ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 4 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.1)

page219.

Antevasim pahinissati, so maya saddhim vadapativadamkatva nanappakaram asabbhivakyam vakkhati, tamaham dametva nibbisevanam karissami. So acariyassa kathessati, athassacariyo tam katham sutva agamma mama lakkhanani pariyesissati, tassaham dhammam desessami. So desanapariyosane sotapattiphale patitthahissati. Desana mahajanassa saphala bhavissati"ti pancasatabhikkhuparivaro tam janapadam patipanno. Tena vuttam "kosalesu carikam caramano mahata bhikkhusamghena saddhim pancamattehi bhikkhusatehi"ti. Yena icchanangalanti yena disabhagena icchanangalam avasaritabbam, yasmim va padese icchanangalam. Icchanankalantipi 1- patho. Tadavasariti tena avasari, tam va avasari. Tena disabhagena gato, tam va padesam gatoti attho. Icchanangale viharati icchanangalavanasandeti icchanangalam upanissaya icchanan- galavanasande silakkhandhavaram bandhitva samadhikontam ussapetva sabbannutananasaram pavattayamano dhammaraja yathabhirucitena viharena viharati. Pokkharasativatthuvannana [255] Tena kho pana samayenati yena samayena bhagava tattha viharati. Tena samayena, tasmim samayeti ayamattho. Brahmam anatiti brahmano, mantam 2- sajjhayatiti attho. Idameva hi jatibrahmananam niruttivacanam. Ariya pana bahitapapatta brahmanati vuccanti. Pokkharasatiti 3- idam tassa namam. Kasma pokkharasatiti vuccati? tassa kira kayo setapokkharasadiso, devanagare Ussapitarajatatoranam viya sobhati, sisam panassa kalavannam indanilamanimayam viya, massupi candamandale kalamegharaji viya khayati, akkhini niluppalasadisani, nasa rajatapanalika viya suvattita suparisuddha, hatthapadatalani ceva mukhadvaranca katalakharasaparikammam viya sobhati, ativiya sobhaggappatto brahmanassa attabhavo, arajake thane rajanam katum yuttamimam brahmanam. Evamesa 4- sassiriko. Iti nam pokkharasadisatta pokkharasatiti sanjananti. @Footnote: 1 cha.Ma. ijjhanangalantipi 2 cha.Ma. mante 3 Si.,i. pokkharasaditi 4 Ma. evameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Ayam pana kassapasammasambuddhakalepi 1- tinnam vedanam paragu dasabalassa danam datva dhammadesanam sutva devaloke nibbatti. So tato manussalokam agacchanto matukucchivasam jigucchitva himavantapasse 2- mahasare padumagabbhe nibbatti. Tassa ca sarassa avidure tapaso pannasalaya vasati. So tire thito tam padumam disva "idam padumam avasesapadumehi mahantataram, pupphitakale nam gahessami"ti cintesi. Tam sattahenapi na pupphati. Tapaso "kasma nukho idam sattahenapi na pupphati, handa nam gahessami"ti otaritva ganhi. Tam tena nalato chinnamattamyeva pupphitam. Athassabbhantare suvannacunnapinjaram viya rajatabimbam 3- padumarenupinjaram setavannam darakam addasa. So "mahapunno esa bhavissati, handa nam patijaggami"ti pannasalam netva patijaggitva sattavassakalato 4- patthaya tayo vede ugganhapesi. Darako tinnam vedanam param gantva pandito byatto jambudipe aggabrahmano ahosi. So aparena samayena ranno kosalassa sippam dassesi. Athassa sippe pasanno raja ukkattham nama mahanagaram brahmadeyyam adasi. Iti nam pokkhare sayitatta pokkharasatiti sanjananti. Ukkattham ajjhavasatiti ukkatthanamake nagare vasati, abhibhavitva va avasati. Tassa nagarassa samiko hutva yaya mariyadaya tattha vasitabbam, taya mariyadaya vasi. Tassa kira nagarassa vatthum ukka thapetva ukkasu jalamanasu aggahesum. Tasma tam ukkatthanti vuccati. Okkatthantipi patho, soyevattho. Upasaggavasena panettha bhummatthe upayogavacanam veditabbam. Tassa anupayogatta ca sesapadesu. Tattha lakkhanam saddasatthato 6- pariyesitabbam. Sattussadanti sattehi ussadam ussannam bahujanam akinnamanussam, posavaniyahatthiassamoramigadianekasattasamakinnam cati attho. Yasma panetam nagaram bahi avijjhitva jatena hatthiassadinam ghasatinena ceva gehacchadanatinena ca sampannam. Tatha darukatthehi ceva gehasambharakatthehi ca. Yasma cassabbhantare @Footnote: 1 cha.Ma.... kale 2 cha.Ma., i. himavantapadese 3 cha.Ma.... bimbakam @4 i. sattavassikakalato 5 ka. vasati 6 panini 1,4-48 suttam passitabbam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Vattacaturassadisanthana bahu pokkharaniyo, jalajakusumavicittani ca bahuni anekani talakani udakassa niccabharitaneva honti, tasma "satinakatthodakan"ti vuttam. Saha dhannenati sadhannam, pubbannaparannadibhedam bahudhannasannicayanti attho. Ettavata yasmim nagare brahmanosetacchattam ussapetva rajalilaya 1- vasati, tassa samiddhisampatti dipita hoti. Rajato laddham bhoggam rajabhogam. Kena dinnanti ce? ranna Pasenadina 2- kosalena dinanam. Rajadayanti ranno dayabhutam, dayajjanti attho. Brahmadeyyanti setthadeyyam, chattam ussapetva rajasankhepena bhunjitabbanti attho. Athava rajabhoganti sabbam chejjabhejjam anusasantena 3- nadititthapabbatadisu sunkam 4- ganhantena setacchattam ussapetva ranna hutva bhunjitabbam. Ranna pasenadina kosalena dinnam rajadayanti ettha tam nagaram ranna dinnatta rajadayam. Dayakarajadipanattham panassa "ranna pasenadina kosalena dinnanti idam vuttam. Brahmadeyyanti setthadeyyam. Yatha dinnam na puna gahetabbam hoti nissattham pariccattam, evam dinnanti attho. Assositi suni upalabhi, sotadvarasampattavacananigghosanusarena annasi. Khoti avadharanatthe, padapuranamatte va nipato. Tatthavadharanatthena assosieva, nassa koci savanantarayo ahositi ayamattho veditabbo. Padapuranena pana padabyanjanasilitthatamattameva. Idani yamattham brahmano pokkharasati assosi. Tam pakasento "samano khalu bho gotamo"ti adimaha. Tattha samitapapatta samanoti veditabbo. Vuttam hetam "samitassa honti papaka akusala dhamma"tiadi. 5- Bhagava ca anuttarena ariyamaggena samitapaPo. Tenassa yathabhuccagunadhigatametam namam, yadidam samanoti. Khaluti anussavanatthe nipato. Bhoti brahmanajatisamudagatam alapanamattam. Vuttampi cetam "bhovadi nama so hoti, sace hoti sakincano"ti. 6- @Footnote: 1 Si., i. rajasilhaya 2 Ma. passenadina 3 i. anusasayantena @4 i. sunke 5 Ma.mu. 12/434/380 mahaassapurasutta @6 khu. dhammapada. 25/396/86, Ma.Ma. 13/457/449 vasetthasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Gotamoti bhagavantam gottavasena parikitteti. tasma samano khalu bho gotamoti ettha samano kira bho gotamagottoti evamattho datthabbo. Sakyaputtoti idam pana bhagavato uccakulaparidipanam. Sakyakula pabbajitoti saddhapabbajitabhavadipanam. Kenaci parijunnena anabhibhuto aparikkhinamyeva tam kulam pahaya saddhapabbajitoti vuttam hoti. Tato param vuttatthameva. Tam kho panatiadi samannaphale vuttameva. Sadhu kho panati sundaram kho pana, atthavaham sukhavahanti vuttam hoti. Tatharupanam arahatanti yatharupo so bhavam gotamo, evarupanam yathabhuccagunadhigamena loke arahantoti laddhasaddanam 1- arahatam. Dassanam hotiti pasadasommani akkhini ummiletva dassanamattampi sadhu hotiti evam ajjhasayam katva. Ambatthamanavakatha [256] Ajjhayakoti idam "na danime jhayanti na danime jhayantiti kho vasettha `ajjhayaka ajjhayakat'evava tatiyam akkharam upanibbattan"ti 2- evam pathamakappikakale jhanavirahitanam brahmananam garahavacanam. Idani pana nam ajjhayatiti ajjhayako. Mante parivattetiti imina atthena pasamsavacanam katva voharanti. Mante dharetiti mantadharo. 3- Tinnam vedananti irubbedayajubbedasamavedanam. 4- Otthapahatakaranavasena param gatoti paragu. Saha nighanduna ca ketubhena ca sanighanduketubhanam. Nighanduti nighandurukkhadinam 5- vevacanapakasakam sattham. Ketubhanti kiriyakappavikappo kavinam upakaravaham 6- sattham. Saha akkharappabhedena sakkharappabhedanam. Akkharappabhedoti sikkha ca nirutti ca. Itihasapancamananti athabbanavedam catuttham katva "itiha asa, atiha asa"ti 7- idisavacanapatisamyutto puranakathasankhato itihaso pancamo etesanti itihasapancama, tesam itihasapancamanam vedanam. @Footnote: 1 cha.Ma. laddhasaddhanam 2 di. pati. 11/132/81 aggannasutta 3 i. mantasaro @4 cha.Ma. iruvedayajuvedasamavedanam 5 Si. namanighandurukkhadinam 6 Si. upakaraya @7 cha.Ma. itiha asa, itiha asati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Padam, visesanca 1- byakaranam adhiyati vedeti cati padako veyyakarano. Lokayatam vuccati vitandavadasattham. Mahapurisalakkhananti mahapurisanam buddhadinam lakkhanaparidipakam dvadasasahassaganthappamanam sattham. Yattha solasasahassagatha- parimana buddhamanta nama ahesum, yesam vasena imina lakkhanena samannagata buddha nama honti, imina paccekabuddha, imina dve aggasavaka, asiti mahasavaka, buddhamata, buddhapita, aggupatthako, aggupatthayika, raja cakkavattiti ayam viseso pannayati. Anavayoti imesu lokayatamahapurisalakkhanesu anuno paripurikari, 2- avayo na hotiti vuttam hoti. Avayo nama yo tani atthato ca ganthato ca sandharetum 3- na sakkoti, anunnatapatinnatoti anunnato ceva patinnato ca. Acariyenassa "yamaham janami tam tvam janasi"ti adina nayena anunnato. "ama acariya"ti attana tassa pativacanadanapatinnaya patinnatoti attho. Katarasmim adhikare? sake acariyake tevijjake pavacane. [257] Esa kira brahmano cintesi "imasmim loke `aham buddho, aham buddho'ti uggatassa namam gahetva bahu jana vicaranti, tasma na me anussavamatteneva upasankamitum yuttam. Ekaccam hi upasankamantassa apakkamanampi garukam hoti, anatthopi uppajjati. Yannunaham mama antevasikam pesetva `buddho va no va'ti janitvava upasankameyyan"ti, tasma manavam amantetva "ayam tata"ti adimaha. Tam bhavantanti tassa bhoto gotamassa. Tatha santamyevati tatha satoyeva. Etthapi 4- hi itthambhutakhyanatthavaseneva upayogavacanam. [258] Yatha katham panaham bho tanti ettha katham panaham bho tam bhavantam gotamam janissami, yatha sakka so natum, tatha me acikkhahiti attho. Yathati va nipatamattameva etam. Kathanti ayam akarapuccha, kena karanenaham tam bhavantam gotamam janissamiti attho. Evam vutte kira nam upajjhayo "kim tvam tata pathaviyam thito pathavim na passamiti viya, candimasuriyanam @Footnote: 1 cha.Ma. tadavasesanca 2 cha.Ma. paripurakari 3 i. santanetum 4 cha.Ma. idhapi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Obhase thito candimasuriye na passamiti viya vadasi"tiadini vatva jananakaram dassento "agatani kho tata"tiadimaha. Tattha mantesuti vedesu. Tathagato kira uppajjissatiti patikacceva suddhavasa deva vedesu lakkhanani pakkhipitva "buddhamanta namete"ti brahmanaveseneva vede vacenti "tadanusarena mahesakkha satta tathagatam janissanti"ti. Tena pubbe vedesu mahapurisalakkhanani agacchanti. Parinibbute pana tathagate anukkamena antaradhayanti. Tena etarahi natthi. 1- Mahapurisassati panidhisamadanananakarunadigunamahato purisassa. Dveyeva gatiyoti dveeva nittha. Kamancayam gatisaddo "panca kho ima sariputta gatiyo"tiadisu 2- bhavabhede vattati. "gati miganam pavanantiadisu 3- nivasanatthane. "evam adhimattagatimanto"ti 4- adisu pannayam. "gatigatan"tiadisu 5- visatabhave. Idha pana nitthayam vattatiti veditabbo. Tattha kincapi yehi lakkhanehi samannagato raja cakkavatti hoti, na teheva buddho hoti, jatisamannato pana taniyeva taniti vuccanti. Tena vuttam "yehi samannagatassa"ti. Sace agaram ajjhavasatiti yadi agare vasati. Raja hoti cakkavattiti catuhi acchariyadhammehi, sangahavatthuhi ca lokam ranjanato raja, cakkaratanam vatteti catuhi sampatticakkehi vattati, tehi ca param vatteti, parahitaya ca iriyapathacakkanam vatto etasmim atthiti cakkavatti. Ettha ca "raja"ti samannam, "cakakavatti"ti visesam. Dhammena caratiti dhammiko, nayena samena vattatiti attho. Dhammena rajjam labhitva raja jatoti dhammaraja, parahitadhammakaranena va dhammiko. attahitadhammakaranena dhammaraja. Caturantaya issaroti caturanto, catusamuddantaya, catubbidhadipavibhusitaya ca pathaviya issaroti attho. Ajjhattam kopadi paccatthike bahiddha ca sabbe rajano vijetiti vijitavi. Janapadatthavariyappattoti janapade dhuvabhavam thavarabhavam patto na sakka kenaci caletum, janapado va tamhi thavariyappatto anussuko 6- sakammanirato acalo asampavedhiti janapadatthavariyappatto. @Footnote: 1 cha.Ma. natthiti 2 Ma.mu. 12/153/113 3 vi. parivara. 8/339/315 @4 Ma.mu. 12/161/125 5 vi.cula. 6/204/237, @ khu. vimana. 26/657/63 6 Si. anussukko, cha.Ma.anuyutto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

