บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Kanhadipayanajatakam sattahamevahanti idam sattha jetavane viharanto ekam ukkanthita- bhikkhum arabbha kathesi. Vatthu pana kusarajajatake avibhavissati. Sattha tam bhikkhum saccam kira tvam bhikkhu ukkanthitositi pucchitva saccanti vutte bhikkhu poranakapandita anuppanne buddhe bahiraka- pabbajjam pabbajitva atirekapannasavassani anabhirata brahmacariyam caranta hirottappabhedabhayena attano ukkanthitabhavam kassaci na kathesum tvam kasma evarupe niyyanikasasane pabbajitva madisassa garuno buddhassa sammukhe thatva catuparisamajjhe ukkanthitabhavam avikarosi kimattham attano hirottappam na rakkhasiti vatva atitam arahi atite vamsakaratthe kosambiyam kosambiko nama raja rajjam karesi. Tada annatarasmim nigame dve brahmana asitikotidhana- vibhava annamannam piyasahayaka kamesu dosam disva mahadanam pavattetva ubhopi kame pahaya mahajanassa rodantassa paridevantassa ca nikkhamitva himavantappadese assamapadam katva pabbajitva unchacariyaya vanamulaphalaphalena yapenta pannasavassani vasimsu jhanam uppadetum nasakkhimsu. Te pannasavassaccayena lonambilasevanatthaya janapadam caranta kasikarattham sampapunimsu. Tatrekasmim Nigamagame dipayanatapasassa gihisahayo mandabyo nama atthi. Te ubhopi tassa santikam agamamsu. So te disvava attamano pannasalam karetva ubhopi catuhi paccayehi upatthahi. Te tattha tini cattari vassani vasitva tam apucchitva carikam caranta baranasim patva adhimuttikasusane vasimsu. Tattha dipayano yathabhirantam viharitva puna tasseva sahayakassa santikam gato. Mandabyatapaso ca tattheva vasi. Athekadivasam eko coro anto- nagare corikam katva dhanasaram adaya nikkhamanto coroti natva patibuddhehi gharasamikehi ceva arakkhamanussehi ca anubandhanto niddhamanena nikkhamitva vegena susanam pavisitva tapasassa panna- saladvare bhandikam chaddetva palayi. Mamussa bhandikam disva are dutthajatila tvam rattim corikam katva diva tapasarupena carasiti tajjetva pothetva tam adaya netva ranno dassayimsu. Raja anupaparikkhitvava gacchatha nam sule uttapethati aha. Tam susanam netva khadirasule aropayimsu. Tapasassa sarire sulam na pavisati. Tato nimbasulam aharimsu tampi na pavisati. Ayasulam aharimsu tampi na pavisati. Tapasopi kim nu kho me pubbakammanti olokesi. Athassa jatissarananam uppajji tena pubbakammam olokento addasa. Kim panassa pubbakammanti kovilarasulena makkhikavedhanam. So kira purimabhave vaddhakiputto hutva pitu rakkhatacchanatthanam Gantva ekam makkhikam gahetva kovilarassa kanthakaya sule vijjhi. Tameva papakammam imam thanam patva ganhi. So na sakka ito papa maya muncitunti natva rajapurise aha sace mam sule uttapetukama kovilarasulam aharathati. Te tatha katva tam sule uttapetva arakkham datva pakkamimsu. Arakkhika paticchanna hutva tassa santikam agacchante olokenti. Tada dipayano ciram dittho me sahayoti mandabyassa santikam agacchanto sule uttasitoti tam divasamyeva antaramagge sutva tam thanam gantva ekamantam thito kim samma karakositi pucchitva akarakomhiti vutte attano manopadosam rakkhitum na sakkhiti pucchi. Samma yehi aham gahito neva tesam na ranno upari mayham manopadoso atthiti. Evam santepi tadisassa silavato chaya mayham sukhati vatva dipayano sulam nissaya nisidati. Athassa mandabyassa sarirato lohitabinduni patimsu. Tani suvannavanne sarire patitani sukkhitva kalakani sampajjimsu. Tato patthaya ca so kanhadipayano nama ahosi. So sabbarattim tattheva nisidi. Punadivase arakkhapurisa gantva tam pavattim ranno arocesum. Atha raja anisametva me katam kammanti vegena tattha gantva pabbajita kasma sulam