บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Darimukhajatakam pankova kamati idam sattha jetavane viharanto mahabhinikkhamanam arabbha kathesi. Paccuppannavatthum hettha kathitameva. Atite pana rajagahanagare magadharaja nama rajjam karesi. Tada bodhisatto tassa aggamahesiya kucchimhi nibbatti. Brahmadatta- kumarotissa namam akamsu. Tassa jatadivaseyeva purohitassapi putto vijayi. Tassa mukham ativiya sobhati tenassa darimukhoti namam akamsu. Te ubhopi rajakuleyeva samvaddha. Te annamannam piyasahayaka hutva solasavassakale takkasilam gantva sabbasippani ugganhitva sabbasamayasippanca sikkhissama desacaritanca janissamati gamanigamadisu caranta baranasim patva devakule vasitva punadivase baranasim bhikkhaya pavisimsu. Tattha cekasmim kule brahmane bhojetva havanakam dassamati payasam pacitva asanani pannattani honti. Manussa te ubhopi bhikkhaya carante disva brahmana agatati geham pavesitva mahasattassa asane suddhavattham pannapetva darimukhassa rattakambalam pannapesum. Darimukho tam nimittam disva ajja mayham sahayo baranasi raja bhavissati aham senapatiti pannasi. Te tattha bhunjitva havanakam gahetva mangalam vatva nikkhamma tam rajuyyanam agamamsu. Tattha mahasatto mangalasilapatte Nipajji. Darimukho panassa pade parimajjanto nisidi. Tada baranasiranno matassa sattamo divaso hoti. Purohito ranno sarirakiccam katva aputtake rajje sattame divase phussaratham vissajjesi. Phussarathakiccam mahajanakajatake avibhavissati. Phussaratho nagara nikkhamitva caturanginiya senaya parivuto anekasatehi turiyehi vajjamanehi uyyanadvaram papuni. Atha darimukho turiyasaddam sutva sahayassa me phussaratho agacchati ajjevesa raja hutva mayham senapatitthanam dassati ko me gharavasenattho nikkhamitva pabbajissamiti bodhisattam anamantetvava ekamantam gantva paticchanne atthasi. Purohito uyyanadvare ratham thapetva uyyanam pavitatho bodhisattam mangalasilapatte nipannam disva padesu lakkhanani oloketva punnava satto dvisahassaparivaranam catunnampi mahadipanam rajjam karetum samattho dhiti panassa kidisati sabbaturiyani pagganhapesi. Bodhisatto pabujjhitva mukhato satakam apanetva mahajanam oloketva puna satakena mukham paticchadetva thokam nipajjitva passaddhadaratho utthaya silapatte pallankena nisidi. Purohito jannukena patitthaya deva tumhakam rajjam papunatiti aha. Aputtakam bhane rajjanti. Ama devati. Tenahi sadhuti sampaticchi. Te tassa uyyaneyeva abhisekam akamsu. So yasamahantataya darimukham na sari. Ratham abhiruyha mahajanaparivuto nagaram pavisitva padakkhinam katva rajadvare thitova amaccanam thanantarani vicaretva pasadam abhiruhi. Tasmim khane Darimukho sunnam dani uyyananti agantva mangalasilayam nisidi. Athassa purato pandupalasam pati. So tasmimyeva pandupalase khayavayam patthapetva tilakkhanam sammasitva pathavim unnadento paccekabodhim nibbattesi. Tassa tamkhananneva gihilingam antaradhayi. Iddhimayapattacivaram akasato otaritva sarire patimunci. Tavadeva atthaparikkharadharo iriyapathasampanno vassasatikatthero viya hutva iddhiya akase uppatitva himavantappadese nandamulakapabbharam agamasi. Bodhisattopi dhammena rajjam karesi. Yasamahantataya pana yasena pamatto hutva cattalisa vassani darimukham na sari. Cattalisatikkame samvacchare pana atite tam saritva mayham sahayo darimukho nama atthi kaham nu kho soti tam datthukamo ahosi. So tato patthaya antepurepi parisamajjhepi kaham nu kho mayham sahayo darimukho yo me tassa vasanatthanam kathesi mahantamassa yasam dassamiti vadati. Evam