Seyyathidanti nipato, tassa cetani katamaniti attho. Cakkaratanantiadisu cakkanca tam ratijananatthena ratanancati cakkaratanam. Esa nayo sabbattha. Imesu pana ratanesu ayam cakkavattiraja cakkaratanena ajitam jinati, hatthiassaratanehi vijite yathasukham anucarati, 1- parinayakaratanena vijitamanurakkhati, avasesehi upabhogasukhamanubhavati. Pathamena cassa ussahasattiyogo, pacchimena mantasattiyogo, gahapatihatthiassaratanehi pabhusattiyogo suparipunno hoti, itthimaniratanehi tividhasattiyogaphalam. So itthimaniratanehi bhogasukhamanubhavati, sesehi issariyasukham. Visesato cassa purimani tini adosakusalamulajanitakammanubhavena sampajjanti, majjhimani alobhakusalamulajanitakammanubhavena, pacchimamekam amohakusalamulajanitakammanubhavenati veditabbam. Ayamettha sankhePo. Vittharo pana bojjhangasamyutte 2- ratanasuttassa 2- upadesato gahetabbo. Parosahassanti atirekasahassam. Surati abhirukajatika. Virangarupati devaputtasadisakaya, evam taveke vannayanti. Ayam panettha sabhavo. 3- Virati uttamasura vuccanti, viranam angam virangam, virakaranam viriyanti vuttam hoti, virangam rupam etesanti virangarupa, viriyamayasarira viyati vuttam hoti. Parasenappamaddanati sace patimukham 4- tittheyya parasena, tam madditum 5- samatthati adhippayo. Dhammenati "pano na hantabbo"tiadina 6- pancasiladhammena. Araham hoti sammasambuddho loke vivatatacchadoti ettha ragadosamohamanaditthiavijjaduccaritacchadanehi sattahi paticchanne kilesandhakare loke tam chadanam vivattetva samantato sanjataloko hutva thitoti vivattacchado. Tattha pathamena padena pujarahata, dutiyena tassa hetu, yasma sammasambuddhoti, tatiyena buddhattahetubhuta vivattacchadata vuttati veditabba. Athava vivatto ca vicchado cati vivattacchado, vattarahito chadanarahito cati vuttam hoti. Tena araham vattabhavena, sammasambuddho chadanabhavenati evam purimapadadvayasseva hetudvayam vuttam hoti, dutiyena vesarajjena cettha purimasiddhi, pathamena dutiyasiddhi, tatiyacatutthehi tatiyasiddhi hoti. Purimanca dhammacakkhum, @Footnote: 1 i. anuvicarati 2 sam. maha. 19/223/88 cakkavattisutta 3 Ma. sabbhavo @4 Ma. parimukham 5 cha.Ma. parimadditum 6 di. maha. 10/244/151 mahasudassanasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Dutiyam buddhacakkhum, tatiyam samantacakkhum sadhetiti veditabbam. Tvam mantanam patiggagahetati iminassa mantesu surabhavam janeti. [259] Sopi taya acariyakathaya lakkhanesu vigatasammoho ekobhasajato 1- viya buddhamante sampassamano "evam bho"ti aha. Tassattho:- yatha bho tvam vadasi, evam karissamiti. Valavarathamaruyhati valavayuttam ratham aruyhitva. 2- Brahmano kira yena rathena sayam vicarati, tameva ratham datva manavam pesesi. Manavakati 3- pokkharasatisseva antevasika. So kira nesam "ambatthena saddhim gacchatha"ti sannam adasi. Yavatika yanassa bhumiti yattakam sakka hoti yanena gantum, ayam yanassa bhumi nama. Yana paccorohitvati ayanabhumim dvarakotthakasamipam gantva yanato patiorohitva. Tena kho pana samayenati yasmim samaye ambattho aramam pavisi, tasmim pana samaye, thitamajjhanhikasamaye. 4- Kasma pana tasmim samaye cankamantiti? panitabhojanapaccayassa thinamiddhassa vinodanattham, divapadhanika va te. Tadisananhi pacchabhattam cankamitva nhayitva sariram utum gahapetva nisajja samanadhammam karontanam cittam ekaggam hoti. Yena te bhikkhuti so kira "kuhim samano gotamo"ti parivenato parivenam anagantva "pucchitvava pavisissami"ti vilokento arannahatthi viya mahacankame cankamamane pamsukulike bhikkhu disva tesam santikam agamasi. Tam sandhaya idam "yena te bhikkhu"ti adi vuttam. Dassanayati datthum, passitukama hutvati attho. [260] Abhinnatakolannoti pakatakulajo. Tada kira jambudipe ambatthakulam nama pakatakulam ahosi. Abhinnatassati rupajatimantakulapadesehi pakatassa. Agaruti abhariko. Yo hi ambattham napetum na sakkuneyya, tassa tena saddhim kathasallapo garu bhaveyya, bhagavato pana tadisanam manavanam satenapi @Footnote: 1 cha.Ma. ekobhasajate 2 cha.Ma., i. abhiruhitva 3 cha.Ma. manavapi @4 ka. thitamajjhantikasamaye 5 Ma. olokento

