ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter  
Atthakatha Book 41 : PALI ROMAN Ja.A.7 visati-cattalisa

                     Timsatinipatavannana
                       --------
                       kimchandajatakam
      kimchando kimadhippayoti idam sattha jetavane viharanto
uposathakammam arabbha kathesi.
      Ekadivasam hi sattha bahu upasake ca upasikayo ca uposathike
dhammassavanatthaya agantva dhammasabhayam nisinne uposathikattha
upasakati pucchitva ama bhanteti vutte sadhu vo katam
uposatham karontehi poranaka upaddhuposathakammassa nissandena
mahantam yasam patilabhimsuti vatva tehi yacito atitam ahari.
      Atite baranasiyam brahmadatto dhammena rajjam karento
saddho pasanno ahosi danasilauposathakammesu appamatto. So
sesepi amaccadayo danadisu samadapesi. Purohito panassa
parapitthimamsiko lancakhadako kutavinicchayiko ahosi. Raja
uposathadivase amaccadayo pakkosapetva uposathika hothati aha.
Purohito uposatham na samadayi. Atha nam diva lancam gahetva
kutattam katva upatthanam agatam raja tumhe uposathikati
amacce pucchanto tvam acariya uposathikoti pucchi. So amati
Musavadam katva pasada otari. Atha nam eko amacco nanu
tumhe na uposathikati codesi. So aha aham velayameva
bhunjim geham pana gantva mukham vikkhaletva uposatham adhitthaya
sayam na bhunjissami rattim silam rakkhissami evam me
upaddhuposathakammam bhavissatiti. Sadhu acariyati. So geham gantva
tatha akasi. Punekadivasam tasmim vinicchaye nisinne annatara
silavati itthi attam karonti gharam gantum alabhamana uposathakammam
natikkamissamiti upakatthe kale mukham vikkhaletum arabhi. Tasmim
khane brahmanassa supakkanam ambaphalanam ambapindi ahariyittha.
So tassa uposathikabhavam natva imani khaditva uposathika
hohiti adasi. Sa tatha akasi. Ettakam brahmanassa kammam.
      So aparabhage kalam katva himavantappadese kosikigangatire
tiyojanike ambavane ramaniye bhumibhage sobhaggappatte kanakavimane
alankatasirisayane suttappabuddho viya nibbatti alankatapatiyatto
uttamarupadharo solasasahassadevakannaparivaro. So rattinneva
tam sirisampattim anubhoti. Vimanakapetabhavena hissa kammasarikkhako
vipako ahosi. Tasma arune uggacchante ambavanam pavisati.
Pavitthakkhaneyevassa dibbattabhavo antaradhayi asitihatthatalakkhandhappamano
attabhavo nibbatti sakalasariram jhayati supupphitakimsuko
viya ahosi. Dvisu hatthesu ekekava anguli tattha
mahakuddalappamana nakha honti. Tehi nakhehi attanova pitthimamsam
Phaletva uddharitva uddharitva khadanto vedanappatto mahaviravam
viravanto dukkham anubhoti. Suriye atthangate tam sariram antaradhayi
dibbasariram nibbatti. Alankatapatiyatta dibbanatakitthiyo
nanaturiyani gahetva parivarenti. So mahasampattim anubhavanto
ramaniye ambavane dibbapasadam abhiruhati. Iti so uposathikaya
itthiya ambaphaladanassa nissandena tiyojanikam ambavanam patilabhati
lancam gahetva kutattakaranassa nissandena pana pitthimamsam
uppatetva khadi upaddhuposathassa nissanadena yasam anubhoti
solasasahassanatakitthihi parivuto paricaresi. Tasmim kale baranasiraja
kamesu adinavam disva isipabbajjam pabbajitva adhogangaya ramaniye
bhumippadese pannasalam karetva unchacariyaya yapento vihasi.
Athekadivasam tamha ambavana mahaghatappamanam ambapakkam gangaya
patitva sotena vuyhamanam tassa tapasassa paribhogatitthabhimukham
agami. So mukham dhovanto tam majjhe nadiya agacchantam disva
udakam taranto gantva adaya assamapadam aharitva agyagare
thapetva satthakena phaletva yapanamattam khaditva sesam kadalipannehi
paticchadetva punappunam divase divase yava parikkhaya khadi.