tassa punappunam tam sarantasseva annani dasa samvaccharani atikkantani. Darimukhapaccekabuddhopi pannasavassaccayena avajjento mam kho sahayo saratiti natva idani so mahallako puttadhitahi vuddhippatto gantva dhammam kathetva pabbajissami nanti iddhiya akasena agantva uyyane otaritva suvannapatima viya silapatte nisidi. Uyyanapalo tam disva upasankamitva bhante kuto agatositi pucchi. Nandamulakapabbharatoti. Ke nama tumheti. Darimukho paccekabuddho namaham Avusoti. Bhante amhakam rajanam janasiti. Ama janama gihikale no sahayoti. Bhante raja tumhe datthukamo kathessami tassa agatabhavanti. Gaccha kathehiti. So sadhuti vatva turitaturitova gantva tassa silapatte nisinnabhavam ranno kathesi. Raja agato kira mama sahayo passissami nanti ratham aruyha mahantena parivarena uyyanam gantva paccekabuddham vanditva patisantharam katva ekamantam nisidi. Atha nam paccekabuddho kim brahmadatta dhammena rajjam karesi agatigamanam na gacchasi dhanatthaya lokam na pilesi danadini punnani karositi adini vacanani vadanto patisantharam katva brahmadatta mahallakosi etarahi kame pahaya pabbajitum te samayoti vatva tassa dhammam desento pathamam gathamaha pankova kama palipova kama bhayanca metam timulam pavuttam rajo ca dhumo ca maya pakasita hitva tuvam pabbaja brahmadattati. Tattha pankoti udake jatani tinasevalakanalakumudagacchadini adhippetani. Yatha hi udakam tarantam tani laggapenti tatha samsarasagaram tarantassa yogavacarassa pancakamaguna sabbe va pana vatthukamakilesakama laggapanavasena panko nama imasmim hi panke asatta visatta devapi manussapi tiracchanapi kilamanti rodanti paridevanti. Palipova kamati palipo vuccati mahakaddamo yamhi Yamhi lagga sukaramigadayopi sihapi varanapi attanam uddharitva gantum na sakkonti vatthukamakilesakamapi tamsarikkhataya pana palipati vutta pannavantopi hi satta tesu kamesu sakim laggakalato patthaya te kame padaletva sigham utthaya akincanam apalibodham ramaniyam pabbajjam upagantum na sakkonti. Bhayanca metanti bhayanca etam makaro byanjanapadasandhivasena vutto. Timulanti tihi mulehi patittham viya acalam balavabhayassetam namam. Pavuttanti maharaja ete kama nama ditthadhammikasamparayikassa attanuvadabhayadikassa ceva dvattimsakammakaranaatthanavutirogadivasappavattassa ca bhayassa paccayatthena balavabhayanti buddhapaccekabuddhabuddhasavakehi ceva sabbannubodhisattehi ca pavuttam kathitam dipitanti attho. Athava bhayanca metanti bhayanca maya etam timulam pavuttanti evancettha attho datthabboyeva. Rajo ca dhumo cati rajadhumasadisatta rajoti ca dhumoti ca maya pakasita. Yatha hi sunahatassa suvilittalankatassa purisassa sarire sukhumarajam patitam tam sariram dubbannam sobharahitam kilittham karoti evameva iddhibalena akasenagantva cando viya suriyo viya ca loke pannatapi sakim kamarajassa anto patitakalato patthaya gunavannagunasobhagunasuddhinam upahatatta dubbanna sobharahita kilitthayeva honti yatha ca dhumena pahatakalato patthaya suparisuddhapi bhittikalavanna honti evameva atiparisuddhananapi kamadhumena pahatakalato patthaya gunavinasappattiya mahajanamajjhe Kalakava hutva pannayanti iti rajadhumasarikkhataya ete kama rajo ca dhumo cati maya tuyham pakasita tasma ime kame hitva tuvam pabbaja brahmadattati rajanampi pabbajjaya ussaham janeti. Tam sutva raja kilesehi attano palibuddhabhavam kathento dutiyam gathamaha gedhito ca ratto adhimucchito ca kamesvaham brahmana bhimsarupam tam nussahe jivikattho pahatum kahami punnani anappakaniti. Tattha