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Sahassenapi panham putthassa vissajjane dandhayitattam natthiti mannamana "agaru kho pana"ti cintayimsu. Viharoti gandhakutim sandhayahamsu. Ataramanoti aturito, sanikam padappamanatthane padam nikkhipanto vattam katva susammattham muttadalasinduvarasantharasadisam valukam 1- avinasentoti attho. Alindanti pamukham. Ukkasitvati ukkasitasaddam katva. Aggalanti dvarakavatam. 2- Akotehiti agganakhena 3- sanikam 4- kuncikachiddasamipe akotehiti vuttam hoti, dvaram kira atiupari amanussa, atihettha dighajatika kotenti, tatha anakotteva majjhe chiddasamipe kotetabbanti idam dvarakotanavattanti dipenta vadanti. [261] Vivari bhagava dvaranti na bhagava utthaya dvaram vivari, "vivaratu"ti 5- pana hattham pasaresi. Tato "bhagava tumhehi anekasu kappakotisu danam dadamanehi na sahattha dvaravivaranakammam katan"ti sayameva dvaram vivatam. Tam pana yasma bhagavato manena vivatam, tasma "vivari bhagava dvaran"ti vattum vattati. Bhagavata saddhim sammodimsuti yatha khamaniyadini pucchanto bhagava tehi, evam tepi bhagavata saddhim samappavattamoda ahesum. Sitodakam viya unhodakena sammoditam ekibhavam agamamsu. Yaya ca "kacci bho gotama khamaniyam, kacci yapaniyam, kacci bhoto ca gotamassa savakananca appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharo"tiadikaya kathaya sammodimsu, tam pitipamojjasankhata- sammodajanato, sammoditum yuttabhavato ca sammodaniyam, atthabyanjanamadhurataya sucirampi kalam saretum nirantaram pavattetum arahabhavato saritabbabhavato ca saraniyam. Suyyamanasukhato ca sammodaniyam, anussariyamanasukhato ca saraniyam. Tatha byanjanaparisuddhataya sammodaniyam, atthaparisuddhataya saraniyanti evamanekehi pariyayehi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva pariyosapetva nitthapetva ekamamtam nisidimsu. Ambattho pana manavoti so kira bhagavato rupasampattiyam cittappasadamattampi akaritva "dasabalam apasadessami"ti udare baddhasatakam @Footnote: 1 cha.Ma. valikam 2 ka. Si. kavatam 3 cha.Ma. agganakhehi @4 Si. isakam 5 ka. vivariyatuti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Muncitva kanthe olambetva ekena hatthena dussakannam gahetva cankamam abhiruhitva kalena bahum, kalena udaram, kalena pitthim dassento kalena hatthavikaram, karena bhamukavikaram karonto "kacci te bho gotama dhatusamata, kacci bhikkhaharena na kilamatha, 1- akilamathakaroyeva pana te pannayati, thulani hi te angapaccangani, pasadikattham 2- gatagatatthane te bahu jana `lajapabbajito'ti ca `buddho'ti ca uppannabahumana panitam ojavantamaharam denti. Passatha bho geham cittasala viya dibbapasado viya. Imam mancam passatha, bimbohanam passatha, kim evarupe thane vasantassa samanadhammam katum dukkaran"ti evarupam upphandanakatham 3- anacarabhavasaraniyam vitisaretiti 4- tena vuttam "ambattho pana manavo cankamantopi nisinnena bhagavata kinci kinci 5- katham saraniyam vitisareti, thitopi nisinnena bhagavata kinci kinci 5- katham saraniyam vitisaretiti. [262] Athakho bhagavati atha bhagava "ayam manavo hattham pasaretva bhavaggam gahetukamo viya, padam pasaretva avicim vicaritukamo viya, mahasamuddam taritukamo viya, sinerum arohitukamo viya ca atthane vayamati, handa tena saddhim mantemi"ti ambattham manavam etadavoca. Acariyapacariyehiti acariyehi ca tesam acariyehi ca. Pathamaibbhavadavannana [263] Gacchanto vati ettha kamam tisu iriyapathesu brahmano acariyabrahmanena saddhim sallapitumarahati, ayam pana manavo manatthaddhataya kathasallapam 6- karonto cattaropi iriyapathe yojessamiti "sayano va hi bho gotama sayanena"ti aha. Tato kira tam bhagava "ambattha gacchantassa va gacchantena thitassa va thitena nisinnassa va nisinnena acariyena saddhim katha nama sabbacariyesu @Footnote: 1 cha.Ma. na kilamasi, Ma. na kilamati 2 ka. pasadikani yattha, Si. pasadikattha @3 cha.Ma., i. uppandanakatham 4 cha.Ma., i. katheti @5-5 cha.Ma. kanci kanci 6 cha.Ma. kathapalasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Labbhati, tvam pana sayano sayanenacariyena saddhim kathesi, kinte acariyo gorupam, udahu gadrabhan"ti 1- aha. So kujjhitva "ye ca kho te bho gotama mundakati adimaha. Tattha munde "munda"ti, samane ca "samana"ti vattum vatteyya, ayam pana hilento "mundaka samanaka"ti aha. Ibbhati gahapatika. Kanhati kanha, kalakati attho. Bandhupadapaccati ettha bandhuti brahma adhippeto. Tam hi brahmana "pitamaho"ti voharanti. Padanam apacca padapacca, brahmuno pitthipadato jatati adhippayo. Tassa kira ayam laddhi:- brahmana brahmuno mukhato nikkhanta, khattiya urato, vessa nabhito, sudda januto. Samana pitthipadatoti. 2- Evam kathento ca panesa kincapi aniyametva katheti, athakho bhagavantameva vadamiti katheti. Athakho bhagava "ayam ambattho agatakalato patthaya maya saddhim kathayamano manameva nissaya katheti, asivisam givayam ganhanto viya, aggikkhandham alinganto viya, mattavaravaranam sondaya paramasanto viya, attano pamanam na janati, handa nam janapessami"ti cintetva "atthikavato kho pana te ambattha"ti adimaha. Tattha agantva kattabbakiccasankhato attho etassa atthiti atthikam, tassa manavassa cittam, atthikamassa atthiti atthikava, tassa atthikavato, tava idhagamanam ahositi attho. Kho panati nipatamattam. Yayeva kho panatthayati yeneva kho pana atthena. Agaccheyyathati mama va annesam va santikam yada kadaci agaccheyyatha. Tameva atthanti idam purisalingavaseneva vuttam. Manasi kareyyathati citte kareyyatha. Idam vuttam hoti:- tvam acariyena attano karaniyena pesito, na amhakam paribhavanatthaya, tasma tameva kiccam manasikarohiti. Evamassa annesam santikam agatanam vattam dassetva mananigganhanattham "avusitavayeva kho pana"ti adimaha. Tassattho:- passatha bho ayam ambattho manavo acariyakule avusitava asikkhito appassuto va samano. Vusitamaniti "aham vusitava sikkhito bahussuto"ti @Footnote: 1 cha.Ma. tvan"ti 2 di. pati. 11/114/69, Ma.Ma. 13/402/389

