ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 4 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.1)

                           5. Kutadantasutta
      [323] Evamme sutam .pe. Magadhesuti kutadantasuttam tatrayamanupubbapadavannana:-
magadhesuti magadha nama janapadavasino 1- rajakumara, tesam nivaso
ekopi janapado rulhisaddena "magadha"ti vuccati, tasmim magadhesu janapade.
Ito param purimasuttadvaye vuttanayameva. Ambalatthika brahmajale vuttasadisava.
Kutadantoti tassa brahmanassa namam. Upakkhatoti sajjito. Vacchatarasataniti
vacchasatani. Urabbhati tarunamendaka vuccanti. Ete tava paliyam agatayeva.
Paliyam pana anagatanampi anekesam migapakkhinam sattasattasatani sampinditanevati
veditabbani. Sabbasattasatikayagam kiresa yajitukamo hoti. Thunupanitaniti bandhitva
thapanatthaya yupasankhatam thunam upanitani.
      [328] Tividhanti ettha vidha vuccati pathana, titthapananti attho.
Solasaparikkharanti solasaparivaram.
      [330] Pativasantiti yannanubhavanatthaya pativasanti.
                      Mahavijitarajayannakathavannana
      [336] Bhutapubbanti idam bhagava pathavigatam nidhim uddharitva purato
rasim karonto viya bhavapaticchannam pubbacaritam 2- dassento aha. Mahavijitoti
so kira sagarapariyantam mahantam pathavimandalam vijini, iti mahantam vijitamassati
"mahavijito"tveva sankhyam agamasi. Addhoti adisu yo koci attano santakena
vibhavena addho hoti, ayam pana na  kevalam addhoyeva, mahaddhano mahata
aparimanasankhyena dhanena samannagato. Pancakamagunavasena mahanta olara bhoga
assati mahabhogo. Pindapinadavasena ceva suvannamasakarajatamasakadivasena ca
jataruparajatassa pahutataya pahutajataruparajato, anekakotisankhyena jataruparajatena
samannagatoti attho. Vittiti tutthi, vittiya upakaranam vittupakaranam,
tutthikarananti aththo. Pahutam nanavidhalankarasuvannarajatabhajanadibhedam
vittupakaranamassati
@Footnote: 1 cha.Ma., i. janapadino.      2 cha.Ma. ayam patho na dissati
Pahutavittupakarano. Sattaratanasankhatassa nidahitva thapitadhanassa,
sabbapubbannaparannasangahitassa dhannassa ca pahutataya pahutadhanadhanno. Athava idamassa
devasikam paribbayadanagahanadivasena pana parivattanadhanadhannavasena vuttam.
      Paripunnakosakotthagaroti koso vuccati bhandagaram, nidahitva
thapitena dhanena paripunnakoso, dhannena paripunnakotthagaroti attho. Athava
catubbidho koso hatthi assa ratha pattiti. Kotthagaram tividham dhanakotthagaram
dhannakotthagaram vatthakotathagaranti, tam sabbampi paripunnamassati
paripunnakosakotthagaro. Udapaditi uppajji. Ayam kira raja ekadivasam
ratanavilokanacarikam nama nikkhanto. So bhandagarikam pucchi "tata idam evam bahudhanam
kena samgharitan"ti? tumhakam pitupitamahadihi yava sattama kulaparivattati. Idam pana
dhanam samgharitva te kuhim gatati. Sabbeva te deva maranavasam gatati. 1- Attano dhanam
aggahetvava gatati. 2- Deva kim vadetha, dhanam nametam pahaya gamaniyameva, no
adaya gamaniyanti. Atha raja nivattitva sirigabbhe nisinno "adhigata kho
me"ti adini cintesi. Tena vuttam evam cetaso parivitakko udapaditi.
      [337-338] Brahmanam amantetvati kasma amantesi? ayam
Kira evam cintesi "danam dentena nama ekena panditena saddhim mantayitva
datum vattati, anamantetva katakammam hi pacchanutapam karoti"ti tasma amantesi.
