ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 38 : PALI ROMAN Ja.A.4 tika-pancakanipata

                      gamanicandajatakam
     nayam gharanam kusaloti idam sattha jetavane viharanto pannapasamsanam
arabbha kathesi.
     Dhammasabhayam hi bhikkhu dasabalassa pannam pasamsanta nisidimsu
avuso tathagato mahapanno puthupanno hasapanno javanapanno
tikkhapanno nibbedhikapanno sadevakam lokam pannaya atikkamatiti.
Sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepi
tathagato pannavayevati vatva atitam ahari.
     Atite baranasiyam janasandho nama raja rajjam karesi.
Bodhisatto tassa aggamahesiya kucchimhi nibbatti. Tassa mukham
Suparimajjitam kancanadasatalam viya parisuddham ahosi atisobhaggappattam.
Tenassa namaggahanadivase adasamukhakumaroti namam akamsu.
Tam sattavassabbhantareyeva pita tayo vede sabbanca loke
kattabbam sikkhapetva tassa sattavassikakale kalamakasi. Amacca
mahantena parivarena ranno sarirakiccam katva matakadanam datva sattame
divase rajangane sannipatitva kumaro atidaharo na sakka
rajje abhisincitum vimamsitva nam abhisincissamati. Te ekadivasam
nagaram alankarapetva vinicchayatthanam sajjetva pallankam pannapetva
kumarassa santikam gantva vinicchayatthanam deva gantum vattatiti
ahamsu. Kumaro sadhuti mahantena parivarena gantva pallanke
nisidi. Tassa nisinnakale te amacca ekam dvihi padehi
vicaranamakkatam vatthuvijjacariyavesam gahapetva vinicchayatthanam netva
deva ayam puriso pitu maharajassa kale vatthuvijjacariyo pagunavijjaya
antobhumiyam sattaratanatthane gunadosam passati eteneva
gahitam rajakulanam gehatthanam hoti imam devo sanganhitva
thanantare thapetuti ahamsu. Kumaro tam hettha ca upari ca
oloketva nayam manusso makkato esoti natva makkata
nama katam viddhamsetum jananti akatam pana katum va vicaretum va
na janantiti cintetva amaccanam pathamam gathamaha
         nayam gharanam kusalo      lolo ayam valimukho
         katam katam kho paduseyya    evamdhammamidam kulanti.
     Tattha nayam gharanam kusaloti ayam satto na gharanam kusalo
gharanam vicaretum va karetum va cheko na hoti. Loloti
lolajatiko. Valimukhoti valiyo mukhe assati valimukho.
Evamdhammamidam kulanti idam makkatakulam nama katam dusetabbam
vinasetabbanti evamsabhavam.
     Amacca evam bhavissati devati tam apanetva ekahadvihaccayena
puna tameva alankaritva vinicchayatthanam anetva ayam deva
pitu maharajassa kale vinicchayamacco vinicchayasuttamassa
suppavattati imam sanganhitva vinicchayakammam vicaretum vattatiti
ahamsu. Kumaro tam oloketva cittavato sampannamanussassa
lomam nama evarupam na hoti ayampi nicittako vanaro
vinicchayakammam katum na sakkhissatiti natva dutiyam gathamaha
         nayidam cittavato lomam     nayam assasiko migo
         sattham me janasandhena     nayam kinci vijanatiti.
     Tattha nayidam cittavato lomanti yam idam etassa sarire pharusalomam
idam vicaranapannaya sampayuttacittavato na hoti pakatikacittena
pana acittako nama tiracchanagato natthi. Nayam assasikoti
ayam avassayo va hutva anusasanim va datva annam
assasetum asamatthataya na assasiko. Migoti makkato. Sattham
me janasandhenati mayham pitara janasandhena etam sattham kathitam makkato
nama karanakaranam na janatiti evam anusasani dinnati dipeti.