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Attanam mannati. Etassa hi evam pharusavacanasamudacarena. 1- Karanam kimannatra avusitattati acariyakule asamvuddha asikkhita appassutayeva hi evam vadantiti. [264] Kupitoti kuddho. Anattamanoti asakamano. Kim pana bhagava tassa kujjhanabhavam natva evamaha udahu anatvati? natva ahati. Kasma natva ahati? tassa mananimmadanattam. Bhagava hi annasi "ayam maya evam vutte kujjhitva mama natake akkosissati, athassaham yatha nama kusalo bhisakko dosam uggiletva niharati, evameva gottena gottam kulapadesena kulapadesam utthapetva bhavaggappamanena viya utthitam manaddhajam mule chetva nipatessami"ti. Khumsentoti ghattento. Vambhentoti hilento. Papito bhavissatiti candatadidosam 2- papito bhavissati. Candati mananissitakodhayutta. Pharusati khaRa. Lahusati lahuka. Appakeneva tussanti va dussanti va, udakapitthe labukataham 3- viya appakeneva uppalavanti. 4- Rabhasati 5- bahubhanino. Sakyanam mukhe vivate annassa vacanokaso natthiti adhippayeneva vadati. Samanati idam "santa"ti purimapadasseva vevacanam. Na sakkarontiti na brahmananam sundarenakarena 6- karonti. Na garum karontitim brahmanesu garavam na karonti. Na manentiti na manena piyayanti. Na pujentiti maladihi nesam pujam na karonti. Na apacayantiti abhivadanadihi nesam apacitikammam 7- nicavuttim na dassenti. Tayidanti tam idam. Yadime sakyati yam ime sakya na brahmane sakkaronti .pe. Na apacayanti, tam tesam asakkarakaranadi sabbam na yuttam, nanulomanti attho. Dutiyaibbhavadavannana [265] Aparaddhunti aparajjhimsu. Ekamidahanti ettha idati 8- nipatamattam. Ekamahanti attho. Santhagaranti 9- rajjaanusasanasala. Sakyati @Footnote: 1 cha.Ma. pharusavacanasamudacare 2 cha.Ma. candabhavadidosam 3 cha.Ma. alabukataham @4 cha.Ma. upalavanti 5 cha.Ma. bhassa 6 i. sundare kare @7 i. apacayanakammam 8 cha.Ma., i. idanti 9 cha.Ma. sandhagaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Abhisittarajano. Sakyakumarati anabhisitta. Uccesuti yathanurupesu pallankapithakavettasanaphalakacittattharanadibhedesu. Sanjagghantati upphandanavasena mahahasitam hasanta. Samkilantati sitamattakaranaangulisanghattanapanippaharadanadini 1- karonta. Mamanneva manneti evamaham mannami mamanneva anuhasanti, na annanti. Kasma pana te evamakamsuti? te kira ambatthassa kulavamsam jananti. Ayam ca tasmim samaye yava padanta olambetva nivatthasatakassa ekena hatthena dussakannam gahetva khandhatthikam nametva manamadena matto viya agacchati. Tato "passatha bho amhakam dasassa kanhayanagottassa ambatthassa agamanakaranan"ti vadanta evamakamsu. Sopi attano kulavamsam janati. Tasma "mamanneva manne"ti takkayittha. Asanenati "idamasanam, ettha nisidahi"ti evam asanena nimantanam nama hoti, tatha na koci akasi. Tatiyaibbhavadavannana [266] Latukikati khettaleddunam antaranivasini 2- khuddakasakunika. Kulavaketi nivasanatthane. Kamalapiniti yadicchakabhanini. Yam yam icchati, tam tam lapati, na tam koci hamso va konco va moro va agantva "kim tvam lapasi"ti nisedheti. Abhisajjitunti kodhavasena laggitum. Evam vutte manavo "ayam samano gotamo attano natake latukikasadise katva amhe hamsakoncamorasame 3- karoti, nimmanodani jato"ti mannamano uttarim cattaro vanne dasseti. Dasiputtavadavannana [267] Nimmadetiti nimmadeti nimmane karoti. Yannunahanti yadi panaham. "kanhayanohamasmi bho gotama"ti idam kira vacanam ambattho tikkhattum mahasaddena avoca. Kasma avoca? kim asuddhabhavam na janatiti? ama janati. @Footnote: 1 cha.Ma. hasita... 2 cha.Ma., i. antare nivasini 3 Ma..... morasadise

