บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
gamanicandajatakam nayam gharanam kusaloti idam sattha jetavane viharanto pannapasamsanam arabbha kathesi. Dhammasabhayam hi bhikkhu dasabalassa pannam pasamsanta nisidimsu avuso tathagato mahapanno puthupanno hasapanno javanapanno tikkhapanno nibbedhikapanno sadevakam lokam pannaya atikkamatiti. Sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepi tathagato pannavayevati vatva atitam ahari. Atite baranasiyam janasandho nama raja rajjam karesi. Bodhisatto tassa aggamahesiya kucchimhi nibbatti. Tassa mukham Suparimajjitam kancanadasatalam viya parisuddham ahosi atisobhaggappattam. Tenassa namaggahanadivase adasamukhakumaroti namam akamsu. Tam sattavassabbhantareyeva pita tayo vede sabbanca loke kattabbam sikkhapetva tassa sattavassikakale kalamakasi. Amacca mahantena parivarena ranno sarirakiccam katva matakadanam datva sattame divase rajangane sannipatitva kumaro atidaharo na sakka rajje abhisincitum vimamsitva nam abhisincissamati. Te ekadivasam nagaram alankarapetva vinicchayatthanam sajjetva pallankam pannapetva kumarassa santikam gantva vinicchayatthanam deva gantum vattatiti ahamsu. Kumaro sadhuti mahantena parivarena gantva pallanke nisidi. Tassa nisinnakale te amacca ekam dvihi padehi vicaranamakkatam vatthuvijjacariyavesam gahapetva vinicchayatthanam netva deva ayam puriso pitu maharajassa kale vatthuvijjacariyo pagunavijjaya antobhumiyam sattaratanatthane gunadosam passati eteneva gahitam rajakulanam gehatthanam hoti imam devo sanganhitva thanantare thapetuti ahamsu. Kumaro tam hettha ca upari ca oloketva nayam manusso makkato esoti natva makkata nama katam viddhamsetum jananti akatam pana katum va vicaretum va na janantiti cintetva amaccanam pathamam gathamaha nayam gharanam kusalo lolo ayam valimukho katam katam kho paduseyya evamdhammamidam kulanti. Tattha nayam gharanam kusaloti ayam satto na gharanam kusalo gharanam vicaretum va karetum va cheko na hoti. Loloti lolajatiko. Valimukhoti valiyo mukhe assati valimukho. Evamdhammamidam kulanti idam makkatakulam nama katam dusetabbam vinasetabbanti evamsabhavam. Amacca evam bhavissati devati tam apanetva ekahadvihaccayena puna tameva alankaritva vinicchayatthanam anetva ayam deva pitu maharajassa kale vinicchayamacco vinicchayasuttamassa suppavattati imam sanganhitva vinicchayakammam vicaretum vattatiti ahamsu. Kumaro tam oloketva cittavato sampannamanussassa lomam nama evarupam na hoti ayampi nicittako vanaro vinicchayakammam katum na sakkhissatiti natva dutiyam gathamaha nayidam cittavato lomam nayam assasiko migo sattham me janasandhena nayam kinci vijanatiti. Tattha nayidam cittavato lomanti yam idam etassa sarire pharusalomam idam vicaranapannaya sampayuttacittavato na hoti pakatikacittena pana acittako nama tiracchanagato natthi. Nayam assasikoti ayam avassayo va hutva anusasanim va datva annam assasetum asamatthataya na assasiko. Migoti makkato. Sattham me janasandhenati mayham pitara janasandhena etam sattham kathitam makkato nama karanakaranam na janatiti evam anusasani dinnati dipeti. Nayam kinci vijanatiti tasma ayam vanaro nama na kinci janatiti nitthamettha gantabbam. Paliyam pana nayam kinci na dusayeti likhitam. Tam atthakathayam natthi. Amacca imampi katham sutva evam bhavissati devati tam apanetva punapi ekadivasam tameva alankaritva vinicchayatthanam anetva ayam deva puriso pitu maharajassa kale matupatthanapitupatthanapurako kule jetthapacayikakammakarako imam sanganhitum vattatiti ahamsu. Puna kumaro tam oloketva makkata nama calacitta evarupam kammam katum na samatthati cintetva tatiyam gathamaha na mataram pitaram va bhataram bhaginim sakam bhareyya tadiso poso sittham dasarathena meti. Tattha bhataram bhaginim sakanti attano bhataram va bhaginim va. Paliyam pana sakhanti likhitam. Tam pana atthakathayam sakanti