บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Jayaddisajatakam cirassam vata meti idam sattha jetavane viharanto ekam matuposakam bhikkhum arabbha kathesi. Paccuppannavatthu samajatakasadisam. Tada pana sattha poranakapandita kancanamalam setacchattam pahaya matapitaro posesunti vatva tena yacito atitam ahari. Atite kapillaratthe uttarapancalo nama raja ahosi. Tassa aggamahesi gabbham patilabhitva puttam vijayi. Tassa purimabhave eka sapatti kujjhitva tuyham jatapajam khaditum samattha bhavissamiti patthanam thapetva yakkhini ahosi. Sa tada okasam labhitva tassa passantiyava tam allamamsapesivannakumaram gahetva murumurayanti khaditva pakkami. Dutiyavarepi tatheva akasi. Tatiyavare pana tassa pasutigharam pavitthakale geham parivaretva dalham arakkham akamsu. Vijatadivase yakkhini agantva puna darakam aggahesi. Devi yakkhiniti mahasaddamakasi. Avudhahattha purisa agantva deviya dinnasannaya yakkhinim anubandhimsu. Sa khaditum okasam alabhanti tato palayitva udakaniddhamanam pavisi. Darako ca matati sannaya tassa thanam mukhena ganhi. Sa puttasineham uppadetva tato palayitva susanam gantva darakam pasanalene katva patijaggi. Athassa anukkamena vaddhamanassa manussamamsam Aharitva adasi. Ubhopi manussamamsam khaditva tattha vasimsu darako attano manussabhavam na janati yakkhiniputtosmiti sannaya so attabhavam jahitva antaradhayitum na sakkoti. Athassa sa antaradhanatthaya ekam mulam adasi. So mulanubhavena antaradhayitva manussamamsam khadanto vicari. Yakkhini vessavanamaharajassa veyyavaccatthaya gata tattheva kalamakasi. Devipi catutthavare annam puttam vijayi. So yakkhiniya muttatta arogo ahosi. Paccamittam yakkhinim jinitva jatatta jayaddisakumarotissa namam akamsu. So vayappatto sabbasippe nipphattim patva chattam ussapetva rajjamanusasi. Tada bodhisatto tassa aggamahesiya kucchismim nibbatti. Alinasattukumarotissa namam akamsu. So vayappatto uggahitasippo hutva uparaja ahosi. So yakkhiniputto aparabhage pamadena tam mulam nasetva antaradhayitum asakkonto dissanarupova susane manussamamsam khadati. Manussa tam disva bhitatasita agantva ranno upakkosimsu deva eko yakkho dissamanarupo susane manussamamsam khadati so anukkamena nagaram pavisitva manusse maretva khadissati tam gahapetum vattatiti. Raja sadhuti patissunitva ganhatha nanti anapesi. Te balanikaya gantva susanam parivaretva atthamsu. Yakkhiniputto naggo ubbiggamanarupo maranabhayabhito viravanto manussanam antaram pakkhandi. Manussa yakkhoti maranabhayabhita dvidha bhijjimsu. Sopi tatova palayitva arannam pavisi na puna manussapatham agacchi. So ekam mahavattaniatavim nissaya maggapatipannesu ekekam gahetva arannam pavisitva maretva khadanto ekasmim nigrodhamule vasam kappesi. Atheko satthavahabrahmano atavipalanam sahassam datva pancahi sakatasatehi tam maggam patipajji. Manussayakkho viravanto pakkhandi. Bhita manussa urena nipajjimsu. So brahmanam gahetva palayanto khanuna pade viddho atavipalesu anubandhantesu brahmanam chaddetva gantva attano vasanarukkhamule nipajji. Tassa tattha nipannassa sattame divase jayaddisaraja migavadham anapetva nagara nikkhami. Tam nagara nikkhamantamattameva takkasilavasi nando nama matuposakabrahmano catasso satarahagatha adaya agantva addasa. Jayaddisaraja nivattetva sunissamiti tassa nivasanageham dapetva migavadham gantva yassa passena migo palayati tasseva so givati aha. Atha eko pasadamigo utthahitva