บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
Sambulajatakam ka vedhamanati idam sattha jetavane viharanto mallikam devim arabbha kathesi. Vatthu kummasapindikajatake vittharitameva. Sa pana tathagatassa tinnam kummasapindikanam dananubhavena tam divasamyeva ranno aggamahesibhavam patva pubbutthayikadihi pancahi kalyanadhammehi samannagata nanasampanna buddhupatthayika patidevata ahosi. Tassa patidevatabhavo sakalanagare pakato ahosi. Athekadivasam dhammasabhayam katham samutthapesum avuso mallika devi kira vattasampanna patidevatati. Sattha agantva kayanuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva imaya namati vutte na bhikkhave idaneva pubbepesa patidevatayevati vatva atitam ahari. Atite baranasiyam brahmadattassa ranno sotthiseno nama putto ahosi. Tam raja vayappattam uparajje patitthapesi. Sambula namassa aggamahesi ahosi uttamarupadhara sarirappabhasampanna nivate jalamana dipasikha viya khayati. Aparabhage sotthisenassa sarire kuttham uppajjati. Vejja tikicchitum nasakkhimsu. So bhijjamane kutthe patikkulo hutva vippatisaram patva ko me rajjenattho aranne anathamaranam marissamiti ranno Arocapetva itthagaram chaddetva nikkhami. Sambula bahuhi upayehi nivattiyamanapi anivattitvava aham tam samikam aranne patijaggissamiti vatva saddhimyeva nikkhami. So arannam pavisitva sulabhamulaphalaphalachayudakasampanne padese pannasalam katva vasam kappesi. Rajadhita tam patijaggi. Katham. Sa hi pato vutthaya assamapadam sammajjitva paniyaparibhojaniyam upatthapetva dantakatthanca mukhadhovananca upanametva mukhe dhote nanaosadhani pimsitva tassa vane makkhetva madhumadhurani phalaphalani khadapetva mukham vikkhaletva hatthesu dhotesu appamatto hohi devati vatva vanditva pacchikhanittiankusake adaya phalaphalatthaya arannam pavisitva phalaphalani aharitva ekamante thapetva ghatena udakam aharitva nanacunnehi ca mattikahi ca sotthisenam nahapetva puna madhuraphalaphalani upanamesi. Paribhogavasane vasitapaniyam upanametva sayam phalaphalani paribhunjitva padarapattharam vidahitva tasmim tattha nipanne tassa pade dhovitva sisaparikammapadaparikammani katva sayanapassam upagantva nipajji etenupayena samikam patijaggi. Sa ekadivasam aranne phalaphalani aharanti ekam girikandaram disva sisato pacchim otaretva kandaratire thapetva nahayissamiti otaritva haliddaya sariram ubbattetva nahatva sudhotasarira uttaritva vakaciram nivasetva kandaratire atthasi. Athassa sarirappabhaya vanam ekobhasam ahosi. Tasmim khane eko danavo gocaratthaya Caranto tam disva patibaddhacitto hutva gathadvayamaha ka vedhamana girikandaraya eka tuvam titthasi sannaturu putthasi me panipameyyamajjhe akkhasi me namanca bandhave ca. Obhasayam vanam rammam sihabyagghanisevitam ka va tvamasi kalyani katva tvam sumajjhime abhivademi tam bhadde danavaham namatthu teti. Tattha ka vedhamanati nahanamattataya sitabhavena kampamana. Sannaturuti sampinditaurulakkhane. Panipameyyamajjheti hatthena minitabbamajjhe. Ka va tvanti ka va re tvam. Abhivademiti vandami. Danavahanti aham eko danavo ayam namakaro te tava atthu anjalim te pagganhamiti avaca. Sa tassa vacanam sutva tisso gatha abhasi yo putto kasikarajassa sotthisenoti nam vidu tassaham sambula bhariya evam janahi danava abhivademi bhaddante sambulaham namatthu te. Vedehaputto bhaddante vane vasati aturo tamaham