vutte sakabhatikabhaginiyo labbhanti sakhanti vutte sahayo labbhatiti vicaritameva. Bhareyyati poseyya. Tadiso posoti yadiso esa dissati tadiso makkatajatiko satto na bhareyya. Sittham dasarathena meti evam me pitara anusittham pita hissa catuhi sangahavatthuhi janasangahanato janasandhoti vuccati dasahi rathehi kattabbam attano ekeneva rathena karanato dasarathoti tassa santika evarupassa ovadassa sutatta evamaha. Amacca evam bhavissati devati makkatam apanetva Pandito kumaro sakkhissati rajjam karetunti bodhisattam rajje abhisincitva adasamukharanno anati nagare bherincarapesum. Tato patthaya bodhisatto dhammena samena rajjam karesi. Panditabhavopissa sakalajambudipam pattharitva gato. Panditabhavam dipanattham panassa imani cuddasa vatthuni abhatani gono putto hayo ceva nalakaro gamabhojako ganika taruni sappo migo tittiradevata nago tapassino ceva atho brahmanamanavati. Tatrayam anupubbikatha. Bodhisatte tasmim rajje abhisincite eko janasandharanno padamuliko namena gamanicando nama evam cintesi idam rajjam nama samanavayehi saddhim sobhati ahanca mahallako daharam kumaram upatthatum ayutto bhavissami janapade kasikammam katva jivissamiti. So nagarato tiyojanamattam thanam gantva ekasmim gamake vasam kappesi. Kasikammatthaya panassa gonopi natthi. So deve vassante ekam sahayakam dve gone yacitva sabbadivasam kasitva tinam khadapetva gone samikassa niyyadetum geham agamasi. So tasmim khane bhariyaya saddhim gehamajjhe nisiditva bhattam bhunjati. Gonapi pariccayena geham pavisimsu. Tesu pavisantesu samiko thalam ukkhipi. Bhariya thalam apanesi. Gamanicando bhattena mam nimanteyyunti olokento gone Aniyuyadetvava nivatti. Cora rattim vajam chinditva teyeva gone harimsu. Gonasamiko patova vajam pavittho te gone adisva corehi gahitabhavam janantopi gamanicandassa givam karissamiti nam upasankamitva bho gone me dehiti aha. Nanu gona geham pavitthati. Kim pana te mayham niyyaditati. Na niyyaditati. Tenahi ayam te rajaduto ehiti aha. Tesu hi janapadesu yam kinci sakkharam va kapalakhandam va ukkhipitva ayam te rajaduto ehiti vutte yo na gacchati tassa rajaanam karoti tasma so rajadutoti sutvava nikkhami. So tena saddhim rajakulam gacchanto ekam sahayakassa vasanagamam patva bho aticchatosmi yava gamam pavisitva aharakiccam katva agacchami tava idheva hohiti vatva sahayakassa geham agamasi. Sahayo panassa gehe natthi. Sahayika disva sami pakkaharo natthi muhuttam adhivasehi idaneva pacitva dassamiti nisseniya vegena tandulakottham abhiruhanti bhumiyam pati. Tamkhanannevassa sattamasiko gabbho patito. Tasmim khane tassa samiko agantva tam disva tvam me bhariyam paharitva gabbham patesi ayam te rajaduto ehiti tam gahetva nikkhami. Tato patthaya dve jana gamanicandam majjhe katva gacchanti. Athekasmim gamadvare eko assagopako assam nivattetum na sakkoti. Assopi tesam santike gacchati. Assagopako gamanim disva matula gamanicanda etam tava assam kenacideva Paharitva nivattehiti aha. So ekam pasanam gahetva khipi. Pasano assassa padam paharitva erandadandakam viya bhindi. Atha nam assagopako taya me assassa pado bhinno ayam te rajadutoti vatva ganhi. Sopi tihi janehi niyyamano cintesi ime mam ranno dassessanti aham gonamulampi datum na sakkomi pageva gabbhapatanadandam assamulam pana kuto labhissami matam me seyyoti. So gacchanto antaramagge ataviyam maggasamipeyeva ekam ekatopapatam pabbatam addasa. Tassa chayaya dve pitaputta nalakara kilanjam vinanti. Gamanicando bho sarirakiccam katukamomhi thokam idheva hotha yava agacchamiti vatva tam pabbatam abhiruhitva papatapassena patamano pitunalakarassa pitthiyam pati. Nalakaro ekappahareneva jivitakkhayam papuni. Gamanicando utthaya payasi. Nalakaraputto tvam me pitughatako coro ayam te rajadutoti vatva tam hatthe gahetva gumbato nikkhamitva kim etanti vutte pitughatako coro meti aha. Tato patthaya gamanicandam