Atha brahmano cintesi "ayam raja mahadanam datukamo, janapade cassa bahu
cora, te avupasametva danam dentassa khiradadhitanduladike danasambhare
aharantanam nippurisani gehani cora vilumpissanti, janapado corabhayeneva
akulo 3- bhavissati, tato ranno danam na ciram pavattissati, cittampissa ekaggam
na bhavissati, handa nam etamattham sannapemi"ti. Tato tamattham sannapento
"bhoto kho ranno"tiadimaha.
      Tattha sakantakoti corakantakehi sakantko. Panthaduhanati panthaduha,
panthaghatakati attho. Akiccakari assati akattabbakari adhammacari bhaveyya.
@Footnote: 1 cha.Ma. pattati    2 cha.Ma., i. gata tatati    3 cha.Ma. kolahalo
Dassukhilanti corakhilam. Vadhena vati maranena va kottanena va. Bandhanenati
addubandhanadina. Janiyati haniya, "satam ganhatha, sahassam ganhatha"ti evam
pavattitadandenati attho. Garahayati pancasikhamundakakaranam 1- gomayasincanam givaya
kudandakabandhanti evamadini katva garahapapanena. Pabbajanayati ratthato
niharanena. Samuhanissamiti samma hetuna nayena karanena uhanissami.
Hatavasesakati matavasesaka. Ussahantiti ussaham  karonti. Anuppadetuti dinne
appahonte puna annampi bijanca bhattanca kasiupakaranabhandanca sabbam detuti
attho. Pabhatam anuppadetuti sakkhim akatva panne anaropetva mulacchejjavasena
bhandamulam detuti attho. Bhandamulassa hi pabhatanti namam. Yathaha:-
           "appakena pi medhavi      pabhatena vicakkhano.
           Samutthapeti attanam       anum aggimva sandhaman"ti. 2-
     Bhattavetananti devasikam bhattanceva  masikadiparibbayanca tassa
tassa kulakammasurabhavanurupena thanantaragamanigamadidanena saddhim detuti attho.
Sakammapasutati kasivanijjadisu sakesu kammesu uyyutta byavata. Rasikoti
dhanadhannanam rasiko. Khematthitati   khemena thita abhaya. Akantakati corakantakarahita.
Muda modamanati moda modamana. Ayameva va patho, annamannam
pamuditacittati adhippayo. Aparutagharati coranam abhavena dvarani asamvaritva
vivatadvarati attho. Etadavocati janapadassa sabbakarena iddhaphitabhavam natva
etam avoca.
                        Catuparikkharavannana
      [339] Tenahi bhavam rajati brahmano kira cintesi "ayam
raja mahadanam datum ativiya ussahajato. Sace pana attano anuyanta 3-
khattiyadayo anamantetva dassati, nassa te attamana bhavissanti, yathadani 4-
te attamana honti,   tatha karissami"ti. "tasma tenahi bhavan"ti adimaha.
@Footnote: 1 cha.Ma.,Si.,i....mundakaranam, Ma....mundikakaranam   2 khu.jataka. 27/4/2
@  culalakasetthijataka.    3 cha.Ma. anuyante     4 cha.Ma., i. yatha dane, Ma. yatha danam
Tattha negamati nigamanivasino. Janapadati janapadavasino. Amantayatanti
amantetu janapetu. Yam mama assati yam tumhakam anujananam mama bhaveyya
digharattam hitaya sukhaya. Amaccati piyasahayaka. Parisajjati sesa  anattikaraka.
Yajatam bhavam rajati yajatu bhavam. Te kira "ayam raja `aham issaro'ti pasayha
danam adatva amhe amantesi, aho tena 1- sutthu katanti attamana evamahamsu,
anamantite panassa yannatthanam dassanayapi na gaccheyyum.  yannakalo maharajati
deyyadhammasmim hi asati mahallakakale ca evarupam danam datum na sakka, tvam pana
mahaddhano 2- ceva taruno ca, tena 3-  te yannakaloti dassenta vadanti.
Anumatipakkhati anumatiya pakkha, anumatidayakati attho. Parikkhara bhavantiti
parivara bhavanti. "ratho silaparikkharo, jhanakkho cakkaviriyo"ti 4- ettha pana
alankaro parikkharoti vutto.