Nayam kinci vijanatiti tasma ayam vanaro nama na kinci janatiti
nitthamettha gantabbam. Paliyam pana nayam kinci na dusayeti
likhitam. Tam atthakathayam natthi.
     Amacca imampi katham sutva evam bhavissati devati tam
apanetva punapi ekadivasam tameva alankaritva vinicchayatthanam anetva
ayam deva puriso pitu maharajassa kale matupatthanapitupatthanapurako
kule jetthapacayikakammakarako imam sanganhitum vattatiti
ahamsu. Puna kumaro tam oloketva makkata nama calacitta
evarupam kammam katum na samatthati cintetva tatiyam gathamaha
         na mataram pitaram va      bhataram bhaginim sakam
         bhareyya tadiso poso   sittham dasarathena meti.
     Tattha bhataram bhaginim sakanti attano bhataram va bhaginim va.
Paliyam pana sakhanti likhitam. Tam pana atthakathayam sakanti vutte
sakabhatikabhaginiyo labbhanti sakhanti vutte sahayo labbhatiti
vicaritameva. Bhareyyati poseyya. Tadiso posoti yadiso esa
dissati tadiso makkatajatiko satto na bhareyya. Sittham dasarathena
meti evam me pitara anusittham pita hissa catuhi sangahavatthuhi
janasangahanato janasandhoti vuccati dasahi rathehi kattabbam
attano ekeneva rathena karanato dasarathoti tassa santika
evarupassa ovadassa sutatta evamaha.
     Amacca evam bhavissati devati makkatam apanetva
Pandito kumaro sakkhissati rajjam karetunti bodhisattam rajje
abhisincitva adasamukharanno anati nagare bherincarapesum. Tato
patthaya bodhisatto dhammena samena rajjam karesi. Panditabhavopissa
sakalajambudipam pattharitva gato. Panditabhavam dipanattham panassa
imani cuddasa vatthuni abhatani
      gono putto hayo ceva   nalakaro gamabhojako
      ganika taruni sappo       migo tittiradevata
      nago tapassino ceva     atho brahmanamanavati.
Tatrayam anupubbikatha.
     Bodhisatte tasmim rajje abhisincite eko janasandharanno
padamuliko namena gamanicando nama evam cintesi idam rajjam
nama samanavayehi saddhim sobhati ahanca mahallako daharam kumaram
upatthatum ayutto bhavissami janapade kasikammam katva jivissamiti.
So nagarato tiyojanamattam thanam gantva ekasmim gamake
vasam kappesi. Kasikammatthaya panassa gonopi natthi. So
deve vassante ekam sahayakam dve gone yacitva sabbadivasam
kasitva tinam khadapetva gone samikassa niyyadetum geham
agamasi. So tasmim khane bhariyaya saddhim gehamajjhe nisiditva
bhattam bhunjati. Gonapi pariccayena geham pavisimsu. Tesu
pavisantesu samiko thalam ukkhipi. Bhariya thalam apanesi.
Gamanicando bhattena mam nimanteyyunti olokento gone
Aniyuyadetvava nivatti. Cora rattim vajam chinditva teyeva gone
harimsu. Gonasamiko patova vajam pavittho te gone adisva
corehi gahitabhavam janantopi gamanicandassa givam karissamiti nam
upasankamitva bho gone me dehiti aha. Nanu gona geham
pavitthati. Kim pana te mayham niyyaditati. Na niyyaditati.
