamim ca puresi. Sopi nam "buddho bhavissasi"ti tatheva byakasi. Tassa bhagavato kasi nama nagaram ahosi, jayaseno nama raja pita, sirima nama mata, surakkhito ca dhammaseno ca dve aggasavaka, sabhiyo namupatthako, cala ca upacala ca dve aggasavika, amalakarukkho bodhi, sariram atthapannasahatthubbedham ahosi, navutivassasahassani ayuti. Tattheva mandakappamhi ahu sattha anuttaro anupamo asamasamo pusso lokagganayakoti. Tassa aparabhage ito ekanavutikappe vipassi nama bhagava udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate atthasatthi bhikkhusatasahassani ahesum. Dutiye ekasatasahassam, tatiye asitisahassani. Tada bodhisatto mahiddhiko mahanubhavo atulo nama nagaraja hutva sattaratanakhacitam sovannamayam mahapitham bhagavato adasi. Sopi nam "ito ekanavutikappe buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato bandhumati nama nagaram ahosi, bandhuma nama raja pita, bandhumati nama mata, khando ca tisso ca dve aggasavaka, asoko namupatthako, canda ca candamitta ca dve aggasavika, patalirukkho bodhi, sariram asitihatthubbedham ahosi, sarirappabha sada satta yojanani pharitva atthasi, asiti vassasahassani ayuti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Pussassa aparena sambuddho dipaduttamo vipassi nama namena loke uppajji cakkhumati. Tassa aparabhage ito ekattimsakappe sikhi ca vessabhu cati dve buddha ahesum. Sikhissapi bhagavato tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate bhikkhusatasahassam ahosi, dutiye asitisahassani, tatiye sattatisahassani. Tada bodhisatto arindamo nama raja hutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa sacivaram mahadanam pavattetva sattaratanapatimanditam hatthiratanam datva hatthippamanam katva kappiyabhandam adasi. Sopi nam "ito ekattimsakappe buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa bhagavato arunavati nama nagaram ahosi, aruno nama khattiyo pita, pabhavati nama mata, abhibhu ca sambhavo ca dve aggasavaka, khemankaro namupatthako, sakhila ca paduma ca dve aggasavika, pundarikarukkho bodhi, sariram sattatihatthubbedham ahosi, sarirappabha yojanattayam pharitva atthasi, sattati vassasahassani ayuti. Vipassissa aparena sikhivhayo nama jino asamo appatipuggaloti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Tassa aparabhage vessabhu nama sattha udapadi. Tassapi tayo savakasannipata ahesum. Pathamasannipate asiti bhikkhusahassani ahesum, dutiye sattati, tatiye satthi. Tada bodhisatto sudassano nama raja hutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa sacivaram mahadanam datva tassa santike pabbajitva acaragunasampanno buddharatane cittikarapitibahulo ahosi. Sopi nam bhagava "ito ekattimsakappe buddho bhavissasi"ti byakasi. Tassa pana bhagavato anomannama nagaram ahosi, suppatito nama raja pita, yasavati nama mata, sono ca uttaro ca dve aggasavaka, upasanto namupatthako, dama ca sumala ca dve aggasavika, salarukkho bodhi, sariram satthihatthubbedham ahosi, satthi vassasahassani ayuti. Tattheva mandakappamhi asamo appatipuggalo vessabhu nama namena loke uppajji so jinoti. Tassa aparabhage imasmim kappe cattaro buddha nibbattimsu kakusandho konagamano kassapo amhakam bhagavati. Kakusandhassa bhagavato ekova savakasannipato, tattha cattalisa bhikkhusahassani ahesum. Tada bodhisatto khemo nama raja hutva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa sapattacivaram mahadananceva anjanadini bhesajjani ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Datva satthu dhammadesanam sutva pabbaji. Sopi nam sattha byakasi. Kakusandhassa pana bhagavato khemam nama nagaram ahosi, aggidatto nama brahmano pita, visakha nama brahmani mata, vidhuro ca sanjivo ca dve aggasavaka, buddhijo namupatthako, sama ca campaka ca dve aggasavika, mahasirisarukkho bodhi, sariram cattalisahatthubbedham ahosi, cattalisa vassasahassani ayuti. Vessabhussa aparena sambuddho dipaduttamo kakusandho nama namena appameyyo durasadoti. Tassa aparabhage konagamano nama sattha udapadi. Tassapi eko savakasannipato. Tattha timsa bhikkhusahassani ahesum. Tada bodhisatto pabbato nama raja hutva amaccaganaparivuto satthu santikam gantva dhammadesanam sutva buddhappamukham bhikkhusamgham nimantetva mahadanam pavattetva pattunnacinapattakoseyyakambaladukulani ceva suvannapadukanca datva satthu santike pabbaji. Sopi nam byakasi. Tassa bhagavato sobhavati nama nagaram ahosi, yannadatto nama brahmano pita, uttara nama brahmani mata, bhiyyoso ca uttaro ca dve aggasavaka, sotthijo namupatthako, samudda ca uttara ca dve aggasavika, udumbararukkho bodhi, sariram timsahatthubbedham ahosi, timsa vassasahassani ayuti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Kakusandhassa aparena sambuddho dipaduttamo konagamano 1- nama jino lokajettho narasabhoti. Tassa aparabhage kassapo nama sattha udapadi. Tassapi ekova savakasannipato. Tattha visati bhikkhusahassani ahesum. Tada bodhisatto jotipalo nama manavo hutva tinnam vedanam paragu bhumiyam ca antalikkhe ca pakato ghatikarassa kumbhakarassa mitto ahosi. So tena saddhim sattharam upasankamitva dhammakatham sutva pabbajitva araddhaviriyo tini pitakani uggahetva vattapativatta- sampattiya buddhassa sasanam sobhesi. Sopi nam sattha byakasi. Tassa bhagavato jatanagaram baranasi nama ahosi, brahmadatto nama brahmano pita, dhanavati nama brahmani mata, tisso ca bharadvajo ca dve aggasavaka, sabbamitto namupatthako, anula ca uruvela ca dve aggasavika, nigrodharukkho bodhi, sariram visatihatthubbedham ahosi, visati vassasahassani ayuti. Konagamanassa 2- aparena sambuddho dipaduttamo kassapo nama namena 3- dhammaraja pabhankaroti. Yasmim pana kappe dipankaradasabalo udapadi, tasmim annepi tayo buddha ahesum. Tesam santika bodhisattassa byakaranam @Footnote: 1 cha. konagamano. evamuparipi. 2 cha. konagamanassa. @3 cha. kassapo nama gottena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Natthi, tasma te idha na dassita. Atthakathayam pana tamha kappa patthaya sabbepi buddhe dassetum idam vuttam:- "tanhankaro medhankaro athopi saranankaro dipankaro ca sambuddho kondanno dipaduttamo mangalo ca sumano ca revato sobhito muni anomadassi padumo narado padumuttaro sumedho ca sujato ca piyadassi mahayaso atthadassi dhammadassi siddhattho lokanayako tisso pusso ca sambuddho vipassi sikhi vessabhu kakusandho konagamano kassapo capi nayako ete ahesum sambuddha dhutaraga samahita. Sataramsiva uppanna mahatamavinodana jalitva aggikhandhava nibbuta te sasavaka"ti. Tattha amhakam bodhisatto dipankaradinam catuvisatiya buddhanam santike adhikaram karonto kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani agato. Kassapassa pana bhagavato orabhage thapetva imam sammasambuddham anno buddho nama natthi. Iti dipankaradinam catuvisatiya buddhanam santike laddhabyakarano pana bodhisatto yenena:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

"manussattam lingasampatti hetu sattharadassanam pabbajja gunasampatti adhikaro ca chandata atthadhammasamodhana abhiniharo samijjhati"ti 1- ime attha dhamme samodhanetva dipankarapadamule katabhiniharena "handa buddhakare dhamme vicinami ito cito"ti ussaham katva "vicinanto tadadakkhim pathamam danaparamin"ti danaparamitadayo buddhakaraka dhamma dittha, te purentoyeva yava vessantarattabhava agami. Agacchanto ca ye te katabhiniharanam bodhisattanam anisamsa samvannita:- evam sabbangasampanna bodhiya niyata nara samsaram dighamaddhanam kappakotisatehipi. Avicimhi nuppajjanti tatha lokantaresu ca nijjhamatanha khuppipasa na honti kalakanjika. Na honti khuddaka pana uppajjantapi duggatim jayamana manussesu jaccandhanabhavantite. @Footnote: 1 khu. buddha. 33/422.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Sotavekallata natthi na bhavanti mugapakkhika itthibhavam na gacchanti ubhatobyanjanapandaka. Na bhavanti pariyapanna bodhiya niyata nara mutta anantarikehi sabbattha suddhagocaRa. Micchaditthim na sevanti kammakiriyadassana vasamanapi saggesu asannam nupapajjare. Suddhavasesu devesu hetu nama na vijjati nekkhammaninna sappurisa visamyutta bhavabhave caranti lokatthacariyayo purenti sabbaparami"ti te anisamse adhigantvava agato. Paramiyo purentassa cassa akittibrahmanakale sankhabrahmanakale dhananjayarajakale mahasudassanakale mahagovindakale nimimaharajakale candakumarakale visayhasetthikale sivirajakale vessantarakaleti danaparamitaya puritattabhavanam parimanam nama natthi. Ekantena panassa sasapanditajatake:-

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

"bhikkhaya upagatam disva sakattanam pariccajim danena me samo natthi esa me danaparami"ti. 1- Evam attapariccagam karontassa danaparamita paramatthaparami nama jata. Tatha silavarajakale campeyyanagarajakale bhuridattanagarajakale chaddantanagarajakale jayaddisarajaputtakale alinasattukumarakaleti silaparamitaya puritattabhavanam parimanam nama natthi. Ekantena panassa sankhapalajatake:- "sulehi vijjhiyantepi kottiyantepi sattibhi 2- bhojaputte na kuppami esa me silaparami"ti. 3- Evam attapariccagam karontassa silaparamita paramatthaparami nama jata. @Footnote: 1 khu. cariya. 33/567. 2 cha. sulehi vijjhiyantopi kottiyantopi @sattihi. 3 khu. cariya. 33/578.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Tatha somanassakumarakale hatthipalakumarakale ayogharapandita- kaleti maharajjam pahaya nekkhammaparamitaya puritattabhavanam parimanam nama natthi. Ekantena panassa cullasutasomajatake 1-:- "maharajjam hatthagatam khelapindamva chaddayim cajato na hoti lagganam 2- esa me nekkhammaparami"ti evam nissangataya rajjam chaddetva nikkhamantassa nekkhammaparamita paramatthaparami nama jata. Tatha vidhurapanditakale mahagovindapanditakale kuddalapanditakale arakapanditakale bodhiparibbajakakale mahosadhapanditakaleti pannaparamitaya puritattabhavanam parimanam nama natthi. Ekantena panassa senakajatake 3- senakapanditakale:- @Footnote: 1 ka. culasutasomajatake 2 cha. laggam @3 cha. sattubhastajatake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

"pannaya vicinantoham brahmanam mocayim dukha pannaya me samo natthi esa me pannaparami"ti antobhastagatam sappam dassentassa pannaparamita paramatthaparami nama jata. Tatha viriyaparamitadinampi puritattabhavanam parimanam nama natthi. Ekantena panassa mahajanakajatake:- "atiradassi jalamajjhe hata sabbeva manusa cittassa annatha natthi esa me viriyaparami"ti evam mahasamuddam tarantassa pavatta viriyaparamita paramatthaparami nama jata. Khantivadijatake:- "acetanamva kottente tinhena pharasuna mamam kasiraje na kuppami esa me khantiparami"ti. Evam acetanabhavena 1- viya mahadukkham adhivasentassa khantiparamita paramatthaparami nama jata. Mahasutasomajatake:- @Footnote: 1 ka. acetanabhavena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

"saccavacam anurakkhanto cajitva mama jivitam mocesim ekasatam khattiye esa me saccaparami"ti 1- evam jivitam cajitva saccamanurakkhantassa saccaparamita paramatthaparami nama jata. Mugapakkhajatake:- "mata pita na me dessa atta me na ca dessiyo sabbannutam piyam mayham tasma vatamadhitthahin"ti 2-. Evam jivitampi cajitva vatam adhitthahantassa adhitthanaparamita paramatthaparami nama jata. Suvannasamajatake:- "na mam koci uttasati napiham bhayami kassaci mettabalenupatthaddho ramami pavane tada"ti 3- evam jivitampi anoloketva mettayantassa mettaparamita paramatthaparami nama jata. Lomahamsajatake:- "susane seyyam kappemi chavatthikam upadhayaham 4- gamamandala 5- upagantva rupam dassentinappakan"ti 6- @Footnote: 1 cariyapitaka "saccavacanurakkhanto jivitam cajitumupagamim @ saccena me samo natthi esa me saccaparami"ti. @2 khu.cariya. 33/586. @3 khu.cariya. 33/593. 4 khu.cariya. upanidhaya @5 cha. gamandala. jatakatika gomandala. @6 khu. cariya. 33/594.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Evam gamadarakesu nitthubhanadihi ceva malagandhupaharadihi ca sukhadukkham uppadentesupi upekkham anativattantassa upekkhaparamita paramatthaparami nama jata. Ayamettha sankhePo. Vittharato panesa attho cariyapitakato gahetabbo. Evam paramiyo puretva vessantarattabhave thito:- "acetanayam pathavi avinnaya sukham dukkham 1- sapi danabala mayham sattakkhattumakampatha"ti 2- evam mahapathavikampanani 3- mahapunnani katva ayupariyosane 4- tato cuto tusitabhavane nibbatti. Iti dipankarapadamulato patthaya yava ayam tusitapure nibbatti, ettakam thanam "durenidanam nama"ti veditabbam. Durenidanakatha nitthita. @Footnote: 1 cha. dukham 2 khu. cariya. 33/565. @3 cha. mahapathavikampanadini. 4 ka. ayuhapariyosane

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Avidurenidanam tusitapure vasanteyeva pana bodhisatte buddhakolahalannama udapadi. Lokasmim hi tini kolahalani uppajjanti kappakolahalam buddhakolahalam cakkavattikolahalanti. Tassa vassasatasahassassa accayena kapputthanam bhavissatiti lokabyuha nama kamavacaradeva muttasira vikinnakesa rudamukha assuni hatthehi punchamana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Rattavatthanivattha ativiya virupavesadharino hutva manussapathe vicaranta evam arocenti marisa ito vassasatasahassassa accayena kapputthanam bhavissati ayam lokopi nassissati mahasamuddopi nassissati ayanca mahapathavi sineru ca pabbataraja uddayhissanti vinassissanti yava brahmaloka vinaso bhavissati mettam marisa bhavetha karunam muditam upekkham marisa bhavetha mataram upatthahatha kulejetthapacayino hothati. Idam kappakolahalannama. Vassasahassassa accayena pana sabbannubuddho loke uppajjissatiti lokapaladevata ito marisa vassasahassassa accayena buddho loke uppajjissatiti ugghosentiyo ahindanti. Idam buddhakolahalannama. Vassasatassa accayena cakkavattiraja uppajjissatiti devatayeva ito marisa vassasatassa accayena cakkavattiraja loke uppajjissatiti ugghosentiyo ahindanti. Idam cakkavattikolahalannama. Imani tini kolahalani mahantani honti. Tesu buddhakolahalasaddam sutva sakaladasasahassacakkavaladevata ekato sannipatitva asuko nama satto buddho bhavissatiti natva tam upasankamitva ayacanti ayacamana ca pubbanimittesu uppannesu ayacanti. Tada pana sabbapi devata ekekacakkavale catummaharajasakkasuyamasantusita- nimmanaratiparanimmitavasavattimahabrahmehi saddhim ekacakkavale sannipatitva tusitabhavane bodhisattassa santikam gantva marisa tumhehi dasa paramiyo purentehi na sakkasampattim na marasampattim na

