ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 39 : PALI ROMAN Ja.A.5 chakka-dasakanipata

                       Darimukhajatakam
     pankova kamati idam sattha jetavane viharanto mahabhinikkhamanam
arabbha kathesi. Paccuppannavatthum hettha kathitameva.
     Atite pana rajagahanagare magadharaja nama rajjam karesi.
Tada bodhisatto tassa aggamahesiya kucchimhi nibbatti. Brahmadatta-
kumarotissa namam akamsu. Tassa jatadivaseyeva purohitassapi
putto vijayi. Tassa mukham ativiya sobhati tenassa darimukhoti
namam akamsu. Te ubhopi rajakuleyeva samvaddha. Te annamannam
piyasahayaka hutva solasavassakale takkasilam gantva sabbasippani
ugganhitva sabbasamayasippanca sikkhissama desacaritanca janissamati
gamanigamadisu caranta baranasim patva devakule vasitva
punadivase baranasim bhikkhaya pavisimsu. Tattha cekasmim kule brahmane
bhojetva havanakam dassamati payasam pacitva asanani pannattani
honti. Manussa te ubhopi bhikkhaya carante disva brahmana
agatati geham pavesitva mahasattassa asane suddhavattham pannapetva
darimukhassa rattakambalam pannapesum. Darimukho tam nimittam disva
ajja mayham sahayo baranasi raja bhavissati aham senapatiti
pannasi. Te tattha bhunjitva havanakam gahetva mangalam vatva
nikkhamma tam rajuyyanam agamamsu. Tattha mahasatto mangalasilapatte
Nipajji. Darimukho panassa pade parimajjanto nisidi. Tada
baranasiranno matassa sattamo divaso hoti. Purohito ranno
sarirakiccam katva aputtake rajje sattame divase phussaratham vissajjesi.
Phussarathakiccam mahajanakajatake avibhavissati. Phussaratho nagara
nikkhamitva caturanginiya senaya parivuto anekasatehi turiyehi vajjamanehi
uyyanadvaram papuni. Atha darimukho turiyasaddam sutva sahayassa
me phussaratho agacchati ajjevesa raja hutva mayham senapatitthanam
dassati ko me gharavasenattho nikkhamitva pabbajissamiti bodhisattam
anamantetvava ekamantam gantva paticchanne atthasi.
Purohito uyyanadvare ratham thapetva uyyanam pavitatho bodhisattam
mangalasilapatte nipannam disva padesu lakkhanani oloketva
punnava satto dvisahassaparivaranam catunnampi mahadipanam rajjam
karetum samattho dhiti panassa kidisati sabbaturiyani pagganhapesi.
Bodhisatto pabujjhitva mukhato satakam apanetva mahajanam oloketva
puna satakena mukham paticchadetva thokam nipajjitva passaddhadaratho
utthaya silapatte pallankena nisidi. Purohito jannukena patitthaya
deva tumhakam rajjam papunatiti aha. Aputtakam bhane rajjanti.
Ama devati. Tenahi sadhuti sampaticchi. Te tassa uyyaneyeva
abhisekam akamsu. So yasamahantataya darimukham na sari. Ratham abhiruyha
mahajanaparivuto nagaram pavisitva padakkhinam katva rajadvare thitova
amaccanam thanantarani vicaretva pasadam abhiruhi. Tasmim khane
Darimukho sunnam dani uyyananti agantva mangalasilayam nisidi.
Athassa purato pandupalasam pati. So tasmimyeva pandupalase
khayavayam patthapetva tilakkhanam sammasitva pathavim unnadento paccekabodhim
nibbattesi. Tassa tamkhananneva gihilingam antaradhayi.
Iddhimayapattacivaram akasato otaritva sarire patimunci. Tavadeva
atthaparikkharadharo iriyapathasampanno vassasatikatthero viya hutva
iddhiya akase uppatitva himavantappadese nandamulakapabbharam
agamasi. Bodhisattopi dhammena rajjam karesi. Yasamahantataya
pana yasena pamatto hutva cattalisa vassani darimukham na sari.
