ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 39 : PALI ROMAN Ja.A.5 chakka-dasakanipata

                       Sumangalajatakam
     bhusamhi kuddhoti idam sattha jetavane viharanto rajovadasuttam
arabbha kathesi. Tada pana sattha kosalaranna yacito atitam ahari
     atite baranasiyam brahmadatto rajjam karento mahadanam
pavattesi. Tassa sumangalo nama uyyanapalo ahosi. Atheko
paccekabuddho nandamulakapabbhara nikkhamitva carikancaramano baranasim
patva uyyane vasitva punadivase nagaram pindaya pavisi.
Tamenam raja disva pasannacitto vanditva pasadam aropetva
rajasane nisidapetva nanaggarasehi khadaniyabhojaniyehi parivisitva
anumodanam sutva pasannacitto attano uyyane vasanatthaya patinnam
gahetva uyyanam pesetva sayampi bhuttapataraso gantva rattitthana-
divatthanadini samvidahitva sumangalam nama uyyanapalam veyyavaccakaram
Datva nagaram pavisi. Paccekabuddho tato patthaya nivaddham rajagehe
bhunjanto tattha ciram vasi. Sumangalopi nam sakkaccam upatathahi.
Athekadivasam paccekabuddho sumangalam amantetva aham
katipaham asukagamam nama nissaya vasitva agamissami ranno
aroceyyasiti vatva pakkami. Sumangalopi ranno arocesi.
Paccekabuddho katipaham tattha vasitva sayam suriye atthangate tam
uyyanam paccagami. Sumangalo tassa agamanabhavam ajananto
attano geham agamasi. Paccekabuddhopi pattacivaram patisametva
thokam cankamitva pasanaphalake nisidi. Tam divasam pana uyyanapalassa
gharam pahunaka agamimsu. Tesam supabyanjanatthaya uyyane abhayaladdham
migam maressamiti dhanum adaya uyyanam gantva migam upadharento
paccekabuddham disva mahamigo bhavissatiti sannaya saram sannahitva
vijjhi. Paccekabuddho sisam vivaritva sumangalati aha. So
bhayappatto hutva bhante aham tumhakam agatabhavam ajananto migoti
sannaya vijjhim khamatha meti vatva hotu idani kim karissasi
ehi saram luncitva ganhati vutte vanditva saram lunci.
Mahati vedana uppajji. Paccekabuddho tattheva parinibbayi.
Uyyanapalo sace raja janissati na me jivitam dassatiti
puttadaram gahetva palayi. Tavadeva paccekabuddho parinibbutoti
devatanubhavena sakalanagaram ekakolahalam jatam. Punadivase manussa
uyyanam gantva paccekabuddham disva uyyanapalo paccekabuddham
Maretva palatoti ranno kathayimsu. Raja mahantena parivarena
gantva sattaham sarirapujam katva mahantena sakkarena jhapetva
dhatuyo adaya cetiyam katva tam pujento dhammena rajjam karesi.
Sumangalopi ekasamvaccharam vitinametva ranno cittam janissamiti
agantva ekam amaccam passitva mayi ranno cittam janahiti
aha. So ranno santike tassa gunam kathesi. Raja asunanto
viya ahosi. Atha amacco puna kinci akathetva ranno anattamanabhavam
sumangalassa kathesi. So dutiyasamvaccharepi agantva tatheva raja
tunhi ahosi. Tatiyasamvacchare gantva puttadaram gahetvava
aganchi. Amacco ranno mudubhavam natva tam rajadvare
thapetva tassa agatabhavam ranno kathesi. Raja tam pakkosapetva
patisantharam katva sumangala kasma taya mama punnakkhetto
paccekabuddho maritoti pucchi. So naham deva paccekabuddham maremi
api ca kho imina nama karanena idam nama akasinti tam pavattim
acikkhi. Atha nam raja tenahi ma bhayiti samassasetva
puna uyyanapalameva akasi. Atha nam so amacco pucchi deva
kasma tumhe dve vare sumangalassa gunam sutvapi kinci akathayitva
kasma pana tatiyavare sutva tam pakkositva anukampitthati.
Raja tata ranna nama kuddhena sahasa kinci katum na vattati
tenaham pubbe tunhi hutva tatiyavare sumangale mama cittassa
mudubhavam natva tam pakkosapesinti rajavattam kathento ima
Gatha aha
                bhusamhi kuddhoti apekkhiyana
                na tava dandam panayeyya issaro
                atthanaso appatirupamattano
                parassa dukkhani bhusam udiriye.
                Yato pajaneyya pasadamattano
                attham niyunjeyya parassa dukkatam
                tadayamatthoti sayam apekkhiya
                athassa dandam sadisam nivesaye.
                Na capi jhapeti param na attanam
                amucchito yo nayate nayanayam
                yo dandadharo bhavatidha issaro
                sa vannagutto siriya na dhamsati.
                Ye khattiyase anisammakarino
                panenti dandam sahasa amucchita
                avannasamyuttava jahanti jivitam
                itopi cutapi payanti duggatim.