nissaya nisinnositi dipayanam pucchi. Maharaja imam tapasam rakkhanto nisinnomhi kim pana tvam imassa karakabhavam va akarakabhavam va natva evam karositi. So kammassa asodhitabhavam acikkhi. Athassa so maharaja ranna nama nisammakarina bhavitabbam alaso gihi kamabhogi na sadhuti adini vatva dhammam desesi. Raja mandabyassa niddosabhavam natva sulam aharathati anapesi. Sulam haranta haritum nasakkhimsu. Mandabyo aha maharaja aham pubbe katakammavasena evarupam anayabyasanam sampatto mama sarirato sulam haritum na sakka sacepi mayham jivitam datukamo kakaccam aharapetva imam sulam cammasamam chindapehiti. Raja tatha karapesi. Antosarire sulo antoyeva ahosi. Tada kira so sukhumam salikahiram gahetva makkhikaya vaccamaggam pavesesi. Tam tassa antosarireyeva ahosi. So tena karanena amaritva attano ayukkhayeneva mari tasma ayampi na mariti. Raja tapase vanditva khamapetva ubhopi uyyane vasapento patijaggi. Tato patthaya mandabyo animandabyo nama jato. So rajanam upanissaya tattheva vasi. Dipayano pana tassa vanam phasukam katva attano gihisahayakassa mandabyassa santikameva gato. Tam pannasalam pavisantam eko puriso disva sahayakassa arocesi. So sutvava tutthacitto saputtadaro bahugandhamalavilepanadini adaya tam pannasalam gantva dipayanam vanditva pade dhovitva telena makkhetva panakam payetva animandabyassa pavattim sunanto nisidi. Athassa putto yannadattakumaro nama cankamanakotiyam gendukena kili. Tatra cekasmim vammike asiviso vasati. Kumarassa Bhumiyam pahatagenduko gantva vammikabile asivisassa matthake patati. So ajananto bile hattham pavesesi. Atha nam kuddho asiviso hattham damsi. So visavegena mucchito tattheva pati. Athassa matapitaro sappena datthabhavam natva kumarakam ukkhipitva tapasassa santikam anetva padamule nipajjapetva bhante pabbajita nama osatham va parittam va jananti puttakam no virogam karothati ahamsu. Aham osatham na janami naham vejjakammam karissami pabbajitoti. Tenahi bhante imasmim kumare mettam katva saccakiriyam karothati vutto tapaso sadhu saccakiriyam karissamiti vatva yannadattassa sise hattham thapetva pathamam gathamaha sattahamevaham pasannacitto punnatthiko acari brahmacariyam athaparam yam caritam mamayidam vassani pannasa samadhikani akamako vapi aham carami etena saccena suvatthi hotu hatam visam jivatu yannadattoti. Tattha athaparam yam caritanti atha tasma sattaham uttari yam mama brahmacariyam. Akamako vapiti pabbajjam anicchantoyeva. Etena saccena suvatthi hotuti sace atirekapannasa vassani anabhirativasam vasantena maya kassaci anaropitabhavo sacco etena Saccena yannadattakumarassa suvatthi hotu jivitam patilabhatuti. Saha saccakiriyaya yannadattakumarassa nippadesato uddham visam bhassitva pathavim pavisi. Kumaro akkhini ummiletva matapitaro oloketva ammati vatva parivattetva nipajji. Athassa pitaram kanhadipayano aha maya tava mama balam katam tvampi attano balam karohiti. So ahampi saccakiriyam karissamiti puttassa ure hattham thapetva dutiyam gathamaha yasma danam nabhinandi kadaci disvanaham atithim vasakale na capi me appiyatam avedum bahussuta samanabrahmana ca akamako capi aham dadosmi etena saccena suvatthi hotu hatam visam jivatu yannadattoti. Tattha vasakaleti vasanatthaya geham agatakale. Na capi me appiyatam avedunti bahussutapi pana samanabrahmana ca ayam neva danam abhinandati na amheti imam mama appiyabhavam neva janimsu. Ahanhi piyacakkhuhiyeva olokemiti dipeti. Etena saccenati sace aham danam dadamanopi vipakam asaddahitva attano anicchaya dammi anicchanabhavanca mama pare na jananti etena saccena suvatthi hotuti attho. Evam