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Janantopi bhavapaticchannametam karanam, tam anena na dittham. Apassanto mahasamano kim vakkhatiti mannamano manathaddhataya avoca. Matapettikanti matapitunam santakam. Namagottanti pannattivasena namam, pavenivasena gottam. Anussaratoti anussarantassa kulakotim sodhentassa. Ayyaputtati samino putta. Dasiputtoti gharadasiya putto. Tasma yatha dasena samino upasankamitabba, evam anupasankamantam tam disva sakya anujagghimsuti dasseti. Ito param tassa dasabhavam, sakyananca samibhavam pakasetva attano ca ambatthassa ca kulavamsam aharanto "sakya kho pana"ti adimaha. Tattha dahantiti thapenti, okkako no pubbapurisoti evam kathentiti 1- attho. Tassa kira ranjho kathanakale ukka viya mukhato pabha niccharati, tasma tam "okkako"ti sanjanimsuti. Pabbajesiti nirahi. Idani te namavasena dassento "okkamukhan"ti adimaha. Tatrayam anupubbikatha:- pathamakappikanam kira ranno mahasammatassa rojo nama putto asohi. Rojassa vararojo, vararojassa kalyano, kalyanassa varakalyano, varakalyanassa mandhata, mandhatussa varamandhata, varamandhatassa uposatho, uposathassa varo, varassa upavaro, upavarassa maghadevo 2-, maghadevassa paramparaya caturasiti khattiyasahassani ahesum tesam pacchato tayo okkakavamsa ahesum. Tesu tatiyaokkakassa panca mahesiyo ahesum hattha 3- citta jantu jalini visakhati. Ekekissa pancapancaitthisataparivaRa. Sabbajetthakaya cattaro putta okkamukho karakandu hatthiniko sinipuroti. 4- Panca dhitaro piya suppiya ananda vijita vijitasenati. Iti sa nava putte vijayitva kalamakasi. Atha raja annam daharim abhirupam rajadhitaram anetva aggamahesitthane thapeti. Sa jantum nama puttam vijayi. Atha nam pancamadivase alankaritva ranno dassesi. Raja tuttho tassa varam adasi. Sa natakehi saddhim mantetva @Footnote: 1 cha.Ma. karontiti 2 i. makkhadevo @3 i. bhatta 4 cha.Ma., i. sinisuroti, Si. kasinipuroti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Puttassa rajjam yaci. Raja "nassa vasali, mama puttanam antarayam icchasi"ti tajjesi. Sa punappunam raho rajanam paritosetva "maharaja musavado nama na vattati"tiadini vatva yacatiyeva. Atha raja putte amantesi "aham tata tumhakam kanittham jantukumaram disva tassa matu sahasa varam adasim, sa puttassa rajjam parinametum icchati. Tumhe thapetva mangalahatthim, mangalaassam, mangalarathanca yattake icchatha, tattake hatthiassarathe gahetva gacchatha. Mamaccayena agantva rajjam kareyyatha"ti atthahi amaccehi saddhim uyyojesi. Te nanapupakaram roditva kanditva "tata amhakam dosam khamatha"ti rajananceva rajorodhe ca khamapetva, "mayampi bhatuhi saddhim gacchama"ti rajanam apucchitva nagara nikkhanta bhaginiyo adaya caturanginiya senaya parivuta nagara nikkhamimsu. "kumara pitu accayena agantva rajjam karessanti, gacchama ne upatthahama"ti cintetva bahu manussa anubandhimsu. Pathamadivase yojanamatta sena ahosi, dutiye dviyojanamatta, tatiye tiyojanamatta. Kumara mantayimsu "maha ayam 1- balakayo, sace mayam kanci samantarajanam madditva janapadam ganheyyama, sopi no nappasaheyya. Kim paresam pilaya kataya, maha ayam jambudipo, aranne nagaram mapessama"ti himavantabhimukha gantva nagaravatthum pariyesimsu. Tasmim ca samaye amhakam bodhisatto brahmanamahasalakule nibbattiva kapilabrahmano nama hutva nikkhamma isipabbajjam pabbajitva himavantapasse pokkharaniya tire sakavanasande pannasalam mapetva vasati. So kira bhummapalam 2- nama vijjam janati, yaya uddham asitihatthe akase, hettha ca bhumiyampi gunadosam passati. Ekasmim padese tinagumbalata dakkhinavatta pacinabhimukha jayanti. Sihabyagghadayo migasukare, sappabilara ca mandukamusike anubandhamana tam padesam patva na sakkonti te anubandhitum. Annadatthum tehi santajjita @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 cha.Ma. bhummajalam, Si. bhumicalam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Nivattantiyeva. So "ayam pathaviya aggappadeso"ti natva tattha attano pannasalam mapesi. Atha te kumare nagaravatthum pariyesamane attano vasanokasam agate disva pucchitva tam pavattim natva tesu anukampam janetva avoca "imasmim pannasalatthane mapitam nagaram jambudipe agganagaram bhavissati, ettha jatapurisesu ekeko 1- purisasatampi purisasahassampi abhibhavitum 2- sakkhissati, ettha nagaram mapetha, pannasalatthane ranno gharam karotha. Imasmim hi okase thatva candalaputtopi cakkavattibalena atiseyyo"ti. Nanu bhante ayyassa vasanokasoti? mama vasanokasoti ma cintayittha, mayham ekapasse pannasalam katva nagaram mapetva "kapilavatthun"ti namam karothati. Te tatha katva tattha nivasam kappesum. Atthamacca 3- "ime daraka vayappatta, sace nesam pita santike bhaveyya, so avahavivaham kareyya, idani pana amhakam bharo"ti cintetva kumarehi saddhim mantayimsu. Kumara "amhakam sadisa khattiyadhitaro nama na passama, napi bhagininam sadise khattiyakumarake, asadisasampayoge 4- ca no uppanna putta matito va pitito va aparisuddha jatisambhedam papunissanti, tasma mayam bhaginihiyeva saddhim samvasam rocema"ti. 5- Te jatisambhedabhayena jetthabhaginim matutthane 6- thapetva avasesahi samvasam kappesum. Tesam puttehi ca dhitahi ca vaddhamananam aparena samayena jetthabhaginiya kuttharogo udapadi, kovilarapupphasadisani gattani ahesum. Rajakumara imaya saddhim ekato nisajjatthanabhojanadini karontanampi upari ayam rogo sankamatiti cintetva ekadivasam uyyanakilam gacchanta viya tam yane aropetva arannam pavisitva bhumiyam pokkharanim khanapetva tattha khadaniyabhojaniyena saddhim tam pakkhipitva gharasankhepena upari padaram paticchadetva pamsum datva pakkamimsu. Tena ca samayena ramo nama baranasiraja kuttharogi orodhehi 7- ca natakehi ca 7- jigucchiyamano tena samvegena jetthaputtassa rajjam datva @Footnote: 1 Ma. ekekam 2 Ma. na abhibhavitum 3 cha.Ma. athamacca 4 cha.Ma.... samyoge @5 i. karomati 6 Si. matitthane 7-7 cha.Ma. natakitthihi ca orodhehi ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Arannam pavisitva tattha pannasalam mapetva mulaphalani paribhunjanto na cirasseva arogo suvannavanno hutva ito cito ca vicaranto mahantam susirarukkham disva tassabbhantare solasahatthappamanam okasam sodhetva dvaram ca vatapanam ca yojetva nissenim bandhitva tattha vasam kappesi. So angarakatahe aggim katva rattim migasukaradinam 1- sadde 2- sunanto sayati. So "asukasmim padese siho saddamakasi, asukasmim byaggho"ti sallakkhetva pabhate tattha gantva vighasamamsam adaya pacitva khadati. Athekadivasam tasmim paccusasamaye aggim jaletva nisinne rajadhitaya sariragandhena agantva byaggho tasmim padese pamsum viyuhanto padare vivaramakasi, tena ca vivarena sa byaggham disva bhita vissaramakasi. So tam saddam sutva "itthisaddo eso"ti ca sallakkhetva patova tattha gantva "ko ettha"ti aha. Matugamo samiti. Kimjatikasiti. Okkakamaharajassa dhitamhi"ti 3-. Nikkhamati. Na sakka samiti. Kimkaranati. Chavirogo me atthiti. So sabbam pavattim pucchitva khattiyamanena anikkhamantim "ahampi khattiyo"ti attano khattiyabhavam janapetva nissenim datva uddharitva attano vasanokasam netva sayam paribhuttabhesajjaniyeva datva nacirasseva arogam suvannavannam katva taya saddhim samvasam kappesi. Sa pathamasamvaseneva gabbham ganhitva dve putte vijayi, punapi dveti evam solasakkhattumpi vijayi. Evam te dvattimsa bhataro ahesum. Te anupubbena vuddhippatte pita sabbasippani sikkhapesi. Athekadivasam eko ramaranno nagaravasi vanacarako pabbate ratanani gavesanto rajanam disva sanjanitva aha "janamaham deva tumhe"ti. Tato nam raja sabbam pavattim pucchi. Tasmimyeva ca khane te daraka agamimsu. So te disva "ke ime"ti aha. "putta me"ti ca vutte tesam matikavamsam pucchitva "laddhamdani me pabhatan"ti nagaram gantva ranno arocesi. So "pitaram anessami"ti caturanginiya senaya tattha gantva pitaram vanditva "rajjam deva @Footnote: 1 i. migasakunadinam 2 ka. sare 3 ka. dhitamhiti, cha.Ma., i. dhita. samiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Sampaticcha"ti yaci. So "alam tata, na tattha gacchami, idheva me imam rukkham apanetva nagaram mapehi"ti aha. So tatha katva tassa nagarassa kolarukkham apanetva katatta kolanagaranti ca byagghapathe katatta byagghapathanti 1- cati dve namani aropetva pitaram vanditva attano nagaram agamasi. Tato vayappatte kumare mata aha "tata tumhakam kapilavatthuvasino sakya matula santi. 2- Matuladhitanam pana vo evarupam nama kesaggahanam hoti, evarupam dussaggahanam hoti. Yada ta nhanatittham agacchanti, tada gantva yassa ya ruccati, so tam ganhatu"ti. Te tattheva gantva tasu nhayitva 3- sisam sukkhapayamanasu yam yam icchimsu, tam tam gahetva namam savetva agamimsu. Sakyarajano sutva "hotu bhane amhakam natakaeva te"ti tunhi ahesum. Ayam sakyakoliyanam uppatti. Evam tesam sakyakoliyanam annamannam avahavivaham karontanam yava buddhakala anupacchinnoeva vamso agato. Tattha bhagava sakyavamsam dassetum "te ratthasma pabbajita himavantapasse pokkharaniya tire"ti adimaha. Tattha sammantiti vasanti. Sakya vata bhoti ratthasma pabbajita aranne vasantapi jatisambhedam akatva kulavamsam anurakkhitum sakya samattha, patibalati attho. Tadaggeti tam aggam katva, tato patthayati attho. So ca nesam pubbapurisoti so okkako raja etesam pubbapuriso. Natthi etesam gahapativamsena sambhedanamattampiti. Evam sakyavamsam pakasetva idani ambatthavamsam pakasento "ranno kho pana"ti adimaha. Kanham nama janesiti kalavannam antokucchiyamyeva sanjatadantam parulhakesamassudathikam 4- puttam vijayi. pabyahasiti 5- "yakkho jato, pisaco jato"ti bhayena palayitva dvaram pidhaya thitesu gharamanusakesu ito citoca vicaranto "dhovatha man"ti adini vadanto uccasaddamakasi. [268] Te manavaka bhagavantam etadavocunti attano uparambhamocanatthaya etam "ma bhavan"tiadivacanam avocum. Tesam kira etadahosi "ambattho @Footnote: 1 Si. byagghapajjanti. 2 Si. honti 3 cha.Ma. nhatva @4 cha.Ma., i. parulhamassudathikam 5 i. paccabhasiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Amhakam acariyassa jetthantavasi, sace mayam evarupe thane ekadvevacanamattampi na vakkhama, ayam no acariyassa santike amhe paribhindissati"ti uparambhamocanattham evam avocum, cittena panassa nimmadabhavam akankhanti. Ayam kira mananissitatta tesampi appiyova. Kalyanavakkaranoti madhuravacano. Asmim vacaneti attana uggahite vedattayavacane. Patimantetunti pucchitam panham patikathetum, vissajjetunti attho. Etasmim va dasiputtavacane. Patimantetunti uttarim 1- kathetum. [269] Athakho bhagavati athakho bhagava "sace ime manavaka ettha nisinna evam uccasaddam karissanti, ayam katha pariyosanam na gamissati. Handa ne nissadde katva ambattheneva saddhim kathemi"ti te manavake etadavoca. Tattha mantavohati mantayatha. Maya saddhim patimantetuti maya saha kathetu. Evam vutte manavaka cintayimsu "ambattho tava `dasiputtosi'ti vutte puna sisam ukkhipitum nasikkhi, ayam kho jati nama dujjana, sace annampi kinci samano gotamo `tvam daso'ti vakkhati, ko tena saddhim attam karissati. Ambattho attana baddham putakam attanava mocetu"ti attanam parimocetva tasseva upari khipanta "sujato ca bho gotama"ti adimahamsu. [270] Sahadhammikoti sahetuko sakarano. Akamapi byakatabboti attana anicchantenapi byakaritabbo, avassam vissajjetabboti attho. Annena va annam paticarissasiti annena vacanena annam vacanam paticarissasi ajjhottharissasi, paticchadessasiti attho. Yo hi "kim gotto tvan"ti evam puttho "aham tayo vede janami"ti adini vadati, ayam annena annam paticarati nama. Pakkamissasi vati pucchitam panham janantova akathetukamataya utthayasana gamissasi 2- va tunhi ahositi samano gotamo mam samamyeva dasiputtabhavam kathapetukamo, samam kathite ca daso nama jatoyeva hoti. Ayam pana dvikkhattum codetva tunhi bhavissati, tato aham parivattitva pakkamissamiti cintetva tunhi ahosi. @Footnote: 1 cha.Ma., i. uttaram 2 cha.Ma. pakkamissasi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

[271] Vajiram panimhi assati vajirapani. Yakkhoti na yo va so va yakkho, sakko devarajati veditabbo. Adittanti aggivannam. Sampajjalitanti sutthu pajjalitam. Sajotibhutanti samantato jotibhutam, ekaggijalibhutanti 1- attho. Thito hotiti mahantam sisam, kundalamakulasadisa 2- datha bhayanakani akkhinasadini evam viruparupam mapetva thito. Kasma panesa agatoti? ditthivissajjapanattham. Apica "ahanceva Kho pana dhammam deseyyam, pare ca me na ajaneyyun"ti 3- evam dhammadesanaya appossukkabhavam apanne bhagavati sakko mahabrahmuna saddhim agantva "bhagava dhammam desetha, tumhakam anaya avattamane mayam vattapessama, tumhakam dhammacakkam hotu, amhakam anacakkan"ti patinnam akasi. Tasma "ajja ambattham tasetva panham vissajjapessami"ti agato. Bhagava ceva passati ambattho cati yadi hi tam annepi passeyyum, tam karanam agaru assa, ayam samano gotamo ambattham attano vade anotarantam natva yakkham avahetva dassesi, tato ambattho bhayena kathesi"ti vadeyyum. Tasma bhagava ceva passati ambattho ca. Tassa tam disvava sakalasarirato seda muccimsu, antokucchi viparivattamana 4- maharavam viravi. So "annepi nukho passanti"ti olokento kassaci lomahamsamattampi naddasa. Tato "idam bhayam mameva uppannam, sacaham yakkhoti vakkhami, `kim tavayeva 5- akkhini atthi, tvameva yakkham passasi, pathamam yakkham adisva samanena gotamena vadasamghate 6- pakkhittova yakkham passati'ti vadeyyun"ti cintetva "nadani me idha annam patisaranam atthi annatra samana gotama"ti mannamano atha kho ambattho manavo .pe. Bhagavantam etadavoca. [272] Tanam gavesiti tanam gavesamano. Lenam gavesiti lenam gavesamano. Saranam gavesiti saranam gavesamano. Ettha ca tayati rakkhatiti @Footnote: 1 cha.Ma....jalabhutanti 2 cha.Ma. kandalamakulasadisa @3 di. maha. 10/67/33, vinaYu. maha. 4/7/7, Ma.mu. 12/281/242, sam. saga. 15/172/164 @4 Si. parivattamana 5 cha.Ma. tuyhameva 6 cha.Ma. vadasamghatte