Tasmim pana khine annam phalaphalam khaditum nasakkhi. Rasatanhaya
bajjhitva tameva ambapakkam khadissamiti naditiram gantva nadim
olokento ambam alabhitva na utthahissamiti sannitthanam katva
nisidi. So tattha niraharo ekadivasam dve tini catupancachadivasani
Vatatapena parisussanto ambam olokento nisidi.
      Atha sattame divase nadidevata avajjamana tam karanam natva
ayam tapaso tanhavasiko hutva sattaham niraharo gangam
olokento nisidi imassa ambapakkam adatum na yuttam alabhanto
marissati dassamissati agantva gangaya upari akase thatva
tena saddhim sallapanti pathamam gathamaha
        kimchando kimadhippayo     eko sammasi ghammani
        kim patthayano kim esam    kena atthena brahmanati.
      Tattha chandoti ajjhasayo. Adhippayoti cittam. Sammasiti
acchasi. Ghammaniti gimhe. Esanti esanto. Brahmanati
pabbajitatta tapasam alapati. Idam vuttam hoti brahmana tvam
kimadhippayo kim cintento kim patthento kim gavesanto kenatthena
imasmim gangatire gangam olokento nisinnoti.
       Tam sutva tapaso dasa gatha abhasi
        yatha maha varidharo     kumbho suparinahava
        tathupamam ambapakkam        vannagandharasuttamam.
        Tam vuyhamanam sotena     disvanamalamajjhime
        panibhi nam gahetvana     agyayatanamaharim.
        Tato kadalipattesu       nikkhipitva sayam aham
        satthena tam vikappetva   khuppipasam ahasi me.
        Soham apetadaratho        byanbhutito dukkhakkhamo
        assadam nadhigacchami      phalesvannesu kesuci.
        Sositva nuna maranam       tam mamam avahissati
        ambam yassa phalam sadhu      madhuraggam manoramam.
        Yamuddharim vuyhamanam        udadhisma mahannave
        akkhatam te maya sabbam    yasma upavasamaham.
        Rammam patinisinnosmi       puthulomayuta puthu
        tanca kho meva akkhahi    attanamapalayini.
        Ka va tvamasi kalyani    kissa va tvam sumajjhime
        rupapattaplamatthiva         byagghiva girisanuga.
        Ya santi nariyo devesu  devanam paricarika
        ya va manussalokasmim     rupenanvagatitthiyo.
        Rupena te sadisi natthi     devagandhabbamanuse
        putthasi me carupubbangi   bruhi namanca bandhaveti.
      Tattha varidharo kumbhoti udakaghato. Suparinahavati susanthano.
Vannagandharasuttamanti vannagandharasehi uttamam. Disvanati disva.
Amalamajjhimeti nimmalamajjhe. Devatam alapanto evamaha.
Panibhiti hatthehi. Agyayatanamaharinti attano aggihuttasalam
aharim. Vikappetvati vicchinditva. Vikantetvatipi patho.
Khadinti pathaseso. Ahasi meti tam jivhagge thapitamattameva
sattarasaharanisahassani pharitva mama khuddanca pipasanca hari.
Apetadarathoti vigatakayacittadaratho. Surasabhojanam bhunjantassa viya
hi tassa tam sabbadaratham apahari. Byantibhutoti tassa
ambapakkassa vigatanto jato parikkhinaambapakko hutvati attho.
Dukkhakkhamoti dukkhena asatena kayakkhamena ceva cittakkhamena ca
samannagato. Annesu pana kadalipanasadisu phalesu parittakampi
assadam nadhigacchami sabbani me jivhaya thapitamattani tittakaneva
sampajjantiti dipeti. Sositvati niraharataya sositva
sukkhapetva. Tam mamanti tam mama. Yassati yam assa yam hotiti
attho. Idam vuttam hoti yam phalaphalam mama sadhu ahosi.
Vuyhamananti nadigambhiraputhulaudakakkhandhasankhate mahannave vuyhamanam.
Tato udadhisma uddharim tam ambam mama maranam avahissatiti
mannami. Mayham hi tam alabhantassa jivitam appavattissatiti.
Upavasamiti khuppipasahi upahato vasami. Rammam patinisinnosmiti
ramaniyam nadim pati aham nisinno. Puthulomayuta puthuti ayam nadi
puthulomehi macchehi ayuta puthu vipula api nama me ito
sotthi bhaveyyati adhippayo. Apalayiniti apalayitva. Mama
sammukha thiteti tam devatam alapati. Apalaminitipi patho.
Malaparahite anavajjasarireti attho. Kissa vati kissa va karanena
idhagamasiti pucchati. Rupapattaplamatthivati puthupalimatthakancanapattasadisi.