tena saccakiriyaya kataya katito uddham visam bhassitva pathavim pavisi. Kumaro utthaya nisidi thatum pana na sakkoti. Athassa pita mataram aha bhadde maya attano balam katam tvam idani saccakiriyam katva puttassa utthaya gamanabhavam karohiti. Sami atthi mayham ekam saccam tava pana santike kathetum na sakkati. Bhadde yathatatha me puttam arogam karohiti. Sa sadhuti sampaticchitva saccam karonti tatiyam gathamaha asiviso tata pahutatejo yo tam adamsi bilara uddhacca tasminca me appiyataya ajja pitaranca te natthi koci viseso etena saccena suvatthi hotu hatam visam jivatu yannadattoti. Tattha tatati puttam alapati. Pahutatejoti balavaviso. Bilarati vivara. Ayameva va patho. Uddhaccati uddharitva vammikabilato utthayati attho. Pitaranca teti pitari ca te. Atthakathayam pana ayameva va patho. Idam vuttam hoti tata yannadatta asminca asivise tava pitari ca appiyabhavena mayham koci viseso natthi tanca pana appiyabhavam thapetva ajja maya koci janapitapubbo nama natthi sace etam saccam etena saccena tava suvatthi hotuti. Saha saccakiriyaya sabbavisam bhassitva pathavim pavisi. Yannadatto nibbisena sarirena utthaya kilitum araddho. Evam putte utthite mandabyo dipayanassa ajjhasayam pucchanto catuttham gathamaha santa dantayeva paribbajanti annatra kanha natthi akamarupa dipayana kissa jigucchamano akamako carasi brahmacariyanti. Tassattho yekeci khattiyadayo kamam pahaya idha loke pabbajanti te annatra kanha bhavantam kanham thapetva anne akamarupa nama natthi sabbe jhanabhavanaya kilesanam samitatta santa cakkhadini dvarani yatha nibbisevanani honti tatha tesam damitatta danta hutva abhirata ca brahmacariyam caranti tvam pana bhante dipayana kimkarana papam jigucchamano akamako hutva brahmacariyam carasi kasma puna agarameva ajjhavasasiti. Athassa so karanam kathento pancamam gathamaha saddhaya nikkhamma puna nivatto so elamugo ca palo vatayam etassa vadassa jigucchamano akamako carami brahmacariyam vinnupasatthanca satanca thanam evam aham punnakaro bhavamiti. Tassattho kanhakammanca phalanca saddahitva tava mahantam vibhavam pahaya agara nikkhamitva yam pajahi puna tadatthameva nivatto so ayam lalamukho vata gamadarako viya ca palo vatati idam vadam jigucchamano aham attano hirottappabhedabhayena anicchamanopi brahmacariyam carami. Kinci bhiyyova pabbajjapunnanca nametam vinnuhi buddhadihi pasattham tesanneva ca satam nivasanatthanam evam iminapi karanena aham punnakaro bhavami assumukhopi rudamano brahmacariyam caramiyevati. Evam so attano ajjhasayam kathetva puna mandabyam pucchanto chattham gathamaha samane tvam brahmane addhike ca santappayasi annapanena bhikkham opanabhutamva gharam tavayidam annena panena upetarupam atha kissa vadassa jigucchamano akamako danamimam dadasiti. Tattha bhikkhanti carantanam bhikkhanca sampadetva dadasi. Opanabhutamvati catumahapathe khanitasadharanapokkharani viya. Tato mandabyo attano ajjhasayam kathento sattamam gathamaha pitaro ca me asu pitamaha ca saddha ahu danapati vadannu Tam kulavattam anuvattamano maham kule antimagandhino ahum etassa vadassa jigucchamano akamako danamimam dadamiti. Tattha asunti padassa saddhati imina sambandho. Saddha ahesunti attho. Ahuti saddha hutva tato uttarim danajetthaka ceva vadetha karothati vuttavacanassa atthajotanaka ca ahesum. Tam kulavattanti tam kule vattam. Atthakathayam pana ayameva va patho. Maham kule antimagandhino ahunti aham attano kule sabbapacchimako ceva kulapalapo ca ma ahunti sallakkhetva etam kulantima kulapalapoti vadam jigucchamano aham anicchamanova idam danam dadamiti dipeti. Evanca pana vatva mandabyo