Tenahi ayam te rajaduto ehiti aha. Tesu hi janapadesu yam kinci
sakkharam va kapalakhandam va ukkhipitva ayam te rajaduto ehiti
vutte yo na gacchati tassa rajaanam karoti tasma so
rajadutoti sutvava nikkhami. So tena saddhim rajakulam gacchanto
ekam sahayakassa vasanagamam patva bho aticchatosmi yava
gamam pavisitva aharakiccam katva agacchami tava idheva
hohiti vatva sahayakassa geham agamasi. Sahayo panassa gehe
natthi. Sahayika disva sami pakkaharo natthi muhuttam
adhivasehi idaneva pacitva dassamiti nisseniya vegena
tandulakottham abhiruhanti bhumiyam pati. Tamkhanannevassa sattamasiko
gabbho patito. Tasmim khane tassa samiko agantva tam disva
tvam me bhariyam paharitva gabbham patesi ayam te rajaduto ehiti
tam gahetva nikkhami. Tato patthaya dve jana gamanicandam majjhe
katva gacchanti. Athekasmim gamadvare eko assagopako assam
nivattetum na sakkoti. Assopi tesam santike gacchati. Assagopako
gamanim disva matula gamanicanda etam tava assam kenacideva
Paharitva nivattehiti aha. So ekam pasanam gahetva khipi.
Pasano assassa padam paharitva erandadandakam viya bhindi.
Atha nam assagopako taya me assassa pado bhinno ayam
te rajadutoti vatva ganhi. Sopi tihi janehi niyyamano cintesi
ime mam ranno dassessanti aham gonamulampi datum na sakkomi
pageva gabbhapatanadandam assamulam pana kuto labhissami matam me
seyyoti. So gacchanto antaramagge ataviyam maggasamipeyeva ekam
ekatopapatam pabbatam addasa. Tassa chayaya dve pitaputta
nalakara kilanjam vinanti. Gamanicando bho sarirakiccam
katukamomhi thokam idheva hotha yava agacchamiti vatva tam pabbatam
abhiruhitva papatapassena patamano pitunalakarassa pitthiyam pati.
Nalakaro ekappahareneva jivitakkhayam papuni. Gamanicando utthaya
payasi. Nalakaraputto tvam me pitughatako coro ayam te
rajadutoti vatva tam hatthe gahetva gumbato nikkhamitva kim
etanti vutte pitughatako coro meti aha. Tato patthaya
gamanicandam majjhe katva cattaro jana parivaretva nayimsu.
     Athaparasmim gamadvare eko gamabhojako gamanicandam disva
matula gamanicanda kaham gacchasiti vatva rajanam passitunti
vutte addha tvam rajanam passissasi aham ranno sasanam
datukamo harissasiti aha. Ama harissamiti aha. Pubbe
aham pakatiya abhirupo dhanava yasasampanno arogo idani
Panamhi duggato ceva pandurogo ca jato tattha kim karananti
rajanam puccha raja kira pandito so te kathessati
tassa sasanam pana mayham katheyyasiti aha. So sadhuti
sampaticchi. Atha nam purato annatarasmim gamadvare eka ganika
disva matula gamanicanda kaham yasiti vatva rajanam passitunti
vutte raja kira pandito mama sasanam harahiti vatva
evamaha aham pubbe bahum bhatim labhami idani pana tambulamattampi
na labhami koci me santikam agato nama natthi tattha
kim karananti rajanam pucchitva paccagantva mayham katheyyasiti.