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

Tanam. Niliyanti etthati lenam. Saratiti saranam, bhayam himsati viddhamsetiti attho. Upanisiditvati upagamma hetthasane nisiditva. Brututi 1- vadatu. Ambatthavamsakatha [273-274] Dakkhinajanapadanti dakkhinapathoti pakatam. Gangaya dakkhinato pakatajanapadam. 2- Tada kira dakkhinapathe bahu brahmanatapasa honti, so tattha gantva ekam tapasam vattapatipattiya aradhesi. So tassa upakaram disva aha "ambho purisa mantante demi, yam icchasi, tam mantam ganhahi"ti. So aha "na me acariya annena mantena kiccam atthi, yassanubhavena avudham nappavattati, 3- tam me mantam dehi"ti. So "bhadram bho"ti tassa dhanuagamaniyam ambattham nama vijjam adasi, so tam vijjam gahetva tattheva vimamsitva "idani mama manoratham puressami"ti isivesam gahetva okkakassa santikam gato. Tena vuttam "dakkhinajanapadam gantva brahmamante adhiyitva rajanam okkakam upasankamitva"ti. Ettha brahmamanteti anubhavasampannataya setthamante. Ko nevam re ayam mayham dasiputtoti ko nu evam are ayam mama dasiputto. So tam khurappanti so raja tam maretukamataya sannayhati 4- tam saram tassa mantanubhavena neva khipitum na apanetum sakkhi, tavadeva sakalasarire sanjatasedo bhayena vedhamano atthasi. Amaccati mahamacca. Parisajjati itare parisavacaRa. 5- Etadavocunti "dandakiranno 6- kisavacche tapase aparaddhassa avudhavutthiya sakalarattham vinattham, nalikero pancasu tapasasatesu ajjuno ca angirase aparaddho pathavim bhinditva nirayam pavittho"ti cintayanta bhayena etam "sotthi bhaddante"ti adivacanam avocum. Sotthi bhavissati rannoti idam vacanam kanho ciram tunhi hutva tato anekappakaram yaciyamanova "tumhakam ranna madisassa isino khurappam @Footnote: 1 cha.Ma. bravituti, i. brumetuti. 2 ka. janapadam 3 cha.Ma. na parivattati @4 cha.Ma., i. sannahitam, Si. sannihitam 5 Ma. parisa jana 6 cha.Ma. dandakiranno

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Sannayhantena bhariyam kammam katan"ti adini ca vatva paccha abhasi. Undriyissatiti bhijjissati, thusamutthi viya vipapkirissatiti 1- idam so "janam tasessami"ti musa bhanati. Sarasanthambhanamatteyeva hissa vijjaya anubhavo, na annatra. Ito paresupi vacanesu eseva nayo. Pallomoti pannalomo. Lomahamsanamattampissa na bhavissati. Idam kira so "sace me raja tam darikam dassati"ti patinnam karetva avaca. Kumare khurappam patitthapesiti tena "saro otaratu"ti mante parivattite kumarassa nabhiyam patitthapesi. Dhitaram adasiti sisam dhovitva adasam bhujissam katva dhitaram adasi, ulare ca tam thane thapesi. Ma kho tumhe manavakati idam pana bhagava "ekena pakkhena ambattho sakyanam nati hoti"ti pakasento tassa samassasanattham aha. Tato ambattho ghatasatena abhisitto viya passaddhadaratho hutva "samassasetva samano gotamo mam, tosessami"ti ekena pakkhena natim karoti, khattiyo kirahamasmiti cintesi. Khattiyasetthabhavavannana [275] Athakho bhagava "ayam ambattho `khattiyosmi'ti sannam karoti, attano akhattiyabhavam na janati, handa nam janapessami"ti khattiyavamsam dassetum uttari desanam vaddhento "tam kim mannasi ambattha"ti adimaha. Tattha idhati imasmim loke. Brahmanesuti brahmananam antare. Asanam va udakam vati aggasanam va aggodakam va. Saddheti matake uddissa katabhatte. Thalipaketi mangaladibhatte. Yanneti yannabhatte. Pahuneti pahunakanam katabhatte, pannakarabhatte va. Apinussati api nu assa khattiyaputtassa. Avatam va assa anavatam vati brahmanakannasu nivaranam bhaveyya va no va, brahmanadarikam labheyya va na va labheyyati attho. Anupapannoti khattiyabhavam appatto, aparisuddhoti attho. [276] Itthiya va itthim karitvati itthiya va itthim pariyesitva. Kismincideva pakaraneti kismincideva dose brahmananam ayutte akattabbakarane. Bhassaputenati bhasmaputne, sise charikam okiritvati attho. @Footnote: 1 cha.Ma. vippakiriyissatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

[277] Janetasminti janatasmim, 1- pajayati attho. Ye gottapatisarinoti ye janetasmim gottam patisaranti "aham gotamo, aham kassapo"ti, tesu loke gottapatisarisu khattiyo settho. Anumata mayati mama sabbannutananena saddhim samsanditva desita maya anunnata. Pathamabhanavaravanna nitthita. ---------------- Vijjacaranakathavannana [278] Imaya pana gathaya "vijjacaranasampanno"ti imam padam sutva ambattho cintesi "vijja nama tayo veda, caranam pancasilani, tayidam amhakamyeva atthi, vijjacaranasampanno ce settho, mayameva settha"ti nittham gantva vijjacaranam pucchanto "katamam pana tam bho gotama caranam, katama ca pana sa vijja"ti aha. Athassa bhagava tam brahmanasamaye siddham jativadadipatisamyuttam vijjacaranam patikkhipitva anuttaram vijjacaranam dassetukamo "na kho ambattha"ti adimaha. Tattha jativadoti jatim arabbha vado, brahmanassevidam vattati, na suddassati adivacananti attho. Eseva nayo sabbattha. Jativadavinibaddhati jativade vinibaddha. Eseva nayo sabbattha. Tato ambattho "yatthadani mayam laggissamati cintayimha, tato no samano gotamo mahavate thusam dhunanto 2- viya durameva avakkhipi. Yattha pana mayam alagga, 3- tattha no niyojesi. Ayam no vijjacaranasampada natum vattati"ti cintetva puna vijjacaranasampadam pucchi. Athassa bhagava samudagamato pabhuti vijjacaranam dassetum "idha ambattha tathagato"ti adimaha. [279] Ettha ca bhagava caranapariyapannampi tividham silam vibhajanto "idamassa hoti caranasmin"ti aniyyatetva "idampissa hoti silasmin"ti silavaseneva niyyatesi. Kasma? tassapi hi kinci kinci silam atthi, tasma caranavasena niyyatiyamane "mayampi caranasampanna"ti tattha tattheva laggeyya. Yam @Footnote: 1 cha.Ma. janitasmim 2 ka. utthunanto 3 cha.Ma. na laggama