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Cakkavattisampattim na brahmasampattim patthentehi purita lokanittharanatthaya pana sabbannutam patthentehi purita so vo idani kalo marisa buddhattaya samayo marisa buddhattayati yacimsu. Atha mahasatto devatanam patinnam adatva kaladipadesakula- janettiayuparicchedavasena panca mahavilokanani viloketi. Tattha kalo nu kho akalo nu khoti pathamam kalam vilokesi. Tattha vassasatasahassato uddham vaddhito ayukalo kalo nama na hoti. Kasma. Tada hi sattanam jatijaramaranani na pannayanti buddhananca dhammadesana tilakkhanavinimutta natthi tesam aniccam dukkhamanattati kathentanam kathannametam kathentiti neva sotabbam na saddahitabbam mannanti tato abhisamayo na hoti tasmim asati aniyyanikam sasanam hoti tasma akalo. Vassasatato onam ayukalopi kalo na hoti. Kasma. Tada satta ussannakilesa honti ussannakilesananca dinno ovado ovadatthane na titthati udake dandaraji viya so khippam vigacchati tasma sopi akalo. Vassasatasahassato patthaya hettha vassasatato patthaya uddham ayukalo kalo nama. Tada ca vassasatakalo. Atha mahasatto nibbattitabbakaloti passi. Tato dipam vilokento cattaro mahadipe oloketva tisu dipesu buddha na nibbattanti jambudipeyeva nibbattantiti dipam passi. Tato jambudipo nama maha dasayojanasahassaparimano katarasmim nu kho padese buddha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Nibbattantiti okasam vilokento majjhimadesam passi. Majjhimadeso nama puratthimaya disaya kajangalam nama nigamo tassa aparena mahasalo tato param paccantima janapada orato majjhe pubbadakkhinaya sallavati nama nadi tato param paccantima janapada orato majjhe dakkhinaya disaya setakannikannama nigamo tato param paccantima janapada orato majjhe pacchimaya disaya thunannama brahmanagamo tato param paccantima janapada orato majjhe uttaraya disaya usiraddhajo nama pabbato tato param paccantima janapada orato majjheti evam vinaye vutto padeso. So ayamato tini yojanasatani vittharato addhateyyani parikkhepato navayojanasataniti. Etasmim padese buddha ca paccekabuddha ca aggasavaka ca cakkavattirajano ca anne ca mahesakkha khattiyabrahmanagahapatimahasala uppajjanti idam cettha kapilavatthum nama nagaram tattha maya nibbattitabbanti nittham agamasi. Tato kulam vilokento buddha nama vessakule va suddakule va na nibbattanti lokasammate pana khattiyakule va brahmanakule va dvisuyeva kulesu nibbattanti idani ca khattiyakulam lokasammatam tattha nibbattissami suddhodanamaharaja pita me bhavissatiti kulam passi. Tato mataram vilokento buddhamata nama purisalola suradhutta na hoti kappasatasahassam pana puritaparami jatito patthaya akhandapancasilayeva hoti ayanca mahamaya nama devi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Edisi ayam me mata bhavissatiti kittakam panassa ayuti dasannam masanam upari satta divasani passi. Iti imam pancamahavilokanam viloketva kalo me marisa buddhabhavayati devatanam sangaham karonto patinnam datva gacchatha tumheti ta devata uyyojetva tusitadevatahi parivuto tusitapure nandavanam pavisi. Sabbadevalokesu hi nandavanam atthiyeva. Tatra nandavane devata ito cuto marisa sugatim gacchati pubbekata- kusalakammokasam sarayamana vicaranti. So evam devatahi kusalam sarayamanahi parivuto tattha vicaranto cavitva mahamayaya deviya kucchismim patisandhim ganhi. Yena pana vidhanena ganhi tassavibhavattham ayam anupubbikatha. Tada kira kapilavatthunagare asalhanakkhattam sanghuttham ahosi. Mahajano nakkhattam kilati. Mahamayapi devi pure punnamaya sattamadivasato patthaya vigatasurapanam malagandhavibhusanasampannam nakkhattakilam anubhavamana sattamadivase patova utthaya gandhodakena nhayitva cattari satasahassani vissajjetva mahadanam datva sabbalankaravibhusita varabhojanam bhunjitva uposathangani adhitthaya alankatapatiyattam sirigabbham pavisitva sirisayane nipanna niddam okkamamana imam supinam addasa cattaro kira nam maharajano sayaneneva saddhim ukkhipitva himavantam pavisitva satthiyojanike silatale sattayojanikassa mahasalarukkhassa hettha thapetva ekamantam atthamsu. Atha nesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Deviyo agantva devim anotattadaham netva manussamalaharanattham nhapetva dibbavattham nivasapetva dibbagandhehi vilimpapetva dibbapupphani pilandhapetva tato avidure eko rajatapabbato tassa anto kanakavimanam atthi tattha pacinato uccaisakam dibbasayanam pannapetva nisajjapesum. Atha bodhisatto setavaravarano hutva tato avidure eko suvannapabbato tattha vicaritva tato oruyha rajatapabbatam aruhitva uttaradisato agamma rajatadamavannaya sondaya setapadumam gahetva koncanadam naditva kanakavimanam pavisitva matusayanam tikkhattum padakkhinam katva dakkhinapassam padaletva kucchippavitthasadiso ahosi. Evam uttarasalhanakkhatte patisandhim ganhi. Punadivase pabuddha devi tam supinam ranno arocesi. Raja catusatthimatte brahmanapamokkhe pakkosapetva gomayaharitupalittaya lajadihi katamangalasakkaraya bhumiya maharahani asanani pannapetva tattha nisinnanam brahmananam sappimadhusakkarabhisankhatassa varapayasassa suvannarajatapatiyo puretva suvannarajatapatihi patikujjitva adasi annehi ca ahatavatthakapilagavidanadihi saddhim te santappesi atha tesam sabbakamasantappitanam supinam arocetva kim bhavissatiti pucchi. Brahmana ahamsu ma cintayittha maharaja deviya te kucchimhi gabbho patitthito so ca kho purisagabbho patitthito na itthigabbho putto te bhavissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

So sace agaram ajjhavasissati raja bhavissati cakkavatti sace agara nikkhamma pabbajissati buddho bhavissati loke vivatacchadoti. Bodhisattassa pana matukucchimhi patisandhigahanakkhaneyeva ekappahareneva sakaladasasahassi lokadhatu sankampi sampakampi sampavedhi. Dvattimsa pubbanimittani paturahesum. Dasasu cakkavalasahassesu appamano obhaso phari. Tassa tam sirim datthukama viya andha cakkhuni patilabhimsu. Badhira saddam sunimsu. Muga sammalapimsu. Khujja ujugatta ahesum. Pangula padasa gamanam patilabhimsu. Bandhanagata sabbasatta andubandhanadihi muccimsu. Sabbanarakesu aggi nibbayi. Pittivisaye khuppipasa vupasamimsu. Tiracchanagatanam bhayam nahosi. Sabbasattanam rogo ceva ragadikilesaggi ca vupasamimsu. Sabbasatta piyavaca ahesum. Madhurenakarena assa hasimsu varana gajjimsu. Sabbaturiyani sakasakaninnadam muncimsu aghattitaniyeva. Manussanam hatthupagani abharanani viravimsu. Sabba disa vippasanna ahesum. Sattanam sukham uppadayamano mudu sitalo vato pavayi. Akalamegho pavassi. Pathavitopi udakam ubbhijjitvapi sandati. Pakkhino akasagamanampi vijahimsu. Nadiyo asandamana atthamsu. Mahasamudde madhuram udakam ahosi. Sabbatthakameva pancavannehi padumehi sanchannam talam ahosi. Thalajajalajadini sabbapupphani pupphimsu. Rukkhanam khandhesu khandhapadumani sakhasu sakhapadumani latasu latapadumani pupphimsu. Thale silatalani bhinditva uparupari satta satta hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Dandapadumani nama nikkhamimsu. Akase olambitapadumani nibbattimsu. Samantato pupphavassam vassi. Akase dibbaturiyani vajjimsu. Sakaladasasahassi lokadhatu vattetva vissatthamalagulam viya uppiletva bandhamalakalapo viya alankatapatiyattamalasayanam viya ca ekamalamalini vipphurantavalavijani pupphadhupagandhaparivasita paramasobhaggappatta ahosi. Evam gahitapatisandhikassa bodhisattassa patisandhito patthaya bodhisattassa ceva bodhisattassa matuya ca upaddavanivaranattham khaggahattha cattaro devaputta arakkham ganhimsu. Bodhisattamatuya purisesu ragacittam nuppajji. Labhaggayasaggappatta ca ahosi sukhini akilantakaya bodhisattanca antokucchigatam vippasanne maniratane avutapandarasuttam viya passati. Yasma bodhisattena vasitakucchi nama cetiyagabbhasadisa na sakka hoti annena sattena avasitum va paribhunjitum va tasma bodhisattamata sattahajate bodhisatte kalam katva tusitapure nibbatti. Yatha ca anna itthiyo dasamase appatvapi atikkamitvapi nisinnapi nipannapi vijayanti na evam bodhisattamata. Sa pana bodhisattam dasamase kucchiya pariharitva thita ca vijayati. Ayancesa bodhisattamatu dhammata. Mahamayapi devi pattena telam viya dasamase kucchiya bodhisattam pariharitva paripunnagabbha natigharam gantukama suddhodanamaharajassa arocesi icchamaham deva kulasantakam devadahanagaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Gantunti. Raja sadhuti sampaticchitva kapilavatthuto yava devadahanagara maggam samam karetva kaddalipunnaghatadhajapatakahi alankarapetva devim suvannasivikaya nisidapetva amaccasahassena ukkhipapetva mahantena parivarena pesesi. Dvinnam pana nagaranam antare ubhayanagaravasinampi lumbinivanam nama mangalasalavanam atthi. Tasmim samaye mulato yava aggasakha sabbam ekaphaliphullam ahosi. Sakhantarehi ceva pupphantarehi ca pancavanna bhamaravanna nanappakara ca sakunasangha madhurassarena vikujanta vicaranti. Sakalam lumbinivanam cittalatavanasadisam mahanubhavassa ranno susajjitam apanatalamandalam viya hoti. Deviya tam disva salavanakilam kilitukamata udapadi. Amacca devim gahetva salavanam pavisimsu. Sa mangalasalamulam gantva salasakhayam ganhitukama ahosi. Salasakha suseditavettaggam viya onamitva deviya hatthapatham upagacchi. Sa hattham pasaretva sakham aggahesi. Tavadeva cassa kammajavata calimsu. Athassa saniya parikkhipitva mahajano patikkami. Salasakham gahetva titthamanayaeva cassa gabbhavutthanam ahosi. Tam khanamyeva cattaro visuddhacitta mahabrahmano suvannajalam adaya sampatta tena suvannajalena bodhisattam sampaticchitva matu purato thapetva attamana devi hohi mahesakkho te putto uppannoti ahamsu. Yatha pana anne satta matukucchito nikkhamanta patikkulena asucina makkhita

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Nikkhamanti na evam bodhisatto. So pana dhammasanato otaranto dhammakathiko viya nissenito otaranto puriso viya dve hatthe ca pade ca pasaretva thitakova matukucchisambhavena kenaci asucina amakkhito suddho visuddho kasikavatthe nikkhittamaniratanam viya jotayanto matukucchito nikkhami. Evam santepi bodhisattassa ca bodhisattamatuya ca sakkarattham akasato dve udakadhara nikkhamitva bodhisattassa ca matuya ca sarire utum gahapesum. Atha nam suvannajalena patiggahetva thitanam brahmanam hatthato cattaro maharajano mangalasammataya sukhasamphassaya ajinappaveniya ganhimsu. Tesam hatthato manussa dukulacumbatakena patigganhimsu. Manussanam hatthato muccitva pathaviyam patitthaya puratthimadisam olokesi. Anekani cakkavalasahassani ekanganani ahesum. Tattha devamanussa gandhamaladihi pujayamana mahapurisa idha tumhehi sadiso anno natthi kuto uttaritaroti ahamsu. Evam catasso disa anudisa hettha upariti dasapi disa vidisa anuviloketva attana sadisam adisva ayam uttaradisati sattapadavitiharena agamasi mahabrahmuna setacchattam dharayamanena suyamena devaputtena valavijanim annahi ca devatahi sesarajakakudhabhandahatthahi anugammamano tato sattamapade thito aggohamasmi lokassati adikam asabhivacam niccharento sihanadam nadi. Bodhisatto hi tisu attabhavesu matukucchito nikkhantamattova

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Vacam niccharesi mahosadhattabhave vessantarattabhave imasmim attabhaveti. Mahosadhattabhave kirassa matukucchito nikkhamantasseva sakko devaraja agantva candanasaram hatthe thapetva gato. So tam mutthiyam katva nikkhamanto. Atha nam mata tata kim gahetva agatositi pucchi. Osadham ammati. Iti osadham gahetva agatatta osadhadarakotvevassa namam akamsu. Tam osadham gahetva catiyam pakkhipimsu. Agatagatanam andhabadhiradinam tadeva sabbarogavupasamaya bhesajjam ahosi. Tato mahantam idam osadham mahantam idam osathanti uppannavacanam upadaya mahosadhotvevassa namam jatam. Vessantarattabhave pana matukucchito nikkhantamatto dakkhinahattham pasaretvava atthi nu kho amma kinci dhanam gehasmim danam dassamiti vadanto nikkhami. Athassa mata sadhane kule nibbattosi tatati puttassa hattham attano hatthatale katva sahassatthavikam thapapesi. Imasmim attabhave imampi sihanadam naditi. Evam bodhisatto tisu attabhavesu matukucchito nikkhantamattova vacam niccharesi. Yatha ca patisandhikkhane evam jatakkhanepissa dvattimsa pubbanimittani paturahesum. Yasmim pana samaye amhakam bodhisatto lumbinivane jato tasmimyeva samaye rahulamata devi channo amacco kaludayi amacco anando rajakumaro kanthako assaraja mahabodhirukkho cattari nidhikumbhiyo ca jata. Tattha eka gavutappamana eka addhayojanappamana eka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Tigavutappamana eka yojanappamana ahositi ime satta sahajata nama. Ubhayanagaravasino bodhisattam gahetva kapilavatthunagarameva agamamsu. Tam divasamyeva kapilavatthunagare suddhodanamaharajassa putto jato ayam kumaro bodhitale nisiditva buddho bhavissatiti tavatimsabhavane hatthatuttha devasangha celukkhepadini pavattenta kilimsu. Tasmim samaye suddhodanamaharajassa kulupako atthasamapattilabhi kaladevalo nama tapaso. So bhattakiccam katva divaviharatthaya tavatimsabhavanam gantva tattha divaviharam nisinno ta devata disva kimkarana tumhe evam tutthamanasa kilittha mayhametam karanam kathethati pucchi. Tam devata ahamsu marisa suddhodanaranno putto jato so tada bodhitale nisiditva buddho hutva dhammacakkam pavattessati tassa anantam buddhalilham datthum dhammanca sotum lacchamati imina karanena tutthamhati. So tasam vacanam sutva khippam devalokato oruyha rajanivesanam pavisitva pannattasane nisinno putto kira te maharaja jato passissami nanti aha. Raja alankatapatiyattam kumaram anapetva tapasam vandapetum abhihari. Bodhisattassa pada parivattetva tapasassa jatasu patitthahimsu. Bodhisattassa hi tenattabhavena vanditabbayuttako nama anno puggalo natthi. Sace ajananta bodhisattassa sisam tapasassa padamule thapeyyum sattadha tassa muddha phaleyyum. Tapaso na me attanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Nasetum yuttanti utthayasana bodhisattassa anjalim paggahesi. Raja tam acchariyam disva attano puttam vandi. Tapaso atite cattalisa kappe anagate cattalisati asiti kappe anussarati bodhisattassa lakkhanasampattim disva bhavissati nu kho buddho udahu noti upadharento nissamsayena buddho bhavissatiti natva acchariyapuriso ayanti sitam akasi tato aham imam buddhabhutam datthum labhissami nu kho noti upadharento na labhissami antarayeva kalam katva buddhasatenapi buddhasahassenapi gantva bodhetum asakkuneyyam arupabhave nibbattissamiti disva evarupam nama acchariyapurisam buddhabhutam datthum na labhissami mahati ca me hani bhavissatiti parodi. Manussa disva amhakam ayyo idaneva hasitva puna roditumupatthito kinnu kho bhante amhakam ayyaputtassa koci antarayo bhavissatiti pucchimsu. Natthetassa antarayo nissamsayena buddho bhavissatiti. Atha kasma paroditthati. Evarupam mahapurisam buddhabhutam datthum na labhissami mahati vata me hani bhavissatiti attanam anusocanto rodamiti aha. Tato kim nu kho me natikesu koci etam buddhabhutam datthum labhissatiti upadharento bhagineyyam nalakadarakam addasa. So bhaginiya geham gantva kahante putto nalakoti. Atthi gehe ayyati. Pakkosahi nanti pakkosapetva attano santikam agatam aha tata suddhodanamaharajassa kule putto jato buddhankuro esa pancatimsa vassani atikkamitva buddho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Bhavissati tvam etam datthum labhissasi ajjeva pabbajahiti. Sattasiti- kotidhane kule nibbattadarako na mam matulo anatthe niyojessatiti cintetva tavadeva antarapanato kasayani ceva mattikapattam ca aharapetva kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva yo loke uttamapuggalo tam uddissa mayham pabbajjati bodhisattabhimukham anjalim paggayha pancapatitthitena vanditva pattam thavikayam pakkhipitva amsakute laggetva himavantam pavisitva samanadhammam akasi. So pathamabhisambodhippattam tathagatam upasankamitva nalakapatipadam kathapetva puna himavantam pavisitva arahattam patva ukkatthapatipadam patipanno satta mase ayum paletva ekam suvannapabbatam nissaya thitakova anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayi. Bodhisattampi pancamadivase sisam nhapetva namagahanampassa ganhissamati rajabhavanam catujjatigandheti vilimpitva lajapancamakani pupphani vikiritva asambhinnapayasam pacapetva tinnam vedanam paragate atthasatabrahmane nimantetva rajabhavane nisidapetva subhojanam bhojetva mahasakkaram katva kinnu kho bhavissatiti lakkhanani patigganhapesum. Tesu ramo dhajo lakkhano sujatimanti bhojo suyamo kondanno sudatto ete tada attha ahesu brahmana chalangava manta byakarimsuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Ime attha brahmana lakkhanapatiggahaka ahesum. Patisandhigahanadivase supinopi eteheva patiggahito. Tesu satta jana dve anguliyo ukkhipitva dvedha byakarimsu imehi lakkhanehi samannagato agaram ajjhavasamano raja hoti cakkavatti pabbajamano buddhoti sabbam cakkavattiranne sirivibhavam acikkhimsu. Tesam pana sabbadaharo gottena kondanno nama manavo bodhisattassa lakkhananam nipphattim oloketva etassa agaramajjhe thanakaranam natthi ekanteneva vivatacchado buddho bhavissatiti ekameva angulim ukkhipitva ekam byakaranam akasi. Ayam hi katadhikaro pacchimabhavikasatto pannaya itare satta jane abhibhavitva imehi lakkhanehi samannagatassa agaramajjhe thanam nama natthi asamsayam buddho bhavissatiti ekameva gatim addasa tasma ekam angulim ukkhipitva ekam byakasi. Atha te brahmana attano gharani gantva putte amantayimsu tata amhe mahallaka suddhodanamaharajassa puttam sabbannutappattam mayam labheyyama va no va tumhe tasmim kumare sabbannutam sampatte tassa sasane pabbajeyyathati. Te sattapi jana yavatayukam thatva yathakammam gata. Kondannamanavo arogo ahosi. So mahasatte vuddhimanvaya mahabhinikkhamanam abhinikkhamitva anukkamena uruvelam gantva ramaniyo vata ayam bhumibhago alam vatidam kulaputtassa padhanatthikassa padhanayati cittam uppadetva tattha vasam upagate