                         Atthaparikkharavannana
      [340] Atthahangehiti ubhato sujatadihi atthahi angehi. Yasasati
anathapanasamatthataya. Saddhoti danassa phalam atthiti saddahati. Dayakoti
danasuro. Na saddhamattakameva titthati, pariccajitumpi sakkotiti attho. Danapatiti
yam danam deti, tassa pati hutva deti, na daso na sahayo. Yo  hi attana
madhuram bhunjati, paresam amadhuram deti, so danasankhatassa, deyyadhammassa daso
hutva deti. Yo pana yam attana bhunjati, tadeva deti, so sahayo hutva
deti. Yo pana attana yena kenaci yapeti, paresam madhuram deti, so pati jetthako
samiko hutva deti, ayam tadisoti attho.
      Samanabrahmanakapanaddhikavanibbakayacakananti ettha samitapapa
samana. Bahitapapa brahmana. Kapanati duggata daliddamanussa. Addhikati
pathavino. Vanibbakati ye "ittham dinnam, kantam, manapam, kalena, anavajjam
dinnam, dadam cittam pasadeyya, gacchatu bhavam brahmalokan"tiadina nayena danassa
vannam thomayamana vicaranti. Yacakati ye "pasatamattam detha, saravamattam
@Footnote: 1 cha.Ma. ahonena     2 cha.Ma. mahadhano   3 cha.Ma. etena    4 cha.Ma. sam. maha. 19/4/5
Detha"tiadini vatva yacamana vicaranti. Opanabhutoti udapanabhuto, sabbesam
sadharanaparibhogo, catummahapathe khatapokkharani viya hutvati  attho. Sutajatassati
ettha sutameva sutajatam.  atitanagatapaccuppanne atthe cintetunti ettha
"atite punnassa  katattayeva me ayam sampatti"ti evam cintento atitamattham
cintetum patibalo nama hoti. "idani punnam katvava anagate sakka sampattim
papunitun"ti cintento anagatamattham cintetum patibalo nama hoti. "idam
punnakammam nama sappurisanam acinnam, mayhanca bhogapi samvijjanti, dayakacittampi
atthi, handaham punnani karomi"ti cintento paccuppannamattham cintetum patibalo
nama hotiti veditabbo. Iti imaniti evam yathavuttani etani. Etehi kira
atthahi angehi samannagatassa danam sabbadisahi mahajano upasankamati.
"ayam dujjato kittakam kalam dassati, idaneva vippatisari hutva
upacchindissati"tievamadini cintetva na koci upasankamitabbam mannati. Tasma
etani atthangani parikkhara bhavantiti vuttani.
                         Catuparikkharadivannana
      [341] Sukham pagganhantananti mahayagapatigganhanatthane danakatacchum
pagganhantanam. Imehi catuhiti etehi sujatatadihi. Etesu hi asati "evam
dujjatassa samvidhanena pavattadanam kittakam kalam pavattissati"tiadini vatva
upasankamitaro na honti. Garahitabbabhavato pana upasankamantiyeva. Tasma
imanipi parikkhara bhavantiti vuttani.
      [342] Tisso   vidha desesiti tini thapanani desesi. So kira
cintesi "danam dadamana nama tinnam thananam annatarasmim calanti, handaham
imam rajanam tesu  thanesu pathamataranneva niccalam karomi"ti. Tenassa tisso vidha
desesiti. So bhoto rannoti idam karanatthe samivacanam. Bhota rannati va
patho. Vippatisaro na karaniyoti "bhoganam vigamahetuko  pacchanutapo na
katabbo, pubbacetana pana acala patitthapetabba, evam hi danam mahapphalam
Hoti"ti dasseti. Itaresupi dvisu thanesu eseva nayo. Muncanacetanapi 1- hi
pacchasamanussaranacetanapi 2- niccalava katabba. Tatha akarontassa danam na
mahapphalam hoti, napi ularesu bhogesu cittam namati, maharoruvam upapannassa
setthigahapatino 3- viya.