ranno abhimukho gantva palayi. Amacca parihasam karimsu. Raja khaggam gahetva tam anubandhitva tiyojanamatthake patva khaggena nam paharitva dve khandhani katva kajenadaya agacchanato manussayakkhassa nipannatthanam patva dabbatinesu nisiditva thokam visamitva gantum arabhi. Atha Nam so utthaya tittha kuhim gacchasi bhakkhosi meti hatthe gahetva pathamam gathamaha cirassam vata me udapadi ajja bhakkho maha sattamibhattakale kutosi ko vasi tadimgha bruhi acikkha jatim vidito yathasiti. Tattha bhakkho mahati mahabhakkho. Sattamibhattakaleti patipadato patthaya niraharassa sattamiyam bhattakale. Kutositi kuto agatosi. Raja yakkham disva bhito urutthambham patva palayitum nasakkhi satim paccupatthapetva dutiyam gathamaha pancalaraja migavam pavittho jayaddiso nama yadi suto te carami gacchani vanani caham pasadimam khada mamajja muncati. Tattha migavam pavitthoti migavadhaya rattha nikkhanto. Gacchaniti pabbatapassani. Pasadanti pasadamigam. So tam sutva yakkho tatiyam gathamaha seneva tvam panasi sassamano mameso bhakkho pasado yam vadesi tam khadiyana pasadam jighannam khadissam paccha na vilapakaloti. Tattha senevati mama santakeneva. Panasiti voharesi attanam vikkinasi. Sassamanoti himsayamano. Tam khadiyanati tam pasadamamsam khaditva. Jighannanti ghasitukamosmi. Khadissanti tasma etam paccha khadissami. Na vilapakaloti ma vilapasi nayam vilapakaloti vadati. Tam sutva raja nandabrahmanam saritva catuttham gathamaha na catthi mokkho mama vikkayena gantvana paccagamanaya panhe tam sangaram brahmanassappadaya saccanurakkhi punaravattissanti tattha na catthiti sace mayham vikkayenapi na mokkho atthi. Gantvanati evam sante ajja imam migamamsam khaditva mama nagaram gantva. Panheti pageyeva sve patarasakale pancagamanatthaya patinnam ganhahiti adhippayo. Tam sangaranti maya dhanante dassamiti brahmanassa sangaro kato tam tassa datva idam maya vuttam saccam anurakkhanto aham puna agamissanti attho. Tam sutva yakkho pancamam gathamaha kim kammajatam anutappati tam pattam samimam maranassa raja acikkha me tam api sakkunemu anujayitum agamanaya panheti. Tattha kammameva kammajatam. Anutappati tanti tam anutappati. Pattanti upagatam. Api sakkunemuti api nama tam tava sokakaranam sutva patova agamanaya tam anujanitum sakkuneyyamati attho. Raja tam karanam kathento chattham gathamaha kata maya brahmanassa dhanasa tam sangaram patimokkam na muttam tam sangaram brahmanassappadaya saccanurakkhi punaravattissanti. Tattha patimokkam na muttanti catasso satarahagatha sutva dhanante dassamiti patinnaya maya attani patimuncitva thapitam tam na muttam dhanassa adinnattati. Tam sutva yakkho sattamam gathamaha ya te kata brahmanassa dhanasa tam sangaram patimokkam na muttam tam sangaram brahmanassappadaya saccanurakkhi punaravattassuti. Tattha punaravattassuti puna agacchassu. Evanca pana vatva rajanam visajjesi. So tena vissattho tvam ma cintayi aham patova agamissamiti vatva magganimittani sallakkhento attano balanikayam upagantva balanikayaparivuto nagaram pavisitva nandabrahmanam pakkosapetva maharahe asane Nisidapetva gatha sutva cattari sahassani datva yanam aropetva imam takkasilameva nethati manusse datva brahmanam uyyojetva dutiyadivase patigantukamo hutva puttam amantetva anusasi. Tamattham pakasento sattha dve gatha abhasi muttova so porisadassa hattha gantva sakam mandiram kamakami tam sangaram brahmanassappadaya