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Mahapuriso pabbajitoti sutva tesam brahmananam putte upasankamitva evamaha siddhatthakumaro kira pabbajito so nissamsayam buddho bhavissati sace tumhakam pitaro aroga assum ajja nikkhamitva pabbajeyyum sace tumhe tampi iccheyyatha etha aham tam mahapurisam anupabbajissamiti. Te sabbe ekacchanda bhavitum nasakkhimsu. Tayo jana pabbajimsu. Kondannabrahmanam jetthakam katva itare cattaro pabbajimsu. Te pancajana pancavaggiyatthera nama jata. Tada pana raja kim disva mayham putto pabbajissatiti pucchi. Cattari pubbanimittaniti. Kataranca katarancati. Jarajinnam byadhitam matam pabbajitanti. Raja ito patthaya evarupanam mama puttassa santikam upasankamitum ma adattha mayham puttassa buddhabhavena kammam natthi aham mama puttam dvisahassaparittadipaparivaranam catunnam mahadipanam issariyadhipaccam rajjam karentam chattimsayojanaparimandalaya parisaya parivutam gaganatale vicaramanam passitukamomhiti. Evanca pana vatva imesam catuppakaranam parisanam kumarassa cakkhupathe agamananivaranattham catusu disasu gavute gavute arakkham thapesi. Tam divasanca pana mangalatthane sannipatitesu asitiya natikulasahassesu ekamekova ekamekam puttam patijanimsu ayam buddho va hotu raja va mayam ekamekam puttam dassama sacepi buddho bhavissati khattiyasamaneheva purakkhitaparivarito vicarissati sacepi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Raja bhavissati khattiyakumareheva purakkhitaparivarito vicarissatiti. Rajapi bodhisattassa uttamarupadhara vigatasabbadosa dhatiyo paccupatthapesi. Bodhisatto anantena parivarena mahantena sirisobhaggena vaddhati. Athekadivasam ranno vappamangalam nama ahosi. Tam divasam sakalanagaram devavimanam viya alankaronti. Sabbe dasakammakaradayo ahatavatthanivattha gandhamalapatimandita rajakule sannipatanti. Ranno kammante nangalasahassam yojiyati. Tasmim pana divase ekena unani atthasatanangalani saddhim balibaddarasmiyottehi rajataparikkhittani honti. Ranno alambananangalam pana rattasuvannaparikkhittam hoti. Balibaddanam singani rasmiyottapatodani suvannaparikkhittaneva honti. Raja mahaparivarena nagara nikkhamanto puttam gahetva agamasi. Kammantatthane eko jamburukkho bahalapalaso sandacchayo ahosi. Tasseva hettha kumarassa sayanam pannapetva upari suvannatarakakhacitavitanam bandhapetva sanipakarena parikkhipapetva arakkham thapetva raja sabbalankarena alankaritva amaccaganaparivuto nangalakaranatthanam agamasi. Tattha raja suvannanangalam ganhati amacca ekenunatthasatani rajatanangalani kasaka sesanangalani. Te tani gahetva ito cito ca kasanti. Raja pana orato param gacchati parato oram gacchati. Etasmim thane mahasampatti hoti. Bodhisattam parivaretva nisinnadhatiyo ranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Sampattim passissamati antosanito bahi nikkhanta. Bodhisatto ito citopi olokento kanci adisva vegena utthaya pallankam abhujitva anapane pariggahetva pathamajjhanam nibbattesi. Dhatiyo khajjabhojjantare vicaramana thokam cirayimsu. Sesarukkhanam chaya nivatta tassa pana rukkhassa parimandala hutva atthasi. Dhatiyo ayyaputto ekakoti vegena sanim ukkhipitva anto pavisamana bodhisattam sayane pallankena nisinnam tanca patihariyam disva gantva ranno arocesum deva kumaro evam nisinno evam annesam rukkhanam chaya nivatta jamburukkhassa parimandala thitati. Raja vegenagantva patihariyam disva idam te tata dutiyavandananti puttam vandi. Atha anukkamena bodhisatto solasavassuddesiko jato. Raja bodhisattassa tinnam utunam anucchavike tayo pasade karesi ekam navabhumikam ekam sattabhumikam ekam pancabhumikam cattalisasahassa ca natakitthiyo upatthapesi. Bodhisatto devo viya accharasanghaparivuto alankatanatakaparivuto nippurisehi turiyehi paricariyamano mahasampattim anubhavanto utuvarena tesu pasadesu viharati. Rahulamata panassa aggamahesi ahosi. Tasseva mahasampattim anubhavantassa ekadivasam natisanghassa abbhantare ayam katha udapadi siddhattho kilapasutova viharati na kinci sippam sikkhati sangame paccupatthite kim karissatiti. Raja bodhisattam pakkosapetva tata tava nataka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Siddhattho kinci sippam asikkhitva kilapasuto vicaratiti vadanti ettakam pattakalam mannasiti. Deva mama sippam sikkhanakiccam natthi nagare mama sippadassanattham bherincarapetha ito sattame divase natakanam sippam dassessamiti. Raja tatha akasi. Bodhisatto akkhanavedhivalavedhisaravedhisaddavedhipunkanapunkadhanuggahe sannipata- petva mahajanassa majjhe annehi dhanuggahehi asadharanam natakanam dvadasasippam dassesi. Tam sarabhangajatake agatanayeneva veditabbam. Tada tassa natisangho nikkankho ahosi. Athekadivasam bodhisatto uyyanabhumim gantukamo sarathim amantetva ratham yojehiti aha. So sadhuti patissunitva maharaham uttamaratham sabbalankarena alankaritva kumudapattavanne cattaro mangalasindhave yojetva bodhisattassa patinivedesi. Bodhisatto devavimanasadisam ratham abhiruhitva uyyanabhimukho agamasi. Devata siddhatthakumarassa abhisambujjhanakalo asanno pubbanimittam dassessamati ekam devaputtam jarajajjaram khandadantam palitakesam gopanasivankam obhaggasariram dandahattham pavedhamanam katva dassesum. Tam bodhisatto ceva sarathi ca passanti. Tato bodhisatto sarathim samma ko nameso puriso kesapissa na yatha annesanti mahapadane agatanayeneva pucchitva tassa vacanam sutva dhiratthu vata bho jati yatra hi nama jatassa jara pannayissatiti samviggahadayo tato ca patinivattitva pasadameva abhiruhi. Raja kimkarana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

Mama putto khippam patinivattatiti pucchi. Jinnapurisam disva devati ahamsu. Jinnakam disva pabbajissatiti kasma mam nasetha sigham me puttassa natakani sajjetha sampattim anubhavanto pabbajjaya satim na karissatiti vatva arakkham vaddhetva sabbadisasu addhayojane addhayojane thapesi. Punekadivasam bodhisatto tatheva uyyanam gacchanto devatabhinimmitam byadhitapurisam disva purimanayeneva pucchitva samviggahadayo nivattitva pasadam abhiruhi. Rajapi pucchitva hettha vuttanayeneva samvidahitva puna vaddhetva samantato tigavutappamane padese arakkham thapesi. Aparam ekadivasam bodhisatto tatheva uyyanam gacchanto devatabhinimmitam kalakatam disva purimanayeneva pucchitva samviggahadayo puna nivattitva pasadam abhiruhi. Rajapi pucchitva hettha vuttanayeneva samvidahitva puna vaddhetva samantato yojanappamane padese arakkham thapesi. Aparam pana ekadivasam uyyanam gacchanto tatheva devatabhinimmitam sunivatthasuparutam pabbajitam disva ko nameso sammati sarathim pucchi. Sarathi kincapi buddhuppadassa abhava pabbajitam va pabbajitagune va na janati devanubhavena pana pabbajito namesa devati vatva pabbajjaya gune vannesi. Bodhisatto pabbajjaya rucim uppadetva tam divasam uyyanam agamasi. Dighabhanaka panahu cattari nimittani ekadivaseneva disva agamasiti. Tattha divasabhagam kilitva mangalapokkharaniyam nhatva atthangate suriye mangalasilapatte nisidi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Attanam alankarapetukamo. Athassa paricarika nanavannani dussani nanappakara abharanavikatiyo malagandhavilepanani ca adaya samanta parivaretva atthamsu. Tasmim khane sakkassa nisinnasanam unham ahosi. So ko nu kho mam imamha thana cavetukamoti upadharento bodhisattassa alankaranakalam disva vissakammam amantesi samma vissakamma siddhatthakumaro ajja addharattikasamaye mahabhinikkhamanam nikkhamissati ayamassa pacchimo alankaro uyyanam gantva mahapurisam disva sabbalankarehi alankarohiti. So sadhuti patissunitva devanubhavena tam khanamyeva upasankamitva tasseva kappakasadiso hutva kappakassa hatthato vethanadussam gahetva bodhisattassa sisam vethesi. Bodhisatto hatthasamphasseneva nayam manusso devaputto esoti annasi. Vethane vethitamatte sisamoliyam maniratanakarena dussasahassam abbhuggacchi puna vethentassa dussasahassanti dasakkhattum vethentassa dasa dussasahassani abbhuggacchimsu. Sisam khuddakam dussani bahuni katham abbhuggataniti na cintetabbam. Tesu hi sabbamahantam samalata- pupphappamanam avasesani kutumbakapupphappamanani ahesum. Bodhisattasisam kesehi akinnam kinjakkhagavacchitam viya kuyyakapuppham ahosi. Athassa sabbalankarapatimanditassa sabbatalavacaresu sakani sakani patibhanani dassayantesu brahmanesu jaya narindati- adihi vacanehi sutamaghatandhakadisu ca nanappakarehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Mangalavacanathutighosehi sambhaventesu sabbalankarapatimanditam rathavaram abhiruhi. Tasmim samaye rahulamata puttam vijayiti sutva suddhodanamaharaja puttassa me tutthim nivedethati sasanam pahini. Bodhisatto tam sutva rahulo jato bandhanam jatanti aha. Raja kim me putto avacati pucchitva tam vacanam sutva ito patthaya me natta rahulakumarotveva nama hotuti aha. Bodhisattopi kho rathavaram aruyha mahantena yasena atimanoramena sirisobhaggena nagaram pavisi. Tasmim samaye kisagotami nama khattiyakanna uparipasadavaratalagata nagaram padakkhinam kurumanassa bodhisattassa rupasirim disva pitisomanassajata imam udanam udanesi nibbuta nuna sa mata nibbuto nuna so pita nibbuta nuna sa nari yassayam idiso patiti. Bodhisatto tam sutva cinatesi ayam evam aha evarupam attabhavam passantiya matu hadayam nibbayati pitu hadayam nibbayati pajapatiya hadayam nibbayatiti kasmim nu kho nibbute hadayam nibbutannama hotiti. Athassa kilesesu virattamanasassa etadahosi ragaggimhi nibbute nibbutannama hoti dosaggimhi nibbute nibbutannama hoti mohaggimhi nibbute nibbutannama hoti manaditthiadisu sabbakilesesu darathesu nibbutesu nibbutannama hoti ayam me suvacanam savesi aham hi nibbanam gavesanto carami ajjeva maya gharavasam chaddetva nikkhamma pabbajitva nibbanam gavesitum vattatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Ayam imissa acariyabhago hotuti kanthato omuncitva kisagotamiya sahassagghanikam muttaharam pesesi. Sa cintesi siddhatthakumaro mayi patibaddhacitto hutva pannakaram pesesiti pitisomanassajata ahosi. Bodhisattopi mahantena sirisobhaggena attano pasadam aruhitva sirisayane nipajji. Tavadeva nam sabbalankarapatimandita naccagitadisu susikkhita devakanna viya rupasobhaggappatta itthiyo nanaturiyani gahetva samparivaretva abhiramapentiyo naccagitavaditani payojayimsu. Bodhisatto kilesesu virattacittataya naccadisu anabhirato muhuttam niddam okkami. Ta itthiyo yassatthaya mayam naccadini payojema so niddam upagato idani kimattham kilamamati gahitagahitani turiyani ajjhottharitva nipajjimsu. Gandhatelapadipa jhayanti. Bodhisatto pabujjhitva sayanapitthe pallankena nisinno addasa ta itthiyo turiyabhandani avattharitva niddayantiyo ekacca paggharitakhela lalakilinnagatta ekacca dante khadantiyo ekacca kakacchantiyo ekacca vippalapantiyo ekacca vivatamukha ekacca apagatavattha pakatavibhacchasambadhatthana. So tasam vippakaram disva bhiyyoso mattaya kamesu virattacitto ahosi. Tassa alankatapatiyattam sakkabhavanasadisampi tam mahatalam apavitthananakunapabharitam amakasusanam viya upatthasi tayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Bhava adittagehasadisa khayimsu upaddutam vata bho upasaggam vata bhoti udanam pavattati ativiya pabbajjaya cittam nami. So ajjeva mahabhinikkhamanam nikkhamitum vattatiti sayana vutthaya dvarasamipam gantva ko etthati aha. Ummare sisam katva nipanno channo aham ayyaputta channoti aha. Channa aham ajja mahabhinikkhamanam nikkhamitukamo ekam me assam kappehiti. So sadhu devati assabhandakam gahetva assasalam gantva gandhateladipesu jalantesu samantato pasaritavitanassa hettha ramaniye bhumibhage thitam kanthakam assarajam disva ajja maya tameva kappetum vattatiti kanthakam kappesi. So kappiyamano annasi ayam me kappana atidalha annesu divasesu uyyanakiladigamanakale kappana viya na hoti mayham ayyaputto ajja mahabhinikkhamanam nikkhamitukamo bhavissatiti tato tutthamanaso mahahasitam hasi. So saddo sakalanagaram pattharitva gaccheyya. Devata pana sannirumhitva na kassaci sotum adamsu. Bodhisattopi kho channam pesetvava puttam tava passissamiti cintetva nisinnapallankato vutthaya rahulamatusayanatthanam gantva gabbhadvaram vivari. Tasmim khane antogabbhe gandhatelabharitadipo jhayati. Rahulamatapi kho sumanamallikadinam pupphanam ammanamattena abhippakinne sayane puttassa matthake hattham thapetva niddayi. Bodhisatto ummare padam thapetva thitakova oloketva sacaham deviya hattham apanetva mama puttam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Ganhissami devi pabujjhissati evam me gamanantarayo bhavissati ahampi buddho hutva ca agantva puttam passissamiti pasadatalato otari. Yam pana jatakatthakathayam tada sattahajato rahulakumaro hotiti vuttam tam sesatthakathasu natthi. Tasma idameva gahetabbam. Evam bodhisatto pasadatala otaritva assasamipam gantva evamaha tata kanthaka ajja ekarattim mam taraya aham tam nissaya buddho hutva sadevakam lokam taressamiti. Tada ullanghitva kanthakassa pitthim abhiruhi. Kanthako givato patthaya ayamena attharasahatthova hoti tadanucchavikena ubbedhena samannagato thamajavasampanno sabbaseto dhotasankhasadiso. So sace haseyya va padasaddam va kareyya saddo sakalanagaram avatthareyya tasma devata attano anubhavena tassa yatha na koci sunati evam hasitasaddam sannirumhitva akkamanapadavare hatthatalani upanamesum. Bodhisatto assapitthivaragato channam assassa baladhim gahapetva addharattikasamaye mahadvarasamipam patto. Tada pana raja evam bodhisatto yaya kayaci velaya nagaradvaram vivaritva nikkhamitum nasakkhissatiti dvisu dvarakavatesu ekekam purisasahassena vivaritabbam karapesi. Bodhisatto yathabalasampanno hatthigananaya kotisahassahatthinam balam dhareti purisagananaya purisakotidasasatasahassabalam dhareti. Tasma so cintesi sace dvaram na vivareyya ajja kanthakassa pitthe nisinnova baladhim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Gahetva thitena channena saddhimyeva kanthakam uruhi nippiletva attharasahatthubbedham pakaram uppatitva atikkamissamiti. Channo cintesi sace dvaram na vivarissati aham ayyaputtam mama khandhe nisidapetva kanthakam dakkhinena hatthena kucchiyam parikkhipanto upakacchantare katva pakaram uppatitva atikkamissamiti. Kanthakopi cintesi sace dvaram na vivarissati aham attano samikampi pitthiyam yathanisinnameva channena baladhim gahetva thitena saddhinneva ukkhipitva pakaram uppatitva atikkamissamiti. Sace dvaram na aparupayittha yathacintitameva tisu janesu annataro sampadeyya. Dvare adhivattha devata pana dvaram vivari. Tasmimyeva khane maro papima bodhisattam nivattessamiti agantva akase thito aha bho marisa ma nikkhami ito te sattame divase cakkaratanam patubhavissati dvisahassaparittadipaparivaranam catunnam mahadipanam rajjam karessasi nivattehi marisati. Kosi tvanti. Aham vasavatti maromhiti. Mara janamaham mayham cakkaratanapatubhavam anatthikoham rajjena dasasahassilokadhatum unnadetva buddho bhavissamiti aha. Maro itodani patthaya kamavitakkam va byapadavitakkam va vihimsavitakkam va cintitakale janissamiti otarapekkho chaya viya tam anugacchanto anubandhi. Bodhisattopi hatthagatam cakkavattirajjam khelapindam viya anapekkho chaddetva mahantena sakkarena nagara nikkhami asalhapunnamayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Uttarasalhanakkhatte vattamane nikkhamitva ca pana nagaram apaloketukamo jato. Evanca panassa citte uppannamatteyeva mahapurisa na taya nivattitva olokanakammam katanti vadamana viya pathavi kulalacakkam viya bhijjitva parivatti. Bodhisatto nagarabhimukho thatva nagaram oloketva tasmim thane kanthakanivattanacetiyatthanam dassetva gantabbamaggabhimukham kanthakam katva payasi mahantena sakkarena olarena sirisobhaggena. Tada kirassa devata purato satthiukkasahassani dharayimsu pacchato satthi dakkhinapassato satthi vamapassato satthi. Apara devata cakkavalamukhavattiyam appamana ukka dharayimsu. Apara devata ca nagasupannadayo ca dibbehi gandhehi malahi cunnehi dhupehi pujayamana gacchanti. Paricchattakapupphehi ceva mandaravapupphehi ca ghanameghavutthikalo viya nabhatalam nirantaram ahosi. Dibbani sangitani pavattimsu. Samantato atthasatthituriyasahassani pavajjimsu. Samuddakucchiyam meghagajjitakalo viya yugandharakucchiyam sagaranigghosakalo viya vattati. Imina sirisobhaggena gacchanto bodhisatto ekaratteneva tini rajjani atikkamma timsayojanamatthake anomanaditiram papuni. Kim pana asso tato param gantum na sakkotiti. No na sakkoti so hi evam cakkavalagabbham nabhiya thitacakkassa nemivattam maddanto viya anantena caritva pure patarasameva agantva attano sampaditam bhattam bhunjitum samattho. Tada pana devatanagasupannadihi akase