Byagghivati lilavilasena tarunabyaggharajapotika viya.
Devananti channam kamavacaradevanam. Ya va manussalokasminti
Ya va manussaloke. Rupenanvagatitthiyoti rupena anvagata
itthiyo. Natthiti attano sambhavanaya evamaha. Tava
rupasadisaya nama na bhavitabbanti hissa adhippayo. Gandhabbamanuseti
mulagandhadinissitesu gandhabbesu ca manussaloke ca. Carupubbangiti
caruna pubbangena urulakkhanena samannagate. Namanca bandhaveti
attano namagottanca bandhave ca mayham akkhahiti vadati.
      Tato devata attha gatha abhasi
        yam tvam patinisinnosi      rammam brahmana kosikim
        saham bhusalaya vuttha    varavarivahoghava.
        Nanadumaganakinna      bahuka girikandara
        mameva sammukha honti    abhisandanti pavuse.
        Atho bahu vanatoda      nilavarivahindhara
        bahuka nagacittoda     abhisandanti varina.
        Ta ambajambulabuja      nipatalamudumbara
        bahuni phalajatani        avahanti abhinhaso.
        Yam kinci ubhato tire     phalam patati ambuni
        asamsayantam sotassa       phalam hoti vasanugam.
        Etadannaya medhavi     puthupanna sunohi me
        ma rocaya abhisangam      patisedha janadhipa.
        Na vaham vuddhavam manne    yam tvam ratthabhivaddhana
        acayamano rajisi      maranam abhikankhasi.
        Tassa jananti pitaro     gandhabbava sadevaka
        ye vapi isayo loke   sannatatta tapassino
        asamsayante jananti      patthabhuta yasassinoti.
      Tattha kosikinti yam tvam brahmana rammam kosikigangam
patinisinnosi. Bhusalaya vutthati bhuse candasote alayo yassa vimanassa
tasmim adhivattha. Gangatthakavimanavasiniti attho. Varavarivahoghavati
varavarivahena oghena samannagata. Sammukhati vuttappakara
girikandara mam sammukham karonti aham tasam pamokkha homiti dasseti.
Abhisandantiti pavattanti. Tato tato agantva mam kosikigangam
pavisantiti attho. Vanatodati na kevalam kandarava athakho bahu
vanatoda tamha vanamha udakanipi bahuni pavisanti. Nilavarivahindharati
manivannena nilena varina yutte udakakkhandhasankhate
vahe dharentiyo. Nagacittodati naganam cittakarena vannasankhatena
udakena samannagata. Varinati evarupa hi bahu nadiyo
mam varinava abhisandanti paripurentiti dasseti. Tati ta nadiyo.
Avahantiti etani ambadini akaddhanti. Sabbani hi etani
upayogatthe paccattavacanani. Athava tati upayogabahuvacanam.
Avahantiti imani ambadini ta nadiyo akaddhanti upagacchantiti
attho. Evam upagatani pana mama sotam pavisantiti adhippayo.
Sotassati yam ubhato tire jatarukkhehi phalam ambuni patati sabbam tam
mama sotasseva vasanugatam hoti natthettha samsayoti. Evam
Ambapakkassa nadisotena agamanakaranam kathesi. Medhavi puthupannati
ubhayam alapanameva. Ma rocayati evam tanhabhisangam ma rocaya.
Patisedhati patisedhehi. Tanti rajanam ovadati. Vuddhavanti
pannavuddhabhavam panditabhavam. Ratthabhivaddhanati ratthassa abhivaddhana.
Acayamanoti mamsalohitena aciyanto vuddhanto tarunova hutvati
attho. Rajisiti tam alapati. Idam vuttam hoti yam tvam niraharataya
sussamano tarunova samano ambalobhena maranam abhikankhasi
na ve aham tava idam panditabhavam mannamiti. Tassati yo puggalo
tanhavasiko hoti tassa tanhavasikabhavam. Pitaroti sankham gata
brahmano ca saddhim kamavacaradevehi gandhabba ca vuttappakara
dibbacakkhuka isayo ca asamsayam jananti. Anacchariyancetam yante
iddhimanto janeyyum asuko nama tanhavasiko hotiti puna
tesam bhasamananam vacanam sutva yepi tesam patthabhuta yasassino
paricaraka tepi jananti papakammam karontassa hi raho nama
natthiti tapasassa samvegam uppadenti evamaha.