amantayi puttamalinasattum. Ajjeva rajjam abhisecayassu dhammanca ratthesu janesu capi adhammakaro ca te mahu ratthe gacchamiham porisadassa nanteti. Tattha alinasattunti evamnamakam kumaram. Paliyam pana alinasattanti likhitam. Ajjeva rajjanti putta rajjam te dammi tvam ajjeva muddhani abhisecayassu. Nanteti tyante santiketi attho. Tam sutva kumaro dasamam gathamaha kim kamma kubbam tava deva pade naradhayim tadicchami sotum yamajja rajjamhi udassaye tuvam rajjampi niccheyyam taya vina ahanti. Tattha kubbanti karonto. Yamajjati yena anaradhakammena Ajja mam rajjamhi tvam. Udassayeti ussapesi patitthapesi tam me acikkha aham hi taya vina rajjampi na icchamiti attho. Tam sutva raja anantaram gathamaha na kammuna ca vacasa tata aparadhitoham tuviyam sarami saddhinca katva porisadakena saccanurakkhi punaham gamissanti. Tattha aparadhitoti aparadham ito aham. Tuviyanti tava santikam. Idam vuttam hoti tata aham ito tava kammato va tava vacanato va kinci mama appiyam aparadham na sarami. Saddhinca katvati mam pana migavadham gatam eko yakkho mam khadissamiti ganhi athaham brahmanassa dhammakatham sutva tassa sakkaram katva sve patarasakale agamissanti tena purisadena saddhim saccam katva agato tasma saccam anurakkhanto puna tattha gamissami tvam rajjam karehiti vadati. Tam sutva kumaro gathamaha aham gamissami idheva hohi natthi tato jivato vippamokkho sace tuvam acchasiyeva raja ahampi gacchami ubho na homati. Tattha idhevati tvam idheva hohiti. Tatoti tassa santika jivantassa mokkho nama natthi. Ubhoti evam sante ubhopi na bhavissamati. Tam sutva raja gathamaha addha hi tata satanesa dhammo marana ca me dukkhataram tadassa kammasapado tam yada paccitva pasayha khade bhidarukkhamuleti. Tassattho addha esa tata satanam panditanam dhammo sabhavo yuttam tvam vadesi apica kho pana mayham maranatopetam dukkhataram assa yada tam so kammasapado. Bhidarukkhamuleti tikhine rukkhamule bhitva pacitva pasayha balakkarena khadeyyati. Tam sutva kumaro gathamaha panena te panamaham nimissam ma tvamaga porisadassa nante etanca te panamaham nimissam tasma matam jivitassa varemiti. Tattha nimissanti aham idheva tava panena mama panam parivatteyyam. Tasmati yasma etam panam tava panenaham nimissam tasma tava jivitassatthaya mama maranam varemi maranameva vannemi varemi icchamiti attho. Tam sutva raja puttassa balam jananto sadhu tata gacchati sampaticchi. So matapitaro vanditva nagara nikkhami. Tamattham pakasento sattha upaddhagathamaha Tato have dhitima rajaputto vanditva matu pitu ca padeti. Tattha padeti pade vanditva nikkhamantoti attho. Athassa matapitaropi bhaginipi bhariyapi amaccaparijanehi saddhimyeva nikkhamimsu. So nagara nikkhamitva pitaram maggam pucchitva sutthu vavatthapetva matapitaro vanditva sesanam ovadam datva acchambhito kesarasiho viya maggam aruyha yakkhavasam payasi. Tam gacchantam disva mata sakabhavena santharetum asakkonti pathaviyam patati. Pita baha paggayha mahantena saddena kandati. Tamattham pakasento sattha upaddhagatham aha dukkhinissa mata nipati pathabya pitassa paggayha bhujani kandatiti. Upaddhagatham vatva tassa pitara payuttam matara bhaginibhariyahi ca katam saccakiriyam pakasento aparapi catasso gatha abhasi tam gacchantam tava pita viditva parammukho vandati panjaliko somo ca raja varuno ca raja pajapati candima suriyo ca etehi gutto porisadakamha anunnato sotthi paccehi tata. Yam dandakiranno