Atha nam purato annatarasmim gamadvare eka tarunitthi disva
tatheva pucchitva aham neva samikassa gehe vasitum sakkomi na
kulagehe tattha kim karananti rajanam pucchitva mayham katheyyasiti
aha. Atha nam tato aparabhage mahamaggasamipe ekasmim
vammike vasanto sappo disva gamanicanda kaham yasiti pucchitva
rajanam passitunti vutte raja kira pandito sasanam me
harahiti vatva aham gocaraya gamanakale chatajjhatto milatasariro
vammikato nikkhamanto sarirena bilam puretva sariram kaddhanto
kicchena nikkhamami caritva agato pana suhito thulasariro hutva
pavisanto vilapassani aphusanto sahasava pavisami tattha kim
karananti rajanam pucchitva mayham katheyyasiti aha. Atha nam
purato eko migo disva tatheva pucchitva aham annattha
Thane tinam khaditum na sakkomi ekasminneva rukkhamule sakkomi
tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti aha. Atha nam purato
aparabhage eko tittiro disva aham ekasminneva vammikatthane
nisiditva vassanto manapam katva vassitum sakkomi sesatthanesu
nisinno na sakkomi tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti
aha. Atha nam purato eka rukkhadevata disva gamanicanda
kaham yasiti pucchitva ranno santikanti vutte raja kira
pandito aham pubbe sakkaram patto ahosim idani pana
pallavamutthimattampi na labhami tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti
aha. Tato aparabhage eko nagaraja tam disva tatheva
pucchitva raja kira pandito pubbe imasmim sare udakam
pasannam manivannam idani avilam pannakapariyonaddham tattha kim
karananti rajanam puccheyyasiti aha. Atha nam purato nagarassa
asannatthane ekasmim arame vasanta tapasa disva tatheva
pucchitva raja kira pandito pubbe imasmim arame phalaphalani
madhurani ahesum idani kasatani na madhurani na rasani jatani
tattha kim karananti rajanam puccheyyasiti ahamsu. Tato purato
tam nagaradvarasamipe ekissa salaya brahmanamanavaka disva
bho gamanicanda kaham gacchasiti vatva ranno santikanti vutte
tenahi no sasanam gahetva gaccha amhakam hi pubbe gahitagahitatthanam
pakatam hoti idani pana chiddaghate udakam viya na
Santhati na pannayati andhakaro viya hoti tattha kim karananti
rajanam puccheyyasiti ahamsu. Gamanicando imani dasa
sasanani gahetva ranno santikam agamasi. Raja vinicchayatthane
nisinno ahosi.
     Gonasamiko gamanicandam gahetva rajanam upasankami.
Raja gamanicandam disvava sanjanitva ayam amhakam pitu
upatthako amhe ukkhipitva parihari kaham nukho ettakam kalam
vasatiti cintetva ambho gamanicanda kaham ettakam kalam vasasi
cira patthaya na pannayasi kenatthena agatositi aha. Ama
deva amhakam devassa saggam gamanakalato patthaya janapadam gantva
kasikammam katva jivami tato mam ayam puriso gonaattakarana
rajadutam dassetva tumhakam santikam akaddhatiti. Anakaddhiyamano
nagaccheyyasiti akaddhitabhavoyeva te sobhano idani tam
datthum labhami kaham so purisoti. Ayam devati. Saccam kira
bho amhakam candassa dutam dassesiti. Saccam devati. Kimkaranati.
Ayam me deva dve gone na detiti. Saccam kira
candati. Tenahi deva mayhampi sunathati sabbam pavuttim kathesi.
Tam sutva raja gonasamikam pucchi kim bho tava geham pavisante
gone addasati. Naddasam devati. Kim bho mam adasamukharaja
namati kathentanam na sutapubbam taya nirasanko kathehiti.
Addasam devati. Bho gamani gonanam aniyyaditatta gona
Tava giva honti ayam pana puriso disvava na passamiti
sampajanamusavadam bhani tasma tvanneva kammiko hutva imassa
purisassa ca pajapatiya cassa akkhini uppatetva sayam gonamule
catuvisati kahapane dehiti. Evam vutte gonasamikam bahi
karimsu. So akkhisu uppatitesu kahapanehi kim karissamiti
gamanicandassa padamulesu patitva sami canda gonamula kahapana
tuyheva hontu ime ca ganhati annepi kahapane datva
palayi.
     Tato dutiyo aha ayam deva mama pajapatim paharitva gabbham
patesiti. Saccam candati. Sunahi maharajati cando sabbam
vittharetva kathesi. Atha nam raja kim pana tvam etassa
pajapatim paharitva gabbham patesiti pucchi. Na patemi devati.