      [343] Dasahakarehiti dasahi karanehi. Tassa kira evam ahosi
"sacayam raja dussile disva `nassati vata me danam, yassa me evarupa dussila
bhunjanti'ti silavantesupi vippatisaram uppadessati, danam na mahapphalam bhavissati.
Vippatisaro ca nama dayakanam patiggahakatova uppajjati, handassa pathamameva tam
vippatisaram vinodemi"ti. Tasma dasahakarehi uppajjitum 4-  yuttam
patiggahakesupi vippatisaram vinodesiti. Tesamyeva tenati tesamyeva tena papena
anittho vipako bhavissati, na annesanti dasseti. Yajatam bhavanti detu bhavam.
Sajjatanti vissajjatu. Antaranti abbhantaram.
      [344] Solasahakarehi cittam sandassesiti idha  brahmano
ranno mahadanam anumodanam nama araddho. Tattha sandassesiti "idam danam
data evarupam sampattim labhissati"ti 5- dassetva dassetva kathesi. 6- Samadapesiti
tadattham samadapetva samadapetva kathesi. Samuttejesiti vippatisaravinodanenassa
cittam vodapesi. Sampahamsesiti "sundaram te katam maharaja danam dadamanena"ti
thutim katva kathesi. Vatta dhammato natthiti dhammena samena karanena vatta natthi.
      [345] Na rukkha chijjimsu yupatthaya, na dabbha luyimsu parihimsatthayati 7-
ye yupanamake mahathambhe ussapetva "asukaraja asukamacco
asukabrahmano evarupam nama mahayagam yajati"ti namam likhitva thapenti. Yani ca
dabbhatinani layitva vanamalasankhepena yannasalam parikkhipanti, bhumiyam va
pattharanti, tepi na rukkha chijjimsu na dabbha luyimsu. Kim pana bhavo va
ajadayo va hannissantiti dasseti. Dasati antogehajatadasadayo. Pessati
@Footnote: 1 cha.Ma. muncacetanapi            2 cha.Ma....cetana ca
@3 cha.Ma. sam. saga. 15/130-131   4 ka. upacchijjitum
@5 cha.Ma., Si., i. labhatiti    6 cha.Ma. katheti   7 cha.Ma. barihisatthayati
Ye pubbameva dhanam gahetva kammam karonti. Kammakarati ye bhattavetanam gahetva
karonti. Dandatajjita nama dandayatthimuggaradini gahetva "kammam karotha
karotha"ti evam tajjita. Bhayatajjita nama sace kammam karosi, iccetam 1- kusalam.
No ce karosi, chindissama va bandhissama va maressama vati evam bhayena
tajjita. Ete pana na dandatajjita, na bhayatajjita, na assumukha rodamana
parikammani akamsu. Athakho piyasamudacareneva samudacariyamana akamsu. Na hi tattha
dasam va "dasa"ti pessam va "pessa"ti kammakaram va "kammakara"ti alapanti.
Yathanamavaseneva 2- pana piyasamudacarena alapitva itthipurisabalavantadubbalanamanurupa-
meva kammam dassetva "idancidanca karotha"ti vadanti. Tepi attano
rucivaseneva  karonti. Tena vuttam "ye icchimsu, te akamsu. Ye na icachimsu, na
te akamsu. Yam  icchimsu, tam akamsu. Yam na icchimsu, na tam akamsu"ti.
      Sappitelanavanitadadhimadhuphanitena ceva so yanno nitthanamagamasiti
raja kira bahinagarassa catusu dvaresu antonagarassa ca majjheti pancasu thanesu
mahadanasalayo karapetva ekekissaya salaya satasahassam satasahassam katva
divase divase  pancasatasahassani vissajjetva suriyuggamanato patthaya tassa tassa
kalassa anurupehi sahatthena suvannakatacchum gahetva panitehi sappiteladisammisseheva
yagukhajjakabhattabyanjanapanakadihi mahajanam santappesi. Bhajanani puretva
ganhitukamanam tatheva dapesi. Sayanhasamaye pana vatthagandhamaladihi sampujesi.
