ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 35 : PALI ROMAN Ja.A.1 ekanipat (1)

                    10 Khadirangarajatakam
     kamam patami nirayanti idam sattha jetavane viharanto anathapindikassa
danam arabbha kathesi.
     Anathapindiko hi viharameva arabbha catuppannasakotidhanam buddhasasane
vikiritva tihi ratanehi annattha ratanasannameva anuppadetva satthari
jetavane viharante devasikam tini mahaupatthanani gacchati patova
ekavaram gacchati katapataraso ekavaram sayanhe ekavaram.
Annanipi antarupatthanani hontiyeva. Gacchanto ca kinnu
adaya agatoti samanera va dahara va hatthampi me
olokeyyunti tucchahattho nama na gatapubbo patova gacchanto
yagum gahapetva gacchati katapataraso sappinavanitamadhuphanitadini
sayanhasamaye gandhamalavatthahattho gacchati. Evam divase divase
pariccajantassa panassa pariccage pamanam natthi. Bahu voharupajivinopissa
hatthato panne aropetva attharasakotisankhyam dhanam inam ganhimsu.
Tesam mahasetthi dhanam aharapeti. Anna panassa kulasantaka
attharasakotiyo naditire nidahitva thapita aciravatodakena
nadikule bhinne mahasamuddam pavittha. Ta yathapidahitalancitava
lohacatiyo annavakucchiyam pavattamana vicaranti. Gehe
panassa pancannam bhikkhusatanam niccabhattam nibaddhameva hoti.
Setthino hi geham bhikkhusanghassa catummahapathe
Khanitapokkharanisadisam sabbesam bhikkhunam matapitutthane thitam. Tenassa
gharam sammasambuddhopi gacchati asitimahatherapi gacchantiyeva sesabhikkhunam
pana agacchantananca gacchantananca pamanam natthi.
     Tampana gharam sattabhumikam sattadvarakotthapatimanditam. Tassa
catutthe dvarakotthake eka micchaditthika devata vasati. Sa
sammasambuddhe geham pavisante nikkhamante ca attano vimane
thatum na sakkoti darake gahetva otaritva bhumiyam patitthati
asitimahatheresupi pavisantesu ca nikkhamantesu ca tatheva karoti.
Sa cintesi samanagotame ca savakesu cassa imam geham pavisantesu
mayham sukhannama natthi niccakalam otaritva bhumiyam thatum na
sakkhissami yatha ime etam gharam na pavisanti tatha maya
katum vattatiti. Athekadivasam sayanupagatasseva mahakammantikassa
santikam gantva obhasam pharitva atthasi ko etthati ca
vutte aham catutthadvarakotthake nibbattadevatati aha. Kasma
agatasiti. Tumhe setthissa kiriyam na passatha attano
pacchimakalam anoloketva dhanam niharitva samanagotamamyeva pureti
neva vanijjam payojeti na kammante patthapeti tumhe setthim
ovadatha yatha attano kammam karoti yatha ca samano gotamo
sasavako imam gharam na pavisati tatha karothati. Atha nam so
aha baladevate setthi dhanam vissajjento niyyanike buddhasasane
vissajjeti so sace mam culayam gahetva vikkinissati nevaham
Kinci kathessami gaccha tvanti. Sa punekadivasam setthino
jetthaputtam upasankamitva tatheva ovadi. Sopi tam purimanayeneva
tajjesi. Setthina pana saddhim kathetumyeva na sakkoti. Setthinopi
nirantaram danam dentassa vohare akarontassa sapateyye mandibhute
dhanam parikkhayam agamasi. Athassa anukkamena daliddiyam sampattassa
paribhogasatakasayanabhajanani puranasadisani na bhavimsu. Evambhutopi
bhikkhusanghassa danam deti panitam katva pana datum na sakkoti. Atha nam
ekadivasam vanditva nisinnam sattha diyyati pana te gahapati kule
dananti pucchi. So diyyati bhante tanca lukham kanajikam bilangadutiyanti
aha. Atha nam sattha gahapati lukham danam demiti ma cittam sankopayittha
cittasmim hi panite buddhapaccekabuddhasavakanam dinnam danam lukham
nama na hoti kasma vipakamahantattati aha. Cittam hi panitam
katum sakkontassa danam lukham nama natthiti cetam evam veditabbam
      natthi citte pasannamhi      appaka nama dakkhina
      tathagate va sambuddhe     athava tassa savake
                  na kiratthi anomadassisu
                  paricariya buddhesu appika
                  lukhaya alonikaya ca
                  passa phalam kummasapindiyati.