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Thatva ossatthehi gandhamaladihi yava uruppadesa sanchannam sariram akaddhitva gandhamalajatam chindantassa atipapanco ahosi tasma timsayojanamattameva agamasi. Bodhisatto naditire thatva channam pucchi kinnama ayam naditi. Anoma nama devati. Yadeva amhakampi pabbajja anoma bhavissatiti panhiya ghattento assassa sannam adasi. Asso upatitva atthausabhavittharaya nadiya parimatire atthasi. Bodhisatto assassa pitthito oruyha rajatapattasadise valukapuline thatva channam amantesi samma channa tvam mayham abharanani ceva kanthakanca adaya gaccha idhevaham pabbajissamiti. Ahampi deva taya saddhim pabbajissamiti. Bodhisatto na labbha taya pabbajitum gaccheva tavanti tikkhattum patibahitva abharanani ceva kanthakanca paticchadetva cintesi ime mayham kesa samanasaruppa na hontiti. Anno bodhisattassa kese chinditum yuttarupo natthi tato sayameva tena khaggena chindissamiti dakkhinena hatthena asim ganhitva vamahatthena moliya saddhim culam gahetva chindi. Kesa dvangulamatta hutva dakkhinato avattamana sisam alliyimsu. Tesam yavajivam tadeva pamanam ahosi massu ca tadanurupam. Puna kesamassuoharanakiccam nama nahosi. Bodhisatto saha moliya culam gahetva sacaham buddho bhavissami akase titthatu no ce bhumiyam patatuti antalikkhe khipi. Tam culamanivethanam yojanappamanatthanam gantva akase atthasi. Sakko devaraja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Dibbacakkhuna oloketva yojaniyaratanacankotakena sampaticchitva tavatimsabhavane culamanicetiye nama patitthapesi. Yatha aha chetvana molim varagandhavasitam vehayasam ukkhipi aggapuggalo sahassanetto sirasa patiggahi suvannacankotavarena vasavoti. Puna bodhisatto cintesi imani kasikavatthani mayham na samanasaruppaniti. Atha kassapabuddhakale puranasahayako ghatikaramahabrahma ekabuddhantaram appattena mittabhavena cintesi ajja me sahayako mahabhinikkhamanam nikkhanto samanaparikkharamassa gahetva gacchissamiti. Ticivaranca patto ca vasi suci ca bandhanam parissavanena atthete yuttayogassa bhikkhunoti. Ime attha parikkhare aharitva adasi. Bodhisatto arahattaddhajam nivasetva uttamapabbajjavesam ganhitva channa mama vacanena matapitunamarogyam vadehiti uyyojesi. Channo bodhisattam vanditva padakkhinam katva pakkami. Kanthako pana channena saddhim mantayamanassa bodhisattassa vacanam sunanto thatva natthidani mayham puna samino dassananti cakkhupatham vijahanto sokam adhivasetum asakkonto hadaye phalite kalam katva tavatimsabhavane kanthako nama devaputto hutva nibbatti. Channassa pathamam ekova soko ahosi. Kanthakassa pana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Kalakiriyaya dutiyena sokena pilito rodanto paridevanto agamasi. Bodhisattopi pabbajitva tasmimyeva padese anupiyannama ambavanam atthi tattha sattaham pabbajjasukhena vitinametva ekadivaseneva timsayojanamaggam padasa gantva rajagaham pavisi pavisitva ca pana sapadanam pindaya cari. Sakalanagaram bodhisattassa rupadassanena dhanapalakena pavittharajagaham viya asurindena pavitthadevanagaram viya ca sankhobhitam agamasi. Atha rajapurisa agantva deva evarupo nama satto nagare pindaya vicarati devo va manusso va nago va supanno va ko nama esoti na janamati arocesum. Raja pasadatale thatva mahapurisam disva acchariyabbhutajato purise anapesi gacchatha bhane vimamsatha sace amanusso bhavissati nagara nikkhamitva antaradhayissati sace devata bhavissati akasena gacchissati sace pana nago bhavissati pathaviyam nimujjitva gamissati sace manusso bhavissati yathaladdham bhikkham paribhunjatiti. Mahapurisopi kho missakabhattam samharitva alam me ettakam yapanayati natva pavitthadvareneva nagara nikkhamitva pandavapabbatacchayaya puratthabhimukho nisiditva aharam paribhunjitum araddho. Athassa antani parivattitva mukhena nikkhamanakarappattani ahesum. Tato tena attabhavena evarupassa aharassa cakkhunapi aditthapubbataya patikkulaharena attiyamano evam attanava attanam ovadi siddhattha tvam bahusulabhaannapane kule

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Tivassikagandhasalibhojanananaggarasabhojanatthane nibbattitva ekam pamsukulikam disva kada nu kho ahampi evarupo hutva pindaya caritva paribhunjissami bhavissati nu kho me so kaloti cintetva nikkhamanto idani kinnametam karositi evam attanam ovaditva nibbikaro hutva aharam paribhunji. Rajapurisa tam pavuttim disva gantva ranno arocesum. Raja dutasseva vacanam sutva vegena nagara nikkhamitva bodhisattassa santikam gantva iriyapathasmimyeva pasiditva bodhisattassa issariyam niyyadesi. Bodhisatto mayham maharaja vatthukamehi va kilesakamehi va attho natthi aham paramabhisambodhim patthayanto nikkhantoti. Raja anekappakaram yacantopi tassa cittam alabhitva addha tvam buddho bhavissasi buddhabhutena pana te pathamam mama vijitam agantabbanti. Ayamettha sankhepo. Vittharo pana pabbajjam kittayissami yatha pabbaji cakkhumati imam pabbajjasuttasaddam atthakathaya oloketva veditabbo. Bodhisattopi ranno patinnam datva anupubbena carikancaramano alaram ca kalamam uddakam ca ramaputtam upasankamitva samapattiyo nibbattetva nayam maggo sambodhayati tampi samapattibhavanam analankaritva sadevakassa lokassa attano thamaviriyasandassanattham mahapadhanam padahitukamo uruvelam gantva ramaniyo vatayam bhumibhagoti tattheva vasam upagantva mahapadhanam padahi. Tepi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Kho kondannappamukha panca pabbajita gamanigamarajadhanisu bhikkhaya caranta tattha bodhisattam sampapunimsu. Atha nam cha vassani mahapadhanam padahantam idani buddho bhavissati idani buddho bhavissatiti parivenasammajjanadikaya vattapatipattiya upatthahayamana santikavacara cassa ahesum. Bodhisattopi kho kotippattam dukkarakarikam karissamiti ekatilatanduladihipi vitinamesi sabbaso aharupacchedam akasi. Devatapi lomakupehi ojam upasamharamana pakkhipi. Athassa taya niraharataya paramakasimanappattakayassa suvannavanno kayo kalavanno ahosi. Dvattimsa mahapurisalakkhanani paticchannani ahesum. Appekada appanakajjhanam jhayanto mahavedanahi abhibhuto visannibhuto cankamakotiyam pati. Atha nam ekacca devata kalakato samano gotamoti vadanti ekacca devata viharova eso arahatanti ahamsu. Tattha yasam kalakato ahositi ta gantva suddhodanamaharajassa arocesum tumhakam putto kalakatoti. Mama putto buddho hutva kalakato ahutvati. Buddho bhavitum nasakkhi padhanabhumiyamva patitva kalakatoti. Idam sutva raja naham saddahami mama puttassa bodhim appatva kalakiriya nama natthiti patikkhipi. Kasma pana raja na saddahatiti. Kaladevalassa tapasassa vandapanadivase jamburukkhamule ca patihariyanam ditthatta. Puna bodhisatto sannam patilabhitva utthitova. Utthite mahasatte ta devata agantva arogo te maharaja puttoti ranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Arocenti. Raja janamaham puttassa amaranabhavanti vadati. Mahasattassa cha vassani dukkarakarikam karontassa akase ganthikaranakalo viya ahosi. So ayam dukkarakarika nama maggo na hotiti olarikam aharam aharetum gamanigamesu pindaya caritva aharam ahari. Athassa dvattimsa mahapurisalakkhanani pakatikani ahesum kayo suvannavanno ahosi. Pancavaggiya bhikkhu ayam cha vassani dukkarakarikam karontopi sabbannutam patibujjhitum nasakkhi idani gamadisu pindaya caritva olarikam aharam aharayamano kim sakkhissati bahulliko eso padhanavibbhanto sisam nhayitukamassa ussavavindutakkam viya amhakam etassa santika visesatakkannama kinno iminati mahapurisam pahaya attano pattacivaram gahetva attharasayojanamaggam gantva isipatanam pavisimsu. Tena kho pana samayena uruvelayam senanigame senakutumbikassa gehe nibbatta sujata nama darika vayappatta ekasmim nigrodharukkhe patthanam akasi sace samajatikam kulagharam gantva pathamagabbhe puttam labhissami anusamvaccharam te satasahassapariccagena balikammam karissamiti. Tassa sa patthana samijjhi. Sa mahasattassa dukkarakarikam karontassa chatthe vasse paripunne visakhapunnamayam balikammam katukama hutva puretaramyeva ca dhenusahassam latthimadhukavane carapetva tasam khiram panca dhenusatani payetva tasam khiram addhatiyaniti evam yava solasannam dhenunam khiram attha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Dhenuyo pivanti tava khirassa bahalatam ca ojavantam ca patthayamana khiraparivattanannama akasi. Sa visakhapunnamidivase patova balikammam karissamiti rattiya paccusasamayam paccutthaya ta attha dhenuyo duhapesi. Vacchaka dhenunam thanamulam na agamamsu. Thanamule pana navabhajanesu upanitamattesu attano dhammataya khiradhara pavattimsu. Tam acchariyam disva sujata sahattheneva khiram gahetva navabhajane pakkhipitva sahattheneva aggim katva pacitum arabhi. Tasmimyeva payase paccamane mahanta pubbula utthahitva dakkhinavatta hutva sancaranti. Ekaphusitampi bahi na patati. Uddhanato appamattakopi dhumo na utthati. Tasmim samaye cattaro lokapala agantva uddhane arakkham ganhimsu. Mahabrahma chattam dharesi. Sakko alatani samanento aggim jalesi. Devata hi dvisahassadipaparivaresu catusu dipesu devanam manussanam ca opakappanakaojam attano devatanubhavena dandakabaddhamadhupatalam piletva madhum ganhamana viya samharitva tattha pakkhipanti. Annesu hi kalesu devata kabale ojam pakkhipanti sambodhidivase ca pana parinibbanadivase ca ukkhaliyamyeva pakkhipanti. Sujata ekadivaseneva tattha attano pakatani anekani acchariyani disva punnam nama dasim amantesi amma punne ajja amhakam devata ativiya pasanna maya ettake kale evarupam acchariyam nama na ditthapubbam vegena gantva devatthanam patijaggahiti. Sadhu ayyeti sa tassa vacanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Sampaticchitva turitaturitayeva rukkhamulam agamasi. Bodhisattopi kho tasmim rattibhage panca mahasupine disva pariganhanto nissamsayenaham ajja buddho bhavissamiti katasannitthano tassa rattiya accayena katasarirapatijaggano bhikkhacaravelam agamayamano patova agantva tasmim rukkhamule nisidi attano pabhaya sakalam rukkhamulam obhasayamano. Atha kho sa punna agantva addasa bodhisattam rukkhamulam pacinalokadhatum olokayamanam nisinnam. Sarirato cassa nikkhantahi pabhahi sakalam rukkham suvannavannam disva tassa etadahosi ajja amhakam devata rukkhato oruyha sahattheneva balikammam sampaticchitum nisinna manneti samvegappatta hutva vegena gantva sujataya etamattham arocesi. Sujata tassa vacanam sutva tutthamanasa hutva ajja idani patthaya mama jetthadhitutthane titthahiti dhitu anucchavikam sabbalankaram adasi. Yasma pana buddhabhavam papunanadivase satasahassagghanikam suvannapatim laddhum vattati tasma sa suvannapatiyam payasam pakkhipissamiti cittam uppadetva satasahassagghanikam suvannapatim niharapetva tattha payasam pakkhipitukama pakkabhojanam avajjesi. Sabbo payaso padumapattato udakam viya nivattitva patiyam patitthasi ekapatipuranamattova ahosi. Sa tam patim annaya suvannapatiya patikujjitva odatavatthena vethetva sabbalankarehi attabhavam alankaritva tam patim attano sise thapetva mahantena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Anubhavena nigrodharukkhamulam gantva bodhisattam oloketva balavasomanassajata rukkhadevatati sannaya ditthatthanato patthaya onatonata gantva sisato otaritva vivaritva suvannabhingarena gandhapupphavasitam udakam gahetva bodhisattam upagantva atthasi. Ghatikaramahabrahmuna dinno mattikapatto ettakam addhanam bodhisattam avijahitva tasmim khane adassanangato. Bodhisatto pattam apassanto dakkhinahattham pasaretva udakam sampaticchi. Sujata suvannapatipayasam mahapurisassa hatthe thapesi. Mahapuriso sujatam olokesi. Sa akaram sallakkhetva ayya maya tumhakam pariccattam gahetva yatharucim gacchathati vanditva yatha mayham manoratho nipphanno evam tumhakam nippajjatuti vatva satasahassagghanikaya suvannapatiya puranam mattikam viya anapekkha hutva pakkami. Bodhisattopi kho nisinnatthana vutthaya rukkham padakkhinam katva patim adaya neranjaraya tiram gantva anekesam bodhisattasatasahassanam sambujjhanadivase otaritva nhanatthanam suppatitthitatitthannama atthi tassa tire patim thapetva otaritva anekabuddhasatasahassanam nivasanam arahattaddhajam nivasetva puratthabhimukho nisiditva ekatthitalapakkappamane ekunapannasapinde katva sabbam appodakamadhupayasam paribhunjati. So evam hissa buddhabhutassa sattasattaham bodhimande vasantassa ekunapannasa divasani aharo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Ahosi. Tattake kale neva anno aharo atthi na nhanam na mukhadhovanam na sariravalanjam jhanasukhena maggasukhena phalasukheneva vitinameti. Tam pana payasam bhunjitva suvannapatim gahetva sacaham ajja buddho bhavitum sakkhissami ayam me pati patisotam gacchatu no ce sakkhissami anusotam gacchatuti pakkhipi. Sa sotam chindamana nadimajjham gantva majjhatthaneva javasampanno asso viya asitihatthamattatthanam patisotam gantva ekasmim avatte nimujjitva kalanagarajabhavanam gantva tinnam buddhanam paribhogapatiyo kili kiliti ravam karayamana paharitva tasam sabbahetthima hutva atthasi. Kalo nagaraja tam saddam sutva hiyyo eko buddho nibbatti puna ajja eko nibbattoti anekehi padasatehi thutiyo vadamano atthasi. Tassa kira mahapathaviya ekayojanatigavutappamanam nabham puretva arohanakalo ajja va hiyyo vati sadiso ahosi. Bodhisattopi naditiramhi supupphitasalavane divaviharam katva sayanhasamaye pupphanam vandato muccanakale devatahi alankatena atthusabhavittharena maggena siho viya vijambhamano bodhirukkhabhimukho payasi. Nagayakkhasupannadayo dibbehi gandhapupphadihi pujayimsu. Dasasahassilokadhatu ekagandha ekamala ekasadhukara ahosi. Tasmim samaye brahmano sotthiyo nama tinaharako tinam adaya patipathe agacchanto mahapurisassa akaram natva attha tinamutthiyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Tassa adasi. Bodhisatto tinam gahetva bodhimandam aruyha dakkhinadisabhage uttarabhimukho atthasi. Tasmim khane dakkhinacakkavalam osiditva hettha avicisampattam viya ahosi. Uttaracakkavalam ullanghitva upari bhavaggappattam viya ahosi. Bodhisatto nayidam sambodhipapunanatthanam bhavissati manneti padakkhinam karonto pacchimadisabhagam gantva puratthabhimukho atthasi. Tato pacchimacakkavalam osiditva hettha avicisampattam viya ahosi. Puratthimacakkavalam ullanghitva yava upari bhavaggappattam viya ahosi. Thitathitatthane kirassa nemivattapariyante akkantanabhiya patitthitam mahasakatacakkam viya mahapathavi onatunnata ahosi. Bodhisatto nayidam sambodhipapunanatthanam bhavissati manneti padakkhinam karonto uttaradisabhagam gantva dakkhinabhimukho atthasi. Tato uttaracakkavalam osiditva hettha avicisampattam viya ahosi. Dakkhinacakkavalam ullanghitva upari bhavaggappattam viya ahosi. Bodhisatto idampi sambodhipapunanatthanam na bhavissati manneti padakkhinam karonto puratthimadisabhagam gantva pacchimabhimukho atthasi. Puratthimadisabhage pana sabbabuddhanam pallankatthanam tam neva chambhati na kampati. Mahasatto idam sabbabuddhanam avijahitam acalatthanam kilesapanjaraviddhamsanatthananti ntava tani tinani agge gahetva calesi. Tavadeva cuddasahattho pallanko ahosi. Tanipi kho tinani tatharupena santharena santhahimsu yatharupe sukusalopi cittakaro va