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Pana tena supinenapi 1- na ditthapubbam tasseva vasena niyyatento "pathamam jhanam upasampajja viharati, idampissa hoti caranasmim .pe. Catuttham jhanam upasampajja viharati, idampissa hoti caranasmin"ti adimaha. Ettavata atthapi samapattiyo "caranan"ti niyyatita honti, vipassanananato pana patthaya atthavidhapi panna "vijja"ti niyyatita. Catuapayamukhakathavannana [280] Apayamukhaniti vinasamukhani. Anabhisambhunamanoti asampapunanto, avisahamano va. Kharividhamadayati ettha khariti aranikamandalu sucicamaradayo 2- tapasaparikkhaRa. Vidhoti kajo. Tasma kharibharitam kajamadayati attho. Ye pana "kharivividhan"ti pathanti, te "khariti kajassa namam, vividhanti bahukamandaluadiparikkharan"ti vannayanti. Pavattaphalabhojanoti patitaphalabhojano. Paricarakoti kappiyakaranapattapatiggahanapadadhovanadivattakaranavasena paricaranako. Kamanca gunadhikopi khinasavasamanero puthujjanabhikkhu novuttanayena paricarako hoti, ayam pana na tadiso gunavasenapi veyyavaccakaranavasenapi lamakoyeva. Kasma pana tapasapabbajja sasanassa vinasamukhanti vuttati? yasma Gacchantam gacchantam sasanam tapasapabbajjavasena osakkissati. Imasmim hi sasane pabbajitva tisso sikkha puretum asakkontam lajjino sikkhakama "natthi taya saddhim uposako va pavarana va samghakammam va"ti jigucchitva parivajjanti. So "dukkaram khuradharupamam sasane patipattipuranam dukkham, tapasapabbajja pana sukara ceva bahujanasammata ca"ti vibbhamitva tapaso hoti. Anne tam disva "kim taya katan"ti pucchanti. So "bhariyam tumhakam sasane kammam, idha pana sacchandacarino mayan"ti vadati. Sopi "yadi evam ahampi ettheva pabbajami"ti tassa anusikkhanto tapaso hoti. Evam annepi annepiti kamena tapasava bahuka honti. Tesam uppannakale sasanam osakkitam nama bhavissati. Loke @Footnote: 1 cha.Ma. supinepi 2 cha.Ma. sujacamaradayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Evarupo buddho nama uppajji, tassa idisam nama sasanam ahositi sutamattameva bhavassati. Idam sandhaya bhagava tapasapabbajjam sasanassa vinasamukhanti aha. Kuddalapitakanti 1- kandamulaphalaggahanattham kuddalanceva 1- pitakanca. Gamasamantam vati vijjacaranasampadadini anabhisambhunanto, kasikammadihi ca jivitam nipphadetum dukkhanti mannamano bahujanakuhapanattham gamasamante va nigamasamante va aggisalam katva sappiteladadhimadhuphanitatilatanduladihi ceva nanadaruhi ca homakaranavasena aggim paricaranto acchati. Catudvaram agaram karitvati catumukham panagaram katva tassa dvare mandapam katva tattha paniyam upatthapetva agatagate paniyena apucchati. Yampissa addhika kilanta paniyam pivitva parituttha bhattaputam va tanduladini va denti, tam sabbam gahetva ambilayaguadini katva bahutaram amisasangahanattham 2- kesanci annam deti, kesanci bhattapacanabhajanadini deti. Tehipi dinnam amisam va pubbannaparannadini 3- va ganhati, tani vaddhiya payojeti. Evam vaddhamanavibhavo gomahimsadasidasapariggaham karoti, mahantam kutumbam santhapeti. Imam sandhayetam vuttam "catudvaram agaram karitva acchati"ti. "tamaham yathasatti yathabalam patipujessami"ti idam panassa patipattimukham. Imina hi mukhena so evam patipajjatiti. Ettavata cabhagavata sabbapi tapasapabbajja niddittha honti. Katham? atthavidha hi tapasa saputtabhariya unchacariya anaggipakkika Asamapaka ayamutthika 4- dantavakkalika pavattaphalabhojana 5- pandupalasikati. Tattha ye keniyajatilo viya kutumbam santhapetva vasanti, te saputtabhariya nama. Ye pana "saputtadarabhavo nama pabbajitassa ayutto"ti layanamaddanatthanesu vihimuggamasatiladini sankaddhitva pacitva paribhunjanti, te unchacariya nama. @Footnote: 1 cha.Ma. kudalapitakanceva, kudalanceva 2 cha.Ma. amisagahanattham 3 cha.Ma. pubbannadini @4 cha.Ma. asammutthika, Ma. ayamutthika 5 Si. pavattaphalabhojino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Ye pana "khalena khalam vicaritva vihim aharitva kottetva paribhunjanam nama ayuttan"ti gamanigamesu tandulabhikkham gahetva pacitva paribhunjanti, te anaggipakkika nama. Ye pana "kim pabbajitassa samapakena"ti gamam pavisitva pakkabhikkhameva ganhanti, te asamapaka nama. Ye "divase divase bhikkhapariyetthi nama dukkha pabbajitassa"ti mutthipasanena ambatakadinam rukkhanam tacam kottetva khadanti, te ayamutthika nama. Ye pana "pasanena tacam kottetva vicaranam nama dukkhan"ti danteheva ubbatetva khadanti, te dantavakkalika nama. Ye "dantehi ubbatetva khadanam nama dukkham pabbajitassa"ti leddudandadihi paharitva patitaphalani paribhunjanti, te pavattaphalabhojana nama. Ye pana "leddudandadihi patetva paribhogo nama asaruppo pabbajitassa"ti sayam patitaneva pupphaphalapandupalasadini khadanta yapenti, te pandupalasika nama. Te tividha ukkatthamajjhimamudukavasena. Tattha ye nisinnatthanato anutthaya hatthena papunatthaneyeva patitam gahetva khadanti, te ukkattha. Ye ekarukkhato annam rukkham na gacchanti, te majjhima. Ye tam tam rukkhamulam gantva pariyesitva khadanti, te muduka. Ima pana atthapi tapasapabbajja imahi catuhiyeva sangaham gacchanti. Katham? etasu hi saputtabhariya ca unchacariya ca agaram bhajanti. Anaggipakkika Ca asamapaka ca agyagaram bhajanti. Ayamutthika ca dantavakkalika ca kandamulaphalabhojanam bhajanti. Pavattaphalabhojana ca pandupalasika ca pavattaphalabhojanam bhajanti. Tena vuttam "ettavata ca bhagavata sabbapi tapasapabbajja niddittha honti"ti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

[281-282] Idani bhagava sacariyakassa ambatthassa vijjacaranasampadaya apayamukhampi appattabhavam dassetum "tam kim mannasi ambattha"ti adimaha. Tam uttanatthameva. Attana apayikopi aparipuramanoti attana vijjacaranasampadaya apayikenapi aparipuramanena. Pubbakaisibhavanuyogavannana [283] Dattikanti dinnakam. Sammukhibhavampi na dadatiti kasma na dadati? so kira sammukhavattanim nama vijjam janati. Yada raja maharahena alankarena alankato hoti, tada ranno samipe thatva tasla alankarassa namam ganhati. Tassa raja name gahite "na demi"ti vattum na sakkoti. Datva puna chanadivase "alankaram aharatha"ti vatva "natthi deva tumhehi brahmanassa dinno"ti vutto "kasma me dinno"ti pucchi. Te amacca "so brahmano sammukha avattanimayam janati. Taya tumhe avattetva gahetva gacchati"ti ahamsu. Apare ranna saha tassa atisahayabhavam asahanta ahamsu "deva etassa brahmanassa sarire sankhaphalitakuttham 1- nama atthi, tumhe etam disvava alingatha paramasatha, idam ca kuttham nama kayasamsaggavasena anugacchati, ma evam karotha"ti. Tato patthaya tassa raja sammukhibhavam na deti. Yasma pana so brahmano pandito khattavijjaya 2- kusalo, tena saha mantetva katakammam nama na virujjhati. Tasma sanipakarassa anto thatva bahi thitena tena saddhim manteti. Tam sandhaya vuttam "tirodussantena manteti"ti. Tattha tirodussantenati tirodussaantena. 3- Ayameva va patho. Dhammikanti anavajjam. Payatanti abhiharitva dinnam. Katham tassa rajati yassa ranno brahmano idisam bhikkham patigganheyya, katham tassa brahmanassa so raja sammukhibhavampi na dadeyya. Ayam pana adinnakam mayaya ganhati, tenassa sammukhibhavam raja na detiti nitthamettha gantabbanti ayametthadhippayo. "idam pana karanam @Footnote: 1 cha.Ma., i. sankhapalitakuttham 2 ka. khettavijjaya 3 cha.Ma. tirodussena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Thapetva rajanam ceva brahmanam ca na anno koci janati, tadetam evam rahassampi paticchannampi `addha sabbannu samano gotamo'ti nittham gamissati"ti bhagava pakasesi. [284] Idani ayanca ambattho, acariyo cassa mante nissaya atimanino. Tena tesam mantanissitamananimmaddanattham uttarim desanam vaddhento "tam kim mannasi ambattha, idha raja"ti adimaha. Tattha rathupatthareti rathamhi ranno thanattham attharitva sajjitappadese. Uggehi vati uggatuggatehi va amaccehi. Rajannehiti anabhisittakumarehi. Kinci deva mantananti asukasmim padese talakam va matikam va katum vattati, asukasmim gamam va nigamam va nagaram va nivesetunti evarupam pakatamantanam. Tadeva mantananti yam ranna mantitam, tadeva. Tadisehiyeva sisukkhepabhamukakhepadihi akarehi manteyya. Rajabhanitanti yatha ranna bhanitam tassatthassa sadhanasamattham, sopi tassatthassa sadhanasamatthameva bhanitam bhanatiti attho. [285] Pavattaroti pavattayitaro. Yesanti yesam santakam. Mantapadanti vedasankhatam 1- mantameva. Gitanti atthakadihi dasahi poranakabrahmanehi sarasampattivasena sajjhayitam. Pavuttanti annesam vuttam, vacitanti attho. Samihitanti 2- samupabyulham rasikatam, 3- pindam katva thapitanti attho. Tadanugayantiti etarahi brahmana tantehi pubbe gitam anugayanti anusajjhayanti. Tadanubhasantiti tam anubhasanti, idam purimasseva vevacanam. Bhasitamanubhasantiti tehi bhasitam sajjhayitam anusajnayanti. Vacitamanuvacentiti tehi annesam vacitam anuvacenti. Seyyathidanti te katameti attho. Atthakoti adini tesam namani. Te kira dibbena cakkhuna oloketva parupaghatam akatva kassapasammasambuddhassa bhagavato pavacanena saha samsanditva mante ganthesum apare 4- pana brahmana panatipatadini pakkhipatva tayo vede bhinditva buddhavacanena saddhim viruddham 5- @Footnote: 1 Ma. bedattayasankhatam 2 cha.Ma. samihitanti 3 Si. rasirasikatam @4 cha.Ma., i. apara pare 5 cha.Ma., i. viruddhe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Akamsu. Netam thanam vijjatiti yena tvam isi bhaveyyasi, etam karanam na vijjati. Idha bhagava yasma "esa pucchiyamanopi attano avattharanabhavam natva pativacanam na dassati"ti janati, tasma patinnam aggahetvava tam isibhavam patikkhipi. [286] Idani yasma te porana dasa brahmana niramagandha anitthigandha rajojalladhara brahmacarino arannayatane pabbatapadesu vanamulaphalahara vasimsu. Yada katthaci gantukama honti, iddhiya akaseneva gacchanti, natthi tesam yanena kiccam. Sabbadisasu ca nesam mettadibarahmaviharabhavanava arakkha hoti, natthi tesam pakarapurisaguttihi attho. Imina ca ambatthena sutapubba tesam patipatti, tasma imassa sacariyakassa tesam patipattito arakabhavam dassetum "tam kim mannasi ambattha"ti adimaha. Tattha vicitakalakanti vicinitva apanitakalakam. Vethakanatapassahiti dussapattadussaveniadihi vethakehi namitaphasukahi. Kuttavalehiti sobhakaranattham kappetum yuttatthanesu kappitavalehi. Ettha ca valavanamyeva vala kappita, na rathanam, valavapayuttatta pana rathapi "kuttavala"ti vutta. Ukkinnaparikhasuti khataparikhasu. Okkhittapalighasuti thapitapalighasu. Nagarupakarikasuti ettha upakarikati paresam arohanivaranattham samantanagarapakarassa adhobhage katasudhakammam vuccati. Idha pana tahi upakarikahi yuttani nagaraneva "nagarupakarikayo"ti adhippetani. Rakkhapentiti tadisesu nagaresu vasantapi attanam rakkhapenti. Kankhati sabbannu, "na sabbannu"ti evam samsayo. Vimatiti tasseva vevacanam, virupa mati vinicchitum 1- asamatthati attho. Idam bhagava "ambatthassa imina attavavena maggapatubhavo natthi, kevalam divaso vitivattati, ayam kho pana lakkhanapariyesanattham agato, tampi kiccam na sarati. Handassa satijananattham nayam demi "ti aha. Dvelakkhanadassanavannana [287] Evam vatva pana yasma buddhanam nisinnanam va nipannanam va koci lakkhanam pariyesitum na sakkoti, thitanam pana cankamantanam va sakkoti. @Footnote: 1 cha.Ma. vinicchinitum, Si. vinicchetum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Acinnam cetam buddhanam lakkhanapariyesanattham agatabhavam natva utthayasana cankamadhitthanam nama, tena bhagava utthayasana bahi nikkhanto. Tasma "atha kho bhagava"ti adi vuttam. Samannesiti gavesi, "ekam, dve"ti va ganayanto samanayi. Yebhuyyenati payena. Bahukani addasa, appani na addasati attho. Tato yani na addasa, tesam dipanattham vuttam "thapetva dve"ti. Kankhatiti "aho vata passeyyan"ti patthanam uppadeti. Vicikicchatiti tato tato tani vicinanto kicchati na sakkoti datthum. Nadhimuccatiti taya vicikicchaya sananitthanam na gacchati. Na sampasidatiti tato "paripunnalakkhano ayan"ti bhagavati pasadam napajjati. Kankhaya va dubbala vimati vutta, vicikicchaya majjhima, anadhimuccanataya balavati, asampasadena tehi tihi dhammehi cittasasa kalusiyabhavo. Kosohiteti vatthikosena paticchannena. Vatthaguyheti angajate. Bhagavato hi varavaranasseva kosohitam vatthaguyham suvannapadumagabbhasamanam. 1- So tam vatthapaticchannatta apassanto, antomukhagataya ca jivhaya pahutabhavam asallakkhento tesu dvisu lakkhanesu kankhi ahosi vicikicchi. [288] Tatharupanti tathamrupam. 2- Kimettha annena vattabbam, vuttametam nagasenatthereneva milindaranna putthena:- dukkaram 3- bhante nagasena bhagavata katanti. Kim maharajati. Mahajanena hirikaranokasam brahmayubrahmanassa ca, antevasiuttarassa 4- ca, bavarissa antevasinam solasabrahmananam 5- ca, selassa brahmanassa ca, antevasinam tisatamanavanam 6- ca dassesi bhanteti. Na maharaja bhagava guyham dassesi chayam bhagava dassesi. Iddhiya abhisamkharitva nivasananivattham kayabandhanabaddham civaraparutam chayarupakamattam dassesi maharajati. Chayam ditthe sati ditthamyeva nanu bhanteti. Titthatetam maharaja, hadayarupam disva bujjhanakasatto @Footnote: 1 cha.Ma. suvannavannam padumagabbhasamanam 2 cha.Ma. tamrupam 3 Si. atidukkaram, @ milinda. 228 4 ka.,Ma. antevasinam uttarassa, Ma.Ma. 13/384/366 @5 khu.su. 25/1027-1028/530 suttanipata khu.cula. 30/47/6(saya.) 6 Ma.Ma. 13/398/382