     Aparampi aha gahapati tvam tava lukham danam dadamano
Atthannam ariyapuggalanam desi aham velamakale sakalajambudipam
unnangalam katva satta ratanani dadamano panca mahanadiyo
ekoghapunnam katva viya ca mahadanam pavattayamano tisaranagatam
va pancasilarakkhakam va kanci nalattham dakkhineyyapuggala nama
evam dullabha tasma lukham me dananti ma cittam sankopayitthati
evanca pana vatva velamasuttam kathesi.
     Atha kho sa devata issarakale setthina saddhim kathetum
asakkonti idanayam duggatatta mama vacanam ganhissatiti mannamana
addharattikasamaye sirigabbham pavisitva obhasam pharitva akase
atthasi. Setthi tam disva ko esoti aha. Aham mahasetthi
catutthadvarakotthake adhivattha devatati. Kimattham agatasiti.
Tuyham ovadam kathetukama hutva agatati. Tenahi kathehiti.
Mahasetthi tvam pacchimakalam na cintesi puttadhitaro na olokesi
samanassa gotamassa sasane bahudhanam vippakinnam so tvam ativelam
dhanavissajjanena va vanijjakammantanam akaranena va samanam gotamam
nissaya duggato jato evambhutopi samanam gotamam na muncasi
ajjapi te samana gharam pavisantiyeva tehi nihatam na sakka
paccaharapetum gahitameva hoti ito patthaya pana sayanca
samanassa gotamassa santikam ma gamittha savakanancassa imam
gharam pavisitum ma adasi samanam gotamam nivattitvapi anolokento
attano vohare ca vanijjanca katva kutumbam santhapehiti.
Atha nam so evamaha ayam taya mayham databbo ovadoti.
Ama ayanti. Tadisanam devatanam satenapi sahassenapi satasahassenapi
akampaniyo aham dasabalena kato mama ca saddha sineru viya acala
supatitthita maya niyyanike ratanasasane dhanam vissajjitam ayuttam te
kathitam buddhasasane paharo dinno evarupaya anacaraya dussilaya
kalakanniya saddhim taya mama ekagehe vasanakiccam natthi sigham
mama geha nikkhamitva annattha gacchati. Sa sotapannassa
ariyasavakassa vacanam sutva thatum asakkonti attano vasanatthanam
gantva darake hatthena gahetva nikkhami nikkhamitva ca pana
annattha vasanatthanam alabhamana setthim khamapetva tattheva
vasissamiti nagarapariggahakadevaputtassa santikam gantva tam vanditva
atthasi kenatthena agatasiti ca vutta aham sami anupadharetva
anathapindikena saddhim kathesim so mam kujjhitva vasanatthana
nikkaddhi mam setthissa santikam netva khamapetva vasanatthanam
me dethati. Kim pana taya setthi vuttoti. Sami ito
patthaya buddhupatthanam sanghupatthanam ma kari samanassa gotamassa
ghare pavesanam ma adasiti evam me vutto samiti. Ayuttam
taya vuttam sasane paharo dinno aham tam adaya setthino
santikam gantum na ussahamiti. Sa tassa santika sangaham alabhitva
catunnam maharajanam santikam agamasi tehipi tatheva patikkhitta
sakkam devarajam upasankamitva tam pavutta acikkhitva aham devaraja
Vasanatthanam alabhamana darake hatthena gahetva anatha vicarami
tumhakam siriya mayham vasanatthanam dapethati sutthutaram yaci. Sopi
tam aha taya ayuttam katam jinasasane paharo dinno ahampi tam nissaya
setthina saddhim kathetum na sakkomi ekampana te setthissa khamanupayam
kathessamiti. Sadhu deva kathehiti. Mahasetthissa hatthato
manussehi pannam aropetva attharasakotisankhyam dhanam gahitam
atthi tvam tassa ayuttakavesam gahetva kanci ajanapetva
tani pannani adaya katipayehi yakkhatarunehi parivarito ekena
hatthena pannam ekena lekham gahetva tesam geham gantva
gehamajjhe thita attano yakkhanubhavena te uttasetva
imam tumhakam inapannam passatha amhakam setthi attano
issarakale tumhe na kinci aha idani duggato jato tumhehi
gahitakahapane dethati vatva attano yakkhanubhavam dassetva
sabbapi attharasa hirannakotiyo sodhetva setthissa tucchakotthe
puretva annam aciravatinaditire nidahitadhanam nadikule bhinne samuddam
pavitthakam atthi tampi attano anubhavena aharitva kotthe
puretva annampi asukatthane nama assamikam attharasakotimattam
dhanam atthi tampi aharitva tucchakotthe purehi imahi
catuppannasakotihi imam tucchakotthapuranam dandakammam katva
mahasetthim khamapehiti.