majjhe katva cattaro jana parivaretva nayimsu. Athaparasmim gamadvare eko gamabhojako gamanicandam disva matula gamanicanda kaham gacchasiti vatva rajanam passitunti vutte addha tvam rajanam passissasi aham ranno sasanam datukamo harissasiti aha. Ama harissamiti aha. Pubbe aham pakatiya abhirupo dhanava yasasampanno arogo idani Panamhi duggato ceva pandurogo ca jato tattha kim karananti rajanam puccha raja kira pandito so te kathessati tassa sasanam pana mayham katheyyasiti aha. So sadhuti sampaticchi. Atha nam purato annatarasmim gamadvare eka ganika disva matula gamanicanda kaham yasiti vatva rajanam passitunti vutte raja kira pandito mama sasanam harahiti vatva evamaha aham pubbe bahum bhatim labhami idani pana tambulamattampi na labhami koci me santikam agato nama natthi tattha kim karananti rajanam pucchitva paccagantva mayham katheyyasiti. Atha nam purato annatarasmim gamadvare eka tarunitthi disva tatheva pucchitva aham neva samikassa gehe vasitum sakkomi na kulagehe tattha kim karananti rajanam pucchitva mayham katheyyasiti aha. Atha nam tato aparabhage mahamaggasamipe ekasmim vammike vasanto sappo disva gamanicanda kaham yasiti pucchitva rajanam passitunti vutte raja kira pandito sasanam me harahiti vatva aham gocaraya gamanakale chatajjhatto milatasariro vammikato nikkhamanto sarirena bilam puretva sariram kaddhanto kicchena nikkhamami caritva agato pana suhito thulasariro hutva pavisanto vilapassani aphusanto sahasava pavisami tattha kim karananti rajanam pucchitva mayham katheyyasiti aha. Atha nam purato eko migo disva tatheva pucchitva aham annattha Thane tinam khaditum na sakkomi ekasminneva rukkhamule sakkomi tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti aha. Atha nam purato aparabhage eko tittiro disva aham ekasminneva vammikatthane nisiditva vassanto manapam katva vassitum sakkomi sesatthanesu nisinno na sakkomi tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti aha. Atha nam purato eka rukkhadevata disva gamanicanda kaham yasiti pucchitva ranno santikanti vutte raja kira pandito aham pubbe sakkaram patto ahosim idani pana pallavamutthimattampi na labhami tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti aha. Tato aparabhage eko nagaraja tam disva tatheva pucchitva raja kira pandito pubbe imasmim sare udakam pasannam manivannam idani avilam pannakapariyonaddham tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti aha. Atha nam purato nagarassa asannatthane ekasmim arame vasanta tapasa disva tatheva pucchitva raja kira pandito pubbe imasmim arame phalaphalani madhurani ahesum idani kasatani na madhurani na rasani jatani tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti ahamsu. Tato purato tam nagaradvarasamipe ekissa salaya brahmanamanavaka disva bho gamanicanda kaham gacchasiti vatva ranno santikanti vutte tenahi no sasanam gahetva gaccha amhakam hi pubbe gahitagahitatthanam pakatam hoti idani pana chiddaghate udakam viya na Santhati na pannayati andhakaro viya hoti tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti ahamsu. Gamanicando imani dasa sasanani gahetva ranno santikam agamasi. Raja vinicchayatthane nisinno ahosi. Gonasamiko gamanicandam gahetva rajanam upasankami. Raja gamanicandam disvava sanjanitva ayam amhakam pitu upatthako amhe ukkhipitva parihari kaham nukho ettakam kalam vasatiti cintetva ambho gamanicanda kaham ettakam kalam vasasi cira patthaya na pannayasi kenatthena agatositi aha. Ama deva amhakam devassa saggam gamanakalato patthaya janapadam gantva kasikammam katva jivami tato mam ayam puriso gonaattakarana rajadutam dassetva tumhakam santikam akaddhatiti. Anakaddhiyamano nagaccheyyasiti akaddhitabhavoyeva te sobhano idani tam datthum labhami kaham so purisoti. Ayam devati. Saccam kira bho amhakam candassa dutam dassesiti. Saccam devati. Kimkaranati. Ayam me deva dve