Cattalisatikkame samvacchare pana atite tam saritva mayham sahayo
darimukho nama atthi kaham nu kho soti tam datthukamo ahosi. So tato
patthaya antepurepi parisamajjhepi kaham nu kho mayham sahayo
darimukho yo me tassa vasanatthanam kathesi mahantamassa yasam
dassamiti vadati. Evam tassa punappunam tam sarantasseva
annani dasa samvaccharani atikkantani. Darimukhapaccekabuddhopi
pannasavassaccayena avajjento mam kho sahayo saratiti natva idani
so mahallako puttadhitahi vuddhippatto gantva dhammam kathetva
pabbajissami nanti iddhiya akasena agantva uyyane otaritva
suvannapatima viya silapatte nisidi. Uyyanapalo tam disva
upasankamitva bhante kuto agatositi pucchi. Nandamulakapabbharatoti.
Ke nama tumheti. Darimukho paccekabuddho namaham
Avusoti. Bhante amhakam rajanam janasiti. Ama janama
gihikale no sahayoti. Bhante raja tumhe datthukamo kathessami
tassa agatabhavanti. Gaccha kathehiti. So sadhuti vatva turitaturitova
gantva tassa silapatte nisinnabhavam ranno kathesi. Raja agato
kira mama sahayo passissami nanti ratham aruyha mahantena
parivarena uyyanam gantva paccekabuddham vanditva patisantharam katva
ekamantam nisidi. Atha nam paccekabuddho kim brahmadatta dhammena
rajjam karesi agatigamanam na gacchasi dhanatthaya lokam na pilesi
danadini punnani karositi adini vacanani vadanto patisantharam
katva brahmadatta mahallakosi etarahi kame pahaya pabbajitum
te samayoti vatva tassa dhammam desento pathamam gathamaha
                 pankova kama palipova kama
                 bhayanca metam timulam pavuttam
                 rajo ca dhumo ca maya pakasita
                 hitva tuvam pabbaja brahmadattati.
     Tattha pankoti udake jatani tinasevalakanalakumudagacchadini
adhippetani. Yatha hi udakam tarantam tani laggapenti tatha
samsarasagaram tarantassa yogavacarassa pancakamaguna sabbe va pana
vatthukamakilesakama laggapanavasena panko nama imasmim hi panke
asatta visatta devapi manussapi tiracchanapi kilamanti rodanti
paridevanti. Palipova kamati palipo vuccati mahakaddamo yamhi
Yamhi lagga sukaramigadayopi sihapi varanapi attanam uddharitva
gantum na sakkonti vatthukamakilesakamapi tamsarikkhataya pana
palipati vutta pannavantopi hi satta tesu kamesu sakim
laggakalato patthaya te kame padaletva sigham utthaya akincanam
apalibodham ramaniyam pabbajjam upagantum na sakkonti. Bhayanca metanti
bhayanca etam makaro byanjanapadasandhivasena vutto. Timulanti tihi
mulehi patittham viya acalam balavabhayassetam namam. Pavuttanti maharaja
ete kama nama ditthadhammikasamparayikassa attanuvadabhayadikassa
ceva dvattimsakammakaranaatthanavutirogadivasappavattassa ca bhayassa
paccayatthena balavabhayanti buddhapaccekabuddhabuddhasavakehi ceva
sabbannubodhisattehi ca pavuttam kathitam dipitanti attho. Athava bhayanca
metanti bhayanca maya etam timulam pavuttanti evancettha attho
datthabboyeva. Rajo ca dhumo cati rajadhumasadisatta rajoti ca
dhumoti ca maya pakasita. Yatha hi sunahatassa suvilittalankatassa
purisassa sarire sukhumarajam patitam tam sariram dubbannam sobharahitam
kilittham karoti evameva iddhibalena akasenagantva cando viya
suriyo viya ca loke pannatapi sakim kamarajassa anto patitakalato
patthaya gunavannagunasobhagunasuddhinam upahatatta dubbanna sobharahita
kilitthayeva honti yatha ca dhumena pahatakalato patthaya suparisuddhapi
bhittikalavanna honti evameva atiparisuddhananapi kamadhumena
pahatakalato patthaya gunavinasappattiya mahajanamajjhe
Kalakava hutva pannayanti iti rajadhumasarikkhataya ete kama
rajo ca dhumo cati maya tuyham pakasita tasma ime kame
hitva tuvam pabbaja brahmadattati rajanampi pabbajjaya ussaham
janeti.