gatassa mata ramassaka sotthanam sugutta tante aham sotthanam karomi etena saccena sarantu deva anunnato sotthi paccehi putta. Avi rahovapi manopadosam naham sare jatumalinasatte etena saccena sarantu deva anunnato sotthi paccehi tata. Yasma ca me anadhimanosi sami na capi me manasa appiyosi etena saccena sarantu deva anunnato sotthi paccehi samiti. Tattha parammukhoti ayam me putto parammukho gacchatiti viditva. Panjalikoti tasmim kale sirasi anjalim patitthapetva vandati devata namassati. Porisadakamhati porisadassa santika tena anunnato sotthina paccehi. Ramassakati ramassa akasi. Eko kira baranasivasi ramo nama matuposako matapitaro patijagganto voharatthaya gato dandakiranno vijite kumbhavatim nama nagaram gantva navavidhena vassena sakalaratthe vinasiyamane matapitunam gunam sari. Atha nam matapitupatthanadhammassa phalena devata sotthina Anayitva matuya adamsu. Tam karanam sutavasena aharitva evamaha. Sotthananti sotthibhavam. Tam pana kincapi devata karimsu. Matupatthanam nissaya nibbattatta pana mata akasiti vuttam. Tam te ahanti ahampi te tameva sotthanam karomi mam nissaya tatheva tava sotthibhavo hotuti attho. Athava. Karomiti gacchami. Etena saccenati sace devatahi tassa sotthina anitabhavo sacco etena saccena matapitunam sarantu devata ramam viya tampi anetva mama dassantuti attho. Anunnatoti porisadena gacchati anunnato. Devatanam anubhavena sotthi patiagaccha puttati vadati. Jatumalinasatteti jatu ekamsena alinasatte mama bhatike aham sammukha va parammukha va manopadosam na sarami na maya tamhi manopadoso katapubboti evamassa kanittha saccamakasi. Yasma ca me anadhimanosi samiti mama sami alinasattu yasma tvam anadhimanosi mam anabhibhavitva anatikkamitva annam manena patthesi. Na capi me manasa appiyositi mayhampi ca manasa tvam appiyo na hosi annamannam piyasamvasava mayanti evamassa aggamahesi saccamakasi. Kumaro pitara akkhatanayena yakkhavasamaggam patipajji. Yakkhopi khittiya nama bahumaya honti ko janati kim bhavissatiti rukkham abhiruhitva ranno agamanam olokento nisidi. So kumaram Agacchantam disva pitaram nivattetva putto agato bhavissati natthi me bhayanti otaritva tassa pitthim dassento nisidi. So agantva tassa purato atthasi. Atha yakkho gathamaha braha uju carumukho katosi na mamam janasi vane vasantam luddanca mam natva porisadakam ko sotthimajanamidhavajeyyati. Tattha ko sotthimajanamidhavajeyyati kumarako nama puriso attano sotthibhavam jananto gacchanto idhagaccheyya tvam ajananto agatoti manneti. Tam sutva kumaro gathamaha janami idha luddam porisadam na tam vijanami vane vasantam ahanca puttosmi jayaddisa mamajja khada pituno pamokkhati. Tattha pamokkhati pamokkhahetu aham pitu jivitam datva idhagato tasma tam munca mam khadahiti attho. Tato yakkho gathamaha janahi puttosi jayaddisassa tadiso vo mukhavanno ubhinnam Sudukkaranneva katam tavedam yo mattumicche pituno pamokkhati. Tattha tadiso voti tadiso vo tumhakam ubhinnam sadisova mukhavannoti attho. Katam tavedanti idam tava kammam sudukkaram. Tato kumaro gathamaha na dukkaram kincimahettha manne yo mattumicche pituno pamokkha matu ca hetu paralokagamya sukhena saggena ca sampayuttoti. Tattha kincimahettha manneti kinci aham ettha na mannami. Idam vuttam hoti yakkho puggalo pitu va pamokkhatthaya matu va hetu. Paralokagamyati paralokam gantva. Sukhena saggenati sagge nibbattanakena sukhena sampayutto bhavati. Mattumiccheti