บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Kummasapindajatakam na kiratthiti idam sattha jetavane viharanto mallikam devim arabbha kathesi. Sa hi savatthiyam ekassa malakarajetthakassa dhita uttama- rupadhara mahapanna solasavassikakale ekadivasam kumarikahi saddhim puppharamam gacchanti tayo kummasapinde gahetva pupphapacchiyam thapetva gacchati. Sa nagarato nikkhamanakale bhagavantam sarirappabham vissajjetva bhikkhusanghaparivutam nagaram pavisantam disva te kummasapinde upanesi. Sattha catumaharajadattiyam pattam upanetva patiggahesi. Sapi tathagatassa pade sirasa vanditva buddharammanam pitim gahetva ekamantam atthasi. Sattha tam olokento sitam patvakasi. Ayasma anando ko nu kho bhante hetu ko paccayo va tathagatassa sitakaraneti bhagavantam pucchi. Athassa sattha ananda ayam kumarika imesam kummasapindikanam phalena ajjeva kosalaranno aggamahesi bhavissatiti sitakaranam kathesi. Kumarikapi puppharamam gata. Tam divasameva kosalaraja ajatasattuna saddhim yujjhanto yuddhaparajito palayitva assam abhiruyhitva agacchanto tassa gitasaddam sutva patibaddhacitto assam arama- bhimukham pesesi. Punnasampanna kumarika rajanam disva apalayitvava agantva assanasaya rajjuya ganhi. Raja assassa Pitthiyam nisinnova sassamika assamikasiti pucchitva assamikabhavam natva assato oruyha vatatapakilanto tassa anke nipanno muhuttam visamitva tam assapitthiyam nisidapetva balanikayaparivuto nagaram pavisitva tam attano kulagharam pesetva sayanhasamaye yanam pahinitva mahantena sakkarasammanena kulagharato aharapetva ratanarasimhi nisidapetva abhisekam katva aggamahesim akasi. Tato patthaya sa ranno piya ahosi manapa pubbutthayikadihi pancahi kalyanadhammehi samannagata patidevata buddhanampi vallabha ahosi. Tassa satthu tayo kummasapinde datva tam sampattim adhigatabhavo sakalanagaram pattharitva gato. Athekadivasam dhammasabhayam katham samutthapesum avuso mallika devi buddhanam tayo kummasapinde datva tesam phalena tam divasameva abhisekam patta aho buddhanam gunamahantatati. Sattha agantva kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte anacchariyam bhikkhave mallikaya ekassa sabbannubuddhassa tayo kummasapinde datva kosalaranno aggamahesibhavadhigamo kasma buddhanam gunamahantataya poranakapandita pana paccekabuddhanam alonikam atelam aphanitam kummasam datva tassa phalena dutiye attabhave tiyojanasatike kasikaratthe rajjasirim papunimsuti vatva atitam ahari atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente bodhisatto ekasmim daliddakule nibbattitva vayappatto ekam setthim nissaya Bhatiya kammam karonto jivitam kappesi. So ekadivasam patarasatthaya me bhavissantiti antarapanato cattaro kummasapinde gahetva kammantam gacchanto cattaro paccekabuddhe bhikkhacaratthaya baranasinagarabhimukhe agacchante disva ime bhikkhacaratthaya baranasim gacchanti mayhanhime cattaro kummasapinda santi yannunaham imesam dadeyyanti cintetva te upasankamitva vanditva bhante ime me hatthe cattaro kummasapinda aham ime tumhakam dadami sadhu bhante patigganhatha evampidam punnam mayham bhavissati digharattam hitaya sukhayati vatva tesam adhivasanam viditva valukam ussapetva cattari asanani pannapetva tesam upari sakhabhangam attharitva paccekabuddhe patipatiya nisidapetva pannaputena udakam aharitva dakkhinodakam patetva catusu pattesu cattaro kummasapinde patitthapetva vanditva bhante etesam nissandena daliddagehe nibbatti nama ma hotu sabbannutananapativedhassa paccayo hotuti aha. Paccekabuddha paribhunjitvava paribhogavasane anumodanam katva uppatitva nandamulakapabbharameva agamamsu. Bodhisatto anjalim paggayha paccekabuddhe gate pitim gahetva tesu cakkhupatham atikkantesu attano kammakaranatthanam gato. Sopi ettakam kammam katva yavatayukam tam danam anussaritva kalam katva tassa phalena baranasiranno aggamahesiya kucchismim nibbatti. Brahma- dattakumarotissa namam akamsu. So attano padasa gamanakalato patthaya Aham imasmimyeva nagare bhatiko hutva kammantam gacchanto pacceka- buddhanam cattaro kummasapinde datva tassa phalena