attano bhariyam pucchanto atthamam gathamaha daharim kumarim asamatthapannam yantanayim natikule sugatte na capi me appiyatam avedi annatra kama paricarayanta atha kena vannena maya hi bhoti samvasadhammo ahu evarupoti. Tattha asamatthapannanti kutumbam vicaretum appatibalapannam atitaruninneva samanam. Yantanayinti yam tam anayim yam aham daharimeva samanam tam natikulato anesinti vuttam hoti. Annatra kama paricarayantati ettakam kalam vina kamena anicchaya mam paricarayantapi attano appiyabhavampi mam na janapesi sampiyaya- manarupava mam paricari. Kena vannenati kena karanena. Bhotiti tam alapati. Evarupoti asivisasamanapatikulabhavena maya saddhim tava samvasadhammo evarupo piyasamvaso viya katham jatoti. Athassa sa kathenti navamam gathamaha ara dure nayidha kadaci atthi parampara nama kule imasmim tam kulavattam anuvattamana maham kule antimagandhini ahum etassa vadassa jigucchamana akamaka pattha carami tuyhanti. Tattha ara dureti annamannavevacanam. Atidureti tam dassenti evamaha. Idhati nipatamattam na kadaciti attho. Paramparati purisaparampara. Idam vuttam hoti sami imasmim amhakam natikule durato patthaya yava sattama kulaparivatta purisaparampara nama natthi. Ekitthiyapi samikam chaddetva anno puriso gahitapubbo nama natthiti. Tam kulavattanti ahampi tam kulavattam Kulappavenim anuvattamana attano kule pacchimika palalabhuta ma assanti sallakkhetva etam kulantima kulagandhiniti vadam jigucchamana akamakapi tuyham pattha carami veyyavaccakarika padaparicarika jatamhiti. Evanca pana vatva maya samikassa santike abhasitabbam tuyham bhasitam kujjheyyapi me ayam amhakam kulupakatapasassa sammukheyeva nam khamapessamiti cintetva khamapenti dasamam gathamaha mandabya bhasissam abhasaneyyam tam khamatam puttahetu mamajja puttapemam nayidha paratthi kinci so no ayam jivati yannadattoti. Tattha tam khamatanti tam khamayatu. Puttahetu mamajjati tam mama bhasitam ajja imassa puttassa hetu khamayatu. So no ayanti yassa puttassa karana maya etam bhasitam so no putto jivati imassa jivitalabheneva me khamahi ajjato patthaya tava vasavattini bhavissamiti. Atha nam mandabyo utthehi bhadde khamami te ito patthaya ma pharusacitta ahosi ahampi te appiyam na karissamiti aha. Bodhisatto mandabyam aha avuso taya dussamgharadhanam samharitva kammanca phalanca asaddahitva danam dentena ayuttam katam ito patthaya danam saddahitva dadeyyasiti. So sadhuti Sampaticchitva bodhisattam aha bhante taya amhakam dakkhineyyabhave thatva anabhiratena brahmacariyam carantena ayuttam katam ito patthaya idani yatha tayi katakara mahapphala honti evam cittam pasadetva suddhacitto jhanabhirato hutva brahmacariyam carahiti. Te mahasattam vanditva utthayasana agamamsu. Tato patthaya bhariya samike susneha ahosi. Mandabyo pasannacitto saddhaya danam adasi. Bodhisatto anabhiratim vinodetva jhanabhinna uppadetva brahma- lokaparayano ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane ukkanthitabhikkhu sotapattiphale patitthahi. Tada mandabyo anando ahosi bhariya visakha putto rahulo animandabyo sariputto kanhadipayano pana ahamevati. Kanhadipayanajatakam chattham.The Pali Atthakatha in Roman Book 39 page 456-468. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=39&A=9199&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=39&A=9199&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=1380 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=5649 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=5725 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=5725 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]