maritum icchati tasma aham ettha matapitunam atthaya jivitapariccage kinci dukkaram na mannamiti. Tam sutva yakkho kumara maranassa abhayanakasatto nama natthi tvam kasma na bhayasiti pucchi. So tassa kathento dve gatha abhasi ahanca kho attano papam kareyyam avi raho vapi sare na jatu Sankhatajatimaranohamasmi yatheva me idha tatha parattham. Khadajja mam dani mahanubhavam karassu kiccani imam sariram rukkhassa va te papatami agga chadamano mayham tvamadesi mamsanti. Tattha sare na jatuti ekamseneva na sarami. Sankhatajatimaranohamasmiti aham nanena suparicchinnajatimarano jatasatto amaranadhammo nama natthiti janami. Yatheva me idhati yatheva mama idha tatha paraloke yatha ca paraloke tatha idhapi maranato mutti nama natthiti idam me nanena suparicchinnam. Karassu kiccaniti imina sarirena kattabbakiccani kara imante maya nissattham sariram. Chadamano mayham tvamadesi mamsanti mayi rukkhagga patitva mate mama sarirato tvam chadayamano rocayamano yam yam icchasi tam tam mamsam adesi khadeyyasiti attho. Yakkho tassa vacanam sutva bhito hutva na sakka imassa mamsam khaditum upayena tam palapessamiti cintetva imam gathamaha idanca te ruccati rajaputta cajjasi panam pitu pamokkha tasmatiha tvam taramanarupo sambhanja katthani jalehi agginti. Tattha jalehiti arannam pavisitva saradaruni aharitva aggim jaletva niddhume angare kara tattha te mamsam pacitva khadissamiti dasseti. So tatha katva tassa santikam agamasi. Tam karanam pakasento sattha itaram gathamaha tato have dhitima rajaputto daru samahattha mahantamaggim adipayitva pativedayittho adipito dani mahayamaggiti. Yakkho aggim katva agatam kumaram oloketva ayam puriso siho viya maranapissa bhayam natthi maya ettakam kalam evam nibbhayo nama na ditthapubboti lomahamsajato kumaram punappunam olokento nisidi. Kumaro tassa kiriyam disva gathamaha khadajja mam dani pasayhakari kim mam muhum pekkhasi hatthalomo tatha tatha tuyhamaham karomi yatha yatha mam chadamano adesiti. Tattha muhunti punappunam. Tatha tatha tuyhamahanti aham tuyham tatha tatha vacanam karomi idani kim karissami yatha yatha mam chadayamano rocayamano adesi khadissasi tasma khadajja manti. Athassa vacanam sutva yakkho gathamaha Ko tadisam aharati khaditase dhamme thitam saccavadim vadannum muddhapi tassa vipphaleyya sattadha yo tadisam saccavadim adeyyati. Tam sutva kumaro sace mam na khaditukamosi atha kasma daruni bhanjapetva aggim karesiti vatva palayissati nukho noti tuvam pariganhanatthayati vutte tvam idani mam katham pariganhissasi yvaham tiracchanayoniyam nibbatto sakkassa devaranno attanam pariganhitum na adasinti vatva idam hi so brahmanam mannamano saso avasesi sake sarire teneva so candima devaputto sasatthako kamaduhajja yakkhoti aha. Tassattho idampi so sasapandito brahmano esoti brahmanam mannamano ajja idam sariram khadetva idheva vasati evam sake sarire attano sariram datum avasesi vasapesiti attho. Sarirancassa bhakkhatthaya adasi. Sakko pabbatarasam piletva adaya candamandale sasalakkhanam akasi. Tato patthaya teneva sasalakkhanena so candima devaputto sasi sasiti pannayi. Evam sasatthako lokassa kamaduho pemavaddhamano ajja yakkho virocati. Kappatthiyam Hetam patihariyanti. Tam sutva yakkho kumaram visajjento gathamaha cando yatha rahumukha pamutto virocate pannaraseva bhanuma evam tuvam porisada pamutto viroca kapille mahanubhava amodayam pitaram mataranca sabbo