ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                        Hamsajatakam
     ete hamsa pakkamantiti idam sattha jetavane viharanto
anandattherassa jivitapariccagameva arabbha kathesi.
     Tadapi hi dhammasabhayam therassa gunakatham kathentesu bhikkhusu
sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati
pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepi
anandena mamatthaya jivitam pariccattamevati vatva atitam ahari.
     Atite baranasiyam bahuputtako nama raja rajjam karesi.
Khema nama devi tassa aggamahesi ahosi. Tada mahasatto
suvannahamsayoniyam nibbattetva navutihamsasahassaparivuto cittakute vasati.
Tadapi devi vuttanayeneva supinam disva ranno suvannavannassa
hamsassa dhammadesanasavananca dohalanca arocesi. Rajapi pucchitva
Suvannahamsa nama atthiti cittakute pabbate vasantiti ca sutva
khemam nama saram karetva nanappakarani nivapadhannani ropetva
catusu kannesu devasikam abhayaghosanam ghosapesi ekanca luddaputtam
hamsanam gahanatthaya payojesi. Tassa payojitakaro ca tena
tattha sakunanam upaparikkhitabhavo ca suvannahamsanam agatakale ranno
arocetva pasanam odditaniyamo ca mahasattassa pase
bandhaniyamo ca sumukhassa hamsasenapatino tisu hamsaghatasu ahinditva tam
adisva nivattananca sabbam mahahamsajatake avibhavissati. Idhapi
mahasatto yatthipase bajjhitva pasayatthiyam olambantoyeva givam
pasaretva hamsanam gatamaggam olokento sumukham agacchantam disva
agatakale nam vimamsissamiti cintetva tasmim agate tisso gatha
abhasi
        ete hamsa pakkamanti      vankanga bhayamerita
        haritaca hemavanna        kamam sumukha pakkama.
        Ohaya mam natigana       ekam pasavasam gatam
        anapekkhamana gacchanti     kim eko avahiyasi.
        Pateva patatam settha        natthi bandhe sahayata
        ma anighaya hapesi       kamam sumukha pakkamati.
     Tattha bhayameritati bhayena irita bhayatajjita bhayacalita ca.
Haritaca hemavannati dvihipi vacanehi tamevalapati. Kamanti
suvannavanana sundaramukha ekamsena pakkamahiyeva kinte
Idhagamanenati vadati. Ohayati mam jahitva uppatitva.
Anapekkhamanati tepi mama natika mayi anapekkhamanava gacchanti. Patevati
uppateva. Ma anighayati ito gantva pattabbaya niddukkhabhavaya
viriyam ma hapesi.
     Tato sumukho pankapitthe nisiditva gathamaha
        naham dukkhaparetopi    dhatarattha tuvam jahe
        jivitam maranam va me    taya saddhim bhavissatiti.
     Tattha dukkhaparetoti maharaja tvam maranadukkhaparetopi ettakeneva
nahantam jahami. Evam sumukhena sihanade kate dhatarattho
gathamaha
        etadariyassa kalyanam   yam tvam sumukha bhasasi
        tanca vimamsamanaham     patate 1- tam avassajinti.
     Tattha etadariyassati yam tvam naham tuvam jaheti bhasasi
etam acarasampannassa ariyassa kalyanam uttamavacanam. Patate tanti
ahanca na tam visajjitukamova evam avacam athakho tam vimamsamano
patevati etam vacanam avasajjim gacchati tam avocanti attho.
     Evam tesam kathentananneva luddaputto dandamadaya vegenagato.
Sumukho dhatarattham assasento tassabhimukho gantva apacitim
katva hamsaranno gune kathesi. Tavadeva luddaputto muducitto
ahosi. So tassa muducittatam natva puna gantva hamsarajameva
@Footnote: 1 patati?
Assasento atthasi. Luddaputtopi hamsarajanam upasankamitva
chattham gathamaha
        apadena padam yati      antalikkhe caro dijo
        dura pasam na bujjhi tvam  hamsanam pavaruttamati.
     Tattha apadena padanti maharaja tumhadiso antalikkhacaro dijo
apathe akase patham katva yati. Na bujjhiti so tvam evarupo
duratova imam pasam na bujjhi na janasiti pucchi.
     Mahasatto aha
        yada parabhavo hoti    poso jivitasankhaye
        atha jalanca pasanca    asajjapi na bujjhatiti.
     Tattha yada parabhavoti samma luddaka yada parabhavo avuddhi
vinaso sampatto hoti atha poso jivitasankhaye sampatte jalanca
pasanca patvapi na janatiti attho.