     Tam sutva raja kilesehi attano palibuddhabhavam kathento
dutiyam gathamaha
                 gedhito ca ratto adhimucchito ca
                 kamesvaham brahmana bhimsarupam
                 tam nussahe jivikattho pahatum
                 kahami punnani anappakaniti.
     Tattha gedhitoti abhijjhakayaganthena bandho. Rattoti
pakatijahapanena ragena ratto. Adhimucchitoti ativiya mucchito.
Kamesvahanti duvidhesu kamesu aham. Brahmanati darimukhapaccekabuddham
alapati. Bhimsarupanti balavarupam. Tam nussaheti tam duvidhampi kamam
na ussahami na sakkomi. Jivikattho pahatunti imaya jivikaya
atthiko aham tam kamam pahatum na sakkomiti vadati. Kahami
punnaniti danasilauposathakammasankhatani pana punnani anappakani
bahuni karissamiti. Evam kilesakamo namesa sankilitthakalato
patthaya apanetum na sakkoti 1- yena sankilitthacitto mahapuriso
paccekabuddhena pana pabbajjaya gune kathitepi pabbajitum na sakkomiti
Aha. Yoyam dipankarapadamule attani sambhavena nanena buddhakarakadhamme
vicinanto tatiyam nekkhammaparamim disva
        imam tvam tatiyam tava     dalham katva samadiya
        nekkhammaparamim gaccha    yadi bodhim pattumicchasi
        yatha attaghare poso   ciram vuttho dukkhattito
        na tattha ragam abhijaneti  muttimeva gavesati
        tatheva tvam sabbabhave    passa attagharam viya
        nekkhammabhimukho hutva  sambodhim papunissasiti
evam nekkhamme gunam parikittesi so paccekabuddhena pabbajjaya
vannam vatva kilese chaddetva samano hohiti vuccamanopi naham
kilese chaddetva samano bhavitum sakkomiti vadati. Imasmim kira loke
attha ummattaka nama tenahu porana attha puggala ummattakasannam
patilabhanti kamummattako cittavasangato lobhavasangato kodhummattako
vihimsavasangato ditthummattako vipallasavasangato mohummattako
ananavasangato yakkhummattako yakkhavasangato pittummattako
pittavasangato surummattako panavasangato byasanummattako
sokavasangatoti imesu atthasu ummattakesu mahasatto imasmim
jatake kamummattako hutva lobhavasangato pabbajjaya gunam na
janati. Evam anatthakarakam panimam gunaparidhamsakam lobhajatam kasma
satta parimuncitum na sakkontiti anamatagge samsare anekani
kappakotisatasahassani ekato vaddhitabhavena evam santepi pandita
Appassada kamati adikanam paccavekkhananam vasena pajahanti.
     Teneva darimukhapaccekabuddho mahasattena pabbajitum na sakkomiti
vuttepi dhuranikkhepam akatva uttarimpi ovadanto dve gatha aha
              yo atthakamassa hitanukampino
              ovajjamano na karoti sasanam
              idameva seyyo iti mannamano
              punappunam gabbhamupeti mando.
              So ghorarupam nirayam upeti
              subhasubham muttakarisapuram
              satta sakaye na jahanti giddha
              ye honti kamesu avitaragati.
     Tattha atthakamassati vuddhikamassa. Hitanukampinoti hitena
muducittena anukampassa. Ovajjamanoti ovadiyamano. Idameva
seyyoti yam attana gahitam aseyyam anuttamampi samanam tam idameva
seyyo iti mannamano. Mandoti so ananapuggalo matukucchiyam
vasam natikkamati punappunam gabbham upetiyevati attho. So ghorarupanti
maharaja so mando tam matukucchim upento ghorarupam darunajatikam
nirayam upeti nama. Matukucchi hi nirassadatthena idha nirayoti
vutto catukuttikanirayoti vuccati. Catukuttikanirayo nama
kataroti vutte matukucchimeva vattum vattati. Avicimahaniraye
nibbattasattassa hi aparaparam adhavanaparidhavanam hotiyeva tasma
Tam catukuttikanirayoti vattum na labbhati matukucchiyam pana nava va
dasa va mase catuhipi passehi itocito ca dhavitum nama na sakka
atisambadhe okase catukotena catusankuttiteneva hutva acchitabbam
tasma esa catukuttikanirayoti vuccati. Subhasubhanti subhanam asubham.