Ambho sakkhissasi tvam imina paharitva gabbhassa patitabhavam
bhavetunti. Na sakkomi devati. Idani kim karositi. Puttam
me laddhum vattatiti. Tenahi ambho canda tvam etassa pajapatim
tava gehe karitva yada puttam vijata hoti tada nam netva
etasseva dehiti. Sopi gamanicandassa padamulesu patitva ma
me sami geham bhinditi kahapane datva palayi.
     Atha tatiyo vatva imina me deva paharitva assapado
bhinnoti aha. Saccam kira candati. Sunahi maharajati cando
tam pavuttim vittharena kathesi. Tam sutva raja assagopakam aha
Saccam kira tvam assam paharitva nivattehiti kathesiti. So na
kathemi devati. So puna pucchito ama kathemiti aha. Raja
candam amantetva ambho canda ayam kathetvava na kathemiti
musavadam vadati tvam etassa jivham chinditva assamulam amhakam
santakam gahetva sahassam dehiti aha. Assagopako aparepi
kahapane datva palayi.
     Tato nalakaraputto ayam me deva pitughatako coroti
aha. Saccam kira candati. Sunahi devati cando tampi
karanam vittharetva kathesi. Raja nalakaram amantetva idani
kim karositi pucchi. Deva pitaram me laddhum vattatiti. Ambho
canda imassa kira pitaram laddhum vattati matakam pana na sakka puna
anetum tvam imassa mataram anetva tava gehe katva etassa
pita hohiti. Nalakaraputto ma me sami matassa pitu geham
bhinditi gamanicandassa kahapane datva palayi.
     Gamanicando ajjeva jayam patva tutthacitto rajanam aha
atthi deva tumhakam kehici sasanam pahitam tam vo kathemiti. Kathehi
candati. Cando brahmanamanavakanam sasanam adim katva
patilomakamena ekekam kathesi. Raja patipatiya visajjesi. Katham.
Pathamam tava sasanam sutva pubbe tesam vasanatthane velam janitva
vassanakukkuto ahosi tesam tassa saddena utthaya mante gahetva
sajjhayam karontananneva aruno uggacchati tena tesam gahitagahitam
Na nassi idani pana tesam vasanatthane avelaya vassanakukkuto
atthi so atirattim va vassati atipabhate va atirattim vassantassa
tassa saddena utthaya mante gahetva niddabhibhuta sajjhayam
karonta puna sayanti atipabhate vassantassa saddenutthaya
sajjhayitum na labhanti tena tesam gahitagahitam na pannayatiti aha.
Dutiyampi sutva te pubbe samanadhammam karonta kasinaparikamme
yuttappayutta ahesum idani pana samanadhammam visajjetva
akattabbesu kiccesu yuttappayutta arame uppannani phalaphalani
upatthakanam datva pindapatipindakena micchajivena jivitam kappenti
tena tesam phalaphalani amadhurani jatani sace pana te pubbe viya puna
samanadhamme yuttappayutta bhavissanti puna tesam phalaphalani madhurani
bhavissanti te tapasa rajakulanam panditabhavam na jananti samanadhammam
tesam katum vadehiti aha. Tatiyam sutva te nagarajano
annamannam kalaham karonti tena tam udakam avilam jatam sace
te pubbe viya samagga bhavissanti puna pasannam udakam bhavissatiti
aha. Catuttham sutva sa rukkhadevata pubbe ataviyam patipanne
manusse rakkhati tasma nanappakaram balikammam labhi idani pana
arakkham na karoti tasma balikammam na labhi sace pubbe viya
arakkham karissati puna labhaggappatta bhavissati sa ranno
panditabhavam na janati tasma atavim aruhamanussanam rakkhitum
vadehiti aha. Pancamam sutva tasmim vammikapade nisiditva
So tittiro manapam vassati tassa hettha mahanta nidhikumbhi atthi
tam uddharitva tvam ganhahiti aha. Chattham sutva yassa
rukkhassa mule so migo tinani khaditum sakkoti tassa rukkhassa
upari mahantam bhamaramadhu atthi so madhumakkhitesu tinesu paluddho
annani khaditum na sakkoti tvam tam madhupatalam haritva aggamadhum
amhakam pahinitva tato sesam attana paribhunjahiti aha.