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Potthakaro va alikhitum samattho natthi. Bodhisatto bodhirukkhakkhandham pitthito katva puratthabhimukho dalhamanaso hutva kamam taco naharu ca atthi ca avasissatu sabbampi hidam sarire mamsalohitam upasussatu tattheva sammasambodhim appatva imam pallankam na bhindissamiti asanisatasannipatenapi abhejjarupam aparajitam pallankam abhujitva nisidi. Tasmim samaye maro devaputto siddhatthakumaro mayham vasam atikkamitukamo na danimassa atikkamitum dassamiti marabalassa santikam gantva etamattham arocetva maraghosanannama ghosapetva marabalam adaya nikkhami. Sa pana marasena marassa purato dvadasayojana hoti dakkhinato ca vamato ca dvadasayojana hoti. Pacchato pana cakkavalapariyantam katva thita uddham navayojanubbedha marasena yassa unnadantiya unnadasaddo pana yojanasahassato patthaya pathaviya udriyanasaddo viya suyyati. Atha maro devaputto diyaddhayojanasatikam girimekhalannama hatthim abhiruyhitva bahusahassam mapetva nanavudhani aggahesi. Avasesayapi maraparisaya dve jana ekasadisam avudham na ganhimsu nanappakaramukha hutva mahasattam ajjhottharamana viya agamimsu. Dasasahassacakkavaladevata pana mahasattassa thutiyo vadamana atthamsu. Sakko pana devaraja vijayuttarasankham dhamamano atthasi. So kira sankho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Visatihatthasatiko hoti sakim vatam gahapetva dhamanto cattaro mase saddam karitva nissaddo hoti. Mahakalanagaraja atirekam padasatena vannam vadamano atthasi. Mahabrahma setacchattam dharayamano atthasi. Marabale pana bodhimandam upasankamante tesu ekopi thatum nasakkhi. Sammukhasammukhatthaneva palayimsu. Kalanagaraja pathaviyam nimujjitva pancayojanasatikamandiram nagabhavanam gantva ubhohi hatthehi mukham pidahitva nipanno. Sakko vijayuttarasankham pitthiyam katva cakkavalamukhavattiyam atthasi. Mahabrahma setacchattam kotiyam gahetva brahmalokameva agamasi. Ekadevatapi thatum samattha nama nahosi. Mahapuriso ekakova nisidi. Maropi attano parisam aha tata suddhodanaputtena siddhatthena sadiso anno puriso nama natthi mayam sammukha yuddham datum na sakkhissama pacchabhagena dassamati. Mahapurisopi tinipi passani oloketva sabbadevatanam palatatta sunnani addasa. Puna uttarapassena marabalam ajjhottharamanam disva ayam ettako jano mam ekakam sandhaya mahantam vayamam parakkamam karoti imasmim thane matapitaro va dhita va bhata va anno va koci natako natthi ima pana dasaparamiyova mayham digharattam puttaparijanasadisa tasma paramiyopi phalakam katva paramisattheneva paharitva imam balakayam maya viddhamsetum vattatiti dasaparamiyo avajjamano nisidi. Atha maro devaputto eteneva siddhattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Palapessamiti vatamandalam samutthapesi. Tam khanamyeva puratthimadibheda vata samutthahitva addhayojanatiyojanappamanani pabbatakutani padaletva vanagaccharukkhadini ummuletva samanta gamanigame cunnavicunne katum samatthapi mahapurisassa punnatejena vihatanubhava bodhisattam patva civarakannamattampi caletum nasakkhimsu. Tato udakena ajjhottharitva maressamiti mahavassam samutthapesi. Tassanubhavena upari satapatalasahassapataladibheda valahaka utthahitva vassimsu. Vutthidharavegena pathavi chidda ahosi. Vanarukkhadinam uparibhagena mahamegho agantva mahasattassa civare ussavavindupatanamattampi temetum nasakkhi. Tato pasanavassam samutthapesi. Mahantani pabbatakutani dhumayantani pajjalantani akasenagantva bodhisattam patva dibbamalagulabhavam apajjimsu. Tato paharanavassam samutthapesi. Ekatodhara ubhatodhara asisattikhurappadayo dhumayanta pajjalanta akasenagantva bodhisattam patva dibbapupphani ahesum. Tato angaravassam samutthapesi. Kimsukavanna angara akasenagantva bodhisattassa padamule dibbapupphani hutva vikirimsu. Tato kukkulavassam samutthapesi. Accunho aggivanno kukkulo akasenagantva bodhisattassa padamule candanacunnam hutva nipati. Tato valukavassam samutthapesi. Atisukhuma valuka dhumayanta pajjalanta akasenagantva bodhisattassa padamule dibbapupphani hutva nipatimsu. Tato kalalavassam samutthapesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Kalalam dhumayantam pajjalantam akasenagantva bodhisattassa padamule dibbavilepanam hutva nipati. Tato iminaham bhimsetva siddhattham palapessamiti andhakaram samutthapesi. Tam caturangasamannagatam viya mahatamam hutva bodhisattam patva suriyappabhavihatam viya andhakaram antaradhayi. Evam maro imahi navahi vatavassapasanapaharanangarakukkulavalukakalalaandhakaravutthihi bodhisattam palapetum asakkonto kim bhane titthatha imam siddhatthakumaram ganhatha hanatha palapethati tam parisam anapetva sayampi girimekhalassa hatthino khandhe nisinno cakkavudham adaya bodhisattam upasankamitva siddhattha utthehi etasma pallanka nayam tuyham papunati mayham eso papunatiti aha. Mahasatto tassa vacanam sutva avoca mara neva taya dasa paramiyo purita na upaparamiyo na paramatthaparamiyo napi panca mahapariccaga pariccatta na natatthacariya na lokatthacariya na buddhatthacariya purita nayam pallanko tuyham papunati mayham eso papunatiti aha. Maro kuddho kodhavegam asahanto mahapurisassa cakkavudham vissajjesi. Tantassa dasa paramiyo avajjentassa uparibhage malavitanam hutva atthasi. Tam kira khuradharam cakkavudham annesu tena kuddhena vissattham ekaghane pasanathambhe vamsakaliram viya chindantam gacchati. Idani pana tasmim malavitanam hutva thite avasesa maraparisa idani pallankato vutthaya palayissatiti mahantamahantani selakutani vissajjesum. Tanipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Mahapurisassa dasa parimiyo avajjentassa malagulabhavam apajjitva bhumiyam patimsu. Devata cakkavalamukhavattiyam thita givam pasaretva sisam ukkhipitva nattho vata bho siddhatthakumarassa rupasobhaggappatto attabhavo kim nu kho karissatiti olokenti. Tato mahapuriso puritaparaminam bodhisattanam abhisambujjhanadivase pallanko mayham papunatiti vatva thitam maram aha mara tuyham danassa dinnabhave ko sakkhiti. Maro ime ettaka sakkhinoti maraganabhimukham hattham pasaresi. Tasmim khane maraparisaya aham sakkhi aham sakkhiti pavattasaddo pathaviudriyanasaddasadiso ahosi. Atha maro mahapurisam aha siddhattha tuyham danassa dinnabhave ko sakkhiti. Mahapuriso tuyham tava danassa dinnabhave sacetana sakkhino mayham pana imasmim thane sacetano koci sakkhi nama natthi titthatu tava me avasesattabhavesu dinnadanam vessantarattabhave pana thatva sattasatakamahadanassa tava dinnabhave ayam acetanapi ghanamahapathavi sakkhiti civaragabbhantarato dakkhinahattham abhiniharitva vessantarattabhave thatva mayham sattasatakamahadanassa dinnabhave tvam sakkhi na sakkhiti mahapathavyabhimukham hattham pasaresi. Mahapathavi ahante tada sakkhiti viravasatena viravasahassena marabalam avattharamana viya unnadini ahosi. Tato mahapathavi dinnante siddhattha mahadanam uttamadananti. Vessantarattabhavena dinnadanam sammasante sammasante diyaddhayojanasatiko girimekhalahatthi jannukehi patitthasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Maraparisa disavidisa palayi. Dve ekamaggena gata nama natthi. Sisabharanani ceva nivatthavasanani ca pahaya sammukhasammukha disahiyeva palayimsu. Tato devasangha palayamanam marabalam disva marassa parajayo jato siddhatthakumarassa jayo jayapujam karissamati naga naganam supanna supannanam devata devatanam brahmano brahmanam ugghosetva vijjadhara gandhamaladihattha mahapurisassa santikam bodhipallankam agamimsu. Evam gatesu pana tesu jayo hi budadhassa sirimato ayam marassa ca papimato parajayo ugghosayum bodhimande pamodita jayam tada nagagana mahesino. Jayo hi buddhassa sirimato ayam marassa ca papimato parajayo ugghosayum bodhimande pamodita supannasanghapi jayam mahesino. Jayo hi buddhassa sirimato ayam marassa ca papimato parajayo ugghosayum bodhimande pamodita jayam tada devagana mahesino. Jayo hi buddhassa sirimato ayam marassa ca papimato parajayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Ugghosayum bodhimande pamodita jayam tada brahmaganapi tadinoti. Avasesa dasasu cakkavalasahassesu devata malagandhavilepanadihi pujayamana nanappakara thutiyo vadamanayo atthamsu. Evam dharamaneyeva suriye mahapuriso marabalam vidhametva civarupari patamanehi bodhirukkhankurehi rattapavaladalehi viya pujiyamano pathamayame pubbenivasananam anussaritva majjhimayame dibbacakkhum visodhetva pacchimayame paticcasamuppade nanam otaresi. Athassa dvadasangikam paccayakaram vattavivattavasena anulomapatilomato sammasantassa dasasahassilokadhatu udakapariyantam katva dvadasakkhattum sankampi. Mahapuriso pana dasasahassilokadhatum unnadetva arunuggamanavelaya sabbannutananam pativijjhi. Tasmim sabbannutam patte sakaladasasahassilokadhatu alankatapatiyatta ahosi. Pacinacakkavalamukhavattiyam ussapitanam dhajanam patakanam ramsiyo pacchimacakkavalamukhavattiyam paharanti tatha pacchimacakkavalamukhavattiyam ussapitanam pacinacakkavalamukhavattiyam uttaracakkavalamukhavattiyam ussapitanam dakkhinacakkavalamukhavattiyam dakkhinacakkavalamukhavattiyam ussapitanam uttaracakkavalamukhavattiyam paharanti. Pathavitale ussapitanam pana dhajanam patakanam brahmalokam ahacca atthamsu. Brahmaloke patitthita pathavitale patitthahimsu. Dasasahassacakkavalesu pupphupagarukkha puppham ganhimsu. Phalupagarukkha phalapindibharabharita ahesum. Khandhesu khandhapadumani pupphimsu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Sakhasu sakhapadumani latasu latapadumani akase olambakapadumani. Silalatani bhinditva uparupari sattasatta hutva dandakapadumani utthahimsu. Dasasahassilokadhatu vattetva vissatthamalagula viya susanthitasantharo viya ca ahosi. Cakkavalantaresu addhayojanasahassalokantaniraya sattasuriyappabhahi anobhasitapubba ekobhasa ahesum. Caturasitiyojanasahassagambhiro mahasamuddo madhurodako ahosi. Nadiyo nappavattimsu. Jaccandha rupani passimsu. Jatibadhira saddam sunimsu. Jatipithasappino padasa gacchimsu. Andubandhanadinam bandhanadini chijjitva pavattimsu. Evam aparimanena sirivibhavena pujayamano nanappakaresu acchariyadhammesu patubhutesu sabbannutam pativijjhitva sabbabuddhanam avijjahitam udanam udanesi anekajatisamsaram sandhavissam anibbisam gahakaram gavesanto dukkha jati punappunam. Gahakaraka ditthosi puna geham na kahasi sabba te phasuka bhagga gahakutam visankhatam visankharagatam cittam tanhanam khayamajjhagati. Iti tusitapurato patthaya yava ayam bodhimande sabbannutappatti tava ettakam thanam avidurenidanam namati veditabbam. -----------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Santikenidanam santikenidanam pana bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayanti evam tesu tesu thanesu viharanto tasmim tasmim thaneyeva labbhatiti vuttam. Kincapi evam vuttam atha kho pana tam adito patthaya evam veditabbam. Imam udanam udanetva jayapallanke nisinnassa hi bhagavato etadahosi aham kappasatasahassadhikani cattari asankheyyani imassa pallankassa karana sandhavim ettakam me kalam imassa pallankassa karana maya alankatasisam givaya chinditva dinnam suanjitani akkhini hadayamamsam ubbattetva dinnam jalikumarasadisa putta kanhajinakumarikasadisa dhitaro maddidevisadisa bhariyayo ca paresam dasatthaya dinna ayam me pallanko jayapallanko varapallanko ettha me nisinnassa sankappo na paripunno na tava ito vutthahissamiti. Anekakotisatasahassa samapattiyo samapajjanto sattaham tattheva nisidi yam sandhaya vuttam atha kho bhagava sattaham ekapallankena nisidi vimuttisukham patisamvediti. Athekaccanam devatanam ajjapi nuna siddhatthassa kattabbakiccam atthi pallankasmim hi alayam na vijahatiti parivitakko udapadi. Sattha devatanam vitakkam natva tasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Vitakkavupasamanattham vehasam abbhuggantva yamakapatihariyam dassesi. Mahabodhimandasmim hi katayamakapatihariyanca natisamagame katapatihariyanca pataliputtasamagame katapatihariyanca sabbam gandambarukkhamule yamakapatihariyasadisam ahosi. Evam sattha imina patihariyena devatanam vitakkam vupasametva pallankato isakam pacinanissitena uttaradisabhagena thatva imasmim vata me pallanke sabbannutananam patividdhanti cattari asankheyyani kappasatasahassanca puritanam paraminam phaladhigamanatthanam pallankam animisehi akkhihi olokayamano sattaham vitinamesi. Tam thanam animisacetiyam nama jatam. Atha pallankassa ca thitatthanassa ca antare cankamam mapetva puratthimapacchimato ayate ratanacankame cankamanto sattaham vitinamesi. Tam thanam ratanacankamacetiyannama jatam. Catutthe pana sattahe bodhito pacchimuttaradisabhage devata ratanagharam mapayimsu. Tattha pallanke nisiditva abhidhammapitakam visesato cettha anantanayam samantapatthanam vicinanto sattaham vitinamesi. Abhidhammika panahu ratanagharannama ratanamayam geham sattannam pakarananam sammasitatthanam ratanagharanti. Yasma panettha ubhopete pariyaya yujjanti tasma ubhayametam gahetabbameva. Tato patthaya pana tam thanam ratanagharacetiyannama jatam. Evam bodhisamipeyeva cattari sattahani vitinametva pancame sattahe bodhirukkhamula yena ajapalanigrodho tenupasankami tatrapi dhammam vicinantoyeva vimuttisukhanca patisamvedento nisidi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Tasmim samaye maro devaputto ettakam kalam anubandhanto otarapekkhopi imassa kinci khalitam naddasa atikkantodani esa mama visayanti domanassappatto mahamagge nisiditva solasa karanani cintento bhumiyam solasa lekha nikaddhi aham eso viya danaparamim na puresim tenamhi imina sadiso na jatoti ekam lekham akaddhi tathaham eso viya silaparamim nekkhammaparamim pannaparamim viriyaparamim khantiparamim saccaparamim adhitthanaparamim mettaparamim upekkhaparamim na puresim tenamhi imina sadiso na jatoti dasamam lekham akaddhi tathaham eso viya asadharanassa asayanusayananassa indriyaparopariyananassa mahakarunasamapattinanassa yamakapatihariyananassa anavaranananassa sabbannutananassa pativedhaya upanissayabhuta dasa paramiyo na puresim tenamhi imina sadiso na jatoti solasamam lekham akaddhi. Evam imehi karanehi mahamagge solasa lekha akaddhiyamane nisinne tasmim samaye tanha arati raga cati tisso maradhitaro pita no na pannayati kaham nu kho etarahiti olokayamana tam domanassappattam bhumiyam vilekhamanam disva pitu santikam gantva kasma tata dukkhi dummanositi pucchimsu. Amma ayam mahasamano mayham vasam atikkanto ettakam olokento otaramassa datthum nasakkhim tenaham dukkhi dummanoti. Yadi evam ma cintayittha mayametam attano vase pavattam katva adaya agamissamati. Na sakka amma esa kenaci vase katum acalaya saddhaya patitthito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Esa purisoti. Tata mayam itthiyo nama idaneva tam ragapasadihi bandhitva anessama tumhe ma cintayitthati. Ta ito bhagavantam upasankamitva pade te samana paricaressamati ahamsu. Bhagava neva tasam vacanam manasi akasi na akkhini ummiletva olokesi anuttare upadhisankhaye vimuttamanaso vivekasukhanceva anubhavanto nisidi. Puna maradhitaro uccavaca kho purisanam adhippaya kesanci kumarikasu pemam ahosi kesanci pathamavaye thitasu kesanci majjhimavaye kesanci pacchimavaye thitasu yannuna mayam nanappakarehi rupehi palobheyyamati ekameka kumarivannadivasena satam satam attabhave abhinimminitva kumariyo avijata sakimvijata duvijata majjhamitthiyo mahaitthiyo ca hutva chakkhattum bhagavantam upasankamimsu pade te samana paricaressamati ahamsu. Tampi bhagava na manasakasi yathatam anuttare upadhisankhaye vimutto. Keci panacariya vadanti ta mahitthibhavena upagata disva bhagava evamevam eta khandadanta palitakesa hontuti adhitthasiti. Tam na gahetabbam. Na hi sattha evarupam adhitthanam karoti bhagava pana apetha tumhe kidisa evam vayamatha evarupam nama avitaragadinam purato katum vattati tathagatassa pana rago pahino doso mohoti attano kilesappahanam arabhati. Yassa jitam navajiyati jitamassa noyati koci loke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Tam buddhamanantagocaram apadam kena padena nessatha. Yassa jalini visattika tanha natthi kuhinci netave tam buddhamanantagocaram apadam kena padena nessathati ima dhammapade buddhavagge dve gatha vadanto dhammam kathesi. Ta saccam kira no pita avoca araham sugato loke na ragena suvanayoti adini vatva pitu santikam agamamsu. Bhagavapi tattha sattaham vitinametva muccalindamule agamasi tattha sattaham vaddalikaya uppannaya sitadipativahanattham muccalindena nama nagarajena sattakkhattum bhogehi parikkhitto asambadhaya gandhakutiyam viharanto viya vimuttisukham patisamvedayamano sattaham vitinametva rajayatanam upasankamitva tatthapi sattaham vimuttisukhapatisamvediyeva nisidi. Ettavata sattahani paripunnani. Etthantare neva mukhadhovanam na sarirapatijagganam na aharakiccam ahosi. Jhanasukhena maggasukhena phalasukhena ca vitinamesi. Athassa tasmim sattasattahamatthake ekunapannasamadivase tattha nisinnassa mukham dhovissamiti cittam udapadi. Sakko devanamindo attana haritakam aharitva adasi. Sattha tam paribhunji. Tenassa sariravalanjam ahosi. Athassa sakkoyeva nagalatadantakatthanceva mukhadhovanaudakanca adasi. Sattha dantakattham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Khaditva anotattadahaudakena mukham dhovitva tattheva rajayatanamule nisidi. Tasmim samaye tapussabhallika nama dve vanija pancahi sakatasatehi ukkalajanapada majjhimappadesam gacchanto attano natisalohitaya devataya sakatani sannirumhitva satthu aharasampadane ussahita manthanca madhupindikanca adaya patigganhatu no bhante bhagava imam aharam anukampam upadayati sattharam upasankamitva atthamsu. Bhagava pana payasapatiggahanadivaseyeva pattassa antarahitatta na kho tathagata hatthesu patigganhanti kim nu kho aham patigganheyyanti cintesi. Athassa cittam natva catuhi disahi cattaro maharajano indanilamanimaye patte upanamesum. Bhagava te patikkhipi. Puna muggavannaselamaye cattaro patte upanamesum. Bhagava catunnampi devaputtanam anukampaya cattaro pattepi patiggahetva uparupari thapetva eko hotuti adhitthahi. Cattaropi mukhavattiyam pannayamana lekha hutva majjhimena pamanena ekattam upagamimsu. Bhagava tasmim paccakkhe selamaye patte aharam patigganhitva paribhunjitva anumodanam akasi. Dve bhataro vanija buddhanca dhammanca saranam gantva dvevacika upasaka ahesum. Atha nesam ekanno bhante paricaritabbatthanam dethati vadantanam dakkhinahatthena attano sisam paramasitva kesadhatuyo adasi. Te attano nagare kesadhatuyo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