      Tato tapaso catasso gatha abhasi
                evam viditva vidu sabbadhammam
                viddhamsanam cavanam jivitassa
                na viyati tassa narassa papam
                sace na ceteti vadhaya tassa.
        Isipugasamannate          evam lokya vidita sati
        anariyam parisambhase         papakammam jigimsasi.
        Sace aham marissami        tire te puthusussoni
        asamsayante asi loko      mayi pete agamissati.
        Tasmahi papakam kammam       rakkhassu ca sumajjhime
        ma tvam sabbo jano paccha  pakvakkhasi mayi mateti.
      Tattha evam viditvati yatha aham silanca aniccatanca janami
evam janitva thitassa. Viduti vinnuno. Sabbadhammanti sabbam
sucaritadhammam. Tividhasucaritanhi idha sabbadhammoti adhippetam.
Viddhamsananti bhangam. Cavananti cutim. Jivitassati ayuno. Idam vuttam
hoti evam viditva thitassa hi panditassa sabbam sucaritadhammam
jivitassa ca aniccatam janantassa evarupassa narassa papam na viyati
na vaddhati. Sace na ceteti vadhaya tassati sukham gatassa parapuggalassa
vadhaya na ceteti na ca vikappeti neva parapuggalam napissa santakam
vinaseti ahanca kassaci vadhaya acintetva kevalam ambapakke
alayam katva gangam olokento nisinnosmi tvam olokenti mayham
kinnama akusalam passasiti. Isipugasamannateti isiganena sutthu
annate isinam sammate. Evam lokyati tvam nama papavahanena
lokassa hitati evam viditva. Satiti sati sobhane uttameti
alapanametam. Anariyam parisambhaseti tassa jananti pitaroti adikaya
asundaraya paribhasaya samannagate. Jigimsasiti mayi pape asamvijjantepi
Mam evam paribhasanti ca maranam ajjhupekkhanti ca attano papakammam
gavesasi uppadesi. Tire teti tava tire. Puthusussoniti puthulaya
sundaraya soniya samannagate. Peteti ambapakkam alabhitva
paralokagate mateti attho. Pakvakkhasiti akkosi garahi nandi.
Pakkhatthasitipi patho.
      Tam sutva devadhita panca gatha abhasi
                annatametam avisayhasahi
                attanam ambanca dadami te tam
                yo duccaje kamagune pahaya
                santinca dhammanca adhitthitosi.
        Yo hitva pubbasamyogam      pacchasamyojanetthiko
        adhammanceva carati         papancassa pavaddhati.
        Ehi tam papayissami       kamam appossuko bhava
        upanayissami tiram tasmim     viharahi anussuko.
        Tam puppharasamattehi         vankangebhi arindama
        konca mayura diviya      koyatthimadhusaliya
        kujjita hamsapugebhi         kokilettha pabodhare.
        Ambettha vippasunagga      palalakhalasannibha
        kosumbhasalalanipa         pakkatalavilambinoti.
      Tattha annatametanti garaha te bhavissatiti vadanto
ambapakkatthaya vadasiti etam karanam maya annatam. Avisayhasahiti
Rajano nama dussaham sahanti tena tam alapanti evamaha.
Attananti tam alingitva ambavanam nayanti attananca te dadami
tanca ambam. Kamaguneti kancanamalasetacchattapatimandite
vatthukame. Santinca dhammancati dussilavupasamasantisankhatam silanceva
sucaritadhammanca. Adhitthitositi yo tvam ime gune upagatosi
etesu ca patitthitositi attho. Pubbasamyoganti purimabandhanam.
Pacchasamyojaneti pacchimabandhane. Idam vuttam hoti ambho tapasa
yo mahantam rajjasirivibhavam pahaya ambapakkamatte rasatanhaya bajjhitva
vatatapam aganetva naditire sussamanopi nisidi so mahasamuddam
taritva velante samsidanapuggalasadiso yo puggalo rasatanhavasiko
hutva adhammanceva carati rasatanhavasena kayiramanam papancassa
pavaddhatiti. Iti sa tapasam garahanti evamaha. Kamam appossuko
bhavati ekamseneva ambapakke niralayo ahosi. Tasminti sitale
ambavane. Tanti evam vadamanava devata tapasam alingitva
ure nipajjapetva akase pakkhanta tiyojanikam dibbaambavanam
disva sakunasaddanca sutva tapasassa acikkhanti tanti evamaha.