gedhitoti abhijjhakayaganthena bandho. Rattoti pakatijahapanena ragena ratto. Adhimucchitoti ativiya mucchito. Kamesvahanti duvidhesu kamesu aham. Brahmanati darimukhapaccekabuddham alapati. Bhimsarupanti balavarupam. Tam nussaheti tam duvidhampi kamam na ussahami na sakkomi. Jivikattho pahatunti imaya jivikaya atthiko aham tam kamam pahatum na sakkomiti vadati. Kahami punnaniti danasilauposathakammasankhatani pana punnani anappakani bahuni karissamiti. Evam kilesakamo namesa sankilitthakalato patthaya apanetum na sakkoti 1- yena sankilitthacitto mahapuriso paccekabuddhena pana pabbajjaya gune kathitepi pabbajitum na sakkomiti Aha. Yoyam dipankarapadamule attani sambhavena nanena buddhakarakadhamme vicinanto tatiyam nekkhammaparamim disva imam tvam tatiyam tava dalham katva samadiya nekkhammaparamim gaccha yadi bodhim pattumicchasi yatha attaghare poso ciram vuttho dukkhattito na tattha ragam abhijaneti muttimeva gavesati tatheva tvam sabbabhave passa attagharam viya nekkhammabhimukho hutva sambodhim papunissasiti evam nekkhamme gunam parikittesi so paccekabuddhena pabbajjaya vannam vatva kilese chaddetva samano hohiti vuccamanopi naham kilese chaddetva samano bhavitum sakkomiti vadati. Imasmim kira loke attha ummattaka nama tenahu porana attha puggala ummattakasannam patilabhanti kamummattako cittavasangato lobhavasangato kodhummattako vihimsavasangato ditthummattako vipallasavasangato mohummattako ananavasangato yakkhummattako yakkhavasangato pittummattako pittavasangato surummattako panavasangato byasanummattako sokavasangatoti imesu atthasu ummattakesu mahasatto imasmim jatake kamummattako hutva lobhavasangato pabbajjaya gunam na janati. Evam anatthakarakam panimam gunaparidhamsakam lobhajatam kasma satta parimuncitum na sakkontiti anamatagge samsare anekani kappakotisatasahassani ekato vaddhitabhavena evam santepi pandita Appassada kamati adikanam paccavekkhananam vasena pajahanti. Teneva darimukhapaccekabuddho mahasattena pabbajitum na sakkomiti vuttepi dhuranikkhepam akatva uttarimpi ovadanto dve gatha aha yo atthakamassa hitanukampino ovajjamano na karoti sasanam idameva seyyo iti mannamano punappunam gabbhamupeti mando. So ghorarupam nirayam upeti subhasubham muttakarisapuram satta sakaye na jahanti giddha ye honti kamesu avitaragati. Tattha atthakamassati vuddhikamassa. Hitanukampinoti hitena muducittena anukampassa. Ovajjamanoti ovadiyamano. Idameva seyyoti yam attana gahitam aseyyam anuttamampi samanam tam idameva seyyo iti mannamano. Mandoti so ananapuggalo matukucchiyam vasam natikkamati punappunam gabbham upetiyevati attho. So ghorarupanti maharaja so mando tam matukucchim upento ghorarupam darunajatikam nirayam upeti nama. Matukucchi hi nirassadatthena idha nirayoti vutto catukuttikanirayoti vuccati. Catukuttikanirayo nama kataroti vutte matukucchimeva vattum vattati. Avicimahaniraye nibbattasattassa hi aparaparam adhavanaparidhavanam hotiyeva tasma Tam catukuttikanirayoti vattum na labbhati matukucchiyam pana nava va dasa va mase catuhipi passehi itocito ca dhavitum nama na sakka atisambadhe okase catukotena catusankuttiteneva hutva acchitabbam tasma esa catukuttikanirayoti vuccati. Subhasubhanti subhanam asubham. Subhanam hi samsarabhirukanam yogavacarakulaputtanam matukucchi ekantaasubhasammato. Tena vuttam ajannam jannasankhatam asucim sucisammatam nanakunapaparipuram jannarupam apassato. Dhiratthu mam aturam putikayam duggandhiyam asucim byadhidhammam yatthappamatta adhimucchita