idha nibbattoti pasannadase mukhanimittam viya sabbam purimajatikiriyam jatissarananena pakatam katva passi. So vayappatto takkasilam gantva sabbasippani uggahetva agantva sikkhitasippam pitu dassetva tutathena pitara uparajje patitthapito aparabhage pitu accayena rajje patitathasi. Athassa uttamarupadharam kosalaranno dhitaram anetva aggamahesim akamsu. Chattamangaladivase panassa sakalanagaram devanagaram viya alankarimsu. So nagarapadakkhinam katva alankatapasadam abhiruyhitva mahatalamajjhe samussitasetacchattam pallankam abhiruyhitva nisinno parivaretva thite ekato amacce ekato brahmanagahapatikadayo nanavibhave sirivilasasamujjale ekato nanavividhapannakarahatthe nagaramanusse ekato alankatadevaccharasangham viya solasasahassasankhyam natakitthiganam imam atimanoramam sirivibhavam olokento attano pubbe katakammam saritva imam suvannapindikam kancanamalam setacchattam imani anekasahassani hatthivahanaassavahanarathavahanani manimuttadipurita saragabbha nana- vividhadhannapurita mahapathavi devaccharapatibhaga nariyo cati sabbopesa mayham sirivibhavo na annassa santako catunnam paccekabuddhanam dinnassa catukummasapindadanasseva santako te nissaya maya esa laddhoti paccekabuddhanam gunam anussaritva attano kammam Pakatam akasi. Tassa tam anussarantassa sakalasariram pitiya paripuri. So pitiya temitahadayo mahajanassa majjhe udanagitam gayanto dve gatha abhasi na kiratthi anomadassisu paricariya buddhesu appaka sukkhaya alonikaya ca passa phalam kummasapindiya. Hatthi gavassapi me bahu dhanadhanna pathavi ca kevala nariyopima accharupama passa phalam kummasapindiyati. Tattha anomadassisuti anomassa alamakassa paccekabodhi- nanassa ditthatta paccekabuddha anomadassino nama. Paricariyati abhivadanapaccutthanaanjalikammadibheda samicikiriyapi ditthasampattim disva attano santakam appam va bahum va lukham va panitam va deyyadhammam cittam pasadetva gunam sallakkhetva tisso cetana visodhetva phalam saddahitva pariccajanakiriyapi. Buddhesuti pacceka- buddhesu. Appakati manda paritta nama natthi kira. Sukkhayati nisnehaya. Alonikayati phanitarahitaya. Nipphaditatta hi sa alonikati vutta. Kummasapindiyati cattaro Kummasapinde ekato katva gahitam. Kummasam sandhayeva aha. Gunavantanam samanabrahmananam gunam sallakkhetva cittam pasadetva phaluppattim kankhamananam tisso cetana visodhetva dinnadakkhina appaka nama natthi nibbattatthane mahasampattimeva detiti vuttam hoti cettha natthi citte pasannamhi appaka nama dakkhina tathagate va sambuddhe atha va tassa savaketi imassa panatthassa dipanatthaya khirodakam ahamadasim bhikkhuno pindaya carantassa tassa me passa vimanam acchara kamavanninihamasmi. Accharasahassanam pavara passa punnanam phalavipakam tena me tadiso vanno tena me idhamijjhati. Uppajjanti ca me bhoga yekeci manaso piya tenamhi evanjalitanubhava vanno ca me sabbadisa pabhasatiti evamadini vimanani aharitabbani. Dhanadhannati muttadidhananca satta dhannani ca. Pathavi ca kevalati sakala cesa mahapathavi. Sakalapathavim hatthagatam mannamano vadati. Passa phalam kummasapindiyati attano danaphalam attanova dassento evamaha. Danaphalam kira bodhisatto ca sabbannubuddha ceva jananti. Teneva ca sattha itivuttake suttam kathento Evance bhikkhave satta janeyyum danasamvibhagassa vipakam yathaham janami tasma na adatva bhunjeyyum na ca nesam maccheramalam cittam pariyadaya tittheyya yopi nesam carimo alopo carimam kabalam tatopi na asamvibhajitva bhunjeyyum sace nesam patiggahaka assu yasma ca kho bhikkhave satta na evam jananti danasamvibhagassa vipakam yathaham janami tasma adatva bhunjanti maccheramalan ca tesam cittam pariyadaya titthatiti. Bodhisattopi attano chattamangaladivase sanjatapitipamojjo imahi dvihi gathahi udanagitam gayi. Tato patthaya ranno piyagitanti bodhisattassa natakitthiyo ca sesanatakagandhabbadayopi ca antepurajanopi antonagaravasinopi bahinagaravasinopi panagaresupi samajjamandalesupi amhakam ranno piyagitanti tadeva gitam gayanti. Evam addhane gate aggamahesi tassa gitassa attham janitukama