Sappiadinam pana mahacatiyo purapetva 3- "yo yam paribhunjitukamo,
so tam paribhunjatu"ti anekasatesu thanesu thapapesi. Tam sandhaya vuttam
"sappitelanavanitadadhimadhuphanitena ceva so yanno nitthanamagamasi"ti.
      [346] Pahutam sapateyyam adayati bahum dhanam gahetva. Te kira
cintesum "ayam raja sappiteladini janapadato anaharapetva attano santakameva
niharitva mahadanam deti. Amhe hi pana `raja na kinci aharapeti'ti na
yuttam tunhibhavitum. Na hi  ranno ghare dhanam  akkhayadhammameva, amhesu ca
@Footnote: 1 cha.Ma.,i. iccetanti patho na dissati   2 ka. yatharucivaseneva   3 ka. puretva
Adentesu ko anno ranno dasasati, handassa dhanam upasamharama"ti te
gamabhagena ca nigamabhagena ca nagarabhagena ca sapateyyam samharitva 1-  sakatani
puretva ranno upaharimsu. Tam sandhaya "pahutam sapateyyan"tiadimaha.
      [347] Puratthimena yannavatassati 2- puratthimadisato 3- nagaradvare
danasalaya puratthimabhage. Yatha puratthimadisato agacchanta khattiyanam danasalaya
yagum pivitva ranno danasalaya bhunjitva nagaram pavisanti, evarupe thane
patthapesum. Dakkhinena yannavatassati 2- dakkhinato nagaradvare danasalaya
vuttanayeneva dakkhinabhage patthapesum 4- pacchimuttaresupi  eseva nayo.
      [348] Aho yanno aho yannasampadati brahmana sappiadihi
nitthanagamanam sutva "yam loke madhuram, tadeva samano gotamo katheti, handassa
yannam  pasamsama"ti tutthacitta pasamsamana evamahamsu. Tunhibhutova nisinno hotiti
upari vattabbamattham cintayamano nissaddova nisinno hoti. Abhijanati pana bhavam
gotamoti idam brahmano pariharena pucchanto aha. Itaratha hi "kim pana tvam
bho gotama tada raja ahosi udahu purohito brahmano"ti evam ujukameva
pucchayamano agaravo viya hoti.
                       Niccadanaanukulayannavannana
      [349] Atthi pana bho gotamati idam brahmano "sakalajambudipavasinam
utthaya samutthaya danam nama datum garukam sakalajanapado  ca attano kammani
akaronto nassissati, atthi nu kho amhakampi immaha yanna anno
yanno appasamarambhataro ceva mahapphalataro ca"ti etamattham pucchanto aha.
Niccadananiti dhuvadanani niccabhattani. Anukulayannaniti "amhakam pitupitamahadihi
pavattitani"ti katva paccha duggatapurisehipi 5- vamsaparamparaya pavattetabbani
yagani, 6- evarupani kira silavante uddissa nibaddhadanani tasmim kule daliddapi
na upacchindanti.
@Footnote: 1 Si. samgharitva    2-2 cha.Ma. yannavatassati      3 cha.Ma. puratthimato
@4 i. thapesum      5 Ma. pacchanugatapurisehipi       6 ka. yani tani
      Tatridam vatthum. Anathapindikassa kira ghare panca niccabhattasatani
diyimsu. Dantamayasalakani pancasatani ahesum. Atha tam kulam anukkamena daliddiyena
abhibhutam, eka tasmim kule darika ekasalakato uddham datum nasakkhi. Sapi
paccha setavahanarajjam gantva khalam sodhetva laddhadhannena tam salakam adasi.
Eko thero ranno arocesi. Raja tam anetva aggamahesitthane  thapesi.
Sa tato patthaya puna pancapi salakabhattasatani pavattesi.