rogasammattam eka ekam upatthahim. Ahanca vanamunchaya madhumamsam migavilam yadaharami tambhakkho tassa nunajja nadhatiti. Tattha vedehaputtoti vedeharajapiyaputto. Rogasammattanti rogapilitam. Upatthahinti upatthahami patijaggami. Upatthitatipi patho. Vanamunchayati vanam uccinitva unchacariyam caritva. Madhumamsanti nimmakkhikam madhunca migavilam mamsanca sihabyagghamigehi khaditamamsato atirittakotthasam. Tambhakkhoti yam aham aharami tambhakkhova so mama samiko. Tassa nunajjati tassa manneva ajja aharam alabhamanassa sariram atape pakkhittapadumam viya. Nadhatiti upatappati milayati. Tato param danavassa ca tassa ca vacanapativacanagathayo honti kim vane rajaputtena aturena karissasi sambule paricinnena aham bhatta bhavami te. Sokattaya durattaya kim rupam vijjate mama annam pariyesa bhaddante abhirupataram maya. Ehimam girimaruyha bhariya mayham catusata tasam tvam pavara hohi sabbakamasamiddhini. Nuna tarakavannabhe yam kinci pana lacchasi sabbantam pacuram mayham ramassujja maya saha. No ce tuvam maheseyyam sambule karayissasi alam tvam patarasaya manne bhakkha bhavissasi. Tanca sattajato luddo kalaro purisadako vane natham apassantim sambulam aggahi bhuje. Adhipanna pisacena luddenamisacakkhuna sa ca sattuvasampatta patimevanusocati. Na me idam tatha dukkham yam mam khadeyya rakkhaso yanca me ayyaputtassa mano hessati annatha. Na santi deva pavasanti nuna na hi nuna santi idha lokapala sahasa karontanam asannatanam na hi nuna santi patisedhitaroti. Tattha paricinnenati tena aturena paricinnena kim karissasi. Sokattayati sokaturaya. Sokatthayatipi patho. Soke thitayati attho. Durattayati duggatakapanabhavappattaya attabhavaya. Ehimanti ma tvam durattamhiti cintayi etam mama girimhi dibbavimanam ehi imam girim abhiruha. Catusatati tasmim me vimane aparapi catusata bhariyayo atthi. Sabbantanti yam kinci upabhogaparibhoga- vatthabharanadikam icchasi sabbantam nuna mayham pacuram bahum sulabham tasma kapanomhiti ma cintayi ehi maya saha ramassuti vadati. Maheseyyanti bhadde sambule no ce me tvam mahesibhavam karayissasi pariyatta tvam mama patarasaya tena tam balakkarena vimanam nessami tatra mam asanganhanti mama sve patova bhakkha bhavissasiti. Tancati evam vatva so sattahi jatahi samannagato daruno nikkhantadanto tam tasmim vane kinci attano natham apassantim sambulam Bhuje aggahesi. Adhipannati ajjhotthata. Amisacakkhunati kilesalolena. Patimevati attano acintetva patimeva anusocati. Mano hessatiti mam cirayantam viditva annatha cittam bhavissati. Na santi devati idam sa danavena bhuje gahita devatujjhapanam karonti aha. Lokapalati evarupanam silavantinam devatanam palaka lokapala nuna idha loke na santiti paridevati. Athassa silatejena sakkassa bhavanam kampi pandukambalasilasanam unhakaram dassesi. Sakko avajjento tam karanam natva vajiram adaya vegenagantva danavayakkhassa matthake thatva itaram gathamaha itthinamesa pavara yasassini santa sama aggirivuggateja tance tuvam rakkhasadesi kannam muddha ca hi sattadha te phaleyya ma tvam dahi munca patibbata sati. Tattha santati upasanta athava pandita nanasampanna. Samati kayavisamadivirahita. Adesiti khadasi. Phaleyyati imina me indavajirena pahatam bhijjetha. Ma tvam dahiti imam patibbatam ma tapeyya. Tam sutva danavo sambulam visajjesi. Sakko punapi esa evarupam kareyyati cintetva