                Dhamme ca ye ariyappavedite rata
                anuttara te vacasa manasa kammuna ca
                te santisoraccasamadhisanthita
                vajanti lokam dubhayam tathavidha.
                Rajahamasmi narapamudanamissaro
                sacepi kujjhami thapemi attanam
                nisedhayanto janatam tathavidham
                panemi dandam anukampi yonisoti.
     Tattha apekkhiyanati apekkhitva janitva. Idam vuttam hoti
tata pathavissaro raja nama aham bhusam kuddho balavakodhabhibhutoti
natva atthavatthukadibhedam dandam parassa na paneyya na pavatteyya
kimkarana kuddho hi atthavatthukam solasavatthukam katva atthanena
akaranena attano rajabhavassa ananurupam imam ettakam nama
aharapetha idam vassa karothati parassa bhusam dukkhani
balavadukkhani udireyya. Yatoti yada. Idam vuttam hoti yada
pana raja parasmim uppannam attano pasadam janeyya atha parassa
dukkatam attham niyunjeyya upaparikkheyya tada evam niyunjanto
ayam namettha attho ayameva tassa dosoti sayam attapaccakkham
katva athassa aparadhakarakassa atthavatthukahetu attheva solasa-
vatthukahetu solaseva kahapane ganhanto dandam sadisam katadosanurupam
nivesaye thapeyya pavatteyyati. Amucchitoti chandadivasena
agatikilesehi amucchito anabhibhuto hutva yo nayanayam nayati
upaparikkhati so neva param jhapeti na attanam. Chandadivasena
hi ahetukam dandam pavattento parampi tena dandena jhapeti
dahati pileti attanampi tatonidanena papena ayam panevam
Param jhapeti attanam. Yo dandadharo bhavatidha issaroti yo
idha pathavissaro jato idha sattaloke dosanucchavikam dandam
pavattento dandadharo hoti. Sa vannaguttoti gunavannena
ceva yasavannena ca gutto rakkhito siriya na dhamsati na
parihayati. Avannasamyuttava jahantiti adhammika lolarajano
avannena yutta hutva jivitam jahanti. Dhamme ca ye
ariyappavediteti ye rajano acaraariyehi dhammikarajuhi pavedite
dasavidhe rajadhamme rata. Anuttara teti te vacasa manasa kammuna
ca tihipi etehi anuttara jetthaka. Te santisoraccasamadhisanthitati
te agatipahanena kilesasantiyanca susilayasankhate soracce ca
ekaggatasamadhimhi ca santhita patitthita dhammikarajano. Vajanti
lokam dubhayanti dhammena rajjam karetva manussalokato devalokam
devalokato manussalokanti ubhayalokameva vajanti nirayadisu na
nibbattanti. Narapamudananti narananca pamudananca. Thapemi
attananti kuddhopi kodhavasena agantva attanam poranakarajuhi
thapitanayasmimyeva thapemi vinicchayadhammam na bhindami.
     Evam chahi gathahi ranna attano gune kathite sabbapi
rajaparisa tuttha ayam silacaragunasampatti amhakanneva anurupati
ranno gunam kathayimsu. Sumangalo pana parisaya kathitavasane utthaya
rajanam vanditva anjalim paggayha ranno thutim karonto tisso
gatha abhasi
                Siri ca lakkhi ca taveva khattiya
                janadhipa ma vijahi kudacanam
                akkodhano niccapasannacitto
                anigho tuvam vassasatani palaya.
                Gunehi etehi upeta khattiya
                thitamariyavatti suvaco akodhano
                sukhi anuppila pasasa medanim
                itopi cutopi ca yahi suggatim.
                Evam sunitena subhasitena
                dhammena nayena upayaso nayam
                nibbapaye sankhubhitam mahajanam
                mahava megho salilena medaninti.
     Tattha siri ca lakkhi cati parivarasampatti ca panna ca.
Anighoti niddukkho hutva. Upeta khattiyati upeto khattiya.
Ayameva va patho. Thitamariyavattiti thitaariyavatti nama dasa-
rajadhammasankhataporanakarajavatti tattha patitthitatta thitarajadhammo
hutvati attho. Anuppila pasasa medaninti anuppilam pasasa
medaninca. Ayameva va patho. Sunitenati sunayena sukaranena.
Dhammenati dasakusalakammapathadhammena. Nayenati purimapadassevetam
vevacanam. Upayasoti upayakosallena. Nayanti nayanto rajjam
anusasanto dhammikaraja. Nibbapayeti imaya patipattiya
Kayikacetasikadaratham apanento kayikacetasikadukkhasankhubhitampi mahajanam mahamegho
salilena medanim viya nibbapeyya tvampi tatheva nibbapehiti dipento
evamaha.
     Sattha kosalaranno ovadavasena imam dhammadesanam aharitva
jatakam samodhanesi tada paccekabuddho parinibbuto sumangalo
anando ahosi raja pana ahamevati.
                   Sumangalajatakam catuttham.



             The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 283-290. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=5683&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=5683&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1146              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=4874              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=4924              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=4924              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]