     Sa sadhu devati tassa vacanam sampaticchitva vuttanayeneva
Sabbam dhanam aharitva addharattikasamaye setthissa sirigabbham pavisitva
obhasam pharitva akase atthasi ko esoti vutte ahante
mahasetthi catutthadvarakotthake adhivattha andhabaladevata
maya mahamohamulhaya buddhagune ajanitva purimesu divasesu
tumhehi saddhim kinci kathitam atthi tam me dosam khamatha sakkassapi
me devarajassa vacanena tumhakam inam sodhetva attharasa
kotiyo tasmim tasmim thane assamikadhanassa attharasa kotiyoti
catuppannasakotiyo aharitva tucchakotthapuranena dandakammam katam
jetavanaviharam arabbha parikkhayam gatadhanam sabbam sampinditam vasanatthanam
alabhamana kilamami maya annanataya kathitam manasi akatva
khamatha mahasetthiti aha. Anathapindiko tassa vacanam sutva
cintesi ayam devata dandakammanca me katanti vadati attano
ca dosam patijanati sattha imam vinetva attano gune
janapessati sammasambuddhassa pana dassessamiti. Atha nam aha
samma devate sacepi mam khamapetukama satthu santike khamapehiti.
Sa sadhu evam karissami satthu pana mam santikam gahetva
gacchahiti. So sadhuti vatva vibhataya rattiya patova tam
gahetva satthu santikam gantva taya katam kammam sabbam tathagatassa
arocesi. Sattha tassa vacanam sutva idha gahapati papapuggalopi
yava papam na paccati tava bhadrani passati yada panassa
papam paccati tada papameva passati bhadrapuggalopi yava
Bhadram na paccati tava papani passati yada panassa bhadram
paccati tada bhadrameva passatiti vatva ima dhammapade dve
gatha abhasi
        papopi passati bhadram    yava papam na paccati
        yada ca paccati papam    atha papani passati
        bhadropi passati papam    yava bhadram na paccati
        yada ca paccati bhadram    atha bhadrani passatiti.
     Imasanca pana gathanam pariyosane sa devata sotapattiphale
patitthasi. Sa cakkankitesu satthu padesu nipatitva maya
bhante ragarattaya dosadutthaya mohamulhaya avijjandhaya tumhakam
gune ajanantiya papakam vacanam vuttam tam me khamathati sattharam
khamapetva mahasetthim khamapesi. Tasmim samaye anathapindiko
satthu purato attano gunam kathesi bhante ayam devata buddhupatthanadini
ma karohiti varayamanapi mam varetum nasakkhi danam na databbanti
imaya variyamanopi aham adasimeva nanu esa bhante mayham
gunoti. Sattha tvam khosi gahapati sotapanno ariyasavako
acalasaddho visuddhadassano tuyham imaya appesakkhadevataya
varentiya avaritabhavo anacchariyo yampana pubbe pandita
anuppanne buddhe aparipakkannane thita kamavacarissarena marena
akase thatva sace danam dassasi imasmim niraye pacissasiti
Asitihatthagambhiram angarakasum dassetva ma danam adasiti varita
padumakannikamajjhe thatva danam adamsu idam acchariyanti vatva
anathapindikena yacito atitam ahari.