Anto pakkhipitva cetiyam patitthapesum. Sammasambuddhopi kho tato patthaya puna ajapalanigrodhameva gantva nigrodhamule nisidi. Athassa tattha nisinnamattasseva attana adhigatassa dhammassa gambhiratam paccavekkhantassa sabbabuddhanam acinno adhigato kho mayayam dhammoti paresam dhammam adesetukamyatakarappatto vitakko udapadi. Atha brahma sahampati nassati vata bho loko vinassati vata bho lokoti dasahi cakkavalasahassehi sakkasuyamasantusitavasavattimahabrahmano adaya satthu santikam gantva desetu bhante bhagava dhammanti adina nayena dhammadesanam ayaci. Sattha tassa patinnam datva kassa nu kho aham pathamam dhammam deseyyanti cintento alaro pandito so imam dhammam khippam ajanissatiti cittam uppadetva puna olokento tassa sattaham kalakatabhavam natva uddakam avajjesi tassapi abhidosakalakatabhavam natva bahupakara kho me pancavaggiya bhikkhuti pancavaggiye arabbha manasikaram katva kaham nu kho te etarahi viharantiti avajjento baranasiyam migadayeti natva tattha gantva dhammacakkam pavattessamiti katipaham bodhimandasamantayeva pindaya caranto asalhapunnamasiyam baranasim gamissamiti catuddasiyam paccusasamaye pabhataya rattiya kalasseva pattacivaramadaya attharasayojanamaggam patipanno antaramagge upakannama ajivakam disva tassa tam attano buddhabhavam acikkhitva tam divasamyeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Sayanhasamaye isipatanam agamasi. Pancavaggiya thera tathagatam duratova agacchantam disva ayam avuso samano gotamo paccayabahullaya avattitva paripunnakayo pinindriyo suvannavanno hutva agacchati imassa abhivadanadini na karissama mahakulappasuto kho panesa asanabhiharam arahati tenassa asanamattam pannapessamati katikam akamsu. Bhagava sadevakassa lokassa cittavaram jananasamatthena nanena kim nu kho ime cintayimsuti avajjetva cittam annasi. Atha ne sabbadevamanussesu anodissakavasena pharanasamattham mettacittam sankhipitva odissakavasena mettacittena phari. Te bhagavata mettena cittena phuttha tathagate upasankamante sakaya katikaya santhatum asakkonta abhivadanapaccutthanadini sabbakiccani akamsu sammasambuddhabhavam panassa ajanamana kevalam namena ca avusovadena ca vacam samudacaranti. Atha ne bhagava ma bhikkhave tathagatam namena ca avusovadena ca samudacaratha araham bhikkhave tathagato sammasambuddhoti attano buddhabhavam sannapetva pannattapavarabuddhasane nisinno uttarasalhanakkhattayoge vattamane attharasabrahmakotihi parivuto pancavaggiye there amantesi dhammacakkappavattanasuttantam desesi. Tesu annakondannatthero desananusarena nanam pesento suttapariyosane attharasahi brahmakotihi saddhim sotapattiphale patitthasi. Sattha tattheva vassam upagantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Punadivase vappattheram ovadanto vihareyeva nisidi. Sesa cattaro pindaya carimsu. Vappatthero pubbanheyeva sotapattiphalam papuni. Eteneva upayena ca punadivase bhaddiyattheram punadivase mahanamattheram punadivase assajittheranti sabbe sotapattiphale patitthapetva pancamiyam pakkhassa pancapi jane sannipatetva anattalakkhanasuttantam desesi. Desanapariyosane pancapi thera arahatte patitthahimsu. Atha sattha yasassa kulaputtassa upanissayam disva tam rattibhage nibbijjitva geham pahaya nikkhantam ehi yasati pakkositva tasmimyeva rattibhage sotapattiphale patitthapesi. Punadivase arahatte patitthapetva aparepi tassa sahayake catuppannasa jane ehibhikkhupabbajjaya pabbajetva arahattam papesi. Evam hi loke ekasatthiya arahantesu jatesu sattha vutthavasso pavaretva caratha bhikkhave carikanti satthibhikkhu disasu pesetva sayam uruvelam gacchanto antaramagge kappasikavanasande timsajane bhaddavaggiyakumare vinesi. Tesu sabbapacchimako sotapanno sabbauttamo anagami ahosi. Tepi sabbe ehibhikkhubhaveneva pabbajetva disasu pesetva uruvelam gantva addhuddhani patihariyasahassani dassetva uruvelakassapadayo sahassajatilaparivare tebhatikajatile vinetva ehibhikkhubhaveneva pabbajetva gayasise nisidapetva adittapariyayadesanaya arahatte patitthapetva tena arahantasahassena parivuto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Bimbisararanno dinnapatinnam mocessamiti rajagahanagarupacare latthivanuyyanam agamasi. Raja uyyanapalassa santika sattha agatoti sutva dvadasanahutehi brahmanagahapatikehi parivuto sattharam upasankamitva cakkavicittatalesu suvannapattavitanam viya pabhaya samudayam vissajjentesu tathagatassa padesu sirasa nipatitva ekamante nisidi saddhim parisaya. Atha kho tesam brahmanagahapatikanam etadahosi kim nu kho mahasamano uruvelakassape brahmacariyam carati udahu uruvelakassapo mahasamaneti. Bhagava tesam cetoparivitakkamannaya theram gathaya ajjhabhasi kimeva disva uruvelavasi pahasi aggim kisako vadano pucchami tam kassapa etamattham katham pahinam tava aggihuttanti. Theropi bhagavato adhippayam viditva rupe ca sadde ca atho rase ca kamitthiyo capi vadanti yanna etam malanti upadhisu natva tasma na yitthe na hute aranjinti imam gatham vatva attano savakabhavappakasanattham tathagatassa padapitthe sisam thapetva sattha me bhante bhagava savakohamasmiti vatva ekatalam dvitalanti yava sattatalappamanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Sattakkhattum vehasam abbhuggantva oruyha tathagatam vanditva ekamantam nisidi. Tam patihariyam disva mahajano aho mahanubhavo buddho evam thamagataditthiko nama attanam arahati mannamano uruvelakassapopi ditthijalam bhinditva tathagatena damitoti satthu gunakathamyeva kathesi. Bhagava naham idaneva uruvelakassapam damemi atitepi esa maya damitoyevati imissa atthuppattiya mahanaradakassapajatakam kathetva cattari saccani pakasesi. Magadharaja ekadasanahutehi saddhim sotapattiphale patitthasi. Ekanahutam upasakattam pativedesi. Raja satthu santike nisinnoyeva panca assasake pavedetva saranam gantva svatanaya nimantetva asana vutthaya bhagavantam padakkhinam katva pakkami. Punadivase yehi ca bhagava dittho yehi ca adittho sabbepi rajagahavasino attharasakotisankha manussa tathagatam datthukama patova rajagahato latthivanam agamamsu. Tigavuto maggo nappahosi. Sakalam latthivanuyyanam nirantaram phuttham ahosi. Mahajano dasabalassa rupasobhaggappattam attabhavam passanto tittim katum nasakkhi. Vannarupino namesa evarupesupi thanesu tathagatassa lakkhananubyanjanadippabheda sabbapi rupakayasiri vannetabba. Evam rupasobhaggappattam dasabalassa sariram passamanena mahajanena nirantaram phuttho uyyane ca magge ca ekabhikkhussapi nikkhamanokaso nahosi. Tam divasam kira bhagavato chinnabhattam bhaveyya tam ma ahositi sakkassa nisinnasanam unhakaram dassesi. So

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Avajjamano tam karanam natva manavakavannam abhinimminitva buddhadhammasanghapatisamyutta thutiyo vadamano dasabalassa purato otaritva devanubhavena okasam katva danto dantehi saha puranajatilehi vippamuttehi singinikkhasuvanno rajagaham pavisi bhagava. Mutto muttehi saha puranajatilehi singinikkhasuvanno rajagaham pavisi bhagava. Tinno tinnehi saha puranajatilehi singinikkhasuvanno rajagaham pavisi bhagava. Dasavaso dasabalo dasadhammavidu dasahi ca upeto so dasasataparivaro rajagaham pavisi bhagavati imahi gathahi satthu vannam vadamano purato payasi. Mahajano manavakassa rupasirim disva ativiya abhirupo ayam manavako na kho panamhehi ditthapubboti cintetva kuto ayam manavako kassa va ayanti aha. Tam sutva manavako yo dhiro sabbadhi danto settho appatipuggalo araham sugato loke tassaham paricarikoti gatham aha. Sattha sakkena katokasam maggam patipajjitva bhikkhusahassaparivuto rajagaham pavisi. Raja buddhappamukhassa sanghassa mahadanam datva aham bhante tini ratanani vina vattitum na sakkhissami velaya va avelaya va bhagavato santikam agamissami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Latthivanuyyananca nama atidure idam pana amhakam veluvanannama uyyanam natidure naccasanne gamanagamanasampannam buddharaham senasanam imam me bhagava patigganhatuti suvannabhingarena pupphagandhavasitam manivannam udakam adaya veluvanam uyyanam pariccajanto dasabalassa hatthe udakam papesi. Tasmim aramapatiggahane buddhasasanassa mulani otinnaniti mahapathavi kampi. Jambudipasmim hi thapetva veluvanam annam pathavim kampetva gahitasenasanannama natthi. Tambapannidipepi thapetva mahaviharam annam pathavim kampetva gahitasenasanannama natthi. Sattha veluvanaramam patiggahetva ranno anumodanam katva utthayasana bhikkhusanghaparivuto veluvanam agamasi. Tasmim kho pana samaye sariputto moggallano cati dvepi paribbajaka rajagaham upanissaya viharanti amatam pariyesamana. Tesu sariputto assajittheram pindaya pavittham disva pasannacitto payirupasitva ye dhamma hetuppabhavati gatham sutva sotapattiphale patitthaya attano sahayakassa moggallanassa paribbajakassapi tameva gatham abhasi. Sopi sotapattiphale patitthahi. Te ubhopi sanjayam oloketva attano parisaya saddhim satthu santike pabbajitva tesu mahamoggallano sattahena arahattam papuni sariputtatthero addhamasena. Ubhopi jane aggasavakatthane thapesi sariputtattherena arahattappattadivaseyeva ca savakasannipatam akasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Tathagate pana tasminneva veluvanuyyane viharante suddhodanamaharaja putto kira me cha vassani dukkarakarikam caritva paramabhisambodhim patva pavattitapavaradhammacakko rajagaham nissaya veluvane viharatiti sutva annataram amaccam amantesi ehi bhane purisasahassaparivaro rajagaham gantva mama vacanena pita te suddhodanamaharaja datthukamoti vatva puttam me ganhitva ehiti aha. So evam devati ranno vacanam sirasa sampaticchitva purisasahassaparivaro khippameva satthiyojanamaggam gantva dasabalassa catuparisamajjhe nisiditva dhammadesanavelaya viharam pavisi. So titthatu tava ranno pahitasasananti parisapariyante thito satthu dhammadesanam sutva yathathitova saddhim purisasahassena arahattam patva pabbajjam yaci. Bhagava etha bhikkhavoti hattham pasaresi. Sabbe tam khanamyeva iddhimayapattacivaradhara vassasatikatthera viya ahesum. Arahattappattakalato patthaya pana ariya nama majjhattava honti. Tasma ranno pahitasasanam dasabalassa na kathesi. Raja neva gatova agacchati na sasanam suyyati ehi bhane tvam gacchati teneva niyamena annam amaccam pesesi. Sopi gantva purimanayeneva saddhim parisaya arahattam patva tunhi ahosi. Raja eteneva niyamena purisasahassaparivare nava amacce pesesi. Sabbe attano kiccam nitthapetva tunhibhuta tattheva viharimsu. Raja sasanamattampi aharitva acikkhantam alabhitva cintesi ettaka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Ca jana mayi sinehabhavena sasanamattampi na paccaharimsu ko nu kho me vacanam karissatiti sabbarajabalam olokento kaludayim addasa. So kira ranno sabbatthasadhako amacco abbhantariko ativiyavissasiko bodhisattena saddhim ekadivase jato sahapamsukilako sahayo. Atha nam raja amantesi tata udayi aham mama puttam passitukamo nava purisasahassani pesesim ekapurisopi agantva sasanamattam arocentopi natthi dujjano kho pana me jivitantarayo aham jivamano ca puttam dutthum icchami sakkhissasi nu kho me puttam dassetunti. Sakkhissami deva sace pabbajitum labhissamiti. Tata tvam pabbajitva va apabbajitva va mama puttam dassehiti aha. So sadhu devati ranno sasanam adaya rajagaham gantva satthu dhammadesanavelaya parisapariyante thito dhammam sutva saparivaro arahattaphalam patva ehibhikkhubhave patitthasi. Satthapi buddho hutva pathamam antovassam isipatane vasitva vutthavasso pavaretva uruvelam gantva tattha tayo mase vasanto tebhatikajatile vinetva bhikkhusahassaparivaro pussamase punnamayam rajagaham gantva dve mase vasi. Ettavata baranasito nikkhamantassa panca masa jata sakalahemanto atikkanto udayittherassa agatadivasato patthaya sattatthadivasa vitivatta. So phaggunapunnamasiyam cintesi atikkanto hemanto vassantasamayo anuppatto manussehi sassani uddharitva sammukhasammukhatthane magga