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Bhaveyya, dahayamamsam niraharitva 1- dasseyya sammasambuddhoti. Kallosi bhante nagasenati. 2- Ninnametvati niharitva. Anumasiti kathinasucim viya katva anumajji, tathakaranena cettha mudubhavo, kannasotanumasanena dighabhavo, nasikasotanumasanena tanubhavo, nalatacchadanena puthulabhavo pakasitoti veditabbo. [289] Patimanentoti agamento, agamanamassa patthento udikkhantoti attho. [290] Kathasallapoti katha ca sallapo ca, kathanapatikkathananti attho. [291] Aho vatati garahavacanametam. Reti idam hilanavasena amantanam. Panditakati tameva jigucchanto aha. Sesapadadvayepi eseva nayo. Evarupena kira bho puriso atthacarakenati idam "yadiso tvam, edise atthacarake hitakarake sati puriso nirayamyeva gaccheyya, na annatra"ti idamattham sandhaya vadati. Asajja asajjati ghattetva ghattetva. Amhepi evam upaneyya upaneyyati "brahmano kho pana ambattha pokkharasati"ti adini vatva evam upanetva upanetva paticchannakaranam avikaritva suddadasadibhavam 3- aropetva avaca, tayamha akkosapitati adhippayo. Padasayeva pavattesiti padena paharitva bhumiyam patesi. Yanca so pubbe acariyena saddhim ratham aruyhitva sarathi hutva agamasi, tampissa thanam acchinditva rathassa purato padasayevassa gamanamakasi. Pokkharasatibuddhupasankamanavannana [292-296] Ativikaloti sutthu vikalo, sammodaniyakathayapi kalo natthi. Agama nukhvidha bhoti agama nu kho idha bho. Adhivasetuti sampaticchatu. Ajjatanayati yam me tumhesu karam karoto ajja bhavissati punnanca pitipamojjanca, tadatthaya. Adhivasesi bhagava tunhibhavenati bhagava kayangam va vacangam va acopetva abbhantareyeva khantim dharento tunhibhavena adhivasesi. Brahmanassa anuggahanattham manasava sampaticchiti vuttam hoti. @Footnote: 1 cha.Ma. ninnetva 2 milinda. 288 vatthaguyhanidassanapanha @3 cha.Ma. sutthu dasadibhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

[297] Panitenati uttamena. Sahatthati sahatthena. Santappesiti sutthu tappesi, paripunnam suhitam yavadattham akasi. Sampavaresiti sutthu pavaresi, "alam alan"ti hatthasannaya patikkhipapesi. Bhuttavinti bhuttavantam. Onitapattapa- ninti 1- pattato onitapanim, apanitahatthanti vuttam hoti. Onittapattapanintipi patho. Tassattho:- onittam nanabhutam vinabhutam pattam panito assati onittapattapani, tam onittapattapanim. Hatthe ca pattanca dhovitva ekamante pattam nikkhipitva nisinnanti attho. Ekamantam nisiditi bhagavantam evam bhutam natva ekasmim okase nisiditi attho. [298] Anupbbikathanti anupatipatikatham. Anupubbikatha nama danantaram silam, silanantaram saggo, sagganantaram maggoti etesam atthanam dipanakatha. Teneva "seythidam danakathan"ti adimaha. Okaranti avakaram lamakabhavam. Samukkamsikati samam ukkamsika, attanayeva uddharitva gahita, sayambhunanena dittha asadharana annesanti attho. Ka pana sati? ariyasaccadesana. Tenevaha "dukkham samudayam nirodham maggan"ti. Dhammacakkhunti idha 2- sotapattimaggo adhippeto, tassa uppattiakaradassanattham "yamkinci samudayadhammam, sabbantam nirodhadhamman"ti aha. Tanhi nirodham arammanam katva kiccavasena evam sabbasankhatam pativijjhantam uppajjati. Pokkharasatiupasakattapativedanakathavannana [299] Dittho ariyasaccadhammo etenati ditthadhammo. Esa nayo sesapadesupi. Tinna vicikiccha anenati tinnavicikiccho. Vigata kathamkatha assati vigatakathamkatho. Vesarajjappattoti visaradabhavam patto. Kattha? satthusasane. Nassa paro paccayo, na parassa saddha 3- ettha vattatiti aparappaccayo. Sesam sabbattha pubbe vuttanayatta uttanatthatta ca pakatamevati. Iti sumangalavisasiniya dighanikayatthakathaya ambatthasuttavannana nitathita. Tatiyam. @Footnote: 1 cha.Ma. onittapattapaninti 2 cha.Ma. ettha 3 cha.Ma., i. saddhaya


             The Pali Atthakatha in Roman Book 4 page 219-250. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=5747&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=5747&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=141              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=1920              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=2269              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=2269              Contents of The Tipitaka Volume 9 http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]