      Dandappaharati "patipatiya titthatha titthatha"ti "ujukam 1- gantva
ganhatha ganhatha"ti ca adini vatva diyamana dandappaharapi galaggahapi
dissanti. Ayam kho brahmana hetu .pe. Mahanisamsatarancati ettha yasma
mahayanne viya imasmim salakabhatte na bahuhi veyyavaccakarehi va upakaranehi va
attho  atthi, tasma etam appatthataram. 2- Yasma cettha na bahunnam kammacchedavasena
pilasankhato samarambho atthi, tasma appasamarambhataram. Yasma cetam samghassa yittham
pariccattam, tasma yannanti vuttam, yasma pana chalangasamannagataya dakkhinaya
mahasamudde udakasseva na sukaram punnabhisandassa pamanam katum, idanca tathavidham.
Tasma tam mahapphalataranca mahanisamsatarancati veditabbam.
      [350] Idam sutva brahmano cintesi:- idampi niccabhattam utthaya
samutthaya dadato divase divase ekassa kammam nassati, navanavo ussahova 3-
janetabbo hoti, atthi nu kho itopi anno yanno   appatthataro ca
appasamarambhataro cati. Tasma "atthi pana bho gotama"tiadimaha. Tattha
yasma salakabhatte kiccapariyosanam natthi, ekena utthaya samutthaya annam kammam
akatva samvidhatabbameva. Viharadane pana kiccapariyosanam atthi. Pannasalam va
hi karetum kotidhanam vissajjetva mahaviharam va karetum ekavaram   dhanapariccagam
katva karitam sattatthavassanipi vassasatampi vassasahassampi gacchatiyeva, kevalam
jinnapatitatthane patisankharanamattameva katabbam hoti. Tasma idam viharadanam
salakabhattato appatthataranca appasamarambhataranca hoti. Yasma panettha
@Footnote: 1 cha.Ma. ujum      2 cha.Ma. appatthataram evamuparipi       3 cha.Ma. ussaho ca
Suttantapariyayena "yavadeva sitassa patighataya"ti 1- adayo navanisamsa vutta,
khandhakapariyayena:-
             "sitam unham patihanti,         tato valamigani ca
              sirimsape ca makase          sisire capi vutthiyo,
              tato vatatapo ghoro      sanjato patihannati.
              Lenatthanca sukhatthanca        jhayitum ca vipassitum
              viharadanam samghassa          aggam buddhehi vannitam.
              Tasma hi pandito poso     sampassam atthamattano
              vihare karaye ramme      vasayettha bahussute.
              Tesam annanca pananca       vatthasenasanani ca
              dadeyya ujubhutesu          vippasannena cetasa.
              Te tassa dhammam desenti     sabbadukkhapanudanam
              yam so dhammam idhannaya       parinibbatyanasavo"ti. 2-
Sattarasanisamsa vutta. Tasma etam salakabhattato mahapphalataranca mahanisamsatarancati
veditabbam. Samghassa pana pariccattattava "yanno"ti vuccati.
      [351] Idampi sutva brahmano cintesi "dhanapariccagam katva
viharadanam nama dukkaram, attano santaka hi kakanikapi 3- parassa duppariccajja,
handaham itopi appatthataranca appasamarambhataranca yannam pucchami"ti. Tato tam 4-
pucchanto "atthi pana bho"ti adimaha.
      Tattha yasma sakim pariccattepi vihare punappunam chadanakhandaphulla-
patisankharanadivasena kiccam atthiyeva, saranam pana ekabhikkhussa va santike samghassa
va ganassa va sakim gahitam gahitameva hoti, natthi tattha punappunam kattabbata,
tasma tam viharadanato appatthataranca apapasamarambhataranca hoti. Yasma ca
saranagamanam nama tinnam ratananam jivitapariccagamayam punanakammam 5- sabbasampattim 6-
@Footnote: 1 Ma.mu. 12/23/14, an. chakka. 22/329/434 (saya)     2  vi. cula. 7/295/61
@3 Si. santakakakanikapi    4 Ma. tato  param  5 cha.Ma. punnam   6 cha.Ma. saggasampattim
Deti, tasma mahapphalataranca mahanisamsatarancati veditabbam. Tinnam pana ratananam
jivitapariccagavasena "yanno"ti vuccati.
      [352] Idam sutva brahmano cintesi "attano jivitam nama parassa 1-
pariccajitum dukkaram, atthi nu kho itopi appatthataro (ca appasamarambhataro ca 2-)
yannoti,  tato tam pucchanto puna "atthi pana bho gotama"ti adimaha.