danavam devasankhalikaya bandhitva punapi Anagamanaya tatiye pabbatantare visajjesi. Rajadhitaram appamadena ovaditva sakatthanameva gato. Rajadhitapi atthangamite suriye candalokena assamam papuni. Tamattham pakasento attha gatha abhasi sa ca assamamaganchi pamutta purisadaka niddam phalinasakuniva gatasingamva alayam. Sa tattha paridevesi rajaputti yasassini sambula utumattakkha vane natham apassanti. Samane brahmane vande sampannacarane ise rajaputtam apassanti tumhamhi saranam gata. Vande sihe ca byagghe ca ye ca anne vane miga rajaputtam apassanti tumhamhi saranam gata. Tinalatani osadhyo pabbatani vanani ca rajaputtam apassanti tumhamhi saranam gata. Vande indivarisamam rattinakkhattamalinim rajaputtam apassanti tumhamhi saranam gata. Vande bhagirasim gangam vasantinam patiggaham rajaputtam apassanti tumhamhi saranam gata. Vande aham pabbataraja- settham himavantam siluccayam rajaputtam apassanti tumhamhi saranam gatati. Tattha niddam phalinasakunivati yatha sakunika mukhatundakena gocaram gahetva kenaci upaddavena sakunapotakanam phalinatta phalinasakuni niddam agaccheyya yatha va gatasingam nikkhantavacchikam alayam sunnam vacchakasalam vacchagiddhini dhenu agaccheyya evam sunnam assamam aganchiti attho. Tada hi sotthiseno sambulaya cirayamanaya itthiyo nama lola paccamittampi me adaya agaccheyyati parisankanto pannasalato nikkhamitva gacchantaram pavisitva nisidi. Tenetam vuttam utumattakkhati sokavegasanjatena unhena utuna mandalocana. Apassantiti tasmim vane natham attano patim apassanti itocitoca sandhavamana paridevati. Tattha samane brahmaneti samitapapabahitapape samane brahmane. Sampannacaraneti saha silena atthannam samapattinam vasena sampannacarane ise ca vandeti. Evam vatva rajaputtam apassanti tumhakam saranam gatamhi sace me samikassa nisinnatthanam disva janatha acikkhathati paridevesiti attho. Sesagathasupi eseva nayo. Tinalatani osadhyoti antopheggubahisaratinani ca latani ca antosaraosadhiyo ca. Imam gatham tinadisu nibbatta devata sandhayaha. Indivarisamanti indivaripupphasamanavannam. Tumhamhiti rattim sandhaya tampi amhiti aha. Bhagirasinti evam pariyayanamikam gangam. Vasantinanti annesam bahunam nadinam patiggahitagangaya nibbattam devatam sandhayevamaha. Himavantepi eseva nayo. Tam evam paridevamanam disva sotthiseno cintesi ayam ativiya paridevati na kho panassa bhavam janami sace mayi sinehena evam karoti hadayampissa phaleyya parigganhissami tava nanti gantva pannasaladvare nisidi. Sa paridevamana pannasaladvaram gantva tassa pade vanditva kuhim gatosi devati aha. Atha nam so bhadde tvam annesu divasesu imaya velaya na agacchasi ajja atisayam agatasiti pucchanto gathamaha atisayam vataganchi rajaputti yasassini kena nujja samaganchi ko te piyataro mayati. Atha nam sa aham ayyaputta phalaphalani adaya agacchanti ekam danavam passim so mayi patibaddhacitto hutva mam hatthe gahetva sace me vacanam na karosi khadissami tanti aha aham taya velaya tanneva anusocanti evam paridevinti vatva gathamaha idam khoham tadavocam gahita tena sattuna na me idam tatha dukkham yam mam khadeyya rakkhaso yanca me ayyaputtassa mano hessati annathati. Atha sesampi pavuttim arocenti tena panaham deva danavena gahita attanam visajjapetum asakkonti devatujjhapanakammam akasim atha sakko vajirahattho agantva akase thito danavam