gone na detiti. Saccam kira candati. Tenahi deva mayhampi sunathati sabbam pavuttim kathesi. Tam sutva raja gonasamikam pucchi kim bho tava geham pavisante gone addasati. Naddasam devati. Kim bho mam adasamukharaja namati kathentanam na sutapubbam taya nirasanko kathehiti. Addasam devati. Bho gamani gonanam aniyyaditatta gona Tava giva honti ayam pana puriso disvava na passamiti sampajanamusavadam bhani tasma tvanneva kammiko hutva imassa purisassa ca pajapatiya cassa akkhini uppatetva sayam gonamule catuvisati kahapane dehiti. Evam vutte gonasamikam bahi karimsu. So akkhisu uppatitesu kahapanehi kim karissamiti gamanicandassa padamulesu patitva sami canda gonamula kahapana tuyheva hontu ime ca ganhati annepi kahapane datva palayi. Tato dutiyo aha ayam deva mama pajapatim paharitva gabbham patesiti. Saccam candati. Sunahi maharajati cando sabbam vittharetva kathesi. Atha nam raja kim pana tvam etassa pajapatim paharitva gabbham patesiti pucchi. Na patemi devati. Ambho sakkhissasi tvam imina paharitva gabbhassa patitabhavam bhavetunti. Na sakkomi devati. Idani kim karositi. Puttam me laddhum vattatiti. Tenahi ambho canda tvam etassa pajapatim tava gehe karitva yada puttam vijata hoti tada nam netva etasseva dehiti. Sopi gamanicandassa padamulesu patitva ma me sami geham bhinditi kahapane datva palayi. Atha tatiyo vatva imina me deva paharitva assapado bhinnoti aha. Saccam kira candati. Sunahi maharajati cando tam pavuttim vittharena kathesi. Tam sutva raja assagopakam aha Saccam kira tvam assam paharitva nivattehiti kathesiti. So na kathemi devati. So puna pucchito ama kathemiti aha. Raja candam amantetva ambho canda ayam kathetvava na kathemiti musavadam vadati tvam etassa jivham chinditva assamulam amhakam santakam gahetva sahassam dehiti aha. Assagopako aparepi kahapane datva palayi. Tato nalakaraputto ayam me deva pitughatako coroti aha. Saccam kira candati. Sunahi devati cando tampi karanam vittharetva kathesi. Raja nalakaram amantetva idani kim karositi pucchi. Deva pitaram me laddhum vattatiti. Ambho canda imassa kira pitaram laddhum vattati matakam pana na sakka puna anetum tvam imassa mataram anetva tava gehe katva etassa pita hohiti. Nalakaraputto ma me sami matassa pitu geham bhinditi gamanicandassa kahapane datva palayi. Gamanicando ajjeva jayam patva tutthacitto rajanam aha atthi deva tumhakam kehici sasanam pahitam tam vo kathemiti. Kathehi candati. Cando brahmanamanavakanam sasanam adim katva patilomakamena ekekam kathesi. Raja patipatiya visajjesi. Katham. Pathamam tava sasanam sutva pubbe tesam vasanatthane velam janitva vassanakukkuto ahosi tesam tassa saddena utthaya mante gahetva sajjhayam karontananneva aruno uggacchati tena tesam gahitagahitam Na nassi idani pana tesam vasanatthane avelaya vassanakukkuto atthi so atirattim va vassati atipabhate va atirattim vassantassa tassa saddena utthaya mante gahetva niddabhibhuta sajjhayam karonta puna sayanti atipabhate vassantassa saddenutthaya sajjhayitum na labhanti tena tesam gahitagahitam na pannayatiti aha. Dutiyampi sutva te pubbe samanadhammam karonta kasinaparikamme yuttappayutta ahesum idani pana samanadhammam visajjetva akattabbesu kiccesu yuttappayutta arame uppannani phalaphalani upatthakanam datva pindapatipindakena micchajivena jivitam kappenti tena tesam phalaphalani amadhurani jatani sace pana te pubbe viya puna samanadhamme yuttappayutta bhavissanti puna tesam phalaphalani madhurani bhavissanti te tapasa rajakulanam panditabhavam na jananti samanadhammam tesam katum vadehiti aha. Tatiyam sutva te nagarajano annamannam kalaham karonti tena tam udakam avilam jatam sace te pubbe viya samagga bhavissanti puna pasannam udakam bhavissatiti aha. Catuttham sutva sa rukkhadevata pubbe ataviyam patipanne manusse rakkhati tasma nanappakaram balikammam labhi idani pana arakkham na