Sattamam sutva yasmim vammike so sappo vasati tassa hettha
mahanta nidhikumbhi atthi so tam rakkhamano vasanto nikkhamanakale
dhanalobhena sariram sithilam katva lagganto nikkhamati gocaram gahetva
dhanasinehena alaggantova vegena sahasa pavisati tam nidhikumabhim
uddharitva tvam ganhahiti aha. Atthamam sutva tassa tarunitthiya
samikassa ca matapitunanca vasanagamanam antare ekasmim game
jaro atthi sa tam saritva tasmim sinehena samikassa gehe
vasitum asakkonti matapitaro passissamiti gata jarassa gehe
katipaham vasitva matapitunam geham gacchati tattha katipaham vasitva
puna jaram saritva samikassa geham gamissamiti puna jarasseva
geham gacchati tassa itthiya rajunam atthibhavam acikkhitva
samikasseva kira gehe vasatu sace tam raja ganhapeti jivitam te
natthi appamadam katum vattatiti tassa kathehiti aha. Navamam
sutva sa ganika pubbe ekassa hatthato bhatim gahetva tam
adhivasetva annassa hatthato na ganhati tenassa pubbe bhati
Bahu uppajji idani pana attano dhammatam visajjetva ekassa
hatthato gahitam ajirapetvava annassa hatthato ganhati purimassa
okasam akatva pacchimakassa karoti tenassa bhati na uppajjati
na keci nam upasankamanti sace attano dhammataya thassati pubbe
sadisava bhavissati attano dhamme thatumassa kathehiti aha. Dasamam
sutva so gamabhojako pubbe dhammena samena attam vinicchinati
tena manussanam piyo ahosi manapo sampiyayamana cassa manussa
bahupannakaram aharimsu tena abhirupo dhanava yasasampanno ahosi
idani pana lancacittako hutva adhammena attam vinicchinati tena
duggato kapano hutva pandurogena abhibhuto sace pubbe viya
dhammena attam vinicchinissati puna pubbasadiso bhavissati so
ranno atthibhavam na janati dhammena attam vinicchinitumassa kathehiti.
Iti so gamanicando imani ettakani sasanani ranno
arocesi. Raja attano pannaya sabbanipi tani panhani
sabbannubuddho viya byakaritva gamanicandassa bahudhanam datva tassa
vasanagamam brahmadeyyam katva tasseva datva uyyojesi.
     So nagara nikkhamitva bodhisattena dinnam sasanam brahmanamanavakanam
tapasanam nagarajassa rukkhadevataya ca arocetva tittirassa
nisinnatthanato nidhim gahetva migassa tinakhadanatthane rukkhato
bhamaramadhum gahetva ranno madhum pesetva sappassa vasanatthane
vammikam bhinditva nidhim gahetva tarunitthiya ca ganikaya ca
Gamabhojakassa ca ranno kathitaniyameneva sasanam arocetva mahantena
yasena attano gamam gantva yavatayukam thatva yathakammam gato.
Adasamukharajapi danadini punnani katva jivitapariyosane saggapadam
purento gato.
     Sattha na bhikkhave tathagato idaneva mahapanno pubbepi
mahapannoyevati vatva imam dhammadesanam aharitva saccani
pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane bahu sotapanna
sakadagamino anagamino arahanto ahesum. Tada gamanicando
anando ahosi. Adasamukhamaharaja pana ahamevati.
                   Gamanicandajatakam sattamam
                        -------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 38 page 32-47. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=659&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=38&A=659&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=370              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=2055              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=2042              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=2042              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]