Subhanam hi samsarabhirukanam yogavacarakulaputtanam matukucchi ekantaasubhasammato.
Tena vuttam
          ajannam jannasankhatam      asucim sucisammatam
          nanakunapaparipuram        jannarupam apassato.
                 Dhiratthu mam aturam putikayam
                 duggandhiyam asucim byadhidhammam
                 yatthappamatta adhimucchita paja
                 hapenti maggam sugatupapattiyati.
       Sattati asatta visatta alagga laggitati attho. Sakaye
na jahantiti tam matukucchim na pariccajanti. Giddhati gedhitayeva.
Ye hontiti ye kamesu avitaraga honti te etam gabbhavasam
na jahantiti.
     Evam darimukhapaccekabuddho gabbhe okkantimulakanca pariharamulakanca
dukkham dassetva idani gabbhavutthanamulakam dassetum diyaddhagathamaha
                 milhena litta ruhirena makkhita
                 semhena litta upanikkhamanti
                 Yam yam hi kayena phusanti tavade
                 sabbam asatam dukkhameva kevalam.
                 Disva vadami na hi annato savam
                 pubbenivasam bahukam saramiti.
     Tattha milhena littati maharaja ime satta matukucchito
nikkhamanta na catujatigandhehi vilimpitva surabhimalam pilandhitva
nikkhamanti puranaguthena pana makkhita palibuddha hutva nikkhamanti.
Ruhirena makkhitati rattalohitacandananupalittamiva hutva na nikkhamanti
rattalohitamakkhita pana hutva nikkhamanti. Semhena littati na
capi setacandanavilitta nikkhamanti bahalapicchilasemhena litta pana
hutva nikkhamanti itthinam hi gabbhavutthanakale etani asucini
nikkhamanti. Tavadeti tasmim samaye idam vuttam hoti maharaja
ime satta tasmim matukucchito nikkhamanasamaye evam milhadilitta
nikkhamanta yam yam nikkhamanamaggappadesam va hattham va phusanti tam sabbam
asatam amadhuram kevalam asucimissam dukkhameva phusanti sukham nama nesam
tasmim samaye natthiti. Disva vadami na hi annato savanti
maharaja aham imam ettakam vadanto na annato savam annassa
samanassa va brahmanassa va tam sutva na vadami attano
pana paccekabuddhananena disva pativijjhitva paccakkham katva
vadamiti attho. Pubbenivasam bahukanti idam attano anubhavam
dassento aha. Idam vuttam hoti maharaja ahampi pubbe
Nivutthakhandhapatipatisankhatam pubbenivasam bahukam sarami satasahassakappadhikani
dve asankheyyani saramiti.
     Idani sattha abhisambuddho hutva evam so paccekabuddho
rajanam subhasitagathaya sanganhiti vatva osane upaddhagathamaha
                 citrahi gathahi subhasitahi
                 darimukho nijjhapayi sumedhanti.
     Tattha citrahiti anekatthasannissitahi. Subhasitahiti sukathitahi.
Darimukho nijjhapayi sumedhanti bhikkhave so darimukho paccekabuddho tam
sumedham sundarapannam karanakaranajananasamattham rajanam nijjhapesi
sannapesi attano vacanam ganhapesiti attho.
     Evam paccekabuddho kamesu dosam dassetva attano vacanam
gahapetva maharaja idani pabbaja va ma va maya pana
tuyham kamesu adinavo pabbajjaya ca anisamso kathito tvam
appamatto hohiti vatva suvannarajahamso viya akase uppatitva
balahakagabbham maddanto nandamulakapabbharameva gato. Mahasatto
dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim sirasmim thapetva namassamano tasmim
dassanavisayam atikkante jetthaputtam pakkosapetva rajjam paticchadetva
mahajanassa rodantassa paridevantassa kame pahaya himavantam pavisitva
pannasalam mapetva isipabbajjam pabbajitva nacirasseva abhinna
ca samapattiyo ca nibbattetva ayuhapariyosane brahmalokupago ahosi.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam
samodhanesi. Saccapariyosane bahu sotapannadayo ahesum.
Tada raja ahameva ahositi.
                    Darimukhajatakam tatiyam.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 14-25. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=264&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=264&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=843              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3870              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3833              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3833              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]