paja hapenti maggam sugatupapattiyati. Sattati asatta visatta alagga laggitati attho. Sakaye na jahantiti tam matukucchim na pariccajanti. Giddhati gedhitayeva. Ye hontiti ye kamesu avitaraga honti te etam gabbhavasam na jahantiti. Evam darimukhapaccekabuddho gabbhe okkantimulakanca pariharamulakanca dukkham dassetva idani gabbhavutthanamulakam dassetum diyaddhagathamaha milhena litta ruhirena makkhita semhena litta upanikkhamanti Yam yam hi kayena phusanti tavade sabbam asatam dukkhameva kevalam. Disva vadami na hi annato savam pubbenivasam bahukam saramiti. Tattha milhena littati maharaja ime satta matukucchito nikkhamanta na catujatigandhehi vilimpitva surabhimalam pilandhitva nikkhamanti puranaguthena pana makkhita palibuddha hutva nikkhamanti. Ruhirena makkhitati rattalohitacandananupalittamiva hutva na nikkhamanti rattalohitamakkhita pana hutva nikkhamanti. Semhena littati na capi setacandanavilitta nikkhamanti bahalapicchilasemhena litta pana hutva nikkhamanti itthinam hi gabbhavutthanakale etani asucini nikkhamanti. Tavadeti tasmim samaye idam vuttam hoti maharaja ime satta tasmim matukucchito nikkhamanasamaye evam milhadilitta nikkhamanta yam yam nikkhamanamaggappadesam va hattham va phusanti tam sabbam asatam amadhuram kevalam asucimissam dukkhameva phusanti sukham nama nesam tasmim samaye natthiti. Disva vadami na hi annato savanti maharaja aham imam ettakam vadanto na annato savam annassa samanassa va brahmanassa va tam sutva na vadami attano pana paccekabuddhananena disva pativijjhitva paccakkham katva vadamiti attho. Pubbenivasam bahukanti idam attano anubhavam dassento aha. Idam vuttam hoti maharaja ahampi pubbe Nivutthakhandhapatipatisankhatam pubbenivasam bahukam sarami satasahassakappadhikani dve asankheyyani saramiti. Idani sattha abhisambuddho hutva evam so paccekabuddho rajanam subhasitagathaya sanganhiti vatva osane upaddhagathamaha citrahi gathahi subhasitahi darimukho nijjhapayi sumedhanti. Tattha citrahiti anekatthasannissitahi. Subhasitahiti sukathitahi. Darimukho nijjhapayi sumedhanti bhikkhave so darimukho paccekabuddho tam sumedham sundarapannam karanakaranajananasamattham rajanam nijjhapesi sannapesi attano vacanam ganhapesiti attho. Evam paccekabuddho kamesu dosam dassetva attano vacanam gahapetva maharaja idani pabbaja va ma va maya pana tuyham kamesu adinavo pabbajjaya ca anisamso kathito tvam appamatto hohiti vatva suvannarajahamso viya akase uppatitva balahakagabbham maddanto nandamulakapabbharameva gato. Mahasatto dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim sirasmim thapetva namassamano tasmim dassanavisayam atikkante jetthaputtam pakkosapetva rajjam paticchadetva mahajanassa rodantassa paridevantassa kame pahaya himavantam pavisitva pannasalam mapetva isipabbajjam pabbajitva nacirasseva abhinna ca samapattiyo ca nibbattetva ayuhapariyosane brahmalokupago ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane bahu sotapannadayo ahesum. Tada raja ahameva ahositi. Darimukhajatakam tatiyam.The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 14-25. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=264&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=264&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=843 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3870 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3833 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3833 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]