santajjetva mam visajjapetva tam devasankhalikaya bandhitva tatiye pabbatantare khipitva pakkami evaham sakkam nissaya jivitam labhinti aha. Tam sutva sotthiseno bhadde hotu matugamassa antare saccam nama dullabham himavante hi bahu vanacarakatapasavijjadharadayo santi ko tuyham saddahissatiti vatva gathamaha corinam bahubuddhinam yasu saccam sudullabham thinam bhavo durajano macchassevodake gatanti. Sa tassa vacanam sutva ayyaputta aham tam asaddahantam mama saccabaleneva tikicchissamiti udakakalalam puretva saccakiriyam katva tassa sise udakam asincanti gathamaha tatha mam saccam paletu palayissati ce mama yathaham nabhijanami annam piyataram taya etena saccavajjena byadhi te vupasammatuti. Tattha tathasaddo ce mamati imina saddhim yojetabbo. Idam vuttam hoti yathaham vadami tatha ce mama saccam atha mam idanipi paletu ayatimpi paletu ayatimpi palessati idani me vacanam sunatha. Yathaham nabhijanamiti potthakesu pana tatha mam saccam palemiti likhitam tam atthakathayam natthi. Evam taya saccakiriyam katva udake asittamatteyeva sotthisenassa kuttham ambiladhotam viya tambamalam tavadeva apaganchi. Te katipaham tattheva vasitva aranna nikkhamma baranasim patva uyyanam pavisimsu. Raja tesam agatabhavam natva uyyanam gantva tattheva sotthisenassa chattam ussapetva sambulam aggamahesitthane Abhisincapetva nagaram pavesetva sayam isipabbajjam pabbajitva uyyane vasam kappesi. Rajanivesaneyeva ca nibaddham bhunji. Sotthisenopi sambulaya aggamahesitthanamattameva adasi na puna koci sakkaro ahosi atthibhavampissa na annasi annaheva itthihi saddhim abhirami. Sambula sapattirosena kisa ahosi upandupandakajata dhamanisanthatagatta. Sa ekadivasam sokavinodanattham bhunjitum agatassa sassuratapasassa santikam gantva tam katabhattakiccam vanditva ekamantam nisidi. So tam milatindriyam disva gathamaha ye kunjara sattasata ulara rakkhanti rattindivam uyyutavudha dhanuggahananca satani solasa kathamvidhe passasi bhadde sattavoti. Tassattho bhadde sambule ye amhakam sattasata kunjara tesanca khandhagatanam yodhanam vasena uyyutavudha aparani ca solasadhanuggahasatani rattindivam baranasim rakkhanti evam surakkhite nagare kathamvidhe tvam sattavo passasi bhadde yassa tava sasanka sappatibhaya aranna agatakale pabhasampannam sariram idani pana milata pandupalasavanna ativiya kilantindriyasi kassa nama tvam bhayasiti pucchi. Sa tassa vacanam sutva putto te deva mayi na Purimasadisoti vatva panca gatha abhasi alankatayo padumuttarattaca viragita passati hamsagaggara tasam sunitva mitagitavaditam nadani me tata tatha yatha pure. Suvannasankaccadhara suviggaha alankata manusiyaccharupama senopiya tata aninditangiyo khattiyakanna patilobhayanti nam. Sace aham tata tatha yatha pure pati tam unchaya puna vane bhare sammanaye mam na ca mam vimanaye itopi me tata tato varam siya. Yamannapane vipulasmi ohite nari vimatthabharana alankata sabbangupeta patino ca appiya avajjha tassa maranam tato varam. Api ce dalidda kapana analiya katadutiya patino ca sa piya sabbangupetayapi appiyaya ayameva seyya kapanapi ya piyati. Tattha padumuttarattacati padumagabbhasadisauttarattaca sabbasam sarirato suvannabha niccharantiti dipeti. Viragitati vilaggasarira tanumajjhati attho. Hamsagaggarati evarupa hamsa viya madhurassara nariyo passati. Tasanti so tava putto tasam narinam mitagitavaditadini