ahosi. Mahasattam pana pucchitum na visahati. Athassa ekasmim gune pasiditva ekadivasam raja bhadde varante dammi varam ganhahiti. Sa sadhu deva varam ganhamiti. Hatthiassadisu te kim dammiti. Deva tumhe nissaya na mayham kinci natthi na me etehi attho sace varam datukamattha tumhakam gitassa attham kathetva dethati. Bhadde ko tava imina varena attho annam ganhahiti. Deva annena me attho natthi etadeva ganhamiti. Sadhu bhadde kathessami tuyham pana ekikaya raho na kathemi Dvadasayojanikaya baranasiya bherincarapetva rajadvare ratanamandapam karetva ratanapallankam pannapetva amaccabrahmanadihi nagarehi ceva solasahi ca itthisahassehi parivuto tesam majjhe ratanapallanke nisiditva kathessamiti. Sa sadhu devati sampaticchi. Raja tatha karetva maruganaparivuto sakko devaraja viya mahajanakaya- parivuto ratanapallanke nisidi. Devipi sabbalankarapatimandita kancanabhaddapitham attharitva ekamante akkhikotiya oloketva yatharupe thane nisiditva deva tumhakam tussitva gayanamangalagitassa tava me attham gaganatale candam utthapento viya pakatam katva kathethati vatva tatiyam gathamaha abhikkhanam rajakunjara gatha bhasasi kosaladhipa pucchami tam ratthavaddhana balham pitimano pabhasasiti. Tattha kosaladhipati so kosalaratthadhipo kusale pana dhamme adhipatim katva viharati tena nam alapanti evamaha. Kusaladhipati kusalajjhasayati attho. Balham pitimano pabhasasiti ativiya pitiyuttacitto hutva bhasasi tasma kathetha tava me etasam gathanam atthanti. Athassa gathanamattham avikaronto mahasatto catasso gatha abhasi Imasmimyeva nagare kule annatare ahum parakammakaro asim bhatako silasamvuto. Kammaya nikkhamantaham caturo samane addasam acarasilasampanne sitibhute anasave. Tesu cittam pasadetva nisiditva pannasanthate adasim buddhanam kummasam pasanno sakehi panihi. Tassa kammassa kusalassa idam me edisam phalam anubhomi idam rajjam phitam dharanimuttamanti. Tattha kule annatareti namena va gottena va apakate ekasmimyeva kule. Ahunti nibbattim. Parakammakaro asinti tasmim kule jato aham daliddataya parassa kammam katva jivitam kappento parassa kammakaro asim. Bhatakoti paravetanena bhato. Silasamvutoti pancasilasamvare thito bhatiya jivantopi duslilam pahaya silasampannova ahosinti dipeti. Kammaya nikkhamantahanti tam divasam kattabbassa kammassa karanatthaya nikkhamanto aham. Caturo samane addasanti bhadde aham nagara nikkhamma mahamaggamaruyha attano kammabhumiyam gacchanto bhikkhatthaya baranasinagaram pavisante samitapape cattaro pabbajite addasam. Acarasilasampanneti ekavisatiya anesanahi jivitakappanam anacaro nama tassa patipakkhena acarena ceva maggaphalehi agatena silena samannagate. Sitibhuteti ragadiparilahavupasamena ceva ekadasaagginibbapanena ca sitibhavam Patte. Anasaveti kamasavadivirahite. Nisiditvati valukasananam upari santhate pannasanthare nisidapetva. Santharo hi idha santhatoti vutto. Adasinti tesam dakkhinodakam datva sakkaccam sakehi hatthehi kummasam adasim. Kusalassati arogyanavajjatthena kusalassa. Phalanti nissandaphalam. Phitanti sabbasampattiphullitam. Evam mahasattassa attano kammaphalam vittharetva kathentassa sutva devi pasannamana sace maharaja evam paccakkhato danaphalam janatha ito dani patthaya ekam bhattapindam labhitva dhammikasamana- brahmananam datvava paribhunjeyyathati bodhisattassa thutim karonti dadam bhunjatha ma pamado cakkam vattaya kosaladhipa ma raja adhammiko anudhammam palaya kosaladhipati. Imam gathamaha. Tattha dadam bhunjathati annesam datvava attana bhunjatha. Ma pamadoti danadisu punnesu ma pamajjittha. Cakkam vattaya kosaladhipati kusalajjhasaya maharaja patirupadesavasadikam catubbidham dhammacakkam pavattehi. Cakkanti ratho dvihi cakkehi gacchati. Ayam pana kayo imehi catuhi cakkehi devalokam gacchati tena te dhammacakkanti sankhyam gata. Tam tvam cakkam vattehi pavattehi. Adhammikoti yatha anne chandagatim gacchanta lokam ucchuyantena piletva viya dhanameva sankaddhanta adhammika honti tatha tvam ma adhammiko. Anudhammam palayati danam silam pariccagam ajjavam maddavam tapam