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Dinna haritatinasanchanna pathavi supupphita vanasanda patipajjanakkhamo maggo kalo dasabalassa natisangaham katunti. Atha bhagavantam upasankamitva angarinodani duma bhadante phalesino chadanam vippahaya te accimantova pabhasayanti samayo mahavira bhagi rasanam nasitisitam natiunham natidubbhikkhachatakam saddala harita bhumi esa kalo mahamuniti satthimattahi gathahi dasabalassa kulanagaragamanatthaya gamanavannam vannesi. Atha nam sattha kinnu kho udayi madhurassarena gamanavannam vannesiti aha. Bhante tumhakam pita suddhodanamaharaja passitukamo karotha natakanam sangahanti. Sadhu udayi karissami natakanam sangaham bhikkhusanghassa arocehi gamikavattam puressantiti. Sadhu bhanteti thero arocesi. Bhagava angamagadhavasinam kulaputtanam dasahi sahassehi kapilavatthuvasinam dasahi sahassehiti sabbeheva visatisahassehi khinasavabhikkhuhi parivuto rajagaha nikkhamitva divase divase yojanamaggam gacchati. Rajagahato satthiyojanam kapilavatthum dvihi masehi papunissamiti aturitacarikam pakkami. Theropi bhagavato nikkhantabhavam arocessamiti vehasam abbhuggantva ranno nivesane paturahosi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Raja theram disva tutthacitto maharahe pallanke nisidapetva attano patiyaditassa nanaggarasabhojanassa pattam puretva adasi. Thero utthaya gamanakaram dassesi. Nisiditva bhunja tatati. Satthu santikam gantva bhunjissami maharajati. Kaham pana tata satthati. Visatisahassabhikkhuparivaro tumhakam dassanatthaya carikam nikkhanto maharajati. Raja tutthamanaso aha tumhe imam paribhunjitva yava mama putto imam nagaram papunati tavassa ito ca pindapatam harathati. Thero adhivasesi. Raja theram parivisitva pattam gandhacunnena ubbattetva uttamabhojanassa puretva tathagatassa dethati therassa hatthe patitthapesi. Thero sabbesam passantanamyeva pattam akase khipitva sayampi vehasam abbhuggantva pindapatam aharitva satthu hattheva thapesi. Sattha tam paribhunji. Etenupayena thero divase divase ahari. Satthapi antaramagge rannoyeva pindapatam paribhunji. Theropi bhattakiccavasane divase divase ajja ettakam bhagava agato ajja ettakanti buddhagunapatisamyuttaya ca dhammakathaya sakalarajakulam satthu dassanam vinayeva satthari sanjatam pasadam akasi. Teneva nam bhagava etadaggam bhikkhave mama savakanam kulappasadakanam yadidam kaludayiti etadagge thapesi. Sakiyapi kho anuppatte bhagavati amhakam natisettham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Passissamati sannipatitva bhagavato vasanatthanam vimamsamana nigrodhasakkassa aramo ramaniyoti sallakkhetva tattha sabbam patijagganavidhim karetva gandhapupphahattha paccuggamanam karonta sabbalankarapatimandite daharadahare nagaradarake ca nagaradarikayo ca pathamam pahinimsu tato rajakumare ca rajakumariyo ca tesam antara samam gandhapupphacunnadihi pujayamana bhagavantam gahetva nigrodharamameva agamamsu. Tattha bhagava visatisahassakhinasavaparivuto pannattapavarabuddhasane nisidi. Sakiya nama manajatika manatthaddha. Te siddhatthakumaro amhehi daharataro amhakam kanittho bhagineyyo putto nattati cintetva daharadahare rajakumare ahamsu tumhe bhagavantam vandatha mayam tumhakam pitthito nisidissamati. Tesu evam avanditva nisinnesu bhagava tesam ajjhasayam oloketva na mam natayo vandanti handaham te vandapessamiti abhinnapadakam catutthajjhanam samapajjitva vutthaya akasam abbhuggantva tesam sise padapamsum okiramano viya gandambarukkhamule yamakapatihariyasadisam patihariyam akasi. Raja tam acchariyam disva aha bhagava tumhakam jatadivase isikaladevalassa vandanattham upanitanam vo pade parivattetva brahmanassa matthake patitthite disvapi aham tumhe vandim ayam me pathamavandana vappamangaladivase jambuchayaya sirisayane nipannanam vo jambuchayaya parivattanam disvapi pade vandim ayam me dutiyavandana idani imam aditthapubbam patihariyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Disvapi tumhakam pade vandami ayam me tatiyavandanati. Ranne pana vandite bhagavantam avanditva thatum samattho nama ekasakiyopi nahosi. Sabbe vandimsuyeva. Iti bhagava natayo vandapetva akasato otaritva pannatte asane nisidi. Nisinne bhagavati sikhappatto natisamagamo ahosi. Sabbe ekaggacitta hutva nisidimsu. Tato mahamegho pokkharavassam vassi. Tambavannam udakam hettha viravantam gacchati. Temitukamo ca temeti atemitukamassa sarire ekavindumattopi na patati. Tam disva sabbe acchariyabbhutajata aho acchariyam aho abbhutanti katham samutthapesum. Sattha na idaneva mayham natisamagame pokkharavassam vassati atitepi vassiti imissa atthuppattiya vessantarajatakam kathesi. Dhammadesanam sutva sabbe utthaya vanditva pakkamimsu. Ekopi raja va rajamahamatto va sve amhakam bhikkham ganhathati vatva gato nama natthi. Sattha punadivase visatibhikkhusahassaparivuto kapilavatthum pindaya pavisi. Na koci gantva nimantesi va pattam va aggahesi. Bhagava indakhile thito avajjesi katham nu kho pubbabuddha kulanagare pindaya carimsu kim nu uppatipatiya issarajananam gharani agamamsu udahu sapadanacarikam carimsuti. Tato ekabuddhassapi uppatipatiya gamanam adisva mayapidani ayameva tesam vamso ayam me paveni paggahetabba ayatinca me savaka mamanneva anusikkhanta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Pindacarikavattam paripuressantiti kotiyam nivitthagehato patthaya sapadanam pindaya cari. Ayyo kira siddhatthakumaro pindaya caratiti dvibhumikatibhumikadisu pasadesu sihapanjaram vivaritva mahajano dassanabyavato ahosi. Rahulamatapi devi ayyaputto kira imasmimyeva nagare mahantena rajanubhavena suvannasivikadihi vicaritva idani kesamassum oharetva kasayavatthavasano kapalahattho pindaya carati sobhati nu khoti sihapanjaram vivaritva olokayamana bhagavantam nanaviragasamujjalaya sarirappabhaya nagaravithiyo obhasetva byamappabha parikkhepasamupabbulhayam asityanubyanjanavabhasitaya dvattimsamahapurisalakkhanapatimanditaya anopamaya buddhasiriya virocamanam disva unhisato patthaya yava padatala siniddhanilamudukuncitakeso suriyanimmalatalabhinalato yuttatungamuduayatanaso ramsijalavitato narasihoti evamadikahi atthahi narasihagathahi nama abhitthavitva tumhakam putto pindaya caratiti ranno arocesi. Raja samviggahadayo hatthena satakam santhapento turitaturitam nikkhamitva vegena gantva bhagavato purato thatva aha kim bhante amhe lajjapetha kimattham pindaya caratha kim ettakanam bhikkhunam na sakka bhattam laddhunti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Sannam karitthati. Vamsam carittametam maharaja amhakanti. Nanu bhante amhakam mahasammatakhattiyavamso tattha ca ekakhattiyopi bhikkhacaro nama natthiti. Ayam maharaja vamso nama tava vamso amhakam pana dipankaro kondanno kassapoti ayam buddhavamso nama anne ca anekasahassasankha buddha bhikkhacareneva jivitam kappesunti antaravithiyam thitova uttitthe nappamajjeyya dhammam sucaritam care dhammacari sukham seti asmim loke paramhi cati imam gathamaha. Gathapariyosane raja sotapattiphale patitthasi. Dhammancare sucaritam na tam duccaritam care dhammacari sukham seti asmim loke paramhi cati imam pana gatham sutva sakadagamiphale patitthasi dhammapalajatakam sutva anagamiphale patitthasi maranasamaye setacchattassa hettha sirisayane nipannoyeva arahattam papuni. Arannavasena padhananuyogakiccam ranno nahosi. Sotapattiphalam sacchikatvayeva pana bhagavato pattam gahetva saparisam bhagavantam mahapasadam aropetva panitena khadaniyena bhojaniyena parivisi. Bhattakiccapariyosane sabbam itthagaram agantva bhagavantam vandi thapetva rahulamataram. Sa pana gaccha ayyaputtam vandahiti parijanena vuccamanapi sace mayham guno atthi sayameva me santikam ayyaputto agamissati agatameva nam vandissamiti na agamasi. Bhagava rajanam pattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Gahapetva dvihi aggasavakehi saddhim rajadhitaya sirigabbham gantva rajadhita yatharucim vandamana na kinci vattabbati vatva pannatte asane nisidi. Sa vegenagantva gopphakesu gahetva padapitthiyam sisam parivattetva yathajjhasayam vandi. Raja rajadhitaya bhagavati sinehabahumanadigunasampattim kathesi bhante mama dhita tumhehi kasayani vatthani nivasitaniti sutva tato patthaya kasavavattha jata tumhakam ekabhattikabhavam sutva ekabhattikava jata tumhehi mahasayanassa chadditabhavam sutva pattikamancakeyeva nipanna tumhakam malagandhadihi virahitabhavam natva virahitamalagandhava jata attano natakesu mayam patijaggissamati sasane pesite ekam natakampi na olokesi evam gunasampanna me bhagava dhitati. Anacchariyam maharaja yam idani taya rakkhiyamana rajadhita paripakke nane attanam rakkheyya esa pubbe anarakkha pabbatapade vicaramana aparipakke nane attanam rakkhatiti vatva tassa sokam vinodetva candakinnarijatakam kathetva sotapattiphalam datva utthayasana pakkami. Dutiyadivase nandassa rajakumarassa abhisekagehappavesanavivahamangalesu vattamanesu tassa geham gantva kumaram pattam gahapetva pabbajetukamo mangalam vatva utthayasana pakkami. Janapadakalyani kumaram gacchantampi disva tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasiti vatva givam pasaretva olokesi. Sopi bhagavantam pattam ganhathati vattum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Avisahamano viharamyeva agamasi. Tam anicchamanamyeva bhagava pabbajesi. Iti bhagava kapilapuram gantva tatiyadivase nandam pabbajesi. Sattame divase rahulamata kumaram alankaritva bhagavato santikam pesesi passa tata evam visatisahassasamanaparivutam suvannavannam brahmarupavannam samanam ayam te pita etassa mahanta nidhiyo ahesum tyassa nikkhamanato patthaya na passami gaccha tam dayajjam yaca aham tata kumaro abhisekam patva cakkavatti bhavissami dhanena me attho dhanam me dehi samiko hi putto pitu santakassati. Kumaro bhagavato santikam gantvava pitu sineham patilabhitva hatthacittova sukha te samana chayati vatva annam bahum attano anurupam vadanto atthasi. Bhagava katabhattakicco anumodanam katva utthayasana pakkami. Kumaropi dayajjam me samana dehi dayajjam me samana dehiti bhagavantam anubandhi. Bhagava kumaram na nivattapesi. Parijano bhagavata saddhim gacchantam nivattetum nasakkhi. Iti so bhagavata saddhim aramameva agamasi. Tato bhagava cintesi yam ayam pitusantakam dhanam icchati tam vattanugatam savighatam handassa bodhimande patiladdham sattavidham ariyadhanam demi lokuttaradayajjassa samikam karomiti ayasmantam sariputtam amantesi tenahi tvam sariputta rahulakumaram pabbajehiti. Pabbajite pana kumare ranno adhimattam dukkham uppannam. Tam adhivasetum asakkonto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Bhagavato nivedetva sadhu bhante ayya matapituhi ananunnatam puttam na pabbajeyyunti varam yaci. Bhagava tassa tam vacanam patissunitva punadivase rajanivesane katapataraso ekamantam nisinnena ranna bhante tumhakam dukkarakarakakale eka devata mam upasankamitva putto te kalakatoti aha tassa vacanam asaddahanto na mayham putto bodhim appatva kalam karotiti tam patipakkhipinti vutte idani kim saddahissatha ye tumhe pubbepi atthikani dassetva putto te matoti vutte na saddahitthati imissa atthuppattiya mahadhammapalajatakam kathesi. Gathapariyosane raja anagamiphale patitthahi. Iti bhagava pitaram tisu phalesu patitthapetva bhikkhusanghaparivuto punadeva rajagaham gantva sitavane vihasi. Tasmim samaye anathapindiko gahapati pancahi sakatasatehi bhandam adaya rajagahe attano piyasahayassa setthino geham gantva tattha buddhassa bhagavato uppannabhavam sutva balavapaccuse devatanubhavena vivatena dvarena sattharam upasankamitva dhammam sutva sotapattiphale patitthaya dutiyadivase buddhappamukhassa sanghassa mahadanam datva savatthim agamanatthaya satthu patinnam gahetva antaramagge pancacattalisayojane thane satasahassam datva yojanikam viharam karetva jetavanam kotisantharena attharasahirannakotihi kinitva navakammam nitthapesi majjhe dasabalassa gandhakutim karetva tam parivaretva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Asitimahatheranam patipatiya ekasannivasena avasena ekakutikadvikutikahamsavattikadighasalamandapadivasena senasanani pokkharanicankamanarattitthanadivatthanani cati attharasakotipariccagena ramaniye bhumibhage manoramam viharam karetva dasabalassa agamanatthaya dutam pesesi. Sattha dutassa vacanam sutva mahabhikkhusanghaparivaro rajagaha nikkhamitva anupubbena savatthinagaram papuni. Mahasetthipi kho viharamaham sajjetva tathagatassa jetavanam pavisanadivase puttam sabbalankarapatimanditam katva alankatapatiyatteheva pancahi kumarasatehi saddhim pesesi. So saparivaro pancavannavatthasamujjalani pancadhajasatani gahetva dasabalassa purato ahosi. Tesam pacchato subhadda cullasubhaddati dve setthidhitaro pancahi kumarisatehi saddhim punnaghate gahetva nikkhamimsu. Tasam pacchato setthibhariya sabbalankarapatimandita pancahi matugamasatehi saddhim punnapatiyo gahetva nikkhami. Sabbesam pacchato sayam mahasetthi ahatavatthanivattho ahatavatthanivattheheva pancahi setthisatehi bhagavantam abbhugganchi. Bhagava imam upasakaparisam purato katva mahabhikkhusanghaparivuto attano sarirappabhaya suvannarasasekapinjarani viya vanantarani kurumano anantaraya buddhalilhaya appatisamaya buddhasiriya jetavanaviharam pavisi. Atha nam anathapindiko pucchi kathaham bhante imasmim vihare patipajjamiti. Tenahi gahapati imam viharam agatagatassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Bhikkhusanghassa dehiti. Sadhu bhanteti mahasetthi suvannabhingaram adaya dasabalassa hatthe udakam patetva imam jetavanaviharam agatassa catuddisassa buddhappamukhassa sanghassa dammiti adasi. Sattha viharam patiggahetva anumodanam karonto sitam unham patihanti tato valamigani ca sirimsape ca makase sisire capi vutthiyo tato vatatapo ghoro sanjato patihannati lenatthanca sukhatthanca jhayitunca vipassitum viharadanam sanghassa aggam buddhehi vannitam. Tasma hi pandito poso sampassam atthamattano vihare karaye ramme vasayettha bahussute tesam annanca pananca vatthasenasanani ca dadeyya ujubhutesu vippasannena cetasa. Te tassa dhammam desenti sabbadukkhapanudanam yam so dhammamidhannaya parinibbati anasavoti viharanisamsam kathesi. Anathapindiko dutiyadivasato patthaya viharamaham arabhi. Visakhaya pasadamaho catuhi masehi nitthito. Anathapindikassa pana viharamaho navahi masehi nitthasi. Attharaseva kotiyo agamamsu. Iti ekasmimyeva vihare catuppannasakotisankhyam dhanam pariccaji. Atite pana vipassissa bhagavato kale punabbasumitto nama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Setthi suvannitthakasantharena kinitva tasmimyeva thane yojanappamanam sangharamam karesi. Sikhissa bhagavato kale sirivaddho nama setthi suvannajalasantharena kinitva tasmimyeva thane tigavutappamanam sangharamam karesi. Vessabhussa bhagavato kale sotthiyo nama setthi suvannahatthipadasantharena kinitva tasminneva thane addhayojanappamanam sangharamam karesi. Kakusandhassa bhagavato kale accuto nama setthi suvannitthakasanthareneva kinitva tasminneva thane gavutappamanam sangharamam karesi. Konagamanassa bhagavato kale uggo nama setthi suvannakacchapasantharena kinitva tasminneva thane addhagavutappamanam sangharamam karesi. Kassapassa bhagavato kale sumangalo nama setthi suvannakacchapasantharena kinitva tasminneva thane solasakarisappamanam sangharamam karesi. Amhakam pana bhagavato kale anathapindiko nama setthi kahapanakotisantharena kinitva tasminneva thane atthakarisappamanam sangharamam karesi. Idam kira thanam sabbabuddhanam avijahitatthanameva. Iti mahabodhimande sabbannutappattito yava mahaparinibbanamanca yasmim thane bhagava vihasi idam santikenidanannama. Tassa vasena sabbajatakani vannayissamiti. Iti nidanakatha nitthita. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