sutva idani me tata yatha pure tatha na vattatiti vadati. Suvannasankaccadharati suvannamayasankaccalankaradhara. Alankatati nanalankarapatimandita. Manusiyaccharupamati manusiyo accharupama. Senopiyati sotthisenassa piya. Patilobhayanti nanti tava puttam patilobhayanti. Sace ahanti tata yatha pure sace aham punapi tam patim tatheva kuttharogena vanam pavittham unchaya tasmim vane ca bhareyyam punapi mam so sammaneyya na vimaneyya tato me ito baranasirajjato tam arannameva varam siyati sapattirosena sussantiyati dipeti. Yamannapaneti yam annapane. Ohiteti thapite patiyatte imina bahunnapanam gharam dasseti. Ayam kirassa adhippayo ya nari vipulannapanepi ghare ekikava aputtika samana vimatthabharana nanalankarehi alankata sabbehi gunangehi upeta patino ca appiya hoti avajjha givaya valliya va rajjuya va bandhitva tassa tato gharavasato maranameva varanti. Analiyati anala. Katadutiyati nipajjanakatasarakadutiya. Seyyatikapanapi samana sa patino piya ayameva uttamati. Evam taya attano parisussanakarane tapasassa kathite tapaso Rajanam pakkosapetva tata sotthisena tayi kuttharogabhibhute arannam pavisante taya saddhim pavisitva upatthahanti attano saccabalena rogam vupasamitva ya te rajje patitthanakaranam akasi tassa nama tvam neva thitatthanam na nisinnatthanam janasi ayuttam te katam mittadubbhikammannametam papakanti vatva puttam ovadanto gathamaha sudullabhitthi purisassa ya hita bhattitthiya dullabho yo hito ca hita ca te silavati ca bhariya janinda dhammam cara sambulayati. Tassattho tata ya purisassa hita muducitta anukampika itthi yo ca bhatta itthiya hito katagunam janati ubhopete sudullabha ayanca sambula tuyham hita ceva silasampanna ca tasma etissa dhammam cara katagunam janitva muducitto hohi cittamassa paritosehiti. Evam so puttassa ovadam datva utthaya pakkami. Raja pitari gate sambulam pakkosapetva bhadde ettakam kalam maya katam dosam khamatha ito patthaya sabbissariyam tuyhameva dammiti vatva osanagathamaha sace tuvam vipule laddhabhoge issavatinna maranam upesi Ahanca te bhadde ima rajakanna sabbeva te vacanakara bhavamati. Tassattho bhadde sambule sace tvam ratanarasimhi thapetva abhisitta aggamahesitthanavasena vipule bhoge labhitvapi issaya otinna maranam upesi. Ahanca ima ca rajakanna sabbe tava vacanakara bhavama tvam yathadhippayam imam rajjam vicarehiti sabbissariyam tassa adasi. Tato patthaya ubho samaggasamvasam vasanta danadini punnani karitva yathakammam gamimsu. Tapaso jhanabhinna nibbattetva brahmalokupago ahosi. Sattha imam dhammadesanam aharitva na bhikkhave idaneva pubbepi mallika patidevatayevati vatva jatakam samodhanesi tada sambula mallika ahosi sotthiseno kosalaraja ahosi pita tapaso ahamevati. Sambulajatakam nitthitam. Navamam. ------------The Pali Atthakatha in Roman Book 41 page 302-316. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=41&A=6207&modeTY=2 อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=41&A=6207&modeTY=2 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=2406 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=9892 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=10722 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=10722 Contents of The Tipitaka Volume 27 http://84000.org/tipitaka/read/?index_27
|
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]