akkodham avihimsanca khanti ca avirodhananti imam pana dasavidharajadhammameva palaya rakkha ma pariccaja. Mahasatto tassa vacanam sampaticchanto soham tadeva punappunam vatumam acarissami sobhane ariyacaritam sukosale arahanto me manapa passitunti gathamaha. Tattha vatumanti maggam. Ariyacaritanti ariyehi buddhadihi acinnam. Sukosaleti sobhane kosalaranno sudhiteti attho. Arahantoti kilesehi arakatta arananca arinanca hatatta paccayanam arahatatta evamladdhanama paccekabuddha. Idam vuttam hoti bhadde kosalarajadhite soham danam me dinnanti tittim akatva punappunam tadeva ariyacaritam danamaggam acarissami. Mayham hi aggadakkhineyyatta arahanto manapa dassana civaradinam datukamata teyeva passitum icchamiti. Idanca pana vatva raja deviya sampattim oloketva Bhadde maya tava purimabhave attano kusalakammam vittharetva kathitam imasam pana narinam majjhe rupena va lilavilasena va taya sadisi ekapi natthi sa tvam kim kammam katva imam sampattim patilabhasiti pucchanto puna gathamaha devi viya accharupama majjhe nariganassa sobhasi kim kammamakasi bhaddakam kenasi vannavati sukosaleti. Tassattho bhadde sukosale kosalaranno sudhite tvam rapasampattiya accharupama tidasapure sakkadevaranno annatara devadhita viya imassa nariganassa majjhe ativiya sobhasi pubbe kinnama bhaddakam kalyanakammam akasi kenasi karanena evam vannavati jatati. Athassa sa jatissarananena purimabhave kalyanakammam kathenti sesam gathadvayamaha ambatthakulassa khattiya dasayaham parapesiya ahum sannata dhammajivini silavati ca apapadassana. Uddhatabhattam aham tada caramanassa adasi bhikkhuno Citta sumana sannama aham tassa kammassa phalam mamedisanti. Sapi kira jatissarava ahosi tasma attano jatissarananena paricchinditvava kathesi. Tattha ambatthakulassati kutumbikakulassa. Dasayahanti dasi aham dasahantipi patho. Parapesiyati parehi tassa tassa kiccassa karanatthaya pesitabba pesanakarika. Sannatati dasiyo nama dussila honti aham pana tihi dvarehi sannata silasampanna. Dhammajiviniti paravancanadini akatva dhammena samena pavattitajivika. Silavatiti acarasampanna gunavati aham. Apapadassanati kalyanadassana piyadhamma. Uddhatabhattanti attano pattakotthasavasena uddharitva laddhabhagabhattam. Bhikkhunoti bhinnakilesassa paccekabuddhassa. Citta sumanati tuttha somanassajata kammaphalam saddahanti. Tassa kammassati tassa ekabhikkhadanakammassa. Idam vuttam hoti aham maharaja pubbe savatthiyam annatarassa kutumbikakulassa dasi hutva laddhabhagabhattam adaya nikkhamanti ekam paccekabuddham pindaya carantam disva attano tanham milapetva sannamadi- gunasampanna kammaphalam saddahanti tassa tam bhattam adasim saham yavatayukam thatva kalam katva tattha savatthiyam kosalaranno aggamahesiya kucchimhi nibbattitva idani tava padam paricariyamana Evarupam sampattim anubhavami tassa me kammassa idamidisam phalanti. Tattha gunasampannanam dinnadanassa mahapphalabhavadassanattham aggato ve pasannanam aggam punnam pavaddhati aggam ayu ca vanno ca yaso kitti sukham balam aggassa data medhavi aggadhammasamahito devabhuto manusso va aggappatto pamodati. Esa devamanussanam sabbakamadado nidhiti adigatha vittharetabba. Iti te ubhopi purimakammam vittharena kathetva tato patthaya catusu nagaradvaresu nagaramajjhe nivesanadvareti cha danasalayo karapetva sakalajambudipam unnangalam karonta mahadanam pavattetva silam rakkhitva uposathakammam karetva jivitapariyosane saggaparayana ahesum. Sattha imam dhammadesanam aharitva jatakam samodhanesi tada devi rahulamata ahosi raja pana ahamevati. Kummasapindajatakam dasamam.The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 237-250. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=4759&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=4759&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1107 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4728 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4757 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4757 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]