@Footnote: @*** hanranir m+mikhramula ***

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Jatakatthakatha ekanipato ------------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. 1 Apannakavaggavannana 1 apannakajatakam imam tava apannakadhammadesanam bhagava savatthim upanissaya jetavanamahavihare viharanto kathesi. Kam pana arabbha ayam katha samutthitati. Setthissa sahayake pancasate titthiyasavaketi. Ekasmim hi divase anathapindiko setthi attano sahayake pancasate annatitthiyasavake adaya bahumalagandhavilepananceva telamadhuphanitavatthacchadanani ca gahapetva jetavanam gantva bhagavantam vanditva gandhamaladihi pujetva bhesajjani ceva vatthani ca bhikkhusanghassa vissajjetva cha nisajjadose vajjetva ekamantam nisidi. Tepi annatitthiyasavaka tathagatam vanditva satthu punnacandasassirikam mukham lakkhananubyanjanapatimanditam byamappabhaparikkhittam brahmakayam avelavela yamakayamaka hutva niccharantiyo ghanabuddharamsiyo olokayamana anathapindikassa samipeyeva nisidimsu. Atha nesam sattha manosilatale sihanadam nadanto tarunasiho viya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Gajjento pavussakamegho viya akasagangam otarento viya ratanadamam ganthento viya ca atthangasamannagatena savaniyena brahmassarena nananayavicittam madhuradhammakatham kathesi. Te satthu dhammadesanam sutva pasannacitta utthaya dasabalam vanditva annatitthiyasaranam bhinditva buddhasaranam agamamsu. Te tato patthaya niccakalam anathapindikena saddhim gandhamaladihattha viharam gantva dhammam sunanti danam denti silam rakkhanti uposathakammam karonti. Atha bhagava savatthito punadeva rajagaham agamasi. Te tathagatassa gatakale tam saranam bhinditva puna annatitthiyasaranam gata attano mulatthaneyeva patitthita. Bhagavapi sattatthamase vitinametva puna jetavanameva agamasi. Anathapindiko punapi te adaya satthu santikam gantva sattharam gandhamaladihi pujetva vanditva ekamantam nisidi. Tepi bhagavantam vanditva ekamantam nisidimsu. Atha nesam anathapindiko tathagate carikam pakkante gahitasaranam bhinditva puna annatitthiyasaranameva gahetva mule patitthitabhavam bhagavato arocesi. Bhagava aparimitakappakotiyo nirantarapavattitavacisucaritanubhavena dibbagandhagandhinam nanagandhapuritam ratanakarandakam vivaranto viya mukhamandalam vivaritva madhurassaram niccharento saccam kira tumhe upasaka tini saranani bhinditva annatitthiyasaranam gatati pucchi. Atha tehi paticchadetum asakkontehi saccam bhagavati vutte sattha upasaka hettha avicim upari bhavaggam paricchedam katva tiriyam aparimanasu lokadhatusu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Siladihi gunehi buddhena sadiso nama natthi kuto adhikataroti yavata bhikkhave satta apada va dvipada va catuppada va bahuppada va .pe. Tathagato tesam aggamakkhayati yankinci vittam idha va huram va .pe. Aggato ve pasannananti adihi suttehi pakasite ratanattayagune pakasetva evam uttamagunasamannagatam ratanattayam saranam gata upasaka va upasika va nirayadisu nibbattanaka nama natthi apayanibbattito pana muccitva devaloke uppajjitva mahasampattim anubhonti kasma tumhehi evarupam saranam bhinditva annatitthiyasaranam gacchantehi ayuttam katanti aha. Ettha ca tini ratanani mokkhavasena uttamavasena ca saranangatanam apayesu nibbattiya abhavadipanattham imani suttani dassetabbani. Yekeci buddham saranam gatase na te gamissanti apayabhumim pahaya manusam deham devakayam paripuressanti. Yekeci dhammam saranam gatase na te gamissanti apayabhumim pahaya manusam deham devakayam paripuressanti. Yekeci sangham saranam gatase na te gamissanti apayabhumim pahaya manusam deham devakayam paripuressanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Bahum ve saranam yanti pabbatani vanani ca aramarukkhacetyani manussa bhayatajjita netam kho saranam khemam netam saranamuttamam netam saranamagamma sabbadukkha pamuccati. Yo ca buddhanca dhammanca sanghanca saranam gato cattari ariyasaccani sammappannaya passati dukkham dukkhasamuppadam dukkhassa ca atikkamam ariyancatthangikam maggam dukkhupasamagaminam etam kho saranam khemam etam saranamuttamam etam saranamagamma sabbadukkha pamuccatiti. Na kevalanca nesam sattha ettakanneva dhammam deseti. Apica kho upasaka buddhanussatikammatthanannama dhammanussatikammatthanannama sanghanussatikammatthanannama sotapattimaggam deti sotapattiphalam deti sakadagamianagamiarahattamaggam deti arahattaphalam detiti evamadihi nayehi dhammam desetva evarupam nama saranam bhindantehi ayuttam tumhehi katanti aha. Etam ca buddhanussatikammatthanadinam sotapattimaggadippadanam ekadhammo bhikkhave bhavito bahulikato ekantam nibbidaya viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati katamo ekadhammo buddhanussatiti evamadihi suttehi dipetabbam. Evanca pana bhagava nanappakarehi upasake ovaditva upasaka pubbepi manussa asaranam sarananti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Takkagahena viruddhagahena gahetva amanussapariggahite kantare yakkhabhakkha hutva mahavinasappatta apannakagahampana ekamsikagaham aviruddhagaham gahitamanussa tasmimyeva kantare sotthibhavam pattati vatva tunhi ahosi. Atha kho anathapindiko gahapati utthayasana bhagavantam vanditva abhitthavitva sirasi anjalim patitthapetva evamaha bhante idani tava imesam upasakanam uttamasaranam bhinditva takkagaham viruddhagaham saranagahanam amhakam pakatam pubbe pana amanussapariggahite kantare takkagaham gahitamanussananca vinaso apannakagaham gahitamanussananca sotthibhavo amhakam paticchanno tumhakameva pakato sadhu vata no bhagava akase punnacandam utthapento viya imam karanam pakatam karotuti. Atha bhagava maya kho gahapati aparimitakale dasaparamiyo puretva lokassa kankhacchedanatthameva sabbannutananam patividdham sihavasaya suvannapatim purento viya sakkaccam sotam odahitva sunohiti setthino satuppadam janetva himagabbham padaletva punnacandam niharanto viya bhavantarenapi paticchannakaranam pakatam akasi. Atite kasikaratthe baranasinagare brahmadatto nama raja ahosi. Tada bodhisatto satthavahakule patisandhim gahetva anupubbena vayappatto pancahi sakatasatehi vanijjam karonto vicarati. So kadaci pubbantato aparantam gacchati kadaci aparantato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Pubbantam agacchati. Baranasiyamyeva hi annopi satthavahaputto atthi. So balo abyatto anupayakusalo ahosi. Tada bodhisatto baranasito mahagghabhandam gahetva pancasakatasatani puretva gamanasajjani katva thapesi. Sopi balasatthavahaputto tatheva pancasakatasatani puretva gamanasajjani katva thapesi. Bodhisatto cintesi sace ayam balasatthavahaputto maya saddhimyeva gamissati sakatasahasse ekato gacchante maggopi nappahossati manussanam darudakadinipi balibaddanam tinanipi dullabhani bhavissanti etena va maya va purato gantum vattatiti. So tam pakkosapetva tamattham arocetva dvihi amhehi ekato gantum na sakka kim tvam purato gamissasi udahu pacchatoti aha. So cintesi mayi purato gacchante bahu anisamsa maggena abhinneneva gamissami gona anamatthatinam khadissanti manussanam anamatthasupeyyam pannam bhavissati pasannam udakam bhavissati yatharucim gacchamano aggham thapetva bhandam vikkinissamiti. So aham samma purato gamissamiti aha. Bodhisatto pacchato gamane bahu anisamse addasa. Evam assa ahosi ete purato gacchanta magge visamatthanam samam karissanti aham tehi gatamaggena gamissami purato gacchantehi balibaddehi parinatathaddhatine khadite mama gona puna utthitani madhuratinani khadissanti gahitapannatthanato utthitam manussanam supeyyam pannam madhuram bhavissati nirudakatthane avatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Khanitva ete udakam uppadessanti parehi katesu avatesu mayam udakam pivissama bhandagghatthapanam nama manussanam jivita voropanasadisam aham pacchato gantva etehi thapitagghena bhandam vikkinissamiti. So ettake anisamse disva samma tvam purato gacchahiti aha. Sadhu sammati balasatthavahaputto sakatani mahantani yojetva nikkhanto anupubbena manussavasam atikkamitva kantaramukham papuni. Kantaram nama corakantaram balakantaram nirudakakantaram amanussakantaram appabhakkhakantaranti pancavidham. Tattha corehi adhitthitamaggo corakantaram nama. Sihadihi adhitthitamaggo balakantaram nama. Yattha nhayitum va pivitum va udakam natthi idam nirudakakantaram nama. Amanussadhitthitamaggo amanussakantaram nama. Mulakhadaniyadivirahitam appabhakkhakantaram nama. Imasmim pancavidhe kantare tam kantaram nirudakakantaranceva amanussakantaranca. Tasma so balasatthavahaputto sakatesu mahantamahanta catiyo thapetva udakassa purapetva satthiyojanikam kantaram patipajji. Athassa kantaramajjhagatakale kantare adhivatthayakkho imehi manussehi gahitaudakam chaddapetva dubbale katva sabbe te khadissamiti sabbasetatarunabalibaddayuttam manoramam yanakam mapetva udakakalalaallehi saphalakavudhadihatthehi dvadasahi amanussehi parivuto uppalakumudani pilandhitva allakeso allavattho issarapuriso viya tasmim yanake

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Nisiditva kaddamamakkhitehi cakkehi patipatham agamasi. Parivara amanussapissa purato ca pacchato ca gantva allakesa allavattha uppalakumudani pilandhitva padumapundarikakalape gahetva bhisamulani khadanta udakabinduhi ceva kalalehi ca paggharanteheva agamamsu. Satthavaha ca nama yada purimavato vayati tada yanake nisiditva upatthakajanaparivuta maggarajam pariharanta purato gacchanti yada pacchimavato vayati tada teneva nayena pacchato gacchanti. Tada pana purimavato ahosi. Tasma so balasatthavahaputto purato agamasi. Yakkho tam tathagacachantam disva attano yanakam magga okkamapetva kaham gacchathati tena saddhim patisantharamakasi. Satthavahopi attano yanakam magga okkamapetva sakatanam gamanokasam datva ekamante thito yakkham aha ambho mayampi baranasito agacchama tumhe pana uppalakumudani pilandhitva padumapundarikahattha bhisamulani khadanta kaddamamakkhita udakabinduhi paggharantehi agacchatha kim nu kho tumhehi agatamagge devo vassati uppaladihi sanchanno saro atthiti. Yakkho tassa katham sutva samma kinnametam kathesi esa nilavanaraji pannayati tato patthaya sakalaarannam ekodakam nibaddham devo vassati kandarapi pura tasmim tasmim thane padumasanchannani saraniti vatva patipatiya gacchantesu sakatesu imani sakatani adaya kaham gacchathati pucchi. Asukam janapadam namati. Imasminca imasminca sakate kinnama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Bhandanti. Asukanca asukancati. Pacchato agacchantam sakatam ativiya garukam hutva agacchati etasmim kim bhandanti. Udakam etthati. Pacchato tava udakam anentehi vo papancam nama katam ito patthaya pana udakena kiccam natthi purato bahum udakam catiyo bhinditva udakam chaddetva sallahukena sakatena gacchathati aha. Evanca pana vatva tumhe gacchatha amhakam papanco hotiti thokam gantva tesam adassanam patva attano yakkhanagarameva agamasi. Sopi balasatthavaho attano balataya yakkhassa vacanam gahetva catiyo bhindapetva pasatamattampi udakam anavasesetva sabbam chaddapetva sakatani pajapesi. Purato appamattakampi udakam nama nahosi. Manussa paniyam alabhanta kilamimsu. Te yava suriyassa atthangamana gantva sakatani mocetva sakataparivattanake thapetva gone sakatacakkesu bandhimsu. Neva gonanam udakam va ahosi na manussananca yagubhattam va. Dubbalamanussapi tattha tattha ayoniso manasikatva nipajjitva supimsu. Rattibhagasamanantare yakkha yakkhanagarato agantva sabbeyeva gone ca manusse ca jivitakkhayam papetva tesam mamsam khaditva atthimattani avasesetva agamamsu. Evam ekam balasatthavahaputtam nissaya sabbepi te vinasam papunimsu. Hatthatthikadini disavidisasu vippakinnani ahesum. Panca sakatasatani yathapuritaneva atthamsu. Bodhisattopi kho balasatthavahaputtassa nikkhantadivasato patthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Masaddhamasam vitinametva pancahi sakatasatehi saddhim nagarato nikkhamma anupubbena kantaramukham papuni. So tattha udakacatiyo puretva bahum udakam adaya antokhandhavare bherincarapetva manusse sannipatetva evamaha ambho mam anapucchitva pasatamattampi udakam ma asincittha kantare visarukkha nama honti pattam va puppham va phalam va tumhehi pure ca akhaditapubbam mampi anapucchitva ma khaditthati. Evam manussanampi ovadam datva pancahi sakatasatehi kantaram patipajji. Tasmim kantaramajjhe sampatte so yakkho purimanayeneva bodhisattassa patipathe attanam dassesi. Bodhisatto tam disvava annasi imasmimyeva kantare udakam natthi nirudakakantaro nameso ayanca nibbhayo rattanetto chayapissa na pannayati nissamsayam imina purato gato balasatthavahaputto sabbam udakam chaddapetva kilametva sapariso khadito bhavissati mayham pana panditabhavam upayakosallam na janati manneti. Tato nam aha gacchatha tumhe mayam banija nama annam udakam adisva gahitaudakam na chaddema ditthatthane pana chaddetva sakatani sallahukani katva gamissamati. Yakkhopi thokam gantva adassanam upagamma attano yakkhanagarameva gato. Yakkhe pana gate sabbe manussa bodhisattam upagantva ahamsu ayya ete manussa esa nilavanaraji pannayati tato patthaya nibaddham devo vassatiti vatva uppalakumudamalino padumapundarikakalape adaya bhisamulani khadanta allavattha allakesa udakabinduhi ceva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Kalalehi ca paggharantehi agata udakam chaddetva sallahukehi sakatehi khippam gacchamati. Bodhisattopi tesam vacanam sutva sakatani thapapetva sabbe manusse sannipatapetva tumhehi imasmim kantare saro va pokkharani va atthiti kassaci sutapubbanti pucchi. Na ayya sutapubbanti. Nirudakakantaro nama eso idani ekacce manussa etaya nilavanarajiya purato devo vassatiti vadanti vutthivato nama kittakam thanam vayatiti. Tiyojanamattam ayyati. Kim pana vo ekassapi sariram vutthivato paharatiti. Natthi ayyati. Meghasisannama kittake thane pannayatiti. Tiyojanamatte ayyati. Atthi pana vo kenaci ekam meghasisam ditthanti. Natthi ayyati. Vijjulata nama kittake thane pannayatiti. Catupancayojane ayyati. Atthi pana vo kenaci vijjulatobhaso ditthoti. Natthi ayyati. Meghasaddo nama kittake thane suyyatiti. Ekadviyojane ayyati. Atthi pana vo kenaci meghasaddo suyyatiti. Natthi ayyati. Kim tumhe ete janathati. Na janama ayyati. Na ete manussa yakkha ete amhe udakam chaddapetva dubbale katva khaditum agata bhavissanti purato gato balasatthavahaputto anupayakusalo addha so etehi udakam chaddapetva kilametva khadito bhavissati panca sakatasatani yathapuritaneva thitani bhavissanti ajja mayam tani passissama pasatamattampi udakam achaddetva sigham sigham sakatani pajethati. So agacchanto yathapuritaneva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Panca sakatani gonanam manussanam ca hanukatthikadini disavidisasu vippakinnani disva sakatani mocapetva sakataparivattakena khandhavaram bandhapetva sakalasseva manusse ca gone ca sayamasabhattam bhojapetva manussanam majjhe gone nipajjapetva sayam balanayake gahetva khaggahattho tiyamarattim arakkham thapetva thitakova arunam utthapesi. Punadivase patova sabbakiccani nitthapetva gone bhojetva dubbalasakatani chaddapetva thirasakatani gahapetva appaggham bhandam chaddapetva mahagghabhandam aropetva yathaicchiticchitatthanam gantva dvigunatigunena mulena bhandam vikkinitva sabbam parisam adaya puna attano nagarameva agamasi. Sattha imam dhammakatham kathetva evam gahapati pubbe takkagahino mahavinasam patta apannakagahino pana amanussanam hatthato muccitva sotthina icchiticchitatthanam gantva punapi sakatthanameva paccagamimsuti dvepi vatthuni ghatento imissa apannakadhammadesanaya abhisambuddho hutva imam gathamaha apannakatthanameke dutiyam ahu takkika etadannaya medhavi tam ganhe yadapannakanti. Tattha apannakanti ekamsikam aviruddham niyyanikam. Thananti karanam. Karanasmim hi yasma tadayattavuttitaya phalam titthati nama tasma tam thananti vuccati thananca thanato atthananca atthanatoti adisu cassa payogo veditabbo. Iti apannakatthananti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Padadvayenapi yam ekantahitasukhavaham tam panditehi patipannam ekamsikakaranam sobhanakaranam apannakannama aviruddhakaranam niyyanikakaranam idanti dipeti. Ayamettha sankhepo. Pabhedato pana tini saranagamanani panca silani attha silani dasa silani patimokkhasamvaro indriyasamvaro ajivaparisuddhisilasamvaro paccayapatisevanam sabbampi catuparisuddhisilam indriyesu guttadvarata bhojanesu mattannuta jagariyanuyogo jhanam vipassana abhinna samapatti ariyamaggo ariyaphalam sabbampetam apannakatthanam apannakapatipada niyyanikapatipadati attho. Yasma ca pana niyyanikapatipadaya etam namam tasmayeva nam bhagava apannakapatipadam dassento imam suttamaha tihi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu apannakapatipadam patipanno hoti viriyo cassa araddho hoti asavanam khayaya katamehi tihi idha bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvaro hoti bhojane mattannu hoti jagariyamanuyutto hoti. Kathanca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvaro hoti. Idha bhikkhave bhikkhu cakkhuna rupam disva na nimittaggahi hoti .pe. Evam kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvaro hoti. Kathanca bhikkhave bhikkhu bhojane mattannu hoti. Idha bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso aharam ahareti neva davaya na madaya na mandanaya na vibhusanaya yavadeva imassa kayassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Thitiya yapanaya vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya iti purananca vedanam patihankhami navanca vedanam na uppadessami yatra ca me bhavissati anavajjata ca phasuviharo cati. Evam kho bhikkhave bhikkhu bhojane mattannu hoti. Kathanca bhikkhave bhikkhu jagariyamanuyutto hoti. Idha bhikkhave bhikkhu divasam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti rattiya pathamam yamam cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti rattiya majjhimam yamam dakkhinena passena sihaseyyam kappeti padena padam accadhaya sato sampajano utthanasannam manasikaritva rattiya pacchimam yamam paccutthaya cankamena nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti. Evam kho bhikkhave bhikkhu jagariyamanuyutto hotiti. Imasminca sutte tayo dhamma vutta. Ayam apannakapatipada yava arahattaphala labbhateva. Tattha arahattaphalampi phalasamapattiviharassa ceva anupadaparinibbanassa ca patipadayeva nama hoti. Eketi ekacce panditamanussa. Tattha kincapi asuko namati niyamo natthi. Idam pana saparisam bodhisattamyeva sandhaya vuttanti veditabbam. Dutiyam ahu takkikati dutiyanti pathamaapannakatthanato niyyanikakaranato dutiyam takkagahakaranam aniyyanikakaranam. Ahu takkikati ettha pana saddhim purimapadena ayam yojana apannakatthanam ekantikakaranam aviruddhakaranam niyyanikakaranam eke bodhisattappamukha panditamanussa ganhimsu ye pana te balasatthavahaputtappamukha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Takkika ahu te dutiyam saparadham anekamsikatthanam viruddhakaranam aniyyanikakaranam aggahesum tesu ye apannakatthanam aggahesum te sukkapatipadam patipanna ye dutiyam purato bhavitabbam udakenati takkagahasankhatam aniyyanikakaranam aggahesum te kanhapatipadam patipanna tattha sukkapatipada aparihanipatipada kanhapatipada parihanipatipada tasma ye sukkapatipadam patipanna te aparihina sotthibhavam patta ye pana kanhapatipadam patipanna te parihina anayabyasanam apannati imamattham bhagava anathapindikassa gahapatino vatva uttarim idamaha etadannaya medhavi tam ganhe yadapannakanti. Tattha etadannaya medhaviti medhati laddhanamaya visuddhaya uttamaya pannaya samannagato kulaputto etam apannake ceva sapannake cati dvisu apannaka- gahatakkagahasankhatesu thanesu gunadosam vuddhihanim atathanattham thanathananca natvati attho. Tam ganhe yadapannakanti yam apannakam ekamsikam sukkapatipadaaparihaniyapatipadasankhatam niyyanikakaranam tadeva ganheyya. Kasma. Ekamsikadibhavatoyeva. Itaram pana na ganheyya. Kasma . anekamsikadibhavatoyeva. Ayanhi apannakapatipada nama sabbesam buddhapaccekabuddhabuddhaputtanam patipadati. Sabbe pana buddha apannakapatipadayeva thatva dalhena viriyena paramiyo puretva bodhitale buddha nama honti. Paccekabuddhapi paccekabodhim uppadenti. Buddhaputtapi savakaparaminanam patibujjhanti. Iti bhagava tesam upasakanam tisso kusalasampattiyo cha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Kamavacarasagge brahmalokasampattiyo ca datvapi pariyosane arahattaphaladayaka apannakapatipada nama catusu apayesu pancasu ca nicakulesu nibbattidayaka sapannakapatipada namati imam apannaka- dhammadesanam dassetva uttarim cattari saccani solasahi akarehi pakasesi. Catusaccapariyosane sabbepi te pancasata upasaka sotapattiphale patitthahimsu. Sattha imam dhammadesanam dassetva dve vatthuni kathetva anusandhim ghatetva jatakam samodhanetva dassesi. Tasmim samaye balasatthavahaputto devadatto ahosi parisapissa devadattaparisa panditasatthavahaputtaparisa buddhaparisa panditasatthavahaputto pana ahameva ahositi desanam nitthapesi. Apannakajatakam pathamam. -----------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 35 page 1-164. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=1&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=1              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=1              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

previous bookno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]