Tattha panatipata veramaniti adisu veramani nama virati. Sa tividha hoti
sampattavirati samadanavirati setughataviratiti. Tattha yo sikkhapadani aggahetvapi
kevalam attano jatigottakulappadesadini 3- anussaritva "na me idam patirupan"ti
panatipatadini na karoti, sampattavatthum pariharati, tato araka viramati. Tassa
sa virati sampattaviratiti veditabba.
      "ajjatagge jivitahetupi panam na hanami"ti va "panatipata
viramami"ti va "veramanim samadiyami"ti va evam sikkhapadani ganhantassa pana
virati samadanaviratiti veditabba.
      Ariyasavakanam pana maggasampayutta virati setughatavirati nama. Tattha
purima dve viratiyo yam voropanadivasena vitikkamitabbam jivitindriyadivatthu, tam
arammanam katva pavattanti, pacchima nibbanarammanava. Ettha ca yo panca
sikkhapadani ekato ganhati, tassa ekasmim bhinne sabbanipi bhinnani
honti. Yo ekekam ganhati, so yam vitikkamati, tadeva bhijjati. Setughataviratiya
pana bhedo nama natthi, bhavantarepi hi ariyasavako jivitahetupi neva panam
hanati na suram pivati. Sacepissa suranca khiranca missetva mukhe pakkhipanti,
khirameva pavisati,  na suRa. Yatha  kim? yatha koncasakunanam khiramissake udake
khirameva pavisati, na udakam. Idam yonisiddhanti ceva 4-  idam dhammatasiddhanti ca
veditabbam. Yasma pana saranagamane ditthiujukaranam nama bhariyam sikkhapadasamadane
pana viratimattakameva. Tasma etam yatha va tatha va ganhantassapi sadhukam
ganhantassapi appatthataranca appasamarambhataranca. Pancasilasadisassa pana danassa
abhavato ettha mahapphalata mahanisamsata ca veditabba. Vuttam hetam:-
@Footnote: 1 ka. tinnam ratananam         2 etthantare patho cha.Ma. potthakesu na dissati
@3 cha.Ma....kulapadesadini   4 cha.Ma. ce?
      "pancimani bhikkhave danani mahadanadi aggannani rattannani
vamsannani poranani asamkinnani asamkinnapubbani na sankiyanti na sankiyissanti
appatikutthani samanehi brahmanehi vinnuhi. Katamani panca? idha bhikkhave
ariyasavako panatipatam pahaya panatipata pativirato hoti. Panatipata
pativirato bhikkhave ariyasavako aparimananam sattanam abhayam deti, averam deti,
abyapajjam deti aparimananam sattanam abhayam datva averam datva abyapajjam
datva aparimanassa abhayassa averassa abyapajjhassa bhagi hoti. Idam
bhikkhave pathamam danam mahadanam aggannam rattannam vamsannam poranam asankinnam
asankinnapubbam na sankiyati na sankiyissati appatikkuttham samanehi brahmanehi
vinnuhi.
      Puna ca param bhikkhave ariyasavako adinnadanam pahaya .pe. Kamesu
micchacaram pahaya .pe. Musavadam pahaya .pe. Suramerayamajjapamadatthanam
pahaya .pe. Imani kho bhikkhave panca danani mahadanani aggannani
.pe. Vinnuhiti. 1-
      Idanca pana silapancakam "attasinehanca jivitasinehanca pariccajitva
rakkhissami"ti samadinnataya "yanno"ti vuccati. Tattha kincapi pancasilato
saranagamanameva jetthakam, idam pana saranagamaneyeva patitthaya rakkhitasilavasena
mahapphalanti vuttam.
      [353] Idampi sutva brahmano cintesi "pancasilam nama rakkhitum
garukam, atthi nukho annam kinci idisameva hutva ito appatthataranca
mahapphalataranca"ti. Tato tam pucchanto punapi "atthi pana bho gotama"tiadimaha.