     Luddo hamsaranno katham abhinanditva sumukhena saddhim sallapanto
tisso gatha abhasi
        ete hamsa pakkamanti   vankanga bhayamerita
        haritaca hemavanna     tvancenam avahiyasi.
        Ete bhutva pivitva ca pakkamanti vihangama
        anapekkhamana pakkamanti tvanceveko upasasi.
        Kim nu tayam dijo hoti   mutto bandham upasasi
        ohaya sakuna yanti    kim eko avahiyasiti.
     Tattha tvancenanti tvameva ohiyasiti pucchi. Upasasiti
payirupasasi.
     Sumukho aha
        raja me so dijo mitto   sakha panasamo ca me
        neva tam vijahissami         yava kalassa pariyayanti.
     Tattha yava kalassa pariyayanti luddaputta yava jivitakalassa
pariyayam pariyosanam aham etam na vijahessamiyeva.
     Tam sutva luddo pasannacitto hutva sacaham evam sila-
sampannesu imesu aparajjhissami pathavipi me vivaram dadeyya kim
me ranno santika laddhena yasena dhanena visajjessami nanti
cintetva gathamaha
        yo ca tvam sakhino hetu    panam cajitumicchasi
        so te sahayam muncami    hotu raja tavanugoti.
     Tattha yo ca tvanti yo nama tvam. Soti so aham. Tavanu-
goti esa hamsaraja tava vasam anugato hoti taya saddhim ekat-
thane vasatuti.
     Evanca pana vatva dhatarattham yatthipasato otaretva saratiram
netva pasam muncitva muducittena lohitam dhovitva naharuadini
patipadesi. Tassa muducittataya mahasattassa paramitanam anubha-
vena ca tavadeva pado sacchavilomo ahosi. Bandhanatthanampi na
Pannayati. Sumukho bodhisattam oloketva tutthacitto anumodanam
karonto gathamaha
        evam luddaka nandassu   saha sabbehi natibhi
        yathahamajja nandami    muttam disva dijadipanti.
     Tam sutva luddo gacchatha samiti aha. Atha nam mahasatto
kim pana tvam samma mam attano atthaya bandhi udahu annassa
anattiyati pucchitva tena tasmim karane arocite kim nukho
me itova cittakutam gantum seyyo udahu nagaranti vimamsanto
mayi nagaram gate luddaputtopi dhanam labhissati deviyapi dohalo
patipassambhissati sumukhassa mittadhammo pakato bhavissati tatha
mama nanabalam khemanca saram abhayam pakkhinam katva labhissami tassa
nagarameva gantum seyyoti sannitthanam katva luddaka tvam amhe
kajenadaya ranno santikam nehi sace no raja visajjetukamo
bhavissati visajjessatiti aha. Rajano nama sami kakkhala gacchatha
tumheti. Mayam tadisam luddampi mudum karimha ranno aradhanena
amhakam bharo nehiyeva no sammati. So tatha akasi.
Raja hamse disvava somanassajato hutva dvepi hamse kancanapithe
nisidapetva madhulaje khadapetva madhudakam payetva anjalim paggayha
dhammakatham ayaci. Hamsaraja tassa sotukamatam viditva pathamam
ratava patisanthamakasi. Tatrima hamsassa ca ranno ca vacana-
pativacanagatha honti
        Kacci nu bhoto kusalam       kacci bhoto anamayam
        kacci ratthamidam phitam         dhammena anusasasiti.
        Kusalanceva me hamsa        atho hamsa anamayam
        atho ratthamidam phitam         dhammena anusasatiti.
        Kacci bhoto amaccesu      doso koci na vijjati
        kacci ara amitta te    chaya dakkhinatorivati.
        Athopi me amaccesu       doso koci na vijjati
        atho ara amitta me    chaya dakkhinatorivati.
        Kacci te sadisi bhariya     assava piyabhanini
        puttarupayasupeta          tava chandavasanugati.
        Atho me sadisi bhariya     assava piyabhanini
        puttarupayasupeta          mama chandavasanugati.
        Kacci te bahavo putta     sujata ratthavaddhane
        pannajavena sampanna      sammodanti tato tatoti.
        Satam eko ca me putta    dhatarattha maya suta
        tesam tvam kiccamakkhahi      navarujjhanti te vacoti.
     Tattha kusalanti arogyam. Anamayanti idam tasseva vevacanam.