Puppharasamattehiti puppharasena mattehi. Vankangebhiti vankagivehi
sakunehi abhinaditanti attho. Idani te sakune acikkhanti
koncati adimaha. Tattha diviyati dibya. Koyatthimadhusaliyati
koyatthisakuna nama suvannasaliya sakuna ca ete dibbasakuna
ettha vasantiti dasseti. Kujjita hamsapugebhiti hamsaganehi upakujjita
Viravasanghattita. Kokilettha pabodhareti ettha ambavane kokila
vasanti sattanam pabodhenti napenti. Ambetthati amba ettha.
Vippasunaggati phalabharena onamitasakhagga. Palalakhalasannibhati
pupphasannicayena salipalalakhalasadisa. Pakkatalavilambinoti
pakkatalaphalavilambino evarupa ca rukkha ettha atthiti ambavanam vanneti.
      Vannayitva ca pana tapasam tattha otaretva imasmim
ambavane ambani khadanto attano tanham purehiti vatva
pakkami. Tapaso ambani khaditva tanham puretva visamitva
ambavane vicaranto tam petam dukkham anubhavantam disva kinci vattum
nasakkhi. Suriye pana atthangate tam natakitthiparivaritam dibbasampattim
anubhavamanam disva tisso gatha abhasi
        mali tiriti kayuri      angadi candanussado
        rattim tvam paricaresi    diva vedesi vedanam.
        Solasitthisahassani      ya tema paricarika
        evam mahanubhavosi     abbhuto lomahamsano.
        Kim kammamakari pubbe     papam attadukkhavaham
        yam karitva manussesu    pitthimamsani khadasiti.
     Tattha maliti dibbamaladharo. Tirititi dibbavetthanadharo.
Kayuriti dibbabharanapatimandito. Angaditi dibbaangadena samannagato.
Candanussadoti dibbacandanena vilitto. Paricaresiti indriyani
dibbavisayesu caresi. Divati diva pana mahadukkham anubhosi.
Ya temati ya te ima. Abbhutoti manussaloke abbhutapubbo.
Lomahamsanoti ye tam passanti tesam lomani hamsanti. Pubbeti
purimabhave. Attadukkhavahanti attano dukkhavaham. Manussesuti yam
manussaloke katva idani attano pitthimamsani khadasiti pucchati.
      Peto tam sanjanitva tumhe mam na janatha tumhakam
purohito ahosim idam me rattim sukhanubhavanam tumhe nissaya katassa
upaddhuposathassa nissandena laddham diva dukkhanubhavanam pana maya
katapapasseva nissandena aham hi tumhehi vinicchaye thapito
kutattam katva lancam gahetva parapitthimamsiko hutva tassa diva
katassa kammassa nissandena idam dukkham anubhavamiti vatva gathadvayamaha
        ajjhenani patiggayha     kamesu giddhito aham
        acarim dighamaddhanam        paresam ahitayaham.
        Yo pitthimamsiko hoti     evam ukkacca khadati
        yathahamajja khadami      pitthimamsani attanoti.
      Tattha ajjhenaniti vede. Patiggayhati patiggahetva
adhisayitva. Acarinti patipajjim. Ahitayahanti atthanasanaya aham.
Yo pitthimamsikoti yo puggalo paresam pitthimamsakhadako pisuno
hoti. Ukkaccati ukkantetva.
      Idanca pana vatva tapasam pucchi tumhe katham idhagatati.
Tapaso sabbam vittharetva kathesi. Idani ca bhante idheva
vasissatha gamissathati. Na vasissami assamapadanceva
Gamissamiti. Peto sadhu bhante aham vo nivaddham ambapakkena
upatthahissamiti vatva attano anubhavena assamapadeyeva otaretva
anukkanthanta idheva vasathati patinnam gahetva gato. Tato
patthaya nivaddham ambapakkena upatthahi. Tapaso tam paribhunjanto
kasinaparikammam katva jhanabhinna nibbattetva brahmalokaparayano
ahosi.
      Sattha upasakanam idam dhammadesanam aharitva saccani
pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane keci sotapanna
ahesum keci sakadagamino ahesum keci anagamino ahesum.
Tada devadhita uppalavanna ahosi. Tapaso pana ahamevati.
                    Kimchandajatakam nitthitam.
                         Pathamam.
                    --------------



             The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 177-191. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=3628&modeTY=2              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=3628&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2285              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9163              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=9756              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=9756              Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27

first pageprevious pagedispage pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]