Athassa bhagava tividhasilaparipuriyam thitassa pathamajjhanadinam yannanam appatthataratanca 2-
mahapphalataranca 2- dassetukamo buddhuppadato patthaya desanam arabhanto "idha
brahmana"ti adimaha. Tattha yasma hetthavuttehi gunehi samannagato pathamam
jhanam, pathamajjhanadisu thito dutiyadini nibbattento na kilamati, tasma tani
@Footnote: 1 an. atthaka. 23/129/250 (saya), abhi. katha. 37/1142/369 (saya)
@2-2 cha.Ma. appatthataranca mahapphalataranca evamuparipi
Appatthani appasamarambhani. Yasma panettha pathamam jhanam ekam kappam
brahmaloke ayum deti. Dutiyam attha   kappe. Tatiyam catusatthi kappe. Catuttham
pancakappasatani. Tadevakasanancayatanadisamapattivasena bhavitam visati cattalisam satthi
caturasiti ca kappasahassani ayum deti. Tasma mahapphalataranca mahanisamsataranca.
Nivaranadinam pana paccanikadhammanam 1-  pariccattatta tam "yanno"ti 2- veditabbam.
       Vipassanananampi yasma catutthajjhanapariyosanesu gunesu patitthaya
nibbattento na kilamati, tasma appattham appasamarambham, vipassanasukhasadisassa
pana sukhassa abhava mahapphalam. Paccanikakilesapariccagato yannoti. Manomayiddhipi
yasma vipassananane patitthaya nibbattento na kilamati, tasma  appattha
appasamarambha attano sadisarupanimmanasamatthataya mahapphala, attano
paccanikakilesapariccagato yanno. Iddhividhananadinipi yasma manomayananadisu
patitthaya nibbattento na kilamati, tasma appatthani appasamarambhani, attano
attano paccanikakilesappahanato yanno.
      Iddhividham panettha nanavidhavikubbanadassanasamatthataya, dibbasotam
devamanussanam saddasavanasamatthataya, cetopariyananam paresam solasavidhacittajananasamatthataya,
pubbenivasanussatinanam icchiticchitatthanasamanussaranasamatthataya, dibbacakkhu
icchiticchitarupadassanasamatthataya, asavakkhayananam atipanitalokuttaramaggasukhanipphadana-
samatthataya mahapphalanti veditabbam. Yasma pana arahattato visitthataro anno
yanno nama natthi, tasma arahattanikuteneva desanam samadapento "ayam kho
brahmana"ti adimaha.
                   Kutadantaupasakattapativedanakathavannana
      [354-358] Evam vutteti evam bhagavata vutte desanaya
pasiditva saranam gantukamo kutadanto brahmano etam "abhikkantam bho
gotama"ti adikam vacanamavoca. Upavayatuti upagantva sariradaratham nibbapento
@Footnote: 1 cha.Ma. paccanikanam dhammanam          2 cha.Ma. yannanti
Tanusitalo vato vayatuti. Idanca pana vatva brahmano purisam pesesi "gaccha
tata yannavatam 1- pavisitva sabbe te panayo bandhana mocehi"ti. So
"sadhu"ti patisunitva tatha katva agantva "mutta bho te panayo"ti
arocesi. Yava brahmano tam pavattim na suni, na tava bhagava dhammam desesi.
Kasma? "brahmanassa citte akulabhavo atthi"ti sutva panassa "bahu vata
Me pana mocita"ti cittavaro vippasidati. Bhagava tassa vippasannamanatam
natva dhammadesanam arabhi. Tam sandhaya "athakho  bhagava"ti adi vuttam. Puna
"kallacittan"ti adi anupubbikathanubhavena vikkhambhitanivaranatam sandhaya vuttam.
Sesam uttanatthamevati.
                  Iti sumangalavilasiniya dighanikayatthakathayam
                      kutadantasuttavannana nitathita.
                             Pancamam.
                         -------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 4 page 264-277. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=6929&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=6929&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=199              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=9&A=3478              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=9&A=3227              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=9&A=3227              Contents of The Tipitaka Volume 9 http://84000.org/tipitaka/read/?index_9

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]