Phitanti kacci te idam rattham phitam subhikkham dhammena ca nam anusasasiti
pucchi. Dosoti aparadho. Chaya dakkhinatorivati yatha nama
dakkhinadisabhimukhi chaya na vaddhati evam te kacci amitta na
Vaddhantiti vadati. Sadisiti jatibhogaatigottakulapadesehi samana
evarupa hi aticarini na hoti. Assavati vacanapatiggahaka.
Puttarupayasupetati puttehi ca rupena ca yasena ca upeta.
Pannajavenati pannavegena pannam javapetva tani tani kiccani
paricchinditum samatthati pucchati. Sammodanti tato tatoti yattha yattha
niyutta honti tato tato sammodanteva. Maya sutati maya
vissuta mam hi loko bahuputtarajati vadati iti te mam nissaya
vissuta pakata jatati maya suta nama hontiti vadati. Tesam
tvam kiccamakkhahiti tesam mama puttanam idam nama karontuti tvam
kiccamakkhahi. Navarujjhantiti na te vacanam avarujjhanti ovadam
nesam dehiti adhippayenevamaha.
     Tam sutva mahasatto tesam ovadam dadanto panca gatha abhasi
        upapannopi ce hoti    jatiya vinayena va
        atha paccha kurute yogam  kicce avasu sidati.
        Tassa samhirapannassa      vivaro jayate maha
        rattimandhova rupani     thulani manupassati.
        Asare sarayogannu    matim natveva vindati
        sarabhova giriduggasmim     antarayeva sidati.
        Hinajaccopi ce hoti    utthata dhitima naro
        acarasilasampanno     nise aggiva bhasati.
        Etam ve upamam katva   putte vijjasu thapaya
        samvirulhetha medhavi     khette bijamva vutthiyati.
     Tattha vinayena vati acarena. Paccha kurute yoganti yo
ce sikkhitabbasikkhasu daharakale yogam viriyam akatva paccha mahallaka-
kale karoti evarupo paccha tatharupe dukkhe va apadasu va
uppannasu sidati attanam uddharitum na sakkoti. Tassa samhira-
pannassati tassa asikkhitatta tato samharitabbapannassa aniccala-
buddhino. Vivaroti bhogadinam chiddam parihaniti attho. Rattimandhoti
rattiandho. Idam vuttam hoti yatha rattandho rattandhakano
rattim candobhasadihi thularupaneva passati sukhumani passitum na
sakkoti evam asikkhito samhirapanno kismincideva bhaye uppanne
sukhumani kiccani passitum na sakkoti olarikaneva passati
tasma tava putte daharakaleyeva sikkhapetum vattatiti. Asareti
nissare lokayatavedasamaye. Sarayogannuti sarayutto esa
samayoti mannamano. Matim natveva vindatiti bahumpi sikkhitva
pannam na labhatiyeva. Giriduggasminti so evarupo yatha nama
sarabho attano vasanatthanam agacchanto antaramagge visamam samanti
mannamano giridugge vegenagacchanto narakam papatam patitva
antarava sidati avasam na papunati evameva asaralokayata-
vedasamayam sarasannaya uggahetva mahavinasam papunati tasma
tava putte atthanissitesu vuddhiavahesu kiccesu yojetva sikkhapehi.
Nise aggivati maharaja hinajatikopi utthatadigunasampanno rattim
aggikkhandho viya obhasati. Etam veti maya vuttam rattandhanca
aggikkhandhanca upamam katva tava putte vijjasu thapaya sikkhi-
tabbayuttasu sikkhasu yojehi evam yutto hi yatha sukhettesu
vutthiya bijam samviruhati tatheva medhavi samviruhati yasena ca bhogehi ca
vaddhatiti.
     Evam mahasatto ranno sabbarattim dhammam deseti. Deviya
dohalo patipassambhi. Mahasatto arunuggamanavelayameva rajanam
silesu patitthapetva appamadena ovaditva saddhim sumukhena uttara-
sihapanjarena nikkhamitva cittakutameva gato.
     Sattha imam dhammadesanam aharitva evam bhikkhave pubbepi
imina mamatthaya jivitam pariccattamevati vatva jatakam samodhanesi
tada luddako channo ahosi raja sariputto devi khema
bhikkhuni hamsagana sakiyagana ahesum sumukho anando ahosi
hamsaraja pana ahamevati.
                    Hamsajatakam nitthitam
                       chattham.
                  --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 67-76. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=1373&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=1373&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2124              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=8400              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=8878              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=8878              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]