karoti tasma balikammam na labhi sace pubbe viya arakkham karissati puna labhaggappatta bhavissati sa ranno panditabhavam na janati tasma atavim aruhamanussanam rakkhitum vadehiti aha. Pancamam sutva tasmim vammikapade nisiditva So tittiro manapam vassati tassa hettha mahanta nidhikumbhi atthi tam uddharitva tvam ganhahiti aha. Chattham sutva yassa rukkhassa mule so migo tinani khaditum sakkoti tassa rukkhassa upari mahantam bhamaramadhu atthi so madhumakkhitesu tinesu paluddho annani khaditum na sakkoti tvam tam madhupatalam haritva aggamadhum amhakam pahinitva tato sesam attana paribhunjahiti aha. Sattamam sutva yasmim vammike so sappo vasati tassa hettha mahanta nidhikumbhi atthi so tam rakkhamano vasanto nikkhamanakale dhanalobhena sariram sithilam katva lagganto nikkhamati gocaram gahetva dhanasinehena alaggantova vegena sahasa pavisati tam nidhikumabhim uddharitva tvam ganhahiti aha. Atthamam sutva tassa tarunitthiya samikassa ca matapitunanca vasanagamanam antare ekasmim game jaro atthi sa tam saritva tasmim sinehena samikassa gehe vasitum asakkonti matapitaro passissamiti gata jarassa gehe katipaham vasitva matapitunam geham gacchati tattha katipaham vasitva puna jaram saritva samikassa geham gamissamiti puna jarasseva geham gacchati tassa itthiya rajunam atthibhavam acikkhitva samikasseva kira gehe vasatu sace tam raja ganhapeti jivitam te natthi appamadam katum vattatiti tassa kathehiti aha. Navamam sutva sa ganika pubbe ekassa hatthato bhatim gahetva tam adhivasetva annassa hatthato na ganhati tenassa pubbe bhati Bahu uppajji idani pana attano dhammatam visajjetva ekassa hatthato gahitam ajirapetvava annassa hatthato ganhati purimassa okasam akatva pacchimakassa karoti tenassa bhati na uppajjati na keci nam upasankamanti sace attano dhammataya thassati pubbe sadisava bhavissati attano dhamme thatumassa kathehiti aha. Dasamam sutva so gamabhojako pubbe dhammena samena attam vinicchinati tena manussanam piyo ahosi manapo sampiyayamana cassa manussa bahupannakaram aharimsu tena abhirupo dhanava yasasampanno ahosi idani pana lancacittako hutva adhammena attam vinicchinati tena duggato kapano hutva pandurogena abhibhuto sace pubbe viya dhammena attam vinicchinissati puna pubbasadiso bhavissati so ranno atthibhavam na janati dhammena attam vinicchinitumassa kathehiti. Iti so gamanicando imani ettakani sasanani ranno arocesi. Raja attano pannaya sabbanipi tani panhani sabbannubuddho viya byakaritva gamanicandassa bahudhanam datva tassa vasanagamam brahmadeyyam katva tasseva datva uyyojesi. So nagara nikkhamitva bodhisattena dinnam sasanam brahmanamanavakanam tapasanam nagarajassa rukkhadevataya ca arocetva tittirassa nisinnatthanato nidhim gahetva migassa tinakhadanatthane rukkhato bhamaramadhum gahetva ranno madhum pesetva sappassa vasanatthane vammikam bhinditva nidhim gahetva tarunitthiya ca ganikaya ca Gamabhojakassa ca ranno kathitaniyameneva sasanam arocetva mahantena yasena attano gamam gantva yavatayukam thatva yathakammam gato. Adasamukharajapi danadini punnani katva jivitapariyosane saggapadam purento gato. Sattha na bhikkhave tathagato idaneva mahapanno pubbepi mahapannoyevati vatva imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane bahu sotapanna sakadagamino anagamino arahanto ahesum. Tada gamanicando anando ahosi. Adasamukhamaharaja pana ahamevati. Gamanicandajatakam sattamam -------The Pali Atthakatha in Roman Book 38 page 32-47. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=659&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=659&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=370 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2055 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2042 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2042 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]