ca te nandatu natipakkhoti. Tattha bhanumati suriyo. Idam vuttam hoti yatha pannarase rahumukha mutto cando va bhanuma va virocati evam tvampi mama santika mutto kapillaratthe viroca mahanubhavati. Nandatuti tussatu. Gaccha mahavirati mahasattam uyyojesi. Sopi tam nibbisevanam katva panca silani datva yakkho nukho esa noti pariganhanto yakkhanannama akkhini rattani honti animmilani ca chaya na pannayati acchambhita honti nayam yakkho manusso esa mayham kira pituno tayo bhataro yakkhiniya gahita tesu taya dve khadita bhavissanti eko puttasinehena patijaggito bhavissati imina tena bhavitabbam imam netva mayham pitu acikkhitva rajje paticchapessamiti cintetva ehi bho na tvam yakkho pitu me jetthabhatikosi ehi maya saddhim gantva kulasantake rajje chattam ussapehiti vatva itarena naham manussoti vutte na Tvam mayham saddahasi atthi pana so yassa saddahasiti pucchitva atthi asukatthane dibbacakkhutapasoti vutte tam adaya tattha agamasi. Tapaso te disva kim karonta pitaputta aranne vicarathati vatva tesam natibhavam kathesi. Porisado tassa saddahitva tata tvam gaccha aham ekasmimyeva attabhave dubbidho jato na me rajjenattho pabbajissamihanti tapasassa santike isipabbajjam pabbaji. Atha nam kumaro vanditva nagarameva agamasi. Tamattham pakasento sattha aha tato have dhitima rajaputto katanjali paggayha porisadam tenanunnato sotthi sukhi arogo paccagama kapillamalinasattoti. Gatham vatva nagaranegamadihi katakiriyam dassento osanagathamaha tam negama janapada ca sabbe hattharoha rathika pattika ca namassamana panjalika upagamum namatthu te dukkarakarakositi. Raja kumaro kira agatoti sutva paccuggamanam akasi. Kumaro mahajanaparivuto gantva rajanam vandi. Atha nam so pucchi tata katham tadisa porisada muttositi. Tata nayam yakkho tumhakam jetthabhatiko esa mayham petteyyoti tam sabbam pavuttim arocetva Tumhehi mama petteyyam datthum vattatiti aha. Raja tam khananneva bherincarapetva mahantena parivarena tapasanam santikam agamasi. Mahatapaso tassa yakkhiniya anetva akhadetva positakarananca yakkhabhavakarananca tesam natibhavanca sabbam vittharena kathesi. Raja ehi bhatika rajjam karehiti aha. Alam maharajati. Tenahi etha uyyane vasissatha aham vo catuhi paccayehi upatthahissamiti. Na gacchami maharajati. Raja tesam assamapadato avidure ekam pabbatantaram bandhitva mahantam talakam karetva kedare sampadetva mahajanam kulasahassam anetva mahagamam nivesetva tapasanam bhikkhacaram patthapesi. So gamo cullakammasadammanigamo nama jato. Suttaso mahasattena porisadassa damitapadeso nama pana mahakammasadammanigamo namati veditabboti. Sattha imam dhammadesanam aharitva saccani pakasetva jatakam samodhanesi. Saccapariyosane matuposakatthero sotapattiphale patitthahi. Tada matapitaro maharajakulani ahesum tapaso sariputto porisado angulimalo kanittha uppalavanna aggamahesi rahulamata alinasattukumaro pana ahamevati. Jayaddisajatakam nitthitam. Tatiyam. ----------The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 206-225. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=4224&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=4224&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2296 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9309 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=9975 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=9975 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]