     Atite baranasiyam brahammadatte rajjam karente bodhisatto
baranasisetthissa kule nibbattitva nanappakarehi sabbupakaranehi
devakumaro viya samvaddhiyamano anukkamena vinnutam patva
solasavassikakaleyeva sabbasippesu nipphattim patto. So pitu
accayena setthitthane thatva catusu nagaradvaresu catasso
danasalayo majjhe nagarassa ekam attano nivesanadvare ekanti
cha danasalayo karetva mahadanam deti silam rakkhati uposathakammam
karoti. Athekadivasam patarasavelaya bodhisattassa nanaggarasamanunnabhojane
upaniyamane eko paccekabuddho sattahaccayena nirodha vutthaya
bhikkhacaravelam sallakkhetva ajja maya baranasisetthissa gehadvaram
gantum vattatiti nagalatadantakattham khaditva anotattadahe mukham
dhovitva manosilatale thito nivasetva kayabandhanam bandhitva
civaram parupitva iddhimayamattikapattam adaya akasenagantva
bodhisattassa bhatte upanitamatte gehadvare atthasi. Bodhisatto
tam disvava asana vutthaya nipaccakaram dassetva purisam kammakarakam
olokesi. Kim karomi samiti vutte ayyassa pattam aharathati
aha. Tam khananneva maro papima vikampamano utthaya ayam
paccekabuddho ito satta divase aharam na labhi ajja alabhamano
Nassissati imanca vinasessami setthino ca danantarayam karissamiti
tam khananneva agantva antaravatthumhi asitihatthamattam angarakasum
nimmini. Sa khadirangarapunna sampajjalita sajotibhuta avicimahanirayo
viya khayittha. Tampana mapetva sayam akase atthasi.
Pattaharanatthaya gacchamano puriso tam disva mahabhayam patto
nivatti. Bodhisatto kim tata nivattositi pucchi. Ayam sami
antaravatthumhi mahati angarakasu sampajjalita atthi sajotibhutati.
Athanno athannoti evam agatagata sabbepi bhayappatta vegena
palayimsu. Bodhisatto cintesi ajja mayham danantarayam katukamo
vasavatti maro uyyutto bhavissati na kho pana janati marasatena
marasahassena marasatasahassenapi mayham akampiyabhavam ajjadani mayham
va marassa va balamahantatam anubhavamahantatam janissamiti tam
yathasajjitameva bhattapatim sayam adaya geha nikkhami angarakasuya
tate thatva akasam olokento maram disva kosi tvanti aha.
Aham maroti. Ayam angarakasu taya nimmitati. Ama mayati.
Kimatthayati. Tava danassa antarayakaranatthaya ca paccekabuddhassa
ca jivitavinasanatthayati. Bodhisatto neva te aham attano
danassa antarayam na paccekabuddhassa jivitantarayam katum dassami
ajjadani mayham va tava va balamahantatam anubhavamahantatam janissamiti
angarakasuya tate thatva bhante paccekbuddha aham imissapi
angarakasuya adhosiso patamanopi na nivattissami kevalam tumhe
Maya dinnam bhojanam patigganhathati vatva imam gathamaha
      kamam patami nirayam       uddhampado avamsiro
      nanariyam karissami       handa pindam patiggahati.
     Tatrayam pindattho bhante sacaham tumhakam pindapatam
dento ekamseneva imam nirayam uddhampado avamsiro hutva patami
tathapi yadidam adananca asilanca ariyehi akattabbatta anariyehi
ca kattabbatta anariyanti vuccati na tam anariyam karissami handa
imam maya diyyamanam pindam patigganhahiti. Ettha ca handati
upasaggatthe nipato.
     Evam vatva bodhisatto dalhasamadanena bhattapatim gahetva
angarakasumatthakena pakkhanto. Tavadeva asitihatthagambhiraya
angarakasuya talato uparupari jatam satapupphitam ekam mahapadumam uggantva
bodhisattassa pade sampaticchi. Tato mahatumbamatta renu
uggantva mahasattassa muddhani thatva patitva sakalasariram
suvannacunnasamokinnamiva akasi. So padumakannikaya thatva
nanaggarasabhojanam paccekabuddhassa patte patitthapesi. So tam
patiggahetva anumodanam katva pattam akase khipitva passantasseva
mahajanassa sayampi vehasam abbhuggantva nanappakaram valahakapantim
maddamano viya himavantameva gato. Maropi parajito domanassam
patva attano vasanatthanameva gato. Bodhisatto pana padumakannikaya
thito mahajanassa danasilasamvannanena dhammam desetva
Mahajanena parivuto attano nivesanameva pavisitva yavajivam danadini
punnani karitva yathakammam gato.
     Sattha nayidam gahapati acchariyam yam tvam evamdassanasampanno
etarahi devataya na kampito pubbepi panditehi katameva acchariyanti
imam dhammadesanam aharitva anusandhim ghatetva jatakam samodhanesi
tada paccekabuddho tattheva parinibbayi maram parajayitva
padumakannikaya thatva paccekabuddhassa pindapatadayako baranasisetthi
pana ahamevati.
                   Khadirangarajatakam dasamam.
                   Kulavakavaggo catuttho.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 35 page 338-349. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=35&A=6958&